E Noda iDrodro O Jiova

“Ni ko sa kaya sa noqui drodro ko Jiova, . . . ena sega kina ni yacovi iko e dua na ka ca.”—SAME 91:9, 10.

1. Na cava eda kaya kina ni noda idrodro o Jiova?

O JIOVA e nodra idrodro dina na nona tamata. Kevaka eda yalodina vua, eda na rairai ‘vakacacani ena ka kece ga, ia eda na sega ni vakaleqai sara; lomaleqa, ia eda na sega ni vakaleqai sara; vakararawataki ia eda na sega ni vakanadakui; mavoa sara vakaca, ia eda sega ni vakarusai sara.’ Baleta? Ni solia vei keda o Jiova ‘nona kaukaua levu.’ (2 Korinica 4:7-9, VV) Io, na Tamada vakalomalagi e dau vukei keda meda muria na ivakarau ni bula e vakadonuya o koya, o koya gona e uqeti keda na nona vosa na daunisame: “Ni ko sa kaya sa noqui drodro ko Jiova! Ko sa vakabauti Koya na Cecere sara me nomui tikotiko; ena sega kina ni yacovi iko e dua na ka ca.”​—Same 91:9, 10.

2. Na cava eda rawa ni kaya me baleta na Same 91 kei na veika e yalataki kina?

² E rairai vola na Same 91 o Mosese. E vakaraitaka na ivakamacala taumada ni Same 90 ni a vola o koya na Same oya, qai tarava na Same 91 e sega ni dua na kena ivakamacala e cavuti koya e vola. De a lagati beka vakasame na Same 91; e rairai tekivutaki ena solo (91:1, 2), ra qai tomana na matasere (91:3-8). E rairai rogo tale na solo e ke (91:9a) ra qai laga tale na matasere (91:9b-13). E qai tinia tale o koya e solo (91:14-16). Se a lagati vaka oya se sega, ia e yalataka ga na ika91 ni Same na nodra taqomaki vakayalo na ilawalawa lotu Vakarisito lumuti kei ira na ilawalawa era nodra itokani era sa yalataki ira tale ga vua na Kalou.a Meda raica mada na same oqo mai na nodra rai na dauveiqaravi kece oya i Jiova.

Taqomaki ena ‘Yasana Vuni ni Kalou’

3. (a) Na cava na ‘yasana vuni i koya sa Cecere Sara’? (b) Na cava eda vakila nida “tiko ga e na yaloyalo i Koya sa Kaukauwa”?

³ E lagata na daunisame: “O koya sa tiko e na nona yasana vuni ko Koya na Cecere sara, ena tiko ga e na yaloyalo i Koya sa Kaukauwa. Au na kaya e na vuku i Jiova, o koya ga na noqui drodro kei na noqu bai ni valu: na noqu Kalou; au na vakararavi vua.” (Same 91:1, 2) ‘Na yasana vuni i koya sa Cecere Sara’ e vanua e vakatakarakarataka na noda taqomaki, vakauasivi na nodra taqomaki na lumuti, ni valuti ira vakaukaua tiko na Tevoro. (Vakatakila 12:15-17) Ke da sega ni vulagi vakayalo ni Kalou meda tiko vata kei koya, ke a rawa ni vakarusai keda kece na Tevoro. Eda vakila dina na veitaqomaki ni Kalou nida “tiko ga e na yaloyalo i Koya sa Kaukauwa.” (Same 15:1, 2; 121:5) E sega tale ni dua na idrodro me uasivia na veitaqomaki e solia na Turaga Sau o Jiova.—Vosa Vakaibalebale 18:10.

4. Na dai cava e vakayagataka tiko na “daubiri dai” o Setani, ia eda vakabulai vakacava?

⁴ E tomana na daunisame: “Ni na vakabulai iko dina [o Jiova] mai na nona tudai na tamata sa daubiri dai, kei na mate ca e dauveiveitauvi.” (Same 91:3) Na dau tobo manumanu vuka ena nodra gauna na Isireli makawa e dau vakayagataka na dai. E okati tale ga me dai i Setani, na “daubiri dai,” na nona isoqosoqo kei na nona dau cakacaka ‘vakailawaki.’ (Efeso 6:11) E dau biria na keda dai me rawa kina nida valavala ca da qai vakaleqai vakayalo. (Same 142:3) Ia nida sega ni cakava na ivalavala e tawadodonu, ‘e dro bula na yaloda me vaka ni dro na manumanu vuka mai na nodra dai na daubiri dai.’ (Same 124:7, 8) Eda marautaka dina na nona vakabulai keda o Jiova mai vua na “daubiri dai” oqo!​—Maciu 6:13.

5, 6. Na “mate ca” cava e “dauveiveitauvi”? Na cava era sega ni rawai kina na tamata i Jiova ena mate ca?

⁵ E cavuta na daunisame na “mate ca e dauveiveitauvi.” Me vaka ga na mate e veitauvi, e tiko e dua na ka e vakavuleqa vei ira na kawatamata kei ira na tokona na dodonu ni nona veiliutaki o Jiova. Ni vakamacalataka na mate ca oya na daunitukutuku makawa o Arnold Toynbee e vola: “Me tekivu mai na iKarua ni iValu Levu sa vakaruataka na iwiliwili ni veimatanitu era tu vakataki ira na nodra dui boletaka ga na tamata na nodra vanua . . . Sa qai talawasewase ga na kawatamata.”

⁶ Me yacova mai oqo era se bukana tiko ga e so na iliuliu na veicacati vakamatanitu. Era lavaka tale ga me vagolei na veidokai vei ira se me vagolei vei ira na matakau se ivakatakarakara. Ia e sega ni bau biuti ira na nona tamata o Jiova mera rawai ena “mate ca” oqo. (Taniela 3:1, 2, 20-27; 6:7-10, 16-22) Nida vaka ga e dua na mataveitacini levu, eda qaravi Jiova vakatabakidua, eda tawaveitovaki, da qai vakabauta ni Kalou e “dau vinakati ira kece ga era dau vakarokorokotaki koya ka dau cakava na ka e dodonu, veitalia ga se mataqali kawa tamata cava era lewena.” (Cakacaka 10:34, 35, VV; Lako Yani 20:4-6; Joni 13:34, 35; 17:16; 1 Pita 5:8, 9) Dina ga nida dau vakacacani na lotu Vakarisito, eda marau ga nida taqomaki tiko “e na nona yasana vuni ko Koya na Cecere sara.”

7. E taqomaki keda vakacava o Jiova “e na lawena”?

7 Ni noda idrodro o Jiova, eda vakacegui ena veivosa: “Ena vakarurugi iko e na lawena, ia ko na vakararavi ki na ruku ni tabana: ena nomui sasabai kei na nomui vakaruru na nona yalodina.” (Same 91:⁠4) E dau taqomaki keda na Kalou, me vaka ga na nona vakarurugi ira na luvena na manumanu vuka. (Aisea 31:5) E ‘vakarurugi keda ena lawena.’ E dau cavuti raraba na ‘lawe’ ni manumanu me tabana. Era dau vakayagataka na tabadra na manumanu mera ovici ira kina na luvedra me taqomaki ira kina vei ira na meca. Nida vaka na luve lalai ni manumanu, eda taqomaki vinaka tu ena ruku ni taba vakatakarakara i Jiova baleta nida sa digitaka na nona isoqosoqo lotu Vakarisito dina me noda idrodro.​—Ruci 2:12; Same 5:1, 11.

8. E yaco vakacava na “yalodina” i Jiova me noda isasabai levu kei na noda ivakaruru?

⁸ Eda vakararavi ena “nona yalodina.” Oqo e vaka toka e dua na isasabai levu e vaka na katuba na kena ibulibuli, e taqomaka na yago taucoko. (Same 5:12) Eda na sega ni rere nida taqomaki ena isasabai oqori. (Vakatekivu 15:1; Same 84:11) Me vaka ga na noda vakabauta, na yalodina i Jiova e vaka na isasabai levu e tarova na gasau vidi kece ga i Setani qai sabaya na nodra sasaga na meca. (Efeso 6:16) Eda vakarurugi tale ga kina meda tudei.

‘Eda na Sega ni Rere’

9. Na cava e rerevaki kina na bogi, ia na cava eda sega kina ni rere?

⁹ E kaya na daunisame me baleta na veitaqomaki ni Kalou: “O na sega ni rerevaka na ka e daurerevaki e na bogi, se na gasau sa vuka voli e na siga; se na mate dauveiveitauvi sa lako voli e na butobuto; se na vu ni veivakamatei sa dauia e na siga levu.” (Same 91:5, 6) E dau rerevaki sara na bogi baleta ni levu na ka ca e yaco ni sa buto na vanua. Ni robota tu na noda vuravura na buto vakayalo, era na lawakitaki keda na keda meca me rawa kina nira vakamalumalumutaka na noda bula vakayalo kei na noda cakacaka vakavunau. Ia eda “sega ni rerevaka na ka e daurerevaki e na bogi” baleta ni taqomaki keda tiko o Jiova.—Same 64:1, 2; 121:4; Aisea 60:2.

10. (a) Na cava e rairai vakaibalebaletaka tiko na “gasau sa vuka voli e na siga,” ia na cava eda na cakava kina? (b) Na cava “na mate dauveiveitauvi sa lako voli e na butobuto,” ia na cava eda sega ni rerevaka kina?

¹⁰ ‘Na gasau e vuka voli ena siga’ e vaka e vakaibalebaletaka na noda valuti ena vosa. (Same 64:3-5; 94:20) Nida tomana tiko ga noda kacivaka na veika dina, ena lai tawayaga wale kina na saqati ni noda cakacaka tabu. Eda na sega tale ga ni rerevaka “na mate dauveiveitauvi sa lako voli e na butobuto.” Oqo na mate dauveitauvi vakatakarakara e vu mai na vuravura oqo e lewa tiko o Setani sa vakacacani tu ena lotu lasu kei na itovo ca. (1 Joni 5:19) E vakavuna tale ga me ca na nodra vakasama kei na lomadra na tamata me butobuto tu ga kina na nodra kila na inaki kei na veika sa yalataka tu o Jiova. (1 Timoci 6:4) Dina ga eda tu ena vanua butobuto oqo, ia eda na sega ni rere, baleta nida vakararamataki tiko vakayalo.​—Same 43:3.

11. Na cava ena yacovi ira na coko ena ‘veivakamatei ena siga levu’?

¹¹ E sega ni vakarerei keda tale ga na “veivakamatei sa dauia e na siga levu.” E rairai vakaibalebaletaki na “siga levu” ina kena nanumi ni sa rarama o vuravura. O ira na coko ina kena ituvaki ni rai ena vakaleqai na nodra bula vakayalo. (1 Timoci 6:20, 21) Nida kacivaka ena doudou na itukutuku ni Matanitu ni Kalou, eda na sega ni rerevaki ira na keda meca baleta ni dau taqomaki keda o Jiova.​—Same 64:1; Vosa Vakaibalebale 3:25, 26.

12. Era “bale” na udolu ena yasa i cei, ia era “bale” vakacava?

¹² E kuria na daunisame: “Ena bale e dua na udolu ki na ligamu i mawi, ka tini na udolu ki na ligamu i matau; ia ena sega ni yacovi iko. Ko na raica wale ga e na matamu, ka kunea nai sau ni tamatai valavala ca.” (Same 91:7, 8) E levu e yasada era na “bale” ena mate vakayalo, baleta nira sega ni raviti Jiova me nodra idrodro. E vaka nira sa bale e “tini na udolu” ena ‘ligadra imatau’ na Isireli vakayalo ni gauna oqo. (Kalatia 6:16) Ia se da lotu Vakarisito lumuti se da nodra itokani, eda sa tiko dei ena “nona yasana vuni” na Kalou. Eda ‘raica wale ga e matada na nodra saumi na tamata ivalavala ca’ nira tauca na veileqa vakailavo, na leqa e vakavuna na lotu lasu, kei na veileqa tale e so.​—Kalatia 6:7.

‘Sega ni Yacovi Keda e Dua na Ka Ca’

13. Na veika ca cava ena sega ni yacovi keda? Ena vuku ni cava?

¹³ Sa sega ni nuitaki na vuravura oqo me taqomaki keda, ia eda vakaliuca na Kalou ni vakayaloqaqataki keda na vosa e tauca na daunisame: “Ni ko sa kaya sa noqui drodro ko Jiova! Ko sa vakabauti Koya na Cecere sara me nomui tikotiko; ena sega kina ni yacovi iko e dua na ka ca, ena sega talega ni torova na nomu vale [se, “valelaca,” NW] e dua na mate dauveiveitauvi.” (Same 91:9, 10) Io, e noda idrodro o Jiova. Ia, eda vakabauti Koya tale ga e Cecere Sara me ‘noda itikotiko,’ nida na taqomaki kina. Eda vakalevulevui Jiova ni Turaga Sau ni lomalagi kei vuravura, e noda ‘itikotiko’ tale ga baleta ni dau taqomaki keda, eda na kacivaka tale ga na itukutuku vinaka ni nona matanitu. (Maciu 24:14) Ena sega gona ni ‘yacovi keda e dua na ka ca’​—na ca sa cavuti oti ena same oqo. Ke da mani sotava vata kei ira na vo ni tamata na ca me vaka na uneune, cagilaba, waluvu, kei na revurevu ni ivalu, ena sega ga ni vakarusa na noda vakabauta, se na noda taqomaki vakayalo.

14. Nida dauveiqaravi i Jiova, na cava e sega ni tauvi keda kina na mate dauveitauvi?

¹⁴ O ira na lotu Vakarisito lumuti era vaka na vulagi era vakaitikotiko ena valelaca ra qai sega ni vakavuravura. (1 Pita 2:11) Ena sega ni bau ‘torova na nodra valelaca e dua na mate dauveiveitauvi.’ Se noda inuinui na bula e lomalagi se e vuravura, eda sega ni vakavuravura, o koya gona ena sega ni takavi keda kina na mate e veitauvi vakayalo me vaka na itovo dukadukali, domodomoiyau, lotu lasu, se sokalou vua na “manumanu” kei na kena “matakau,” na Matabose kei Vuravura.​—Vakatakila 9:20, 21; 13:1-18; Joni 17:16.

15. Era vukei keda tiko vakacava na agilosi?

¹⁵ E kaya tale oqo na daunisame ni vakamacalataka tiko na noda itataqomaki: “Ni na vakaroti ira na nona agilose ko koya [o Jiova] e na vukumu, me ra maroroi iko e na nomui lakolako kecega. Era na keveti iko e na ligadra, de sa tavutu ki na vatu na yavamu.” (Same 91:11, 12) E soli na kaukaua vei ira na agilosi mera taqomaki keda. (2 Tui 6:17; Same 34:7-9; 104:4; Maciu 26:53; Luke 1:19) Era yadravi keda ena ‘noda ilakolako kece ga.’ (Maciu 18:10) Nida kacivaka voli na Matanitu ni Kalou, era dusimaki keda ra qai yadravi keda na agilosi, eda sega kina ni tarabe vakayalo. (Vakatakila 14:6, 7) Eda sega ni tarabe ena “vatu” e so, me vaka na vakatabui vakalawa ni noda cakacaka me tini sega ni vakadonui keda kina na Kalou.

16. E rau duidui vakacava na “laioni kaukauwa” kei na “gata” ke rau sa via kati, ia na cava eda cakava kina?

¹⁶ Tomana na daunisame: “O na butuka na laioni kei na gata loa: na laioni kaukauwa kei na gata ko na buturaka sara.” (Same 91:13) E sega tale ni vuni na laione kaukaua ni sa cici yani me kata, qai tautauvata vinaka sara ga oqo kei na ka era cakava na keda meca, nira sega tale ni saqati keda vunivuni ena nodra buli lawa me tarovi kina na noda cakacaka vakavunau. Ia e dau caka tale ga na keda vere vuni me vaka ga na gata e vuni tu qai kata lo mai na vanua e toka kina. Ra dau samuti keda mai na italatala ni lotu nira vuni toka mai ena dakudra na iliuliu vakamatanitu, turaganilewa, kei na so tale. Ia ni tokoni keda o Jiova, eda saga ena sala malumu ena mataveilewai meda walia na ituvaki dredre eda sotava, meda ‘taqomaka da qai vakadeitaka kina na itukutuku vinaka.’​—Filipai 1:7, VV; Same 94:14, 20-22.

17. Eda butuki koya vakacava na “laioni kaukauwa”?

¹⁷ E tukuna na daunisame ni na butuki “na laioni kaukauwa kei na gata.” Na laione kaukaua e rawa ni rerevaki sara, na gata tale ga e rawa ni dua na gata levu. (Aisea 31:4) Se mani kaukaua vakacava na sasaga ni laione me kati keda, eda na butuki koya ga ena noda talairawarawa vua na Kalou, me kua ga vei ira na tamata se isoqosoqo era vaka na laione kaukaua. (Cakacaka 5:29) O koya gona, e sega ni vakamavoataki keda vakayalo na “laioni” dau veikati oya.

18. Nida rogoca ni tukuni cake mai “na gata levu,” o cei e votu mai vei keda, ia na cava meda cakava kevaka eda sagai?

¹⁸ Na iVolatabu na Greek Septuagint, e vakatoka na “gata” me “gata levu.” E kauta lesu na noda vakasama oqo vei koya “na gata levu, na gata makawa, a yacana na Tevoro, kei Setani.” (Vakatakila 12:7-9; Vakatekivu 3:15) E vaka tiko e dua na gata vakaitamera o koya, e rawa ni viviraka qai tiloma e dua. (Jeremaia 51:34) Ni sa saga o Setani me viviraki keda, qaqi keda ena idre ni vuravura, qai tilomi keda sara, meda kaliraki keda tani mai na nona ivesu da qai butuki koya na “gata levu” oqo. (1 Pita 5:8) Mera na vakayacora oqori na vo ni lumuti kevaka me dina vei ira na parofisai ena Roma 16:20.

O Jiova—Vu ni Noda Vakabulai

19. Na cava eda dro kina vei Jiova me taqomaki keda?

¹⁹ Me vaka e vola na daunisame, kena irairai ni a kaya oqo na Kalou me baleti koya na dausokalou dina: “Ni sa lomani au ko koya, ka’u na vakabulai koya kina: au na vakaceceretaki koya sara ni sa kila na yacaqu.” (Same 91:14) Na vosa “Au na vakaceceretaki koya” e dua tale na kena ibalebale, “Au na taqomaki koya.” Nida sokaloutaki Jiova, eda dro ga vua meda taqomaki nida ‘lomani koya.’ (Marika 12:29, 30; 1 Joni 4:19) Sa qai dau “vakabulai” keda na Kalou mai vei ira na keda meca. Eda na sega vakadua ni vakarusai laivi mai vuravura. Eda na vakabulai ga baleta nida kila na yaca ni Kalou da qai masuta ena vakabauta. (Roma 10:11-13) Kena ilutua, sa dei tu na lomada meda ‘lako ena yaca i Jiova me tawamudu.’​—Maika 4:5; Aisea 43:10-12.

20. Me vaka e tinia na Same 91, na cava e yalataka o Jiova vua na nona tamata yalodina?

²⁰ E kaya o Jiova me baleta na nona tamata yalodina, me vaka e tinia na Same 91: “Ena tagi vei au, ia ka’u na vakarorogo vua: au na tiko vata kaya ni sa yacovi koya na rarawa; au na vakabulai koya ka dokai koya; au na vakamamautaki koya e na bula dede, ka vakaraitaka vua ni’u sa vakabulai koya tiko.” (Same 91:15, 16) E rogoci keda na Kalou nida kerea vua na ka e salavata kei na lomana. (1 Joni 5:13-15) Levu sara na ka dredre eda sa sotava baleta ga na ca e bukana vei keda o Setani. Ia e vakarautaki keda ina veivakatovolei sa tu e matada na vosa,“au na tiko vata kaya ni sa yacovi koya na rarawa,” eda nuidei tale ga kina ni na vakabulai keda na Kalou ni sa vakarusai na ivakarau ni veika ca oqo.

21. Era sa vakalagilagi oti vakacava na lumuti?

²¹ Dina ni kaukaua sara na nona veisaqati o Setani, ia era na kau cake ena lagilagi i lomalagi o ira na lumuti era se bula maliwai keda, ena gauna sa lokuca tu o Jiova​—ni oti mada e dua na gauna “dede” e vuravura. Nona veivakabulai vakasakiti na Kalou e sa kauta oti mai na lagilagi vakayalo vei ira na lumuti. Qai ka dokai dina mera liu sara tiko ga ena nodra itavi mera iVakadinadina i Jiova e vuravura ena iotioti ni veisiga oqo! (Aisea 43:10-12) Na veivakabulai levu duadua i Jiova ena vukudra na nona tamata ena yaco ena siga ni nona ivalu levu na Amaketoni, ni na vakadinadinataka e ke na dodonu ni nona veiliutaki qai vakacerecerea kina na yacana tabu.​—Same 83:18; Isikeli 38:23; Vakatakila 16:14, 16.

22. O cei ena ‘raica na veivakabulai i Jiova’?

²² Se da lotu Vakarisito lumuti se da nodra itokani eda sa yalayala oti, eda nuitaka ga na Kalou me vakabulai keda. Era na vakabulai o ira na qaravi Jiova tiko ena yalodina ena “siga i Jiova, e levu ka rerevaki.” (Joeli 2:30-32) O keda eda na lewena “nai soqosoqo levu” ena bula yani ina vuravura vou ni Kalou da qai yalodina tiko ga ena iotioti ni veivakatovolei, eda na ‘vakamamautaki vei koya ena bula dede’​—na bula e sega ni mudu. Ena vakaturi ira na iwiliwili vakaitamera era mate tu. (Vakatakila 7:9; 20:7-15) Ena ka marautaki dina vei Jiova me ‘vakaraitaka vei keda ni na vakabulai keda’ ena nona vakayagataki Jisu Karisito. (Same 3:8) Ni sa tu oqo e matada na inuinui lagilagi, meda nuitaka tiko na Kalou me vukei keda meda wilika na noda siga, na ka ena vakalagilagi kina o koya. Meda vakaraitaka mada ga ena ka eda tukuna kei na ka eda cakava ni o Jiova na noda idrodro.

[iVakamacala e ra]

O na Sauma Vakacava?

• Na cava na ‘yasana vuni i koya sa Cecere Sara’?

• Na cava eda sega ni rere kina?

• Na cava ena ‘sega ni yacovi keda kina na ca’?

• Na cava eda rawa ni kaya kina ni o Jiova ga na vu ni noda vakabulai?

[iYaloyalo ena tabana e 17]

O kila se isasabai vakacava vei keda na yalodina i Jiova?

[iYaloyalo ena tabana e 18]

E vukei ira na nona tamata o Jiova mera vakayacora na nodra ilesilesi, dina ga ni laurai levu ena so na gauna na nodra tusaqati, so tale na gauna e sega

[Credit Line]

Gata: A. N. Jagannatha Rao, Trustee, Madras Snake Park Trust