Cava a Yaco ina Rua na Koro?
O NOFI kei No e yacadrau vakaivolatabu o Memifise kei Thebes, erau koroturaga kilai levu kei Ijipita ena dua na gauna. O Nofi (Memifise) e koto rauta ni 23 na kilomita ina ceva kei Cairo, ena yasana vaka ina ra ni uciwai na Naile. Ia, yaco na gauna a vakayalia o Memifise na itutu lavotaki me koroturaga tiko ga kei Ijipita. Ena itekitekivu ni ika15 ni senitiuri B.S.K., a yaco o No (Thebes), me koroturaga vou kei Ijipita, e koto rauta ni 500 na kilomita ena ceva kei Memifise. E okati tale ga ena levu na irusarusa ni valenisoro mai Thebes na kena e Karnak, e kainaki ni oqo e dua na vale levu duadua a bau tara, e balavu qai vavaku na kena duru. A vakatatabutaki o Thebes kei na valenisoro e Karnak vei Amoni, na nodra kalou levu na kai Ijipita.
Na cava a parofisaitaka na iVolatabu me baleti Memifise kei Thebes? A cudruvi na Fero ni Ijipita kei na nodra veikalou, vakauasivi na nodra kalou levu ‘o Amoni mai No.’ (Jeremaia 46:25, 26) O ira na le vuqa era lako yani mera lai sokalou era na ‘muduki laivi.’ (Isikeli 30:14, 15) Oqori sara ga na ka a qai yaco. Na ka ga a vo ena vanua era sokaloutaki Amoni kina oya na irusarusa ni valenisoro. Na tauni o Luxor nikua e koto ena dua na yasa ni vanua makawa e Thebes, kei na kena irusarusa era tauyavutaki kina e so na korolalai.
Ia, e levu na ka a vakarusai e Memifise vo ga na kena ibulubulu. A kaya na vuku ni iVolatabu o Louis Golding: “Ena vica vata na drau na yabaki, era a vakayagataka na tamata qaqa ni Arapea era kabai Ijipita na irusarusa ni koro o Memifise me taravaki kina nodra koroturaga [o Cairo] ena tai ni uciwai. Era maqosa na dau taravale ni Arapea nira vakayagataka na deniwaluvu ena uciwai na Naile, mera vakatautauvatataka kina na sala wavokita na koro makawa e vica vata na kilomita.” E dina kina na ka e tukuni ena iVolatabu, a yaco o Memifise me “na lala . . . me sega e dua e tiko kina.”—Jeremaia 46:19.
Oqori e rua ga mai na vuqa na ivakaraitaki ni dodonu vinaka na parofisai vakaivolatabu. Na nodrau vakarusai o Thebes kei Memifise e solia vei keda na vuna meda vakanuinui dei kina ina veiparofisai kece vakaivolatabu e se bera ni vakayacori.—Same 37:10, 11, 29; Luke 23:43; Vakatakila 21:3-5.
[iTaba ni Credit Line ena tabana e 32]
Tabaka na courtesy of the British Museum