Na Were ‘sa Matua, e Waraka Tu me Tamusuki’

Ena ucunivanua ni vualiku kei Sauca Amerika e koto kina na iyarabale o Guajira. E donuya toka na vualiku kei Colombia kei na vuaira kei Venezuela. Dau vakavuleqa e kea na todra ni siga kei na tau vagauna ni uca, so na gauna e yacova sara na 43 na dikiri celsius na katakata. Dina ni vaka tu oqo na draki, ia era makutu na lewenivanua na teitei, e dau bulabula tale ga na nodra itei. E veivuke vakalevu ena iyarabale oqo na mudre wasoma ni cagi mai wasawasa kei na liwa ni cagi mai na vuaicake. Bau rawa kina vei ira na vulagi mera marautaka na irairai vakasakiti ni vanua kei na totoka ni baravi.

OQO na nodra vanua na Idia, o ira na yavusa itaukei na Wayuu. E rauta nira le 305,000 na lewe ni yavusa oqo, e 135,000 era tiko e Colombia. Era se tawavanua makawa tu e ke na yavusa oqo ni bera sara na bula vakoloni ena gauna era tadu kina na kai Sipeni.

Na ivurevure levu ni ilavo vei ira na Wayuu na qaravi qele kei na susu manumanu. Era dauqoli, ra qai veivoli tale ga kei na veimatanitu voleka. Ra kenadau na marama ena taliwa dui roka, ra dau qai volia vakalevu na saravanua na cakacakaniliga vaka oqo.

Era kilaitani na Wayuu ena nodra dau dina kei na nodra veikauaitaki. Ia, e tarai ira tale tu ga na ‘gauna dredre’ oqo. (2 Timoci 3:1, VV) E dua na nodra leqa levu na bula dravudravua, oqo e vakavuna e so tale na leqa me vaka na nodra sega ni vuli, ra kanavakaca na gonelalai, sega na veiqaravi vakavuniwai, vaka kina na basulawa ena so na yasayasa.

Sa vicasagavulu mai na yabaki na nodra lesi na daukaulotu ni Veivanua Vakarisito mera lai bula maliwai ira na yavusa Wayuu. E laurai gona ni levu na koronivuli ni vuli qasenivuli kei na koronivuli curuibure e cicivaka tu na lotu. Era ciqoma e levu vei ira na Wayuu na ivalavala e tukuni tu ni vakarisito me vaka na sokaloutaki ni matakau kei na nodra papitaiso na gonedramidrami. Ia era sega ga ni biuta na nodra vakabauta kei na kena ivalavala e yavutaki ena vakatevoro kei na nodra itukuni makawa.

E levu na Wayuu era dau rerevaka na Kalou ra qai taleitaka na dina ni iVolatabu era vakavulica na iVakadinadina i Jiova. Ena itekitekivu ni veiyabaki ni 1980, a vitu ga na iVakadinadina i Jiova itaukei eratou a tiko e Guajira, e tolu eratou vakaitikotiko ena koroturaga o Ríohacha. Me kedratou ikuri na iVakadinadina itaukei, e 20 tale na dautukutuku era kacivaka tiko e kea na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou ena vosa vakaSipeni.

Kacivaki na iTukutuku Vinaka ena Nodra Vosanisucu

E levu vei ira na Wayuu era vakaitikotiko e Ríohacha era kila ga vakalailai na vosa vakaSipeni, era vosataka ga vakalevu na nodra vosanisucu, na Wayuunaiki. Taumada, a sega ni vuavuaivinaka sara na kacivaki ni Matanitu ni Kalou e kea. Kena irairai nira dau madua na itaukei mera vosa vei ira na arijunas, na yaca era vakatokai kina o ira era sega ni Wayuu. Nira vunau e veivale na iVakadinadina, e levu na Wayuu era vosataka ga na nodra vosanisucu, sega ni vosa vakaSipeni. Sa ra na toso sara kina na iVakadinadina ena vale tarava.

Ia, ni mai cava na 1994, e lesia na valenivolavola ni tabana ni iVakadinadina i Jiova e Colombia e dua na ilawalawa painia lavotaki se o ira era cakacaka vakaitalatala vakatabakidua, mera lai veiqaravi ena ivavakoso e Ríohacha. Era kerea na ilawalawa painia oqo e dua na tacidra vakayalo itaukei me vakavulici ira ena vosa vakaWayuunaiki. Nira sa wiligusutaka na painia e so na ivakamacala rawarawa, era lai vakayagataka sara ena yalava ni vunau, ra qai raica nira kauai kina na itaukeinivale. Dina ga nira sega ni kila vinaka na painia na vosa vakaWayuunaiki, ia era kurabuitaka na itaukeinivale ra qai marau ni vakarorogo. E so mada ga na itaukeinivale era tomana sara na veivosaki ena vosa vakaSipeni era bau kila tu!

‘Sa Matua, e Waraka Tu me Tamusuki’

Na yapositolo o Paula e vakatauvatana na cakacaka ni veivakatisaipelitaki me vaka na kena qaravi na iteitei, e dua na vosa vakatautauvata era kila vinaka na Wayuu, ni oya sara ga na cakacaka era matai kina. (1 Korinica 3:​5-9) Na yalava gona era vakaitikotiko kina na Wayuu e vaka na were ‘sa matua, e waraka tu me tamusuki.’​—Joni 4:​35, VV.

O Neil e dua na itaukei e vakaitikotiko ena tauni o Manaure, e sa leqa tu na ituvaki ni yagona ena gauna a sucu mai kina. A beitaka na Kalou ena vuku ni kena ituvaki, lai vakavuna nona via vakamatei koya. Ia, e dua na iVakadinadina e dau lako vakacakacaka ena veitauni, a bau lai vunau tale ga e veivale, a mani vakamacalataka sara na Matanitu i Jiova vei Neil. Se yabaki 14 kina o Neil. Ni raica nona tataleitaki, rau sa tekivu vuli iVolatabu sara. A marautaka o Neil na nona vulica na yalololoma i Jiova, lai vakadinata kina ni a sega ni vakavuna na Kalou na nona rarawa. A tarai koya sara ga nona wilika na vosa ni yalayala ni Kalou me baleta na parataisi e vuravura, ena sega kina na tauvimate!​—Aisea 33:24; Maciu 6:​9, 10.

Donuya na gauna oqori, a tubu e dua na leqa ena kedrau maliwa na vuvale i Neil kei na dua tale na vuvale. Ratou mani cakava na vuvale i Neil e so na soqo vakavanua me taqomaki ratou kina. E kaya o Neil: “Au a rere na tukuna vei ratou e vale na noqu vakabauta vou, vakauasivi vei ratou na qase, nira dau rokovi vakalevu.” Rau cudru na itubutubu i Neil ni rau raica ni sega ni via vakaitavi o koya ena vakatevoro, se na so na ivalavala e sega ni vakaivolatabu. A mani toki i Ríohacha o Neil, lai sosoqoni sara kei na ivavakoso e kea. E muri sa qai papitaiso. Ena 1993 a lesi me dauveiqaravi ni ivavakoso, oti tale e tolu na yabaki a yaco me dua na painia tudei. Ena 1997 a lesi me qase ni ivavakoso. Ena yabaki 2000, a vakarabailevutaka nona cakacaka vakaitalatala me painia lavotaki.

O Teresa e dua na marama itaukei e tekivu vulica na iVolatabu kei ira na iVakadinadina. O Daniel, na turaga erau tiko vakatevoro, e dau veivakalialiai qai kaukaua na nona itovo vei Teresa kei ratou na tolu na luvedrau. Dina ni a qai tomani Teresa ena vuli iVolatabu, ia a dau gunu veitarataravi kei na nona ilala, so na gauna me va se lima na siga. A tini dravudravua kina na nona vuvale. Ia, a yalodina tiko ga o Teresa ena nona vulica na iVolatabu kei na nona lako ina soqoni Vakarisito. Oqo e vukei Daniel me raica na bibi ni vuli iVolatabu. A mani kama vakacalaka e dua na luvedrau ni lutu ena loma ni kuroniti e buebue tu, tini mate sara ni a kama vakaca. Sa lolositaka tu mada vakalevu o Teresa na takali i luvena, qai kena ikuri na nodra vakauqeti koya nona itokani kei na wekana me cakava na ivakarau ni veibulu e sega ni vakaivolatabu.

Ena gauna dredre oya, era vukei rau na veiwatini oqo na lewe ni ivavakoso, qai vakacegui rau tale ga. Ni oti na veibulu, era dau sikovi rau vakawasoma na lewe ni ivavakoso vosa vakaWayuunaiki. Ni raica o Daniel na nodra loloma vakarisito na mataveitacini, e uqeti koya sara ga me toso vakayalo. A muduka na nona daugunu kei na nona dau vakatotogani Teresa. Rau vakamau sara, qai tekivu cakacaka vakaukaua o Daniel me qarava na nona vuvale. Rau toso vakayalo qai papitaiso sara ena 2003. Rau sa vakavulica tale tiko e so ena iVolatabu. Ena nona ivakaraitaki vinaka o Teresa, sa ra dau vakarorogo na wekana nira vunau yani na iVakadinadina. Dua na vugo i Daniel e sa dautukutuku bera ni papitaiso, qai rua na vugona yalewa erau sa vulica tiko na iVolatabu, rau sa tiko tale ga ena soqoni. Na dauve i Teresa a mate tale ga na luvena tagane ena dua na vakacalaka, eratou sa taleitaka nona vuvale na vulica na iVolatabu.

Vakarautaki na Kakana Vakayalo ena Vosa Vakawayuunaiki

Ena 1998 a tabaki ena vosa vakaWayuunaiki na ivola lailai Ena Tawamudu na Bula Marau e Vuravura!a Oqo e dua na ivola e yaga sara ena kena vakabulabulataki na tataleitaki vei ira na Wayuu kei na caka vuli iVolatabu. A tuvanaki ena 2003 mera vakavulici e vica na mataveitacini mera vakadewataka na ivola ni iVakadinadina i Jiova ena vosa vakaWayuunaiki. Ena vuku ni nodra cakacaka vagumatua na ilawalawa dauvakadewa e Ríohacha, e levu tale na brochure sa ra tabaki, oqo e vukea nodra tubu vakayalo na tisaipeli era vosa vakaWayuunaiki.

Me tekivu mai na yabaki 2001, e so na vunau ena porokaramu ni soqo ni tikina era vakadewataki ina vosa vakaWayuunaiki. Nira rogoca na vuli iVolatabu na porokaramu ena nodra vosanisucu, dua na ka na kena uqeti ira. Ra nuitaka tale ga ni na dua na siga era sa na sarava na drama vakaivolatabu ena vosa vakaWayuunaiki.

Na Were Bulabula

Na tauni o Uribia e tiko ena rauta ni 100 na kilomita ena vuaicake kei Ríohacha. Ratou lewena na ivavakoso vosa vakaWayuunaiki mai Uribia e 16 na dau kacivaka na Matanitu ni Kalou, e levu vei ira oqo era sa gumatua sara tiko na vunau vei ira na itaukei ena veikorokoro. E kaya e dua na qase ni ivavakoso me baleta na ilakolako vakavunau ina dua na koro: “Keimami sikova e dua na bainimanumanu, e tiko kina e rauta ni tinikarua na vale, e rewaira ga na dokadra qai lalai na kena katubaleka. Na veivale oqo era vakavarada, na kena delavuvu e caka mai na yotojolo, na uto ni kau na cactus. Era dau vakacagicagi kina na lewenivale kei ira na vulagi ni rurugu vinaka. Keimami marau ni levu era tataleitaki, e tuvanaki sara mera na lesuvi tale me lai tekivu na vuli iVolatabu. Nira lesuvi, e laurai ni levu era sega ni kila na wilivola. Era kaya ni dua na koronivuli e tiko e kea, ia sa sogo ni sa sega na ilavo me cicivaki kina. Ia, a mani vakatarai keitou o koya e yadrava tiko na koronivuli me keitou vakayagataka e dua na rumu me caka kina na veivakavulici kei na vuli iVolatabu. Sa lewe ono na Wayuu ratou sa vulica na wiliwili kei na volavola, e toso vinaka tale ga na nodratou vulica na iVolatabu. E uqeti keitou sara ga na nodra tataleitaki, keitou lalawataka tiko me na caka na soqoni ena itikotiko oqo.”

E so na iVakadinadina era sega ni itaukei era sa vulica na vosa vakaWayuunaiki, sa vakilai sara tiko na yaga ni nodra veivuke. Ena iyarabale o Guajira, sa tiko kina ena gauna oqo e walu na ivavakoso vosa vakaWayuunaiki kei na rua na iwasewase lalai.

E vakadinadinataki na veivakalougatataki i Jiova ena sasaga oqo. Sega ni vakabekataki ni levu tale na ka e rawa ni vakayacori me vunautaki kina na itukutuku vinaka vei ira na Wayuu. Namaki ni na vuavuaivinaka sara na cakacaka vakavunau, vakauasivi nira sa na yaco mera lotu Vakarisito o ira na kauaitaka na nodra gagadre vakayalo. E nuitaki ni o Jiova ena tala tale yani e levu na dauvunau mera lai cakacaka ena were ena iyarabale o Guajira, baleta ni ‘sa matua, e waraka tu me tamusuki.’​—Maciu 9:​37, 38.

[iVakamacala e ra]

[Mape ena tabana e 16]

(Raica tale na ivola)

VENEZUELA

COLOMBIA

LA GUAJIRA

Manaure

Ríohacha

Uribia

[iTaba ni Credit Line ena tabana e 16]

E ra na Wayuu camp: Victor Englebert