“Au Via Kauta ga Mai na Noqu iVola ena Meli”
E NANUMA lesu o Andre e dua na turaga yagovulavula ni Sauca Aferika e vakaitikotiko e Namibia: “Au na sega vakadua ni guilecava na mataka ni Moniti ena noqu gole ina positovesi. E osodrigi tu na vanua oya. Au raica e dua na kato ni biu tu vakasakasaka e kea. Au taura na noqu ivola ena meli, au gole sara. Ni oti ga e tolu na miniti na noqu draiva, au rogoca ni kacabote e dua na ka. Au qai kila e muri ni kacabote na bomu ena positovesi, na vanua sara ga au duri tu kina.”
A vakamacalataka o Andre: “Au via kauta ga mai na noqu ivola ena meli. Au domobula sara ga niu vakasamataka na nodra mate o ira e sega na nodra cala, ni levu vei ira qori au kila. Me yaco mai qo au se domobulataka tiko ga, dina ni sa sivi e 25 na yabaki. Eso na gauna, au dau vakasamataka lesu na levu ni tamata era mate kei ira na mavoa, au qai liaca niu rawa sara ga ni dua vei ira na mate qori.”
Tarai Vuravura Taucoko
De dua o se bera ni sotava na vakacaca va qori, rairai o sa rogoca ga ni yaco tiko e veiyasai vuravura. E levu nikua era vakaitavi ena ivalavala voravora, e kilai tu me nodra ivalavala na batikadi, era cakava qori me rawati kina na ka era vinakata.—Raica na kato ena tabana e tarava, “O Cei o Ira na Batikadi?”
A raica e dua na dauvolaitukutuku ena 1997 ni “va ga na matanitu era vakila tiko na nodra vakacaca na batikadi.” Ia e vola ena 2008, ni sa “sivia na tolusagavulu na matanitu ena kodinede kece era sa vakacaca kina na batikadi vakavo ga o Ositerelia kei Antarctica.” A tinia ena nona tukuna ni vakacaca va qori “era sa cakava tiko e levu na isoqosoqo, era mate kina e levu e veiyabaki.”—The Globalization of Martyrdom.
Vakasamataka mada na vakacaca e vakamacalataki ena itekitekivu ni ulutaga qo. Na ilawalawa a monataka na vakacaca oya, era tukuna nira ilawalawa dau valataka na tugalala. Era saga me tugalala na nodra vanua mai na matanitu a veiliutaki tiko. Ia na cava mada e vakavuna mera cakava kina qori? Raica mada na ivakaraitaki i Hafeni.
A sucu o Hafeni e Zambia qai susugi ena nodra keba na isenivalu ena veivanua voleka. E tukuna: “Au cudruvaka sara ga na nodra vakacacani kei na nodra vakalolomataki na noqu vuvale kei na so tale.” A lewena sara o Hafeni na ilawalawa dauvala erau tiko tale ga kina na nona itubutubu.
Ni nanuma lesu o Hafeni na gauna qori, e tukuna kina: “Au rarawataka vakalevu na noqu susugi ena keba ni isenivalu. Era tawasei na gone vei ira na nodra itubutubu kei na tacidra. O ira na sa qase toka era dau lai vala. E levu vei ira qori era sega ni lesu tale mai. Au se sega ni bau raici tamaqu, se kena itaba mada ga. Na ka ga au kila ni a mate ena ivalu. E se vakamawe tiko ga na ka e yaco oya me yaco mai nikua.”
Macala ga ni rui dredre dina na ituvaki kece qori. Ni matata vei keda qori, eda na kila kina na ka e rawa ni caka me wali kina na vakacaca ni batikadi.
[Kato/iYaloyalo ena tabana e 4]
O CEI O IRA NA BATIKADI?
E tukuna na daunivakadidike o Mark Juergensmeyer: “Ena vakatau vua e dua na nona vakamacalataka na vakacaca e dau yaco me ibalebale ni ‘batikadi’, vakabibi ke nanuma ni dodonu ga me caka. E vakatau vakalevu ena nona rai me baleta na vuravura: ke raica ni vakilai tiko na sautu qai yaco na vakacaca, ena raica me cakacaka ni batikadi. Ke yaco tiko na veivaluvaluti, ena raica ni dodonu ga me caka na vakacaca.”
Koya gona, na vosa “batikadi,” e rawa ni vakaibalebaletaki ena levu na gauna ena veika vakapolitiki. E levu na ilawalawa era tukuna nira sega ni batikadi nira valataka ga na nodra tugalala. E kaya e dua na dauvolavola ni okati ena vakacaca ni batikadi (1) na nodra taketetaki na lewenivanua kei na (2) vakayagataki ni ivalavala kaukaua me yaco kina e dua na inaki mera veivakarerei kina. O ira gona na dauvala—se ra mani ilawalawa era dau saqata na matanitu se ra lewe tale ga ni matanitu digitaki—era na rairai vakayagataka vakalevu na iwalewale ni nodra vakacaca na batikadi.