Wase 13

Na Vuna e Vakavu Marau Kina na Bula vaKalou

1. Na cava e kainaki kina ni vakavu marau na sala i Jiova?

O JIOVA “na Kalou mamarau,” e vinakata gona o koya mo marautaka na bula. (1 Timoci 1:11, NW) Ni o muria na nona sala, o na raica na kena yaga. O na vakila mai vu ni lomamu na vakacegu e vaka na uciwai e titobu qai balavu na vanua e drodrova. Nida muria tale ga na sala ni Kalou, eda na via cakava tiko ga na veika e dodonu, me “vaka na ua ni wasawasa.” E vakavu marau dina oqo.​—Aisea 48:17, 18.

2. Ni ra dau vakacacani na lotu Vakarisito, era marau ga vakacava?

² Era na kaya beka e so, ‘Ia era dau vakararawataki e so ni ra cakava na ka e dodonu.’ Io e dina, e yaco vei ira na yapositolo i Jisu na ka oqo. Eratou a vakacacani, ia eratou reki ga ratou qai “sega ni mudu ni . . . vunautaki Jisu ni sai koya na Karisito.” (Cakacaka 5:40-42) Eda vulica eke e so na ka bibi. E dua oya ni noda bulataka na bula vakalou e sega ni sa ivakadei ni na malumu tu ga na noda bula. E vola na yapositolo o Paula ni “ko ira yadua era vinakata me ra bula e na bula va-Karisito era na vakacacani.” (2 Timoci 3:12, VV) Na vuna ni o Setani kei na nona vuravura e cati ira e vakalou na nodra bula. (Joni 15:18, 19; 1 Pita 5:8) Ia na marau dina e sega ni vakatau ena keda ituvaki e taudaku. E vu ga mai na noda vakadinata e lomada ni dodonu na ka eda cakava tiko qai vakadonui keda kina na Kalou.​—Maciu 5:10-12; Jemesa 1:2, 3; 1 Pita 4:13, 14.

3. Me vakayacoka vakacava ena nona bula e dua na nona sokaloutaki Jiova?

³ E dina ni ra dau guilecava na Kalou e so ena so na gauna, ia e nodra nanuma ni kevaka me ra dau lotu ena so tale na gauna, ena vakadonui ira na Kalou. Ia e sega ni vaka oya na sokalou dina e caka vua na Kalou o Jiova. Na sokalou dina e vakilai ena nona ivakarau ni bula e dua ena veisiga yadua, vaka kina ena veigauna kece ga. Oya na vuna e vakatokai kina “na Sala.” (Cakacaka 19:9, VV; Aisea 30:21) Ni sa vakalou na noda bula, sa na duavata kei na Vosa ni Kalou na veika eda kaya kei na noda ivalavala.

4. Na cava e yaga kina meda veisau me rawa ni lakovata kei na sala ni Kalou na noda bula?

⁴ Ni raica e dua e se qai vulica na iVolatabu ni gadrevi vua na veisau me qai vakadonui koya o Jiova, ena rairai taroga kina e lomana, ‘E dua dina na betena vei au me vakalou na noqu bula?’ Mo kila tiko ni vaka dina kina. Baleta? Baleta ga ni “sa loloma na Kalou,” o koya gona, ena yaga dina ga vei keda na nona sala. (1 Joni 4:8) E vuku tale ga na Kalou, e kila vinaka kina na ka me yaga vei keda. Ni Kalou kaukaua duadua o Jiova, ena vakaukauataki keda meda valuta na noda malumalumu me qai rawa kina nida vakamarautaki koya. (Filipai 4:13) Meda raica mada e so na ivakavuvuli e okati ena bula vakalou da qai raica na vuna e vakavu marau nida vakaitovotaki keda kina.

E VAKAVU MARAU NA NODA DAUDINA

5. Na cava e kaya na iVolatabu me baleta na lasu kei na butako?

⁵ O Jiova na “Kalou daudina.” (Same 31:5) E macala ga ni o na vinakata mo muria na nona ivakaraitaki, mo raici mo dua na tamata daudina. Ni o dau dina, o na vakila na kena vinaka na lomamu kei na nomu lewaeloma. Ia ni rui matau ena vuravura ivalavala ca oqo na dau lasu, e yaga kina na ivakasala oqo vei ira na lotu Vakarisito: “Me vosa dina na tamata yadua vua na kai nona . . . Me kakua ni butako tiko ko koya ka daubutako, ka me daucakacaka ga . . . me so kina na nona ka me soli vei koya sa dravudravua.” (Efeso 4:25, 28) Era dau dina ena nodra cakacaka na lotu Vakarisito. Era na sega ni taura vakaveitalia na iyaya e nona na itaukei ni cakacaka, vakavo ga ke vakadonuya. Me ‘i valavala dodonu ena ka kece ga’ o koya e sokaloutaki Jiova se mani tiko mai na vanua ni cakacaka, se mai koronivuli, se tiko ga e vale. (Iperiu 13:18) Na tamata e dau lasulasu se dau butako ena sega ni vakadonuya na Kalou.​—Vakarua 5:19; Vakatakila 21:8.

6. Ena vakalagilagi vakacava o Jiova ena nona dau dina e dua na tamata itovo vakalou?

⁶ Eda na kalougata vakalevu nida dau dina. O Selina e dua na yada dravudravua mai Aferika, e lomani Jiova kei na nona ivaka­vu­vuli dodonu. Dua na siga e kunea e dua na ilavo levu kei na ivola ni baqe. E qai kila na kena itaukei ni vaqaqara ena ivola ni talevoni, oya e dua na turaga a butakoci nona sitoa. E sega ni vakabauta vakadua na turaga oya ni sa lako yani o Se­lina qai solia vua na ka kece e butakoci, e dina ni a tauvimate tu o Selina. “Me saumi sara ga na cakacaka dina vaka oqo,” e kaya o itaukei ni sitoa ni solia vei Selina e dua na uma ilavo. Qai uasivi ga ni a vakacaucautaka na lotu nei Selina na turaga oya. Io, na dau dina e vakarogovinakataka na ivakavuvuli ni iVolatabu, qai vakalagilagi kina na Kalou o Jiova, e vakavu marau tale ga vei ira na nona tamata dau dina.​—Taito 2:10; 1 Pita 2:12.

E VAKAVU MARAU NA LOMASAVU

7. Na cava e cala kina na veimauilavo?

⁷ Na dau lomasavu e vakavu marau, ia na tamata kocokoco era na sega ni “rawata na matanitu ni Kalou.” (1 Korinica 6:10) Na yalo kocokoco e dau laurai ena so na sasaga me vaka na veimauilavo, oqo na kena rawati vakailoa na nodra ilavo na tani. O ira “na daugarova nai yau vakasisila” e sega ni vakadonui ira o Jiova. (1 Timoci 3:8) Na tamata e dau taleitaka na veimauilavo ena vanua e vakatarai kina vakalawa na ka oqo e rawa ni bobula kina, e tokona tale ga o koya na cakacaka e vakaleqa sara ga na nodra bula e so. E dau vakatubu leqa ina nona vuvale na dauveimauilavo na ka oqo, ni na vo lailai sara na ilavo me voli kina na ka me ratou bula kina me vaka na kakana kei na isulu.​—1 Timoci 6:10.

8. E ivakaraitaki vinaka vakacava ni dua e lomasavu o Jisu, eda na dau lomasavu vakacava o keda?

⁸ Ni ra dau lomasavu, e ka marautaki kina vei ira na lotu Vakarisito me ra vukea na tani, vakabibi o ira era vakabauta vata era leqa tu. (Jemesa 2:15, 16) Ni se bera ni mai bula e vuravura o Jisu, sa dau raica na nona lomasavu o Tamana vei ira na tamata. (Cakacaka 14:16, 17) O Jisu mada ga e solia nona gauna, nona vinaka kece, kei na nona bula ena vukudra na tamata. O koya gona, e rawa sara ga vua me kaya: “A ka ni veivakalougatataki vakalevu me soli ka, ka vakalailai ga me taura na ka.” (Cakacaka 20:35) E vakacaucautaka tale ga o Jisu na yada dravudravua lomasavu e biuta e rua na ilavo lailai sara ena kato ni ilavo ni valenisoro, ni oya “na nona ka kece e bula kina.” (Marika 12:41-44) Era ivakaraitaki vinaka tale ga na Isireli eliu kei na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri ena kena tokoni vakailavo na ivavakoso kei na cakacaka e baleta na Matanitu ni Kalou. (1 Veigauna 29:9; 2 Korinica 9:11-14) Era sega wale ga ni cau vakailavo ina veicakacaka oya na lotu Vakarisito edaidai, ia era marau tale ga ni vakacaucautaka na Kalou ra qai soli ira me ra qaravi koya. (Roma 12:1; Iperiu 13:15) E vakalougatataki ira o Jiova ena nodra vakayagataka na nodra gauna, kaukaua, kei na nodra iyau, oka kina na nodra ilavo, me ra tutaka na sokalou dina kei na kena vakatetei yani ina veiyasa i vuravura kece na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou.​—Vosa Vakaibalebale 3:9, 10.

SO TALE NA KA E VAKAVU MARAU

9. Na cava e cala kina na gunuvi sivia ni yaqona ni valagi kei na yaqona ni viti?

⁹ E dodonu tale ga me ra ‘taqomaka nodra vakasama’ na lotu Vakarisito ke ra vinakata me ra marau. (Vosa Vakaibalebale 5:1, 2, NW) Ena vinakati kina me ra wilika na Vosa ni Kalou kei na ivola tale e so vakaivolatabu ra qai vakasama kina vakatitobu. Ia e tu na ka me ra qarauna. Me vaka na gunuvi sivia ni yaqona ni valagi kei na yaqona ni viti, ni oqo ena vakavuna me lako vakatani kina na nona vakasama e dua. Ni sa lai vaka oya na kedra ituvaki e vuqa, ena rawarawa sara na nodra sika­lutu ina ivalavala vakasisila, me ra vakasausa, se ra vakavuna na leqa vakacalaka. Sa rauta me kaya na iVolatabu ni o ira na dau mateni era na sega ni rawata na Matanitu ni Kalou! (1 Korinica 6:10) Era na sega ni dau mateni na lotu Vakarisito dina ni lomadra me ra tamata “yalomatua,” oqo gona e dau vakavu marau vei ira.​—Taito 2:2-6.

10. (a) Na cava era sega ni dau vakatavako kina na lotu Vakarisito? (b) Na cava na yaga ni kena biu e so na ka eda dau bobula tu kina eliu?

¹⁰ Na savasava ni yago e dau vakavu marau tale ga. Ia era dau bobula e vuqa ina veika e dau vakaleqa na yago, me vaka mada na vakatavako. Na vakadidike ni World Health Organization e vakaraitaka ni vakatavako “e vakamatea ena veiyabaki e tolu na milioni na tamata.” E so e dredre vei ira na biuta na vaka­ta­vako ni dau lako vakaca vei ira. Mai na yasana e dua, era vakila e vuqa na dauvakatavako eliu ni ra bulabula vinaka cake, qai vo levu nodra ilavo me vakayagataki e vale. Ia na biu ni vaka­ta­vako se veika tale e so e dau veivakaleqai, ena vakavuna me savasava kina na yagoda, vinaka noda lewaeloma, qai vakavurea vei keda na marau dina.​—2 Korinica 7:1.

MARAU ENA BULA VAKAWATI

11. Na cava me caka me vakalawataki kina na vakawati, me ka dokai tale ga kina?

¹¹ O ira na vakawati e dodonu me ra raica ni sa vakalawataki vakadodonu na nodra vakamau. (Marika 12:17) Me ra raica tale ga vakabibi na nodra bula vakawati. Io e dina, ni so na gauna ena yaco na veibiu ena bula vakawati ni sega sara ga na veitokoni vakailavo, se ni sa kaukaua sara na veivakatotogani, se ni sa lai tu ena ituvaki leqataki dina na nona bula vakayalo na lotu Vakarisito. (1 Timoci 5:8; Kalatia 5:19-21) Ia na vosa i Paula na yapositolo ena 1 Korinica 7:10-17 e uqeti ira na veiwatini me ra kua ni veibiu. Na marau dina ena rawati ga ena nodrau dau yalodina. E vola o Paula: “Sa dodonu mo ni doka taucoko na tiko vakawati, ka me rau sa dau veidinadinati na tagane kei na yalewa, ni na lewai ira na dauyalewa kei na dautagane kei ira na dauveibutakoci na Kalou.” (Iperiu 13:4, VV) Na vosa “tiko vakawati” e vakaibalebaletaka na nodrau veiyacovi e dua na tagane kei na dua na yalewa sa vakalawataki na nodrau vakamau. Ena sega sara ga ni ‘ka dokai’ na nona veiyacovi e dua na tagane kei na vica na yalewa e vakamautaka. Na iVolatabu tale ga e kaya ni cala na veiyacovi ni se bera na vakamau, kei na veimoceri vakatagane se vakayalewa.​—Roma 1:26, 27; 1 Korinica 6:18.

12. Na cava na vua ca ni veidauci?

¹² De na kamikamica ena dua na gauna lekaleka na veidauci, ia e sega ni o koya na marau dina oya. E cata na Kalou, ena rawa ni vakaleqa na nona lewaeloma e dua ena gauna ni nona bula kece. (1 Cesalonaika 4:3-5) Na veiyacovi vakaveitalia ena rawa ni tini ena AIDS kei na mate ca tale e so. E kainaki ena dua na vakadidike vakavuniwai “ni sivia na le 250 na milioni e takavi ira ena veiyabaki na tona, e rauta ni 50 na milioni na sifilisi.” E tu tale ga na leqa ni bukete i sala. E tukuna mai na isoqosoqo The International Planned Parenthood Federation ni sivia na 15 na milioni na goneyalewa e toka nodra yabaki mai na 15 ina 19 era bukete ena veiyabaki e vuravura, ra qai dau vakalutu e dua na ikatolu ni iwiliwili oqori. Ena vakadidike mai na dua na matanitu kei Aferika, ena iwiliwili kece ni goneyalewa era mate, e 72 na pasede era mate ni lako vakaca na nodra vakalutu. Ena sega beka ni tauvi koya e veidauci na mate ca se me bukete kina, ia ena tu ga ena nona vakasama na ca ni ka e cakava oya. E vuqa era tini beci ira kina vakataki ira, se ra cati ira sara ga.

13. Na leqa cava tale e dau vakavurea na veibutakoci, ia na cava na kedra itinitini na dauveidauci kei na dauveibutakoci?

¹³ E dina ni na rawa ni vosoti na veibutakoci, ia e dodonu vinaka tu vakaivolatabu ke via sereki watina o koya e sega ni cala. (Maciu 5:32; vakatauvatana Osea 3:1-5.) Ni yaco na veisere ena nona lasaituba e dua, sa na dua na ka na kena mavoa na lomadratou na gone kei koya e sega ni cala. Ena nona via taqomaka na vuvale vakatamata na Kalou, e kaya kina na nona Vosa ni na lewai ira na dauveidauci kei na dauveibutakoci era sega ni veivutuni. E vakamatatataki tale ga kina ni o ira era veidauci tiko ga era na “sega ni rawata na matanitu ni Kalou.”​—Kalatia 5:19, 21.

“SEGA NI VAKAVURAVURA”

14. (a) Na cava e so na ivalavala ni qaravi matakau ena qarauni koya kina na tamata itovo vakalou? (b) Na idusidusi cava e koto ena Joni 17:14 kei na Aisea 2:4?

¹⁴ a qaravi matakau ena kena ivalavala cava ga era na cata o ira na via vakamarautaki Jiova, kei ira na via bula ni sa veiliutaki na Matanitu ni Kalou. E vakaraitaka na iVolatabu ni cala na cakava na ivakatakarakara ni dua na ka me qai sokaloutaki, oka kina na ivakatakarakara i Jisu, se na tina i Jisu, o Meri. (Lako Yani 20:4, 5; 1 Joni 5:21) Era sega gona ni vakarokorokotaka na matakau, kauveilatai, kei na ivakatakarakara na lotu Vakarisito dina. Era qarauni ira tale ga mai na ivalavala e so e vaka na qaravi matakau, me vaka na vakarokorokotaki ni kuila kei na lagati ni sere e vakacerecerei kina na matanitu. Ni ra dau vakasaurarataki me ra cakava na veika vaka oya, era nanuma sara na vosa i Jisu vei Setani: “Mo vakarokoroko vei Jiova na nomu Kalou, ia mo qaravi koya duaduaga.” (Maciu 4:8-10) E kaya o Jisu ni o ira na nona imuri era dau “sega ni vakavuravura.” (Joni 17:14) Kena ibalebale oqo nida tawaveitovaki ena veika vakapolitiki da qai dau veisaututaki me vaka ga e kainaki ena Aisea 2:4, e kaya: “Ena ia na veilewai [na Kalou o Jiova] e na vuku ni veimatanitu, ka na vunauci ira na veimataqali e vuqa: ka ra na tukitukia na nodrai seleiwau mei bati ni siviyara, kei na nodra moto mei sele ni samaki: ena sega ni lavei seleiwau e dua na matanitu ki na dua na matanitu, a ra na sega ni vulica tale nai valu.”

15. O cei o Papiloni na Ka Levu, na cava era cakava e vuqa era se qai vulica na iVolatabu me ra dro tani mai kina?

¹⁵ Na noda “sega ni vakavuravura” e okati tale ga kina na noda sega ni qai lewe tale tiko kei ‘Papiloni na Ka Levu,’ na isoqosoqo ni lotu lasu kece e vuravura. E tete mai Papiloni makawa na sokalou dukadukali me yacova ni sa vauci ira na tamata e vuravura taucoko na kena ivakavuvuli dukadukali vakalotu. Na lotu kece era muria tiko na ivakavuvuli e vakaraitaka ni ra sega ni kila na Kalou era okati ena yaca ‘Papiloni na Ka Levu.’ (Vakatakila 17:1, 5, 15) Ena sega ni vakaitavi e dua e qaravi Jiova voli ena lotu era sokalou vata kina na veimatalotu, se me veimaliwai vakayalo tale tiko kei Papiloni na Ka Levu. (Tiko Voli Mai na Lekutu 25:1-9; 2 Korinica 6:14) Era vakauta gona e vuqa era se qai vulica na iVolatabu na nodra ivola ni vakacegu ina lotu era dau lewena tu. Na nodra vakayacora oya e vakavolekati ira vua na Kalou dina, me vaka sa yalataka tu o koya: “Mo ni qai lako tani mai na kedra maliwa na ivalavala ca ni lako vakatikitiki mai vei ira, sa kaya na Turaga, kakua ni tara na ka tawasavasava; au na qai ciqomi kemuni.” (2 Korinica 6:17, VV; Vakatakila 18:4, 5) E sega li ni o koya oya na ka o vinakata dina tu, me ciqomi iko na Tamada vakalomalagi?

LEWA VINAKA NA VEIOLODEI

16. Na cava era sega kina ni dau marautaka na Kirisimasi na lotu Vakarisito dina?

¹⁶ Nida bula vakalou, eda galala kina mai na ogaoga ni kena dau marautaki na veiolodei vakavuravura. Me vaka mada oqo, ni sega ni vakaraitaka na iVolatabu na tikinisiga dina e sucu kina o Jisu. Era na kaya beka e so, ‘Au nanuma ga ni a sucu o Jisu ena ika25 ni Tiseba!’ Ia e veicalati oqo ni a mate o koya ena vulaitubutubu ni 33 S.K. ni sa yabaki 33 1/2. Ena gauna tale ga a sucu kina, e “so nai vakatawa ni sipi e na vanua ko ya, era sa tiko mai na vanua veico, a ra veivuke me vakatawa na sipi e na bogi.” (Luke 2:8) Mai Isireli, na vula o Tiseba e vula ucauca qai batabata, ra dau maroroi na sipi ena nodra vale ena bogi ena vuku ni draki batabata. Era a digia na ika25 ni Tiseba na kai Roma me ivakananumi ni nona siganisucu na nodra kalou matanisiga. Ena vica tale na senitiuri emuri, era qai muria na tikinisiga oqo na lotu Vakarisito vukitani me ra vakananuma kina na sucu i Karisito. O koya gona, era sega ni dau vakananuma na lotu Vakarisito dina na Kirisimasi se olodei cava tale e vu tiko mai na ivakavuvuli ni lotu lasu. Ni ra sokaloutaki Jiova tale ga vakatabakidua, era sega kina ni dau vakananuma na olodei era vakacerecerei kina e so na tamata wale se matanitu.

17. Na cava era sega ni dau marautaka kina na siganisucu na tamata ivalavala vakalou, ia na cava era dau marau ga kina na gone lotu Vakarisito?

¹⁷ E rua ga na siganisucu e cavuti ena iVolatabu, e baleta e rua na tamata erau sega ni qarava na Kalou. (Vakatekivu 40:20-22; Maciu 14:6-11) Ni sega ni tukuna na iVolatabu na tikinisiga dina e sucu kina na tamata uasivi o Jisu Karisito, na cava ga meda doka tiko kina na nodra siganisucu na tamata ivalavala ca? (Dauvunau 7:1) O ira na itubutubu ivalavala vakalou era sega ni dau waraka sara e dua na siga me ra qai vakaraitaka kina vei luvedra na nodra loloma. E kaya e dua na goneyalewa lotu Vakarisito yabaki 13: “Dua na ka neitou dau veilasamaki vakavuvale . . . Au volekati rau sara na noqu itubutubu. Ni ra tarogi au gona e so tale na gone se cava na vuna au sega ni dau marautaka kina na veiolodei, au kaya ga niu dau marautaka na siga kece ga.” E kaya e dua na itabagone lotu Vakarisito yabaki 17: “E sega ni cegu ena dua na gauna e neitou vale na soli ­iloloma.” E marautaki cake vakalevu na iloloma e dau soli nida sega tu ni namaka.

18. Na cava a vakaroti ira kina nona imuri o Jisu me ra dau vakananuma ena veiyabaki, ia nida tiko kina, na cava eda rogoca?

¹⁸ E dua tiko na siga ena veiyabaki era dau vakananuma o ira era bulataka voli na bula vakalou. Oqo na iVakayakavi ni Turaga, e dau vakatokai me iVakananumi ni mate i Karisito. E vakaroti ira kina nona imuri o Jisu: “Dou cakava oqo mo dou vakananumi au kina.” (Luke 22:19, 20; 1 Korinica 11:23-25) Ena bogi a tekivutaka kina na ivakayakavi oqo o Jisu, oya ena ika14 ni Naisani, 33 S.K., a vakayagataka o koya na madrai sega ni vakaleveni kei na waini damudamu, e vakatakarakarataka na yagona savasava vakatamata kei na nona dra uasivi. (Maciu 26:26-29) Era dau vakayagataka na ivakatakarakara oqo na lotu Vakarisito era lumuti ena yalo tabu ni Kalou. O ira oqo era okati ena dua na veiyalayalati vou kei na veiyalayalati me baleta na Matanitu ni Kalou, ra qai nuitaka tale ga na lai bula i lomalagi. (Luke 12:32; 22:20, 28-30; Roma 8:16, 17; Vakatakila 14:1-5) Ia era vakila tale ga na kena yaga o ira kece era tiko ena yakavi oqo e veitaudonui kei na ika14 ni Naisani ena ivolanivula vakajiu. Era rogoca kina na ivakamacala ni nodrau loloma na Kalou o Jiova kei Jisu Karisito ena nodrau vakarautaka na isoro ni veivoli me baleta na ivalavala ca me ra rawata kina na bula tawamudu o ira na vakadonui.​—Maciu 20:28; Joni 3:16.

CAKACAKA KEI NA KA NI VEIVAKAMARAUTAKI

19. Na ka ni bolebole cava e tu ni ra qara na lotu Vakarisito na cakacaka me ra bula kina?

¹⁹ Sa nodra itavi na lotu Vakarisito dina me ra cakacaka vakaukaua me rawa ni ra bula kina. Ni ra vakayacora oqo na ulunivuvale, e dua na ka na nodra lomavakacegu. (1 Cesalonaika 4:11, 12) Ena sega ni marau na lotu Vakarisito ke veisaqasaqa na nona cakacaka kei na ka e kaya na iVolatabu. Ia ena so na gauna e dau dredre vua na lotu Vakarisito me raica na cakacaka e duavata kei na ivakatagedegede ni iVolatabu. Me vaka mada oqo ni so na vanua ni cakacaka e gadrevi vei ira na cakacaka kina me ra dau dabui ira na lai volivoli yani. Ena dua tale na yasana, e vuqa na itaukei ni cakacaka era na rogoca na nodra kerekere e so era via cakacaka ga vakadodonu, ni ra sega ni vinakata me biubiu e dua e dau dina ena nona cakacaka. Se mani cava e yaco, mo kila tiko ni na vakalougatataka na Kalou na nomu sasaga mo qara na cakacaka ena vinaka tiko ga kina na nomu lewaeloma.​—2 Korinica 4:2.

20. Na cava meda vakatulewataka vinaka kina na noda ka ni veivakamarautaki?

²⁰ E vinakata na Kalou me ra marau na nona tamata, o koya gona e dodonu me veiraurau na cakacaka kaukaua kei na so na gauna ni marau kei na vakacegu. (Marika 6:31; Dauvunau 3:12, 13) E vakabulabulataka na ka ni veivakamarautaki tawavakalou na vuravura i Setani. Ke da via vakamarautaka gona na Kalou, e dodonu meda vakatulewataka vinaka na ivola eda wilika, na porokaramu ni retio kei na ivakatagi eda rogoca, kei na vakatasuasua, iyaloyalo, drama, porokaramu ni retioyaloyalo, kei na vidio eda sarava. Eda na vakamarautaki Jiova da qai marau cake vakalevu kevaka eda biuta laivi na ka ni veivakamarautaki e veisaqasaqa kei na ivakasala e koto ena so na tikinivolatabu me vaka na Vakarua 18:10-12, Same 11:5, kei na Efeso 5:3-5.

ROKOVI NI BULA KEI NA DRA

21. Nida rokova na bula, e dodonu me vakacava kina na noda raica na vakalutu, vaka kina na veika tale e so e vauca na noda itovo kei na noda ivalavala?

²¹ Eda na marau dina kevaka eda raica na bula ni tamata me ka tabu me vaka ga na nona raica o Jiova. E vakarota na nona Vosa ni tabu na laba. (Maciu 19:16-18) Ena Lawa mada ga ni Kalou vei ira na Isireli, e vakaraitaki kina ni o koya e raica na bula ni gone e tubu tiko e kete i tinana me ka talei​—e sega ni ka me vakarusai. (Lako Yani 21:22, 23) Ena vuku ni ka oqo, meda vakamareqeta na noda bula ena noda cata na vakatavako, meda kua ni vakayagataka vakatani na wainimate gaga, meda kua ni gunuva vakasivia na yaqona ni valagi kei na yaqona ni viti, kei na noda qarauna meda kua ni biuti keda ena ituvaki e rawa nida tini mavoa kina vakaca. E sega ni dodonu meda vakalasai keda ena veika e rawa ni tini ena noda mate. Meda muria tale ga na idusidusi e so e dodonu me muri me kua kina na leqa vakacalaka.​—Vakarua 22:8.

22. (a) Na cava na rai vakalou me baleta na dra kei na sala me vakayagataki kina? (b) Na dra duadua ga i cei e rawa dina ni veivakabulai?

²² E kaya vei Noa kei na nona vuvale o Jiova ni dra e vakatakarakarataka na soulu, se bula. E kaya kina na Kalou me ratou kua ni kania na dra. (Vakatekivu 9:3, 4) Nida nodratou kawa, e vauci keda kece na lawa oya. E kaya vei ira na Isireli o Jiova ni dodonu me liviraki na dra ina qele, e sega ni dodonu vua na tamata me vakayagataka ena dua tale na inaki. (Vakarua 12:15, 16) A tokaruataki na lawa ni Kalou me baleta na dra ena ivakaro e tau vei ira na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri: “Me tabu vei kemudou . . . na dra.” (Cakacaka 15:28, 29) Ena nodra raica ni bula e ka tabu, era sega ni dau tauri dra kina na tamata era vakalou, kevaka mada ga era kaya e so tale ni ka oya era na bula kina. Sa kunei ni yaga e vuqa tale na iwalewale ni veiqaravi vakavuniwai era ciqoma na iVakadinadina i Jiova, era galala kina mai na leqa e dau yaco ena veiqaravi e taurivaki kina na dra. Era kila na lotu Vakarisito ni dra duadua ga i Jisu e veivakabulai. Ni ra vakabauta oya, era na vosoti kina qai rawa ni ra nuitaka na bula tawamudu.​—Efeso 1:7.

23. Na cava na yaga ni kena bulataki na bula vakalou?

²³ E macala ni gadrevi na sasaga me vakalou tiko ga na noda bula. Era na vakalialiai keda beka na lewe ni noda vuvale se noda veikilai. (Maciu 10:32-39; 1 Pita 4:4) Ia na yaga ni noda bula­taka na bula vaka oya e uasivia na veika dredre eda na sota kaya. E vinaka kina na noda lewaeloma qai marautaki dina na vakailala kei ira eda qaravi Jiova vata. (Maciu 19:27, 29) Vakasamataka tale ga ni na rawa mo bula tawamudu ena vuravura vou uasivi ni Kalou. (Aisea 65:17, 18) E marautaki dina tale ga na noda dau muria na ivakasala ena iVolatabu, nida vakamarautaki Jiova kina! (Vosa Vakaibalebale 27:11) Io, e vakavu marau dina na bula vakalou!​—Same 128:1, 2.

O SE NANUMA TIKO?

Na cava e so na vuna e vakavu marau kina na bula vakalou?

Na veisau cava soti ena rairai gadrevi me vakalou kina na nona bula e dua?

Na cava o vinakata kina na bula vakalou?

[iYaloyalo ena tabana e 124, 125]

Ni veiraurau na cakacaka vakayalo kei na so na gauna ni vakacegu, e vakavu marau oqo vei ira e vakalou voli na nodra bula