“Nodra Vanua na Jiu” ena Gauna i Jisu
NI VUNAU tiko vei Konilio, e tukuna na yapositolo o Pita na ka e cakava o Jisu ena “nodra vanua na Jiu, vaka kina e Jerusalemi.” (Cak 10:39) E rogo i vuravura na nona cakacaka vakavunau o Jisu. Ia e vei soti na vanua e vunau kina?
Na “nodra vanua na Jiu” e okati kina o Jutia, na vanua tale ga e cakacaka vakalou kina o Jisu. (Lu 4:44) Ni papitaiso oti ga, e lai tiko o Jisu ena vanualiwa e Juta (se o Jutia) me 40 na siga, qo na vanua talasiga e lala tu era dau tiko kina na daubutako. (Lu 10:30) Ni biuti Jutia me gole cake ina vualiku, e lai vunau sara vua na yalewa ni Samaria, e volekati Saika.—Jn 4:3-7.
E laurai ena Kosipeli ni dau vunau vakalevu ga o Jisu e Kalili. E dau lako sobu i Jerusalemi ena gauna ni solevu vakayabaki, ia e vakayagataka vakalevu na imatai ni rua na yabaki ni nona cakacaka vakavunau ena vualiku ni Vanua Yalataki. (Jn 7:2-10; 10:22, 23) Kena ivakaraitaki, e cavuta e levu sara na ivakavuvuli rogo qai cakava e levu na cakamana vakatubuqoroqoro ena Wasa o Kalili se vanua volekata. E vakamaravutaka na wasawasa, e taubale tale ga e dela ni wai. E dau vunau mai na waqa vei ira na tu ena baravi qereqere qori. O ira nona imuri taumada era gonedau se dauteitei ni veivanua voleka.—Mar 3:7-12; 4:35-41; Lu 5:1-11; Jn 6:16-21; 21:1-19.
Ena nona vunau voli e Kalili, e tiko ga mai na baravi o Kapenaumi ena “nona koro.” (Mac 9:1) Ena dua na ulunivanua voleka e kea, e cavuta kina o Jisu nona Vunau ena Ulunivanua. Eso na gauna e dau vodo waqa ni biuti Kapenaumi me gole i Makitala, Peciseita, kei na so tale na vanua voleka.
E sega ni yawa “na nona koro” mai Nasareci, na koro e tubu cake kina; se mai Kena, na koro e vukica kina na wai me waini; se mai Neini, na koro e vakaturi koya kina na luvena e dua na yada; se mai Peciseita, na koro e vakani ira kina e 5,000 na tagane, e vakavuna tale ga nona rai e dua na tagane mataboko.
Ni oti na Lakosivia ni 32 G.V., e gole ina vualiku o Jisu i Taia kei Saitoni, e rua na ikelekele ni waqa e Finaisi. E lai vunau tale ga i Tikapoli, na vanua e tiko kina e tini na nodra koro na kai Kirisi. A tiko volekati Sisaria-Filipai (F2) o Jisu ena gauna e tukuna kina o Pita ni o Jisu e Mesaia, sega ni dede mai na gauna oya e vakamataliataki o Jisu, e rairai yaco qo ena Ulunivanua o Erimoni. E qai vunau tale ga o Jisu ena yasayasa vakaPerea, ena tai kadua ni Joritani.—Mar 7:24-37; 8:27–9:2; 10:1; Lu 13:22, 33.
E tiko voli ga kei iratou na nona tisaipeli e Jerusalemi na “nona koro na Tui cecere,” kei na vanua voleka, ena iotioti ni macawa ni nona bula. (Mac 5:35) O na raica tale ga ena mape na veivanua o wilika ena Kosipeli, me vakataki Emeo, Pecani, Pecifaki, kei Peceliema.—Lu 2:4; 19:29; 24:13; raica na mape lailai “Jerusalemi,” ena tabana e 18.
[Mape ena tabana e 29]
(Raica tale na ivola)
Vanua Yalataki (Gauna i Jisu)
Na Vanua ena Gauna i Jisu
Koro ni Tikapoli
E5 Ipo
E6 Pela
E6 Sicopoli
F5 Katara
F7 Kerasa
G5 Dioni
G9 Filatelifia
H1 Tamasiko
H4 Rafana
I5 Kenaca
Gaunisala Levu (Raica na ivola)
Sala ena kedrau maliwa o Kalili kei Jerusalemi e muri vakalevu (Raica na ivola)
Dua tale na sala ena kedrau maliwa o Kalili kei Jerusalemi e muri e Perea (Raica na ivola)
A11 Kesa
B6 Sisaria
B8 Jopa
B9 Lita
B12 Pieri-sepa
C4 Toleme
C8 SAMARIA
C8 Anitipatiri
C8 Arimacea
C9 Emeo
C10 JUTIA
C11 Epironi
C12 ITUMIA
D1 Saitoni
D2 Taia
D3 FINAISI
D4 KALILI
D4 Kena
D5 Seforisi
D5 Nasareci
D5 Neini
D7 Samaria
D7 Saika
D9 Ifireimi
D9 Pecifaki
D9 Jerusalemi
D9 Pecani
D10 Peceliema
D10 Erotiami
D10 VANUA TALASIGA O JUTA
D12 Masada
E4 Koresini
E4 Peciseita
E4 Kapenaumi
E4 Makitala
E5 Taiperia
E5 Ipo
E6 Pecani? (ena tai ni Joritani)
E6 Sicopoli
E6 Pela
E6 Selimi
E6 Inoni
E9 Jeriko
F1 APILINI
F2 Sisaria Filipai
F4 Gamala
F5 Abila?
F5 Katara
F7 PEREA
F7 Kerasa
G3 ITURIA
G5 Dioni
G6 TIKAPOLI
G9 Filatelifia
H1 Tamasiko
H3 TIRAKONITI
H4 Rafana
H12 ARAPEA
I5 Kenaca
[Ulunivanua]
D7 Ulu i Ipali
D7 Ulu i Kirisimi
F2 Ulu i Erimoni
[Wasawasa]
B6 Wasa na Mediterranean (Wasa Levu)
E4 Wasa o Kalili
E10 Wasa Tuituina (Waitui Mate)
[Uciwai]
E7 Uciwai na Joritani
[Toevu kei na Vure]
D7 Vure o Jekope
[iYaloyalo ena tabana e 28]
Wasa o Kalili. O Kapenaumi e toka ena imawi e ra. E laurai mai na cevaira na vanua o Kenisareti
[iYaloyalo ena tabana e 28]
Era dau sokalou na kai Samaria ena Ulunivanua o Kirisimi. Toka mai muri na Ulunivanua o Ipali