Isireli ena Gauna i Tevita kei Solomoni
A YALATAKA na Kalou me solia vua na kawa i Eparama na vanua “mai na uciwai ni Ijipita me yaco sara ina . . . uciwai na Uferetisi.” (Vte 15:18; Ly 23:31; Vkr 1:7, 8; 11:24) Ni butuki Kenani o Josua, e taura e va na senitiuri me qai tete na Vanua Yalataki ina iyalayala ni vanua oya.
E ravuta na matanitu o Sopa era lewena na kai Arame o Tui Tevita, e yaco na iyalayala ni nodra vanua ina Uferetisi ena vualiku kei Siria.a Ni ravuti ira na kai Filisitia o Tevita, e tete na vanua e liutaka ena ceva me yaco sara ina iyalayala kei Ijipita.—2Sa 8:3; 1Ve 18:1-3; 20:4-8; 2Ve 9:26.
E qai liutaka o Solomoni na veivanua “mai na Uciwai ina nodra vanua na kai Filisitia me yacova na iyalayala kei Ijipita,” qori e vakatakarakarataka na veiliutaki vinaka ni Mesaia. (1Tu 4:21-25; 8:65; 1Ve 13:5; Sm 72:8; Sak 9:10) Ia e dau kilai tu ga ni vanua e taukena o Isireli e tekivu “mai Tani me yaco i Pieri-sepa.”—2Sa 3:10; 2Ve 30:5.
E beca na lawa ni Kalou o Tui Solomoni ni kumuna vakalevu na ose kei na qiqinivalu. (Vkr 17:16; 2Ve 9:25) E rawarawa ga nodra veitosoyaki ni levu na gaunisala lelevu kei na gaunisala lalai. (Jos 2:22; 1Tu 11:29; Ais 7:3; Mac 8:28) E kilai ga e vica vei ira, me vaka na “gaunisala levu e gole cake mai Peceli i Sikemi e qara ina ceva kei Lipona.”—Dvl 5:6; 21:19.
E kaya na ivola Roads and Highways of Ancient Israel: “Era sega ni kulutataki se sova na qereqere ina gaunisala ena gauna ni Veiyalayalati Makawa. Nira sa tubua kece ena gauna qo, e dredre gona mera kila na dauvakadidike na veisemati ni gaunisala e Isireli makawa.” Ia ni laurai na ibulibuli ni vanua kei na ivovo ni veika e keli ni a vakayagataki e levu na gaunisala.
E dau vakatau nodra veitosoyaki na mataivalu ena gaunisala e tu. (1Sa 13:17, 18; 2Tu 3:5-8) Mera valuti Isireli na kai Filisitia, era taubale mai Ekironi kei Kaca ina “tadrua ni vanua o Soko kei Aseka.” Era soqoni vata na mataivalu i Saula “ena Buca o Ela.” Ni sa vakamatei Koliaci o Tevita, era dro lesu na kai Filisitia i Ekironi kei Kaca, qai gole cake o Tevita i Jerusalemi.—1Sa 17:1-54.
O Lakisi (D10), Aseka (D9), kei Pecisemesi (D9) eratou toka ena gaunisala e gole ina Sefila kei na veidelana kei Juta. Na vanua eratou koto kina na koro tolutolu qori era rawa ni tarovi kina na meca era gole mai ena Sala e Baravi mera kua ni curu ina loma ni vanua o Isireli.—1Sa 6:9, 12; 2Tu 18:13-17.
[iVakamacala e ra]
a Na iyalayala ni vanua ni yavusa i Rupeni e yaco sara ina vanualiwa kei Siria, na muana vaka ina tokalau e tara yani na Uferetisi.—1Ve 5:9, 10.
[Mape ena tabana e 17]
(Raica tale na ivola)
Vanua kei na Gaunisala ni bera ni Tawase na Matanitu
iYalayala (Gauna i Solomoni)
Tifisa
Emaci
Tadmor
Perocae (Kuni?)
Saitoni
Tamasiko
Taia
Tani
Jerusalemi
Kesa
Aroeri
Pieri-sepa
Tema
Esioni-keperi
Elaci (Eloci)
[Sala kei na Uciwai]
Uferetisi
Uciwai o Ijipita
Tevita kei Solomoni (gaunisala)
B10 Kesa
C8 Jopa
C9 Asitoti
C10 Asikiloni
C11 Sikilaki
C12 VANUA TALASIGA O PERANA
D5 Toa
D6 Eferi
D8 Efeki
D8 Rama
D9 Seelipimi
D9 Keseri
D9 Makasi
D9 Ekironi
D9 Peci-semesi
D9 Kesa
D9 Aseka
D10 Soko
D10 Atulama (Etulama)
D10 Kiila
D10 Lakisi
D11 Jatiri
D12 Pieri-sepa
E2 Taia
E4 Kapuli
E5 Jokiniami (Jokimiami?)
E5 Mekito (Mekito) (Mikitoni)
E6 Teenaki
E6 Arupoci
E7 Piraconi
E8 Lepanoni
E8 Sirata (Siretaca)
E8 Peceli
E9 Pece-oroni E Ra
E9 Pece-oroni E Cake
E9 Kipa (Kepa)
E9 Kipioni
E9 Kipa (Kepa)
E9 Kiriaci-jiarimi
E9 Nopi
E9 Peali-pirasimi
E9 Jerusalemi
E9 Peciliema
E10 Tikoa
E10 Epironi
E11 Sifi
E11 Horesh?
E11 Kameli
E11 Maoni
E11 Esitimoa
F5 Edoa
F5 Sunemi
F5 Jesirieli
F6 Peci-siani
F7 Tirisa
F7 Sikemi
F8 Saricani
F8 Sailo
F8 Ofira?
F9 Jeriko
F11 Eniketi
G2 Epeli-peci-meeka
G2 Tani
G3 Asori
G3 MEEKA
G5 Lo-tipari (Tipiri)
G5 Rokilimi
G6 Epelimeola
G7 Sukoci
G7 Meeneimi
H1 SIRIA
H4 KESURI
H6 Remoci-kiliati
H8 Rapa
H9 Metipa
H11 Aroeri
H12 MOAPI
I4 Elamio?
I9 AMONI
[Gaunisala Levu]
C10 Sala e Baravi
H6 Sala ni Tui
[Ulunivanua]
F5 Ulu i Kilipoa
[Wasawasa]
C8 Wasa na Mediterranean (Wasa Levu)
F10 Wasa Tuituina (Waitui Mate)
G4 Wasa o Kalili
[Vure se toevu]
E9 Eni-rokeli
[iYaloyalo ena tabana e 16]
Ena imatau: Buca o Ela, kei na veiulunivanua e Juta ni o rai vaka ina tokalau
E ra: E vakarawarawataka na veilakoyaki ena Vanua Yalataki na levu ni gaunisala era tu kina