“E Vakayacora o Jiova na ka e Nakita”

1. Na cava e kaya o Jeremaia me baleti Jiova ni sa vakarusai o Jerusalemi?

SA RUSA toka o Jerusalemi, se kubou tiko ga na vanua ena nodra vakamakama na kai Papiloni. E nanuma lesu o Jeremaia na nodra qolou ena domobula o ira na vakamatei. A yaco dina na veika e tukuna na Kalou vua na parofita. E kaya o Jeremaia: “E vakayacora o Jiova na ka e nakita.” Dua dina na ka vakaloloma nona vakarusai o Jerusalemi!—Wilika Lele i Jeremaia 2:17.

2. Na parofisai cava e tukuni ena vica na senitiuri yani e liu a raica o Jeremaia na kena vakayacori?

² A raica sara ga o Jeremaia na kena vakayacori e levu na parofisai ni Kalou, eso era se parofisaitaki makawa sara. Ena vica na senitiuri yani e liu, e kaya o Mosese vei ira na Isireli na ka ena yaco ke ra talairawarawa se talaidredre vua na Kalou. Ke sega ga nira ‘vakalougatataki,’ era na ‘cudruvi.’ E vinakata o Jiova mera vakalougatataki na nona tamata. Ia era na cudruvi qai vakadomobula na veika era na sotava ke ra talaidredre. rau veivakasalataki ruarua o Mosese kei Jeremaia ni o ira era vakanadakui Jiova ra qai saqati koya, era na “kania na lewe ni luvedra tagane kei na luvedra yalewa.” (Vkru. 30:19, 20; Jere. 19:9; Vunau 26:29) Era na rairai lomatarotarotaka eso, ‘E rawa ni yaco dina na ka vakadomobula qori?’ A yaco dina na ituvaki ya ni sa sega na kakana ena gauna era bukudruadrua kina na kai Papiloni. E kaya o Jeremaia: “Na ligadra na yalewa yalololoma e saqara na luvedra. E kedra kakana ni rarawa ni sa bale na goneyalewa ni kainoqu.” (Lele 4:10) Dua dina na ka vakaloloma qori!

3. Na cava e talai ira tiko ga kina na parofita o Jiova vei ira na nona tamata?

³ E sega ni lesi ira ga na parofita me vakataki Jeremaia o Jiova mera kacivaka na itukutuku ni veivakarusai. E vinakata na Kalou mera veivutuni na valavala ca ra qai yalodina tale vua. E vakamacalataka o Esera: “E vakasalataki ira tiko ga o Jiova na Kalou i tukadra ni talai ira na nona italai, e vakasalataki ira wasoma ni lomani ira na nona tamata kei na vanua e dau tiko kina.”—2 Vei. 36:15; wilika Jeremaia 26:3, 12, 13.

4. Na cava na rai i Jeremaia ena itukutuku e vakasavuya?

⁴ E vakatotomuri Jiova o Jeremaia ni lomani ira tale ga na kainona. E vakadinadinataki qori ena ka e tukuna ni bera ni bale o Jerusalemi. E leqataka vakalevu na veika sa vakarau yaco. Ke ra rogoca qai muria na itukutuku e kacivaka o Jeremaia, ke sega ni yaco na veivakarusai! Na cava na rai i Jeremaia me baleta na itukutuku ni Kalou me vakasavuya? A tagicaka: “Oilei na noqu rarawa, na noqu rarawa! E mosi sara ga vakalevu na lomaqu. E tavatukituki na utoqu e lomaqu. Au sega ni galu rawa, niu rogoca na rorogo ni davui, na ivakatakilakila ni ivalu.” (Jere. 4:19) Io, e sega ni rawa ni galuvaka o Jeremaia na itukutuku ni veivakarusai sa vakarau yaco.

VUNA E NUIDEI KINA O JEREMAIA

5. Na cava e nuidei kina o Jeremaia ni na yaco na ka e parofisaitaka?

⁵ Na cava e nuidei kina o Jeremaia ni na yaco na ka e parofisaitaka? (Jere. 1:17; 7:30; 9:22) E yavutaki na nona vakabauta ena ka e vulica ena iVolatabu. E kila tale ga ni o Jiova na Kalou e daudina ena veika e parofisaitaka. E vakadinadinataki ena veigauna sa oti ni tu vei Jiova na kaukaua, me parofisaitaka na veika e rairai nanumi ni sega ni rawa ena rai vakatamata. Dua na kena ivakaraitaki qori na nodra vakabulai na Isireli mai Ijipita. E kila vinaka o Jeremaia na ka e volatukutukutaki ena Lako Yani, kei na nona itukutuku e dua a tu sara ga e kea. A tukuna o Josua vei ira na Isireli: “Oni kila vinaka ena lomamuni taucoko kei na nomuni bula taucoko ni sega ni daro na vosa ni yalayala vinaka kece e tukuna vei kemuni o Jiova na nomuni Kalou. Era yaco kece vei kemuni. E sega ni dua e daro.”—Josua 23:14.

6, 7. (a) Na cava mo kauaitaka kina na parofisai i Jeremaia? (b) Na cava mo cakava mo nuitaka kina na itukutuku o vunautaka?

⁶ Raica mada e tolu na vuna mo kauaitaka tiko ga kina na parofisai i Jeremaia. Kena imatai, e nuidei o Jeremaia ni na vakayacora o Jiova na nona vosa. Kena ikarua, sa vakayacori tiko ena gauna qo eso na ka e tukuna na Kalou vei Jeremaia. O na qai raica na kena vakayacori eso tale ena gauna se bera mai. Kena ikatolu, e duatani duadua o Jeremaia ni vakatauvatani kei ira na vo ni parofita. E vakadinadinataki qori ena levu ni ka e parofisaitaka ena yaca i Jiova, kei na vakasakiti ni nona doudou me kacivaka na itukutuku ni Kalou. E kaya e dua na vuku “ni kilai tani o Jeremaia vei ira na vo ni parofita.” E rogo o Jeremaia ena itavi bibi e lesi koya kina na Kalou ena kedra maliwa na nona tamata, sa rauta mera nanuma eso ni o Jisu ga o Jeremaia.—Maciu 16:13, 14.

⁷ Me vakataki Jeremaia, o sa donuya tu qo na gauna era vakayacori tiko kina eso na ka vakairogorogo e parofisaitaki ena iVolatabu. E bibi kina mo nuitaka tiko ga ni na vakayacora dina na Kalou na nona yalayala. (2 Pita 3:9-14) O na cakava vakacava qori? Mo vaqaqacotaka tiko ga nomu vakabauta ni dina na parofisai kece ena iVolatabu. Eda na railesuva ena wase qo e vica na parofisai i Jeremaia a raica sara ga na kena vakayacori. Eda na raica tale ga na parofisai a qai vakayacori ena dua na gauna e muri. Ia eso tale na parofisai e tara na nomu bula ena gauna qo, kei na gauna se bera mai. Na kena railesuvi na parofisai qori ena vaqaqacotaka na nomu nuitaka na parofisai i Jiova ena iVolatabu. O sa na qai vakadeitaka ga kina ni na ‘vakayacora o koya na ka e nakita.’—Lele 2:17.

PAROFISAI A RAICA O JEREMAIA NA KENA VAKAYACORI

8, 9. Na cava e kilai tani kina na iVolatabu?

⁸ E levu nikua era dau saga mera tukuna na ka e se bera ni yaco. Kena ivakaraitaki, o ira na kenadau ena veika vakailavo, na daunipolitiki, dauvakatevoro, kei ira na daunidraki. De dua o sa vakadinadinataka ni dredre, e dau cala tale ga eso mada ga na ka lalai e tukuni ni na rawa ni yaco ena vica na siga se macawa e tarava. Ia e kilai tani na iVolatabu ni donu na kena parofisai. (Aisea 41:26; 42:9) Eso na parofisai a raica sara ga o Jeremaia na kena vakayacori, eso tale era qai yaco ena dua na gauna e muri. Ia era yaco kece. E levu na parofisai e vagolei vakatabakidua vei ira eso, se dua na matanitu taucoko. Meda dikeva mada qo e vica na parofisai e vakadinadinataka sara ga o Jeremaia na kena vakayacori.

⁹ O cei nikua e rawa ni tukuna na ka ena yaco e vuravura ena dua se rua na yabaki mai qo, me vaka na kena veisau na veiliutaki vakamatanitu? A rawa ni cakava qori o Jeremaia ni a uqeti vakalou. Kena ivakaraitaki, a parofisaitaka ni na lewa o Papiloni e levu na vanua. A tukuna tale ga ni o Papiloni na “bilo koula” ena vakayagataka o Jiova me sovaraka nona cudru vei Juta, vei ira tale ga na matanitu kei na matatamata era toka voleka. Era na qai vakasaurarataki mera lai veiqaravi e Papiloni. (Jere. 51:7) Qori sara ga na ka e vakadinadinataka o Jeremaia kei ira era bula ena nona itabagauna.—Vakatauvatana Jeremaia 25:15-29; 27:3-6; 46:13.

10. Na cava e parofisaitaka o Jiova me baleti ratou e va na tui e Juta?

¹⁰ A dusimaki Jeremaia tale ga o Jiova me tukuna na veika eratou na sotava e va na tui e Juta. E parofisaitaka na Kalou ni na vesu qai sega ni lesu i Juta o Jioasi, e kilai tale ga me o Salumi na luvei Josaia. (Jere. 22:11, 12) A vakayacori dina qori. (2 Tui 23:31-34) A tukuna na Kalou ni o Jioiakimi na isosomi kei Jioasi, ena “bulu ga me vaka na asa.” (Jere. 22:18, 19; 36:30) E sega ni tukuna na iVolatabu se a vakamatei vakacava o Jioiakimi se cava e caka ena yagona. Ia e kilai ga ni a sosomitaki koya na luvena o Jioakini. E tukuna o Jeremaia ni na kau vakavesu i Papiloni qai mate e kea o Jioakini (kilai tale ga me o Konaia kei Jekonaia). (Jere. 22:24-27; 24:1) E yaco kece qori. Vakacava na iotioti ni tui o Setekaia? E parofisaitaka o Jeremaia ni na soli o Setekaia ena ligadra na kena meca, era na qai vakalolomataki koya. (Jere. 21:1-10) Era vesuki koya dina na meca. Era vakamatei ratou na luvena ni rai tu, era vakamatabokotaki koya ni bera ni kau i Papiloni, sa qai lai mate e kea. (Jere. 52:8-11) Io, era yaco dina na parofisai qori.

11. O cei o Enanaia? Na cava e parofisaitaka o Jiova me baleti Enanaia?

¹¹ Eda dikeva ena Jeremaia wase 28 ni vakalasuya na parofita o Enanaia na itukutuku i Jiova ena gusu i Jeremaia, ni na vakarurugi vei Papiloni o Jerusalemi ena gauna ni veiliutaki i Setekaia. E tukuna o Enanaia ni na musuki na ivua ni veivakabobulataki i Nepukanesa vei Juta kei na matanitu tale eso. Qori e veicalati kei na ka e tukuna na Kalou. Ia e dusimaki Jeremaia o Jiova me vakaraitaka ni lasu o Enanaia, me qai tukuna tale nira na qaravi ira na kai Papiloni e levu na matanitu. E tukuna tale ga vua na parofita lasu o Enanaia ni na mate ena yabaki tiko ga ya. A yaco dina qori.—Wilika Jeremaia 28:10-17.

12. Na cava nodra rai e levu ena gauna i Jeremaia ni tukuni ena vakarusai o Jerusalemi?

¹² E vakabibitaka na Kalou ena parofisai i Jeremaia ni na vakarusai o Jerusalemi. E veivakasalataki wasoma o Jeremaia ni na vakarusai o Jerusalemi vakavo ke ra muduka na Jiu nodra qaravi matakau, caka ca, kei na ivalavala kaukaua. (Jere. 4:1; 16:18; 19:3-5, 15) Era nanuma e levu ena gauna i Jeremaia ni na sega ni veivakarusai o Jiova ni tiko e Jerusalemi na valenisoro ni Kalou. Era nanuma ni na sega vakadua ni vakarusai na vanua tabu qori. Ia e sega ni dau lasu o Jiova. A cakava dina na ka e nakita.—Jere. 52:12-14.

13. (a) E tautauvata vakacava noda gauna kei na gauna i Jeremaia? (b) Na cava mo kauaitaka kina na yalayala ni Kalou vei ira eso ena gauna i Jeremaia?

¹³ E tautauvata na keda ituvaki na tamata i Jiova nikua kei na kedra ituvaki na nona tamata yalodina ena gauna i Jeremaia. Eda kila ni sa voleka ni vakarusai ira era sega ni muria na nona ivakasala o Jiova. Ia e veivakayaloqaqataki na veika totoka e parofisaitaka, me vaka ga era vakadinadinataka na Jiu era tutaka na sokalou savasava. E yalataka na Kalou nira na bula na luvei Rekapi ni vakarusai o Jerusalemi, nira yalodina vei Jiova ra qai talairawarawa ena ivakaro i tukadra. Era qai vakabulai dina. E vakadinadinataki qori ni cavuti na yaca i “Malikaia na luvei Rekapi,” a veitokoni ena kena tara tale o Jerusalemi ni se kovana voli o Niemaia. (Niem. 3:14; Jere. 35:18, 19) Ena vuku ni nona nuitaka na Kalou o Epetimeleki qai tokoni Jeremaia, e vakadeitaka vua o Jiova ni na vakabulai. (Jere. 38:11-13; 39:15-18) E yalataka tale ga na Kalou ni na soli ‘me itokinivalu na bula’ i Peruki na itokani i Jeremaia. (Jere. 45:1, 5) Na cava o rawa ni tukuna me baleta na vakayacori ni parofisai qori? Na cava o nanuma ni na cakava o Jiova ke o yalodina?—Wilika 2 Pita 2:9.

PAROFISAI ERA VAKAYACORI E MURI

14. Na cava e kurabuitaki kina na parofisai ni Kalou me baleti Papiloni?

¹⁴ A parofisaitaka na Kalou ni na ravuti Juta kei Ijipita o Nepukanesa. (Jere. 25:17-19) Ena rairai nanumi ni sega ni rawa qori ni matanitu kaukaua o Ijipita, e lewa mada ga na vanua o Juta. (2 Tui 23:29-35) Ni bale o Jerusalemi, era nanuma na ivovo ni Jiu mera biuta nodra vanua mera gole i Ijipita nira na taqomaki kina. Era beca na ivakasala matata i Jiova mera tiko ga ena nodra vanua ke ra via vakalougatataki. Ia ke ra dro mada ga i Ijipita, ena toboki ira e kea na iseleiwau era rerevaka tiko. (Jere. 42:10-16; 44:30) E sega ni macala a raica o Jeremaia na nodra ravuti Ijipita na kai Papiloni se sega, e sega ni vakaraitaki qori ena nona ivola. Na ka ga e macala ni a vakayacori dina na parofisai i Jiova vei ira na isenivalu e Isireli, nira ravuti Ijipita na kai Papiloni ena ikaono ni senitiuri B.G.V.—Jere. 43:8-13.

15, 16. E vakayacori vakacava na vosa ni Kalou me baleta na nodra vakabulai na nona tamata?

¹⁵ A parofisaitaka tale ga o Jeremaia na ka ena yacovi Papiloni, na matanitu e vakamalumalumutaki Ijipita. Ni se vo tu e duanadrau na yabaki me yaco qori, sa tukuna oti tu o Jeremaia ni na vakasauri na bale nei Papiloni. Ena sala cava? E parofisaitaka ni na “maca” na wai e nanumi ni taqomaki koya tu, era na sega tale ga ni vala nona tamata qaqa. (Jere. 50:38; 51:30) A vakayacori kece na parofisai qori nira vakadiva na kai Mitia kei Perisia na Uciwai na Uferetisi ra qai vuto takoso. Dua na ka nodra kidacala na kai Papiloni nira sa curuma yani na koro na mataivalu ni Mitia kei Perisia. Nanuma tiko ni a tukuni tale ga ena sega ni tawani tale na koro. (Jere. 50:39; 51:26) A yaco dina na parofisai uqeti vakalou qori, e se lala tu ga me yacova mai nikua na vanua e dau toka kina ena dua na gauna na matanitu qaqa o Papiloni.

¹⁶ A kaya o Jiova ena gusu i Jeremaia nira na qaravi ira na kai Papiloni na Jiu me 70 na yabaki. Ena qai vakalesui ira nona tamata na Kalou ina nodra vanua. (Wilika Jeremaia 25:8-11; 29:10.) E nuidei o Taniela ni na vakayacori na parofisai qori, qai vakayagataka me cakacakataki kina na gauna ena cava kina na kena “lala tu o Jerusalemi.” (Tani. 9:2) “Me vakayacori na vosa i Jiova ena gusu i Jeremaia,” e kaya o Esera ni “uqeta o Jiova na loma i Tui Sairusi e Perisia” me ravuti Papiloni qai vakalesui ira na Jiu ina nodra vanua. (Esera 1:1-4) Me vaka ga e parofisaitaka o Jeremaia, era na lai bula vakacegu tale ena nodra vanua na Jiu era lesu i Juta ra qai tauyavutaka tale na sokalou savasava.—Jere. 30:8-10; 31:3, 11, 12; 32:37.

17. Vakamacalataka na rua na gauna e vakayacori kina na vosa i Jeremaia me baleta na “tagi” e Rama.

¹⁷ E volatukutukutaka tale ga o Jeremaia eso na parofisai ena vakayacori ena gauna se bera mai. E kaya: “Qo na ka e kaya o Jiova: ‘E rogo e dua na domo mai Rama, na lele kei na qoqolou: E tagicaki ira tiko na luvena o Raijeli. E bese ni vakacegui ena vukudra na luvena, nira sa yali kece.’” (Jere. 31:15) Ni vakarusai oti o Jerusalemi ena 607 B.G.V., era rairai soqoni ena koro o Rama na Jiu era kau vakavesu, rauta ni walu na kilomita ena vualiku kei Jerusalemi. De dua era vakamatei e Rama eso vei ira qori, qai rairai vakayacori kina ena imatai ni gauna na parofisai ni nona tagicaki ira na “luvena” o Raijeli. Oti e 600 vakacaca na yabaki, a vakarota o Tui Eroti mera vakamatei na gonedramidrami e Peceliema. E vakamacalataka na dauvola Kosipeli o Maciu ni sa parofisaitaka oti tu o Jeremaia na rarawa ena vakilai ena veivakamatei qori.—Maciu 2:16-18.

18. A vakayacori vakacava na parofisai ni Kalou me baleti Itomi?

¹⁸ A vakayacori e dua tale na parofisai ena imatai ni senitiuri G.V. E parofisaitaka na Kalou ena gusu i Jeremaia ni na ravuti Itomi tale ga o Papiloni. (Jere. 25:15-17, 21; 27:1-7) E sega ni koya ga qori na ka ena yacovi Itomi, na kena itinitini ena vakataki Sotoma kei Komora. Kena ibalebale ena lala vakadua na vanua oya, ena sega ni tawani tale. (Jere. 49:7-10, 17, 18) Qori sara ga na ka e yaco. E sega ni bau laurai ena dua na mape ni gauna qo na yaca Itomi, se ra cavuti kina na kai Itomi. E kune ga vakalevu ena ivola makawa kei na ivolatukutuku vakaivolatabu se na mape ni gauna oya. E tukuna o Flavius Josephus nira vakasaurarataki na kai Itomi ena ikarua ni senitiuri B.G.V. mera ciqoma na vakabauta vakaJiu. Ni vakarusai o Jerusalemi ena 70 G.V., era sa kawaboko vakailawalawa na kai Itomi.

19. Na cava e vakadeitaka na ivola i Jeremaia me baleta na Kalou?

¹⁹ E vutucoqa ena ivola i Jeremaia na parofisai e vagolei vakatabakidua vei ira eso se dua na matanitu taucoko. Levu na parofisai qori sa vakayacori oti. E veiganiti kina mo kauaitaka qai vulica na ivola i Jeremaia, ni vakadeitaki kina e dua na ka mo kila me baleta na Kalou cecere eda qarava. Sa vakayacora ena veigauna sa oti o Jiova na ka e nakita, ena vakayacora tale ena gauna se bera mai. (Wilika Aisea 46:9-11.) Me vaqaqacotaka mada ga qori na nomu nuitaka na parofisai ena iVolatabu. Eso na parofisai i Jeremaia e tara nomu bula ena gauna qo, kei na gauna se bera mai. Meda dikeva mada eso na parofisai qori.

PAROFISAI ENA YAGA VEI IKO

20-22. Na sala cava e rawa ni vakayacori kina vakarua na parofisai ena iVolatabu, wili kina eso e volatukutukutaka o Jeremaia? Vakamacalataka.

²⁰ E rawa ni vakayacori vakarua e dua na parofisai vakaivolatabu. E vakadinadinataki qori ena ka e tukuna o Jisu vei ratou nona tisaipeli, ni ratou via kila na ivakatakilakila ‘ni nona tiko, kei na ivakataotioti ni veika vakavuravura.’ (Maciu 24:3) A vakayacori taumada na parofisai ena 66 ina 70 G.V. Ia eso na ka me baleta na parofisai qori ena vakayacori ena “veivakararawataki levu,” sa na muduki kina na ituvaki ca qo. Na ivakatagedegede ni veivakararawataki levu qori “e sega ni bau vakilai vakadua mai na ivakatekivu kei vuravura me yacova mai qo, io, ena sega tale ni qai yaco e muri.” (Maciu 24:21) E va tale ga qori na parofisai e volatukutukutaka o Jeremaia. A vakayacori ena imatai ni gauna eso na parofisai ena 607 B.G.V. E qai vakayacori tale ena dua na gauna e muri, me vaka eda raica ena nona “tagicaki ira . . . na luvena o Raijeli.” (Jere. 31:15) Io, eso na ka e parofisaitaka o Jeremaia e dusia na gauna qo, e tara tale ga na nomu bula na kena vakayacori.

²¹ O na vakadinadinataka qori ena Vakatakila. E uqeti vakalou na yapositolo o Joni me tokaruataka na parofisai i Jeremaia me baleta na kena vakarusai o Papiloni ena 539 B.G.V. Eda vulica ena Vakatakila eso na ka erau tautauvata kina na imatai ni kena vakayacori na parofisai ya, kei na ivakatagedegede levu sara ena vakayacori tale kina ena gauna se bera mai. E levu na parofisai e volatukutukutaka o Jeremaia ena vakayacori ena gauna qo. E dua vei ira qori na nona bale o “Papiloni na Ka Levu,” na lotu lasu kece i vuravura. (Vkta. 14:8; 17:1, 2, 5; Jere. 50:2; 51:8) E dodonu mera “lako tani vua” na tamata ni Kalou mera kua kina ni vakarusai vata kei koya. (Vkta. 18:2, 4; Jere. 51:6) Ena “maca vakadua” na wai ena korolevu, qori e dusi ira na nona tamata se o ira na dauveitokoni.—Jere. 51:36; Vkta. 16:12.

²² Ena qai vakayacori ena gauna se bera mai na yalayala ni Kalou me vakarusai lotu lasu ni dau vakalolomataki ira na nona tamata. Ena ‘sauma vua o Jiova me vaka na ka e dau cakava.’ (Jere. 50:29; 51:9; Vkta. 18:6) Ena lala vakadua na veivanua e lewa tu o lotu lasu.—Jere. 50:39, 40.

23. E vakayacori vakacava na parofisai i Jeremaia me baleta na kena vakalesui mai na sokalou dina ena noda gauna?

²³ Eda sa raica oti ni parofisaitaka tale ga o Jeremaia eso na ka vinaka ena yaco. Kena ivakaraitaki, a parofisaitaka ni na vakalesui mai na sokalou dina e vuravura ena noda gauna. Nodra sereki na Jiu era kau vakavesu i Papiloni e tautauvata kei na nodra sereki na dauveiqaravi ni Kalou mai vei Papiloni na Ka Levu, ni tauyavu oti mai lomalagi na Matanitu ni Kalou. E rawa ni tukuni ni sereki ira vakayalo na nona tamata o Jiova, qai vakalesui ira ina sokalou savasava. Era marautaka qai vakavinavinakataka na mataveitacini na veika e yaco qori. Sa vakalougatataka o Jiova na nodra sasaga mera vukei ira tale eso mera mai qaravi koya, mera vakani tale ga vakayalo. (Wilika Jeremaia 30:18, 19.) E vakadinadinataki nikua na nona dina o Jiova ina nona yalayala me lesi ira na ivakatawa. O ira na tagane matua vakayalo qori era kauaitaka dina ra qai taqomaka na qelenisipi.—Jere. 3:15; 23:3, 4.

24. Na cava e parofisaitaka o Jeremaia ni sa vakarau vakayacori?

²⁴ E basogairua na parofisai i Jeremaia vei ira na tamata ni Kalou ena gauna makawa. Kena imatai, na veika vinaka e yalataki vei ira na yalodina. Kena ikarua, era na vakarusai o ira na vakawalena nodra veiwekani kei Jiova. Eda vakadinata tale ga nikua ni bibi meda kauaitaka na ivakasala matata qo: “O ira e vakamatea o Jiova ena siga oya era na tu mai na dua na iyalayala kei vuravura ina dua tale na iyalayala kei vuravura, era na sega ni tagicaki, era na sega ni kumuni se bulu. Era na vaka na maniwa ena delaniqele.”—Jere. 25:33.

25. Na cava noda itavi na tamata ni Kalou nikua?

²⁵ Me vaka ga ena gauna i Jeremaia, eda sa donuya tu qo na gauna e vakilai kina e levu na veika dredre. E vakatau tale ga na nodra bula se mate na lewenivanua ena nodra rai me baleta na itukutuku i Jiova. Eda sega ni parofita na tamata ni Kalou nikua. Na vosa ni yalayala i Jiova sa tu rawa ena iVolatabu e dina qai nuitaki. E sega ni gadrevi kina meda parofisai ena gauna qo. E noda itavi ga meda vunautaka e veisiga na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou, me yacova na ivakataotioti ni veika vakavuravura. (Maciu 28:19, 20) Meda kua ni ‘butakoca na vosa i Jiova,’ nida vunia vei ira na lewenivanua na veika sa vakarau yaco. (Wilika Jeremaia 23:30.) Se mani kaukaua se mosimosi vakacava na veika e tukuna na Kalou, eda na vakaraitaka ga vakadodonu na veika e sa nakita tu. Era sa vakayacori e levu na parofisai ni Kalou e kacivaka o Jeremaia. Qori e vakadeitaka ni nuitaki vakaoti na parofisai e se vo me vakayacori. Meda tukuna vei ira na lewenivanua ni na vakayacora dina na Kalou ‘na ka e nakita, na ka e vakarota ena gauna makawa sara.’—Lele 2:17.

26. Na parofisai cava sa vo me veivosakitaki?

²⁶ E bibi tale ga meda kauaitaka na yalayala totoka i Jiova me baleta na “veiyalayalati vou” ena cakava kei ira na nona tamata, na kena lawa ena volai e lomadra. Qori sa na qai taucoko kina noda dikeva na cakacaka vakaparofita i Jeremaia kei na itukutuku e kacivaka. (Jere. 31:31-33) Eda na veivosakitaka ena wase tarava na kena yaga vei iko na parofisai qori, kei na kena vakayacori.