“Sa Tu Vei Ira na Yalomalumalumu na Vuku”

“Ka cava tale sa taroga maivei iko ko Jiova . . . mo yalomalumalumu talega ni drau lako vata kaya na nomu Kalou?”​—MAIKA 6:8.

1, 2. Na cava na yalomalumalumu, e veibasai vakacava kei na viavialevu?

E SEGA ni vinakata e dua na yapositolo kilai levu me vakacerecerei. E dua na dauveilewai yaloqaqa e Isireli e vakatokai koya me lailai sara ena mataqali i tamana. E vakaraitaka na tamata rogo duadua a bau bula ni vakaiyalayala ga na nona kaukaua. Eratou vakaraitaka kece o iratou oqo na yalomalumalumu.

² Na yalomalumalumu e veibasai kei na viavialevu. Na tamata yalomalumalumu e sega ni dau vakacerecerei koya, e sega ni dau vakalevulevui koya, se me dau via kauti koya cake. E sega ni dokadoka, e sega ni tukutukuni koya, se dau via saga na ka e sega ni rawata, na tamata yalomalumalumu e kila na nona iyacoyaco. O koya gona, e doka na nodra nanuma na tani kei na nodra rai.

3. Ena sala cava e ‘tu kina vei ira na yalomalumalumu na vuku’?

³ Sa rauta me kaya na iVolatabu: “Sa tu vei ira na yalomalumalumu na vuku.” (Vosa Vakaibalebale 11:2) E vuku na tamata yalomalumalumu baleta ni cakava na ka e vakadonuya na Kalou, e qarauna tale ga na yalo ni viavialevu ni na kauta mai vua na madua. (Vosa Vakaibalebale 8:13; 1 Pita 5:5) E vakadinadinataki ni ka vakavuku ga na yalomalumalumu ena nodra bula e levu na dau qaravi Kalou. Meda raica mada na tolu na ivakaraitaki e tukuni ena imatai ni parakaravu.

Paula​—‘iTalai,’ e “Dauniyau” Tale Ga

4. Na cakacaka levu cava soti a vakaitavi kina o Paula?

⁴ Sa rauta me tamata kilai levu vei ira na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri o Paula. Ena nona cakacaka vakaitalatala, e lakova e vica vata na udolu na kilomita, e wai vaka kina e vanua. E tauyavutaka tale ga e levu sara na ivavakoso. Kena ikuri, e vakalougatataki Paula o Jiova ena vica na raivotu kei na isolisoli me vosataka na vosa tani. (1 Korinica 14:18; 2 Korinica 12:​1-5) E uqeti Paula tale ga me vola e 14 na ivola era sa mai lewe ni iVolatabu Vakirisi Vakarisito. E matata e ke ni cakacaka levu e vakayacora o Paula e uasivi iratou kece sara ga na yapositolo.​—1 Korinica 15:10.

5. E vakaraitaka vakacava o Paula na yalomalumalumu?

⁵ Ni vaka ni dua sara ga vei ira na duru ni lotu Vakarisito o Paula, era na namaka beka e so ni na vakaraitaki koya voli vakalevu se me na via vakacolasau tiko. Ia e sega ni vaka kina, ni tamata yalomalumalumu o Paula. E vakatokai koya me “uasivi sobu vei ira kecega nai apositolo,” e tukuna tale ga ni ‘sega ni yaga me vakatokai me yapositolo, ni a vakacacana na isoqosoqo lewenilotu ni Kalou.’ (1 Korinica 15:9) E dau vakacacani ira e liu na lotu Vakarisito o Paula. E sega ni guilecava kina ni loloma soliwale ga ni Kalou e rawa ni bau rau mai veiwekani kina vakavoleka, na loloma soliwale tale ga e mai soli rawa kina vua na itavi dokai ni veiqaravi. (Joni 6:44; Efeso 2:8) O koya gona, e kila o Paula ni veika vakasakiti e rawata ena nona cakacaka vakaitalatala e sega ni lai uasiviti ira kina na tani.​—1 Korinica 9:16.

6. E vakaraitaka vakacava o Paula na yalomalumalumu ena nona maliwai ira voli mai Korinica?

⁶ E laurai vakalevu na yalomalumalumu i Paula ena nona maliwai ira voli mai Korinica. Kena irairai ni o ira mai Korinica era dau vakacerecerei ira e so era nanuma nira ivakatawa uasivi, so vei ira na ivakatawa oqo o Apolosa, Kifa, kei Paula sara mada ga. (1 Korinica 1:​11-15) E sega ni kerea o Paula na nodra veivakacerecerei na kai Korinica, e sega tale ga ni vakayagataka vakatani na nodra veivakabekabei. Ni sikovi ira voli, e sega ni vosa “e na vosa matau [se, “vosa vakadokadoka,” NW] se vosa vuku.” Kena veibasai ni qai kaya o Paula me baleti koya kei ira nona itokani: “Me vaka oqo na nomuni vakasamataki keitou: keitou sa i talai i Karisito ka dauniyau ni veika vuni ni Kalou.”a​—1 Korinica 2:​1-5; 4:​1, VV.

7. E vakaraitaka vakacava o Paula na yalomalumalumu ena gauna sara mada ga e veivakasalataki kina?

⁷ E vakaraitaka sara mada ga o Paula na yalomalumalumu ena gauna e veivakasalataki kina vakaukaua se veidusimaki. E vakamasuti ira na nona itokani lotu Vakarisito “e na vuku ni loloma vakavuqa ni Kalou” kei na vuku ni ‘nona loloma.’ E sega ga ni yavutaka na nona veivakamasuti ena vuku ni nona itutu vakayapositolo. (Roma 12:​1, 2; Filimoni 8, 9) Na cava e cakava kina oqo o Paula? Baleta ni ‘via vukei ira ga’ na tacina, e ‘sega ni via lewa na nodra vakabauta.’ (2 Korinica 1:​24, VV) E vakabauti ni yalomalumalumu i Paula e vakavuna mera taleitaki koya kina vakalevu na veivavakoso vakarisito ena imatai ni senitiuri.​—Cakacaka 20:​36-38.

Meda Raica Noda iTavi Ena Yalomalumalumu

8, 9. (a) Na cava meda kua ni raici keda kina vakasivia? (b) Era na vakaraitaka vakacava na yalomalumalumu o ira era vakacolati tu ena so na ilesilesi?

⁸ E ivakaraitaki vinaka o Paula vei keda na lotu Vakarisito ena gauna oqo. Se mani ilesilesi cava eda vakacolati kina, e sega ni dua vei keda e dodonu me nanuma ni sa uasivi ira kina na kena vo. “Kevaka e dua e nanuma ni sa bau dua na ka ko koya, ia ka sega tu ni bau dua na ka ko koya,” e kaya o Paula ni “sa vakalialiai koya tiko ga vaka i koya.” (Kalatia 6:​3, VV) Ena vuku ni cava? Baleta “eda sa i valavala ca kece ga na tamata ka sa sega ni kune vei keda na i tovo ni Kalou.” (Roma 3:​23, VV, neitou na matanivola kala; 5:12) Io, meda kua ni guilecava vakadua ni sa takavi keda kece tu na ivalavala ca kei na mate e vakavuna o Atama. Na itavi lavotaki e so e dau vakacolati vei keda e sega ni kauti keda tani mai na ituvaki lolovira ni ivalavala ca eda tu kina. (Dauvunau 9:2) Me vakataki Paula ga, na loloma soliwale ni Kalou e rawa kina vua e dua na tamata me bau mai veiwekani kei na Kalou, na loloma soliwale tale ga e mai soli rawa kina vua na itavi dokai ni veiqaravi.​—Roma 3:​12, 24.

⁹ Ena vuku ni ka oqo, ena sega ni vakalevulevui koya kina se dokadokataka na tamata yalomalumalumu na nona ilesilesi se na ka e rawata. (1 Korinica 4:7) Ni veivakasalataki se veidusimaki, e vakayacora me vaka e dua na itokani​—sega ni veivakaroti me vaka e dua na turaga. Ena cala sara ga ke dua e maqosa ena dua na itavi me vakayagataka oqo me qara kina na veivakacaucautaki se me vakayagataka vakatani nodra veivakacerecerei na tacina vakayalo. (Vosa Vakaibalebale 25:27; Maciu 6:​2-4) Na veivakacaucautaki dina e dodonu me vu ga mai vei ira na tani​—e sega ni kerei yani. Ke da vakacaucautaki, meda kua ga ni mani nanumi keda kina vakasivia.​—Vosa Vakaibalebale 27:2; Roma 12:​3, VV.

10. Vakamacalataka na nodra rawa ni tu vagagalu tu beka e so, ia era “vutuniyau e na vakabauta.”

¹⁰ Nida vakacolati ena dua na ilesilesi, na yalomalumalumu ena vukei keda meda kua ni vakacerecerei keda, me vaka beka eda via vakaraitaka tiko ni noda sasaga ga kei na noda maqosa e toso vinaka tiko kina na ivavakoso. Me kena ivakaraitaki, eda kenadau beka ena veivakavulici. (Efeso 4:​11, 12) Meda tukuna sara vakadodonu, e so na ka ni vuli lelevu eda vulica ena soqoni vakaivavakoso e sega ni vulici mai na buturara. Me kena ivakaraitaki, sega li ni o vakayaloqaqataki ni o raica e dua na itubutubu le dua ni sega ni dau calata na soqoni ena Kingdom Hall, ra qai dau muri koya voli mai ena marau na luvena? Se na nona lakova tiko ga mai na soqoni e dua e lomabibi voli, dina ga ni vakayalolailaitaki koya tiko na veika e sotava? Se na nona toso tiko ga vakayalo e dua na itabagone dina ga ni sotava e levu na ka ni veitemaki e koronivuli kei na veivanua tale e so e rawa ni vakaleqai koya? (Same 84:10) Era sega beka ni mai laurai tiko yani vakalevu ena buturara ni vosa o ira oqo. E sega tale beka ga ni kilai raraba na veika dredre era sotava voli. Ia, e rawa nira “vutuniyau e na vakabauta” me vakataki ira ga na qarava tiko e so na ilesilesi ena ivavakoso. (Jemesa 2:5) Qai kena ilutua ni na vakadonui keda ga o Jiova kevaka eda yalodina tiko ga vua me yacova na ivakataotioti.​—Maciu 10:22; 1 Korinica 4:2.

Kitioni​—“Sa Lailai Sara” Ena Mataqali i Tamana

11. Ena sala cava e vakaraitaka kina o Kitioni na yalomalumalumu ena nona vosa tiko vua na agilosi ni Kalou?

¹¹ E cauravou qaqa o Kitioni mai na yavusa i Manasa, e bula o koya ena dua na gauna dredre ena ivolatukutuku ni matanitu o Isireli. Vitu na yabaki nodra vakalolomataki tu na Isireli ena ligadra na kai Mitiani. Ia, sa qai kena gauna me vakabulai ira nona tamata o Jiova. Mani rairai vei Kitioni e dua na agilosi qai kaya: “Sa tiko vata kei iko ko Jiova, ko iko na tamatai valu qaqa.” E tamata yalomalumalumu o Kitioni, e sega ni dokadokataki koya ena vosa ni veivakacerecerei tawanamaki e cavuti mai oya. Kena veibasai ga ni qai tukuna yani vua na agilosi ena yalo e veidokai: “Isa lei, noqu turaga, kevaka sa tiko vata kei keimami ko Jiova, a cava sa yacovi keimami kina na ka kecega oqo?” Sa qai vakamatatataka na tikina oqo na agilosi qai kaya vei Kitioni: “Ko na vakabulai ira na Isireli mai na ligadra na kai Mitiani.” Na cava e qai cakava o Kitioni? E sega ni bau nanuma o Kitioni me sa caka nona sara ga ena gauna oya me vakarogoya kina na yacana ina matanitu, a kaya ga: “Isa lei, kemuni na Turaga, au na vakabulai ira vakaevei na Isireli? ni raica, sa dravudravua na noqu lewe udolu e na kedra maliwa na Manasa, ia koi au, au sa lailai sara e na mataqali i tamaqu.” Sa dua na tamata yalomalumalumu!​—Dauveilewai 6:​11-​15.

12. E vakaraitaka vakacava o Kitioni na yalomatua ena nona vakayacora na ka e tukuni vua?

¹² Ni bera ni talai Kitioni yani ina ivalu o Jiova, a vakatovolei koya mada. Ena sala cava? E tukuni vei Kitioni me talaraka sobu na icabocabonisoro vei Peali nei tamana, me taya tale ga na ivakatakarakara tabu e duri tu e yasana. Oqo ena vinakati kina na yaloqaqa, ia a vakaraitaka tale ga o Kitioni na yalomalumalumu kei na yalomatua ena nona vakayacora na ka e tukuni vua. E sega ni cakava e matanalevu me dokadokai koya kina e matadra na lewe vuqa, e cakava lo ga ena bogi ni na dredre kina me laurai. Kuria oya na nona qaqarauni tale ga o Kitioni ena nona cakava na nona ilesilesi. E kauta e tini na nona dauveiqaravi​—na kena inaki beka me vica eratou yadra tu, na kena vo mera vukei koya ena vakarusai ni icabocabonisoro kei na ivakatakarakara tabu.b Ena veivakalougatataki i Jiova, e vakayacora kina o Kitioni na ka a tukuni vua, e muri sa qai vakayagataki koya na Kalou me sereki ira na Isireli mai na ligadra na kai Mitiani.​—Dauveilewai 6:​25-27.

Vakaraitaka na Yalomalumalumu Kei na Yalomatua

13, 14. (a) Meda vakaraitaka vakacava na yalomalumalumu nida vakacolati ena dua na itavi ni veiqaravi? (b) E ivakaraitaki vinaka vakacava ena yalomalumalumu o Brother A. H. Macmillan?

¹³ E levu sara na ka e rawa nida vulica ena yalomalumalumu i Kitioni. Me kena ivakaraitaki, na cava e noda nanuma nida vakacolati ena dua na itavi bibi ena isoqosoqo i Jiova? Eda vakasamataka beka i liu na noda na vakacerecerei, se dokai nida sa na vakayacora na itavi oqo? Se da yalomalumalumu ena noda vakasamataka kei na noda masulaka na noda na rawata rawa se sega na itavi e sa vakacolati vei keda? E ivakaraitaki vinaka sara ena tikina oqo o Brother A. H. Macmillan, a mai vakacavara nona itavi e vuravura ena 1966. Dua na gauna a tarogi Brother Macmillan o C. T. Russell, na imatai ni peresitedi ni Watch Tower Society, se o cei e rawa ni dau qarava na cakacaka ena gauna e yali kina. Ni rau veivosaki ena tikina oqo, a sega ni bau tukuni koya yani o Brother Macmillan, ni a rawa sara ga ni vakayacora oya. E muri, sa qai kerei Brother Macmillan ga o Brother Russell ke rawa ni ciqoma o koya na itavi. “Au tucake tu e kea ena levu ni noqu kidacala,” e vola o Brother Macmillan ni oti tale e vica na yabaki. “Au lai vakasamataka sara vakabibi, au masulaka tale ga, oti au sa qai vakaraitaka vua niu na marau meu vukei koya ena kena levu au rawata.”

¹⁴ Ia, sega ni dede ga sa takali o Brother Russell, sa mani lala na itutu ni peresitedi ni Watch Tower Society. Ni a qarava voli o Brother Macmillan na cakacaka nei Brother Russell ena iotioti ni nona ilakolako ni kaulotu, a tukuna kina vei Brother Macmillan e dua na tacina vakayalo: “Mac, kena irairai ni sa na nomu ga na madigi. O taura tu vakatawa na itavi nei Brother Russell ni sa lako o koya, a tukuna tale ga vei keimami kece me keimami vakarorogo vei iko. Ia qo sa lako o koya ena sega ni lesu tale mai. Kena irairai ni o iko sara ga o sa na sosomitaki koya.” E qai sauma yani o Brother Macmillan: “Taciqu, au sega ni vakabauta ni dodonu me va qori. Qo na cakacaka ni Turaga, na itavi eda qarava ena nona isoqosoqo e itavi e lesia vei keda na Turaga ni dui ganiti keda; ia au kila vinaka ni sega ni ganiti au na itavi qo.” Sa qai vakatura o Brother Macmillan e dua tale na yaca me veisosomitaki. Me vakataki Kitioni, e tamata yalomalumalumu​—na yalo ena vinaka me tiko vei keda kece.

15. Na cava e so na sala e rawa nida vakaraitaka kina na yalomatua ena cakacaka vakavunau?

¹⁵ Meda vakaraitaka tale mada ga na yalomalumalumu nida vakayacora na itavi e lesi vei keda. E yalomatua dina o Kitioni, e sega ni vinakata me lai vakacudrui ira tale vakasivia na kena meca. Ena noda cakacaka vakavunau tale ga, e dodonu meda vakaraitaka na yalomalumalumu kei na yalomatua ena itautau ni noda vosa. E dina nida vakaitavi tiko ena ivalu vakayalo, meda talaraka sobu kina na “bai ni valu kaukauwa” kei na ‘vakanananu.’ (2 Korinica 10:​4, 5) Ia, e sega ni dodonu meda vosabeci ira na tani se cakava e dua na ka ena rawa ni vakavuna nodra cata noda itukutuku. E dodonu ga meda doka na nodra rai, vakavotui beka na ka eda duavata kina, qai vakabibitaki na noda itukutuku vinaka.​—Cakacaka 22:​1-3; 1 Korinica 9:22; Vakatakila 21:4.

Jisu​—Na iVakaraitaki Uasivi ni Yalomalumalumu

16. E vakaraitaka vakacava o Jisu na yalomalumalumu?

¹⁶ Na ivakaraitaki uasivi duadua ni yalomalumalumu o Jisu Karisito.c E dina ni rau veivolekati sara kei Tamana, ia e sega ga ni tu vakasuka me vakaraitaka vakadodonu ni so na ka e sega ni yacova. (Joni 1:14) Me kena ivakaraitaki, ni mai kerei Jisu o tina i Jemesa kei Joni me rau na dabe yadua ena yasa i Jisu ni sa na lai lewa ena nona matanitu, sa qai sauma o Jisu: “Mo drau tiko e na ligaqu i matau se ligaqu i mawi, e sega ni noqu me’u solia.” (Maciu 20:​20-23, VV) A tukuna e matanalevu o Jisu ena dua na gauna: “Au sa sega ni kitaka rawa e dua na ka vakai au ga: . . . ni’u sa sega ni muria na lomaqu, a loma i Tamaqu ga ko koya sa talai au mai.”​—Joni 5:30; 14:28; Filipai 2:​5, 6, NW.

17. E vakaraitaka vakacava o Jisu na yalomalumalumu ena nona veimaliwai?

¹⁷ E uasiviti keda na tamata ivalavala ca o Jisu ena veika kece ga, qai taukena tu na kaukaua e solia vua na Tamana, o Jiova, e sega tale ni dua na tamata e yacova. Ia, e yalomalumalumu voli ga o Jisu ni bula vata voli kei ira nona imuri. E sega ni sovaraka yani vakayauyau vei ira na kilaka titobu. E vakaraitaka nona nanumi ira kei na nona kauaitaki ira ni sega ni vakalecalecava nodra gagadre vakatamata. (Maciu 15:32; 26:​40, 41; Marika 6:31) O koya gona, e dina ni tamata uasivi o Jisu, e sega ga ni namaka me sa uasivi kece ga na ka e caka. E sega ni lavaka vei iratou na nona tisaipeli na ka eratou na sega ga ni rawata, e sega tale ga ni vakacolati iratou ena ka eratou na sega ga ni cola rawa. (Joni 16:12) Sa rauta me levu e vakacegui ira o Jisu!​—Maciu 11:29.

Vakatotomuria na iVakaraitaki ni Yalomalumalumu i Jisu

18, 19. Eda na vakatotomuria vakacava na yalomalumalumu i Jisu (a) ena noda dikevi keda, kei na (b) noda veimaliwai kei ira na tani?

¹⁸ Ke sa rawa ni vakaraitaka na yalomalumalumu na tamata rogo duadua a bau bula, sa na qai wacava na kena dodonu meda vakaraitaka tale ga o keda. E dau sega ni ka rawarawa vua na tamata ivalavala ca me vakaraitaka vakadodonu ni vakaiyalayala ga na nona lewa. Ia, na lotu Vakarisito e dodonu me dau yalomalumalumu me vakataki Jisu. Ena sega ni rui dokadoka me sega kina ni via solia na itavi vei ira e ganiti ira; e sega tale ga ni viavialevu se yalokaukaua me beca na nodra ivakasala o ira e dodonu mera veivakasalataki. Ena dau veitokoni, ena vakalaiva “me caka sara vaka vinaka ka tuvalaki vakamatau” na ka kece ena ivavakoso.​—1 Korinica 14:​40, VV.

¹⁹ Na yalomalumalumu ena vakavuna tale ga meda kua ni namaka vakasivia na ka vei ira na tani, eda na dau kauaitaka tale ga na nodra gagadre. (Filipai 4:5) Ena tu beka vei keda e so na taledi se maqosa e sega vei ira na tani. Ia kevaka eda yalomalumalumu, eda na sega ni namaka mera cakava na tani na ka eda vinakata mera cakava ena kena ivakatagedegede eda vinakata. Eda kila ni tamata yadua e vakaiyalayala ga na ka e rawata, eda na yalomalumalumu gona meda vosoti ira na tani ena veika era na sega ni rawata. E vola o Pita: “Ia na ka me liu oqo mo dou dauveilomani vakalevu vakai kemudou; ni na ubia nai valavala ca e vuqa na loloma.”​—1 Pita 4:8.

20. Na cava meda cakava ke da vakila ni vaka meda sega ni dau yalomalumalumu?

²⁰ Me vaka eda sa raica mai, e tiko dina vei ira na yalomalumalumu na vuku. Ia, vakacava ke o vakila ni vaka mo sega ni dau yalomalumalumu, se o dau doudou tale vakasivia? Kua ni yalolailai. Muria ga na ivakaraitaki i Tevita ni a masuta: “Ni tarova talega na nomuni tamata me’u kakua ni douvaka na ca; me kakua ni daurawai au.” (Same 19:13) Ena noda vakatotomuria na nodra vakabauta o ira era vakataki Paula, Kitioni, vakauasivi o Jisu Karisito, eda na qai vakila kina na dina ni veivosa oqo: “Sa tu vei ira na yalomalumalumu na vuku.”​—Vosa Vakaibalebale 11:2.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma?

• Na cava na yalomalumalumu?

• Eda na vakatotomuri Paula vakacava ena nona yalomalumalumu?

• Na cava eda vulica me baleta na yalomalumalumu ena ivakaraitaki i Kitioni?

• Ena sala cava e ivakaraitaki uasivi kina ni yalomalumalumu o Jisu?

[iYaloyalo ena tabana e 15]

Na yalomalumalumu i Paula e vakavolekati koya vei ira na tacina lotu Vakarisito

[iYaloyalo ena tabana e 17]

E vakaraitaka na yalomatua o Kitioni ena nona vakayacora na ka e tukuna vua na Kalou

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Na Luve ni Kalou o Jisu e vakaraitaka na yalomalumalumu ena ka kece e cakava