Lako Vata kei na Kalou o Inoki ena Vuravura Tawavakalou

E KAYA na Tevoro ni rawa ni vagolei ira tani kece na kawatamata mai vua na Kalou. Kena irairai ni voleka sara ni qaqa ena so na gauna. Via oti toka e lima na senitiuri mai na mate i Epeli, e sega ni dua e bau vakaraitaka me dauveiqaravi yalodina i Jiova. Sa ivakarau tu ga ni bula na veika tawavakalou.

E donuya o Inoki na gauna torosobu oya. Na tuvai ni gauna ena iVolatabu e kaya ni sucu o koya ena 3404 B.S.K. E duidui mai vei ira na tamata era a bula ena gauna oya o Inoki, ni vakadonui koya na Kalou. E tukuni koya na yapositolo o Paula kei na so tale na dauveiqaravi i Jiova me ivakaraitaki vei keda na lotu Vakarisito na nodra vakabauta. O cei o Inoki? Na leqa cava e sotava? E valuta vakacava? E yaga vakacava vei keda nona yalodina?

Ena gauna i Inosi, rauta ni va na senitiuri ni bera na gauna i Inoki, “era qai vakatekivu kina na tamata me vakatokai ira e na yaca i Jiova.” (Vakatekivu 4:26) Se taurivaki sara mai ena ivakatekivu na yaca i Jiova. Kena ibalebale, na ka e tekivu oqo ni se bula o Inosi e kena irairai ni sega ni nona kacivi o Jiova ena vakabauta kei na sokalou savasava. Era vakabauta e so na vuku ni Iperiu ni Vakatekivu 4:26 e dodonu me kaya “era tekivu vakacacana” se “tekivu kina na kena vakacacani” na yaca ni Kalou. Era rairai vakatokai ira sara ga ena yaca i Jiova se so tale era dau torova mera sokaloutaka kina na Kalou. Se ra vakatoka na matakau ena yaca i Jiova.

‘Lako Vata Kei na Kalou Dina o Inoki’

E wavoliti Inoki na veika tawavakalou, ia e ‘lako vata tiko ga kei na Kalou dina,’ o Jiova. E sega ni tukuni nira lako vata kei na Kalou o ira na tukana​—⁠o Seci, Inosi, Keinana, Meelelieli, kei Jereti. Eratou sega sara ni vakataki Inoki, ni nona ivakarau ni bula e kilai tani kina mai vei iratou.​—Vakatekivu 5:3-27.

E dodonu meda veivolekati kei Jiova me rawa nida lako vata kei koya. E rawata oqo o Inoki ni cakava na ka e salavata kei na loma ni Kalou. E marautaka o Jiova na yalodina i Inoki. E kaya na Greek Septuagint ni “vinakati Inoki” na Kalou, e duavata kina na yapositolo o Paula.​—Vakatekivu 5:22; Iperiu 11:5.

E bibi duadua na vakabauta i Inoki ena nodrau veiwekani vinaka kei Jiova. Kena irairai ni vakabauta na “kawa” yalataki ni “yalewa” e cavuta na Kalou. Ke rau veikilai vinaka o Inoki kei Atama, de a rairai kila mai kina e so na itukutuku ni nona veitaratara na Kalou kei rau na imatai ni veiwatini mai Iteni. Na nona kila na Kalou o Inoki e vakavuna me mataqali tamata e ‘dauvakasaqara’ na Kalou.​—⁠Vakatekivu 3:15; Iperiu 11:6, 13.

Vei Inoki vaka kina vei keda, na veiwekani vinaka kei Jiova e sega ni kena ibalebale ga me kilai na Kalou. Ke dua eda dau veivolekati, ena sega beka ni vakayacoka ina noda bula na nona rai kei na nona ivalavala? Eda na sega ni tukuna na vosa se cakava na ivalavala ena tagutuva na veitokani oya. Ia nida veisautaki keda ena so na ituvaki, eda na sega beka ni kauaitaka tale ga se na vakayacoka vakacava ena noda veimaliwai kei na noda itokani?

Noda vinakata meda veiwekani voleka tiko ga kei na Kalou ena lai vakayacoka ena ka eda cakava. E gadrevi gona meda kila na ka e vinakata kei na ka e cata. Me dusimaki keda na kila oya, da qai saga meda vakamarautaki koya ena noda rai kei na noda ivalavala.

Io, meda lako vata kei na Kalou, e dodonu meda vakamarautaki koya. Oya na ka e cakava o Inoki ena vica vata na drau na yabaki. Na vu (verb) vakaiperiu e kaya ni ‘lako vata’ kei na Kalou o Inoki e kena ibalebale me caka wasoma, me kua ni mudu. O Noa e dua tale ga na tamata yalodina e “daulako vata kei na Kalou.”​—Vakatekivu 6:9.

O Inoki e ulunivuvale, e tiko na watina kei na “luvena tagane kei na luvena yalewa.” Dua vei ira na luvena tagane o Mecusela. (Vakatekivu 5:21, 22) E rairai solia kece nona maqosa o Inoki me qarava vinaka nona vuvale. Ia a sega ni rawarawa me qarava na Kalou ni tu wavoliti koya na veika tawavakalou. E duavata na gauna erau a bula kina kei Lemeki na tama i Noa, e kena rairai ni o Lemeki duadua ga e vakabauti Jiova me vakataki Inoki. (Vakatekivu 5:28, 29) Ia a sokalou dina tiko ga o Inoki ena yaloqaqa.

Na cava e vukei Inoki me yalodina tiko ga vua na Kalou? Sega ni vakabekataki, ni a sega ni veimaliwai kei ira era vakacacana na yaca i Jiova, se o ira era sega ni itokani vinaka ni dua e qarava na Kalou. Na masu ni kere veivuke i Inoki vei Jiova e rairai vakaukauataka nona lewa me kua ni cakava na ka e rawa ni rarawa kina nona Dauveibuli.

Parofisai Nira na Lewai na Tawavakalou

E dredre me muri tiko ga na ivakatagedegede savasava nida maliwai ira tu na tamata tawavakalou. Ia e kacivaka ga o Inoki na itukutuku ni nodra lewai na tamata ca. Ni dusimaki koya na yalo tabu ni Kalou, e parofisaitaka o Inoki: “Raica, sa lako vata mai na Turaga, kei na nona yalosavasava era udolu vakatini: me cudruvi ira kecega, ka vunauci ira kecega era sa sega ni lotu, e na vuku ni nodrai valavala kecega era sa kitaka ni ra sa sega ni rerevaka na Kalou, kei na nodra qaqa era sa vosavakacacataki koya kina ko ira era sega ni rerevaka na Kalou.”​—Juta 14, 15.

E vakayacoka vakacava na itukutuku oqo vei ira na tamata ca? Macala ni vosa mosimosi vaka oqo e cati kina o Inoki, de a vakalialiai qai vakarerei. E so era rairai via vakamatei koya sara. Ia, e sega ni rere o Inoki. E kila na ka e yaco vua na tamata yalododonu o Epeli, ia me vakataki Epeli, e yalodei o Inoki me qarava na Kalou se mani cava ena yaco.

“Kauti Koya Tani na Kalou”

E sega ni vakabekataki ni a rivarivabitaki nona bula o Inoki ena gauna e “kauti koya tani [kina] na Kalou.” (Vakatekivu 5:​24) E sega ni vakalaiva o Jiova me vakararawataki nona parofita yalodina vei ira na meca itovo kaukaua. Vua na yapositolo o Paula, ‘a kau o Inoki me kakua ni kila na mate.’ (Iperiu 11:5, VV) Levu era kaya ni sega ni mate o Inoki​—e kauti koya na Kalou i lomalagi, me lai bula tiko kina. Ia, e kaya o Jisu: “Sa sega e dua na tamata sa lako cake ki lomalagi, ko koya ga sa lako sobu mai lomalagi, a Luve ni tamata.” E “liu” duadua o Jisu vei ira na lako i lomalagi.​—⁠Joni 3:13; Iperiu 6:19, 20, VV.

Na cava gona e yaco vei Inoki? Nona ‘kau me kakua ni kila na mate’ e rairai kena ibalebale ni vakamoceri koya na Kalou ena dua na raivotu vakaparofisai qai tinia nona bula ni se tu ga ena ituvaki oya. Ena ituvaki oqo ena sega kina ni vakila o Inoki na rarawa ni mate. Era “sega ni kunei koya,” ni rairai buluta o Jiova na yago i Inoki, me vaka ga nona buluta na yago i Mosese.​—Vakarua 34:5, 6.

E 365 ga na yabaki ni bula i Inoki​—sega sara ni dede me vakataki ira e levu ena nona gauna. Ia na ka ga e bibi vei ira era lomani Jiova mera qaravi koya ena yalodina me yacova nodra mate. Eda kila ni cakava vaka kina o Inoki, baleta ni “bera ni kau yani, sa tu ga vua nai vakadinadina ni sa vinakati koya na Kalou.” E sega ni kaya na iVolatabu se vakadewa vakacava o Jiova na itukutuku oqo vei Inoki. Ia, ni bera mada ga ni mate o Inoki, e vakadeitaki vua ni vakadonui koya na Kalou, eda nuidei tale ga ni na nanumi koya o Jiova ena gauna ni veivakaturi.

Vakadamurimuria na Vakabauta i Inoki

E rawa nida vakadamurimuria nodra vakabauta na tamata yalodina ni Kalou. (Iperiu 13:7) Ena vakabauta e veiqaravi kina o Inoki me imatai ni parofita yalodina ni Kalou. Na vuravura nikua e vaka sara tu ga ena gauna i Inoki—⁠itovo kaukaua, vosa vakacaca, kei na veika tawavakalou. Ia e duidui o Inoki. E vakabauta dina qai ivakaraitaki ena qaravi Kalou. Io, e solia vua o Jiova na itukutuku bibi ni veilewai me kacivaka, ia e vakaukauataki koya tale ga me kacivaka rawa. E cakava ena yaloqaqa o Inoki nona itavi, qai karoni koya na Kalou nira veitusaqati na meca.

Kevaka eda vakabauta me vakataki Inoki, ena vakaukauataki keda o Jiova meda kacivaka nona itukutuku ena iotioti ni veisiga oqo. Ena vukei keda meda yaloqaqa nida sotava na veitusaqati, ena vakaduiduitaki keda tale ga na noda qaravi Kalou mai vei ira na sega ni vakalou. Na vakabauta ga eda na lako vata kina kei na Kalou da qai cakava na ka e vakamarautaki koya. (Vosa Vakaibalebale 27:11) Ena vakabauta, e rawa kina vua na tamata yalododonu o Inoki me lako vata kei na Kalou ena vuravura tawavakalou, e rawa ni vaka tale ga oya o keda.

[Kato ena tabana e 30]

E Kau Beka Mai ena iVola i Inoki e So na Ka ena iVolatabu?

Na iVola i Inoki e sega ni kilai se vu mai vei, e sega tale ga ni vakaivolatabu. E cala ni vakatokai tu vua na ivola. E rairai volai ena ikarua kei na imatai ni senitiuri B.S.K., e lewena na itukuni vakajiu e sega ni dina, e vu mai na ivakamacala lekaleka i Inoki ena Vakatekivu. Ni vaka tu oqo na vanua e vu mai kina, sa rauta mera sega ni taleitaka o ira era lomana na Vosa uqeti ni Kalou.

Ena iVolatabu, na ivola duadua ga i Juta e tiko kina na vosa ni parofisai i Inoki: “Raica, sa lako vata mai na Turaga, kei na nona yalosavasava era udolu vakatini: me cudruvi ira kecega, ka vunauci ira kecega era sa sega ni lotu, e na vuku ni nodrai valavala kecega era sa kitaka ni ra sa sega ni rerevaka na Kalou, kei na nodra qaqa era sa vosavakacacataki koya kina ko ira era sega ni rerevaka na Kalou.” (Juta 14, 15) Levu na vuku era kaya ni parofisai i Inoki vei ira na tawavakalou era bula ena nona gauna e kau vakadodonu mai na iVola i Inoki. E rawa beka ni vakayagataka o Juta na ivola e sega ni nuitaki, e sega ni kilai se vu mai vei, me taura mai kina na lewe ni nona ivakamacala?

E sega ni vakamacalataki ena iVolatabu se kila vakacava na parofisai i Inoki o Juta. E rairai lavelave mai ena dua na ivola kilai qai nuitaki ni gauna makawa. E kena irairai ni via vakatale ga oqo na ka a cakava o Paula ni vakayacani rau na daucakaiba ena vale i Fero me o Jani kei Jabri, erau saqati Mosese. Ke a tautauri mai o koya e vola na iVola i Inoki ena dua na ivola makawa vaka oqo, de dua oya tale ga na vanua e tautauri mai kina o Juta , se vakaevei?a​—Lako Yani 7:11, 22; 2 Timoci 3:8.

E sega soti ni bibi se ciqoma vakacava o Juta na itukutuku i Inoki vei ira na tamata tawavakalou. E nuitaki nona itukutuku ni volavola o Juta ena veivuke ni Kalou. (2 Timoci 3:16) E vukei koya na yalo tabu ni Kalou me kua ni vola na ka e cala.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 31]

E tukuna ena doudou o Inoki na itukutuku i Jiova