Tawanamaki Nodrau Vakamau o Poasa kei Ruci
ERA osota na rara ni buturaki sila e volekati Peceliema na tamata cakacaka ra qai oca dina. Na boi sareguregu ni sila tavu e tukuna vei ira na tamata cakacaka ni sa gauna ni nodra kana. Era dui marautaka ga na vua ni nodra cakacaka.
O Poasa, e dua na itaukei ni qele vutuniyau, a lai davo koto ena mua ni dua na ibinibini sila ni sa kana qai gunu oti. Sa cava na siga ni tatamusuki, era dui vaqara na tamata cakacaka e dua na vanua vinaka mera lai moce kina. A lomavakacegu o Poasa, mani tutuvi sara me moce.
Veisiko Vuni
Ena lomaloma ni bogi, a yadra o Poasa ni sa rui liliwa. Na vuna, ni nakiti na kena cegai na itutuvi mai yavana, qai dua e sa davo tu i yavana! A sega ni kilai koya rawa ni sa rui butobuto, mani taroga: “O cei ko iko?” A rogo mai e dua na domo ni yalewa ena nona kaya: “Oi au ko Ruci, na nomuni vada: mo ni tevuka na nomuni tutuvi me ubia na nomuni vada: ni daru sa veiwekani.”—Ruci 3:1-9.
Rau a veitalanoa taurua tiko ena buto. Era sega ni dau kune na yalewa ena rara ni buturaki sila. (Ruci 3:14) Ia, a kerei Ruci o Poasa me davo voleka tiko ga i yavana me yacova na mataka, na gauna me qai lako kina ni bera ni dua e raici koya, de na vakalewai kina.
Oqo beka na veisiko ni veivinakati? E vecei koya beka na qase vutuniyau oqo o Ruci—na yada gone, qai dravudravua mai vanua tani? Se a vakayagataka beka vakatani o Poasa ena bogi oya na ituvaki vakaloloma kei na galili i Ruci? Na isaunitaro kece oqori e yavutaki ga ena yalodina kei na loloma vua na Kalou. E vakaciriloloma dina nida raica na veika a yaco.
O cei o Ruci? Na cava a nona inaki? O cei o Poasa, na turaga vutuniyau?
“Yalewa Yalododonu”
Ni se vo e vica na yabaki me qai yaco na ituvaki sa cavuti oti, a sotava na vanua o Juta e dua na lauqa. Vakavuna me ratou toki kina e dua na vuvale ni Isireli eratou le va na lewena—o Elimeleki; o Neomai na watina; kei rau na luvena tagane, o Maloni kei Kilioni—ina vanua bulabula o Moapi. Rau a vakamautaki Ruci kei Oripa, e rua na yalewa ni Moapi, o rau na luvedrau. Ia, ni ratou mate kece na tagane mai Moapi, eratou a rogoca na le tolu na marama oqo ni sa vinaka cake na ituvaki ni vanua mai Isireli. Sa mani vakatulewataka o Neomai—ena gauna e sa yada tu kina, qai rarawa vakalevu ni sa mate na luvena ruarua qai sega na makubuna—me lesu tale ina nona vanua.—Ruci 1:1-14.
Ena nodratou ilakolako lesu i Isireli, a veisautaka rawa o Neomai na loma i Oripa me lesu vei ira na kainona. A qai kaya o Neomai vei Ruci: “Raica, sa lesu tale na dauvemu vei ira na kai nona, kei na nona Kalou; mo lesu talega mo muria na wekamu yalewa.” Ia a kaya o Ruci: “Mo kakua ni cikevi au me’u laivi iko, . . . ni’u na lako ki na vanua ko sa lako kina; . . . na kai nomu era na kai noqu, na nomu Kalou talega ena noqu Kalou. E na vanua ko mate kina, ka’u na mate kina, ka’u na bulu talega kina.” (Ruci 1:15-17) Rau mani lesu na yada vakaloloma oqo i Peceliema. Era drukataka na vakaitikotiko e kea na loloma kei na veiqaravi e cakava o Ruci vei vugona, era tini raici koya kina me ‘yaga cake vei Neomai, ka yaga vakalailai ke le vitu na luvena tagane.’ So era vakatokai koya me dua na “yalewa yalododonu.”—Ruci 3:11; 4:15.
Ena gauna e tamusuki kina na parile e Peceliema, a kaya vei Neomai o Ruci: “Me’u lako mada ki na were, me’u tomitomika na sola ni sila ni ka’u sa muria e dua sa na lomani au.”—Ruci 2:2.
A donuya sara yani na nona were o Poasa, e dua na weka i Elimeleki, na wati i Neomai. A taroga na tamata e lesi me raici ira na dau tatamusuki o Ruci ke rawa ni tomitomi ena were. E vakasakiti dina na nona dau cakacaka o Ruci, e mani vosa vakacaucautaki koya kina vei Poasa na tamata oya.—Ruci 1:22–2:7.
Dauveitaqomaki, Daulomasoli Tale Ga
O Poasa e dua na dauveiqaravi yalodina i Jiova. Veimataka, ena kidavaki ira na nona dau tatamusuki ena veivosa oqo: “Me tiko vata kei kemudou ko Jiova,” era na qai sauma mai: “Me vakalougatataki kemuni ko Jiova.” (Ruci 2:4) Nona raica gona na nona dau cakacaka o Ruci kei na nona mai kila na nona yalodina vei Neomai, a digitaka sara ga o Poasa na vanua me tomitomi kina o Ruci. Vakalekaleka, oqo na ka a kaya vua: ‘Tiko ga ena noqu were; kua ni lai tomitomi ena were tani. Mo tiko ga e ke kei ira na noqu goneyalewa; ni o na taqomaki kina. Au sa vakaroti ira na cauravou me ra kua ni tarai iko. Ni o via gunu, era na takiva vei iko.’—Ruci 2:8, 9.
A cuva ina qele o Ruci qai kaya: ‘Ena vuku ni cava kau sa kune loloma kina e matamuni, niu sa yalewa ni vanua tani?’ A sauma o Poasa: ‘E sa tukuni vakavinaka vei au na ka kece ga o sa cakava vua na vugomu ni sa mate na watimu—ni o sa biuta na tamamu, tinamu, o ira na wekamu, kei na vanua o sucu kina, ka lako mai vei ira na tamata o se sega ni bau kila e liu. Me sauma na nomu cakacaka o Jiova. Me solia vei iko na isau uasivi.’—Ruci 2:10-12.
A sega ni inaki i Poasa me vinakati koya o Ruci. Ni vu dina mai lomana na vosa ni veivakacaucautaki oya. A ciqoma o Ruci ena yalomalumalumu, qai vakavinavinakataka vua na nona veivakacegui. E nanuma o Ruci ni sega ni ganiti koya na vosa ni veivakacaucautaki oya, sa qai cakacaka ga kina vakaukaua. E muri, ena gauna ni kana, a kaya vei Ruci o Poasa: ‘Toro mai, kania e so na kakana, qai tokoca na kemu ena wai wiwi.’ A sa kana o koya ka mamau qai vakavoca e so me kauta vei Neomai.—Ruci 2:14.
Ni cava na siga, sa tomika rawa o Ruci e 22 na ivakarau parile. A qai kauta vei Neomai kei na vo ni kakana. (Ruci 2:15-18) Nona marautaka o Neomai na kena levu, a taroga: “O a vakatotomi maivei edaidai? . . . me kalougata ko koya ka lomani iko.” Gauna e kila kina ni o Poasa, a kaya o Neomai: “Me kalougata maivei Jiova ko koya sa ia tiko na nona loloma vei kedaru sa bula tiko, vei iratou talega eratou sa mate. . . . Sa wekadatou na tamata ko ya, sa dua vei ira na wekadatou dina.”—Ruci 2:19, 20.
Qarai “Nai Vakavakacegu”
Nona qara “nai vavakacegu,” se vale me nei vugona, a vakayagataka kina o Neomai na gauna oqo me tuvanaka kina na ilakolako ni veivoli, me salavata kei na Lawa ni Kalou. (Vunau ni Soro 25:25; Vakarua 25:5, 6) Sa qai vakasalataki Ruci o Neomai ena sala vinaka duadua—e via vakatubuqoroqoro toka—me muria me kauaitaki koya kina o Poasa. A vakarautaki koya vinaka o Ruci qai kitaka na ka kece a tukuni vua, mani lako sara ena bogi ina rara ni buturaki sila nei Poasa. Sa moce koto o Poasa, mani cega vakamalua o koya na itutuvi e ubia tu na yavana qai waraka me yadra.—Ruci 3:1-7.
Ni yadra mai o Poasa, sega ni vakabekataki ni a taura rawa na vuna a kerei koya kina o Ruci me ‘tevuka na nona itutuvi me ubia na nona vada.’ Na ka e cakava oya o Ruci e liaca kina na kena turaga oqo ni Jutia, ni nona itavi me voli koya lesu, me vaka ni o koya e weka i Maloni, na wati i Ruci.—Ruci 3:9.
Dina ni a tawanamaki na nona veisiko o Ruci, ia na ka e qai cakava e muri o Poasa e vakaraitaka ni sa dau kena ivalavala ga me caka na veivoli lesu. A sega kina ni tu vakasuka o Poasa me cakava na kerekere i Ruci.
A rairai siqema rawa o Poasa mai na rorogo ni domo i Ruci ni rere, mani tauca kina na vosa ni veivakacegui: “Oqo, na luvequ, mo kakua ni rere; au na cakava vei iko na ka kecega ko sa kaya: ni ra sa kila ko ira kecega na kai noqu mai na koro, ni ko sa yalewa yalododonu.”—Ruci 3:11.
A raica o Poasa na ka e cakava o Ruci ni dodonu vakaoti, e laurai oqo ena nona kaya: “Mo kalougata maivei Jiova, na luvequ: sa levu na loloma ko sa cakava emuri oqo ka lailai eliu.” (Ruci 3:10) Taumada se e liu, a vakaraitaka o Ruci na nona loloma vei Neomai. E muri, ena nona yalololoma, a vakatakilai koya vei Poasa, e dua sa kena turaga, ni dodonu me voli koya lesu. A tu vakarau me vakasucuma na gone ena vakabula na yatukawa i Maloni, na watina sa mate, vaka tale ga kina ena vuku i Neomai.
Tu Vakasuka o Koya e Dodonu me Veivoli
Ena mataka tarava, a talatala o Poasa vua e dua na wekana, e kilai ga me “ko iko,” erau veiwekani voleka sara kei Neomai ni vakatauvatani kei na nodrau veiwekani o Neomai kei Poasa. Ena matadra na lewenikoro, kei na matadra na qase ni koro, a kaya o Poasa: ‘Kau a kaya meu tukuna vei iko na dodonu mo volia vei Neomai na tiki ni vanua e nei Elimeleki na watina, ni sa via volitaka.’ A tomana: ‘Ko na via volia? Ke sega, au na volia.’ Ni rogoci Poasa oti a kaya na wekana ni na volia.—Ruci 4:1-4.
Sega ni kila na wekana oqo ni dua na ka levu ena gadrevi me cakava tale ga! Ena matadra na ivakadinadina kece sa qai kaya o Poasa: “E na siga ko sa volia kina na tiki ni vanua maivei Neomai, e dodonu mo volia maivei Ruci talega na yalewa ni Moapi, na wati i koya sa mate, ka vakatubura na yacana sa mate ki na nonai votavota.” Nona rerevaka de na vakacacana kina na nona ivotavota, a tu vakasuka kina o koya e dodonu me veivoli ena nona kaya: ‘Au sa sega ni volia rawa.’—Ruci 4:5, 6.
E dau kena ivalavala e Isireli, ni dua e sega ni rawata me veivoli lesu ena luvata na nona ivava ka solia vua na kainona. Gauna e kaya kina vei Poasa o koya a dodonu me veivoli, “mo volia me nomu,” a luvata tale ga na nona ivava. Sa qai kaya o Poasa vei ira na qase kei ira kece ga na tamata: “Dou sa kila edaidai ni ka’u sa volia maivei Neomai na ka kecega ka nei Elimeleki, kei na ka kecega ka nei Kilioni kei Maloni: ia ko Ruci talega na yalewa ni Moapi, na wati i Maloni, ka’u sa volia me watiqu, me’u vakatubura na yacana sa mate ki na nonai votavota: . . . dou sa kenai vakadinadina e na siga oqo.”—Ruci 4:7-10.
Era qai kaya vei Poasa na tamata kece era tiko mai na matamata ni koro: “Me lewa o Jiova na yalewa oqo sa lako mai ki na nomu vale me tautauvata kei Rejeli, ka tautauvata kei Lia, oi rau erau a tara na vale i Isireli: ia me ka talei na nomu cakacaka mai Efiraca, ka me rogo na yacamu e Pecileema.”—Ruci 4:11, 12.
Ena nodra veivakalougatataki na tamata, a kauti Ruci o Poasa me watina. A vakasucuma vua e dua na luvena tagane na yacana o Opeti, mani yaco kina o Ruci kei Poasa me rau tubu i Tui Tevita, vaka kina o Jisu Karisito.—Ruci 4:13-17; Maciu 1:5, 6, 16.
“iSau Uasivi”
Nida wilika na ivola taucoko i Ruci, me tekivu mai na nona vosa vakavinaka vei ira na nona tamata cakacaka ina nona ciqoma na itavi ni kena vakabulai na kawa i Elimeleki, e vakadinadinataka ni o Poasa e dua na turaga ivakaraitaki vinaka—e dau yavala qai tu vua na lewa. Ena gauna vata oya, e kilai tale ga ni dau lewai koya vakamatau, e kilai tani na nona vakabauta, qai yalodina. O Poasa e daulomasoli, yalovinaka, e savasava na nona ivalavala, qai dau talairawarawa ina vunau i Jiova.
Ia, o Ruci e laurai sara ga vua na nona lomani Jiova, nona yalololoma vei Neomai, nona dau cakacaka kei na nona yalomalumalumu. Sa rauta mera vakatokai koya o ira ena gauna oya me “yalewa yalododonu.” E sega ni kania “na kakana ni vucesa,” baleta ni dau cakacaka vakaukaua, e rawata kina na ka me rau bula kina vakaveivugoni. (Vosa Vakaibalebale 31:27, 31) Nona bolea me colata na nona itavi o Neomai, a rairai vakila kina o Ruci na marau ni soli ka.—Cakacaka 20:35; 1 Timoci 5:4, 8.
Sa dua dina na ivakaraitaki vinaka eda vulica mai na ivola i Ruci! A sega ni guilecavi Neomai o Jiova. A rawata o Ruci na “isau uasivi” oya na nona yaco me tubu i Jisu Karisito. A vakalougatataki o Poasa ni a qai watina e dua na “yalewa yalododonu.” Ia vei keda, eda na vuli mai na nodratou ivakaraitaki vinaka ni vakabauta.
[Kato ena tabana e 26]
Mo Nuidei Ga
Ke o vakila ni gauna dredre ni bula o donuya tu, e rawa ni solia vei iko na lomanuidei na italanoa kei Ruci. E vakilai na kena bibi ni mai itinitini toka ni ivola na Dauveilewai. E vakamacalataka na ivola i Ruci na sala e vakayagataka kina o Jiova e dua na yada yalomalumalumu mai na vanua tani o Moapi, me tubu mai kina na nodra tui na nona tamata. Ni laurai na ituvaki ni bula e donuya na gauna e volai kina na Dauveilewai, e vakasakiti dina na ivakaraitaki ni nona vakabauta o Ruci. Ke mani dredre vakacava gona na gauna ni bula o donuya tu oqo, ni o wilika na italanoa i Ruci, o na nuidei ni dau kauaitaki ira na nona tamata na Kalou qai raica tale ga me yaco na nona inaki.