O Sa Bau Taroga, “Evei ko Jiova?”
“Ra lako vakayawa tani kina vei au . . . ra sa sega talega ni kaya, Evei ko Jiova?”—JEREMAIA 2:5, 6.
1. Na cava beka ena tiko ena nodra vakasama e so nira taroga, ‘E vei na Kalou?’
‘E VEI na Kalou?’ Levu era sa dau taroga oqori. E so era sagasaga mera kila se vakaitikotiko sara mada mai vei na Dauveibuli. E so era taroga oya ni yaco e dua na vakacaca levu, se yaco na leqa ra qai lomatarotarotaka se tu e vei na Kalou ena gauna oya. Ia e so tale era sega ni bau taroga oqori, nira kaya ni sega sara ga ni bula na Kalou.—Same 10:4.
2. O cei era gumatua ena nodra vakasaqara na Kalou?
2 Ia era tiko e levu era vakadinata mai na levu ni ka era raica ni bula dina na Kalou. (Same 19:1; 104:24) So vei ira oqori era vakamumuri wale tu ga ena so na lotu. Ia e vica tale na milioni mai na veivanua kece era vakasaqarai koya na Kalou dina nira gadreva tu mera kila na ka dina. E sega ni maumau na nodra sasaga baleta ni “sega ga ni yawa o koya vei keda yadua.”—Cakacaka 17:26-28.
3. (a) E vakaitikotiko e vei na Kalou? (b) Ni dua e taroga na taro oqo e kau mai na iVolatabu, “Evei ko Jiova,” na cava na kena ibalebale?
3 Ni sa kunei Jiova e dua, ena kila sara ni “Yalo na Kalou,” e tawaraici ena mata ni tamata. (Joni 4:24) Ena dua na vosa i Jisu, a kaya kina ni o koya na Kalou dina e ‘Tamana sa tiko mai lomalagi.’ Na cava na kena ibalebale? Ena rai vakayalo, e kena ibalebale ni rui cecere na itikotiko i koya na Tamada vakalomalagi, me vaka ga ni cecere na lomalagi mai na vuravura oqo. (Maciu 12:50; Aisea 63:15) E dina nida sega ni raica na Kalou e matada, ia e vakarawarawataka o koya na sala meda veikilai kina, meda kila tale ga na nona inaki. (Lako Yani 33:20; 34:6, 7) E sauma na nodra vakatataro na tamata yalomalumalumu era qara tu na ibalebale ni bula. Ena veika e vauca na noda bula, e vakarautaka na yavu dei meda kila kina na lomana me baleta na veika oqori, se salasalavata tiko kei na lomana na noda gagadre se sega. E vinakata o koya meda vaqaqa na veika vaka oya, meda saga vagumatua meda kila na kedra isau. A vakayagataki Jeremaia na parofita o Jiova me vunauci ira na Isireli nira guce ni cakava oqo. Era kila na yaca ni Kalou, ia era sega ga ni taroga, “Evei ko Jiova?” (Jeremaia 2:6) A sega ni ka bibi duadua vei ira na inaki i Jiova. Era sega ni gole vua mera kerea nona veidusimaki. Vakaevei o iko, ni tiko e so na ka bibi se so tale na ka mo vakatulewataka, o dau taroga, “Evei ko Jiova?”
O Ira na Kerea na Veidusimaki ni Kalou
4. E yaga vakacava vei keda na ivakaraitaki i Tevita ni dau kerea na veidusimaki i Jiova?
4 Sa dau vakabauti Jiova matua o Tevita, na luve i Jese, mai na gauna sara e se cauravou kina. E kila ni “Kalou bula.” A vakila sara ga o Tevita na nona veitaqomaki. Na nona vakabauta kei na nona lomana “na yaca i Jiova” e uqeti koya me vakamatea na tuwawa ni Filisitia, o Koliaci. (1 Samuela 17:26, 34-51) Ia a sega ni lai nuidei tale kina vakasivia o Tevita. A sega ni tubu mai vua na vakasama ni sa na vakalougatataki koya o Jiova ena ka kece ga ena cakava. Vakavica vata ena veiyabaki e tarava, e dau golevi Jiova ni basika na ituvaki ena gadrevi me vakatulewa kina. (1 Samuela 23:2; 30:8; 2 Samuela 2:1; 5:19) E dau masuta: “Kemuni Jiova, mo ni vakatakila mai vei au na nomuni sala; ni vakavulici au e na nomuni lakolako. Tuberi au e na nomuni dina, ka vakavulici au: ni sai kemuni na Kalou na noqui vakabula; ka’u sa waraki kemuni e na veisiga kecega.” (Same 25:4, 5) Sa ivakaraitaki vinaka dina meda muria!
5, 6. Na gauna cava soti a vakasaqarai Jiova kina o Jiosafati?
5 Ena gauna i Tui Jiosafati, na ikalima ni tui mai na iyatukawa vakatui i Tevita, eratou mai valuti Juta e tolu na matanitu. Ena ituvaki leqataki oya, e “vakasaqarai Jiova” o Jiosafati. (2 Veigauna 20:1-3) Sega ni imatai ni gauna oya me vakasaqarai Jiova kina o Jiosafati. A sega ni muria na ivakarau ni sokalou vei Peali e vakayacora tiko na matanitu vukitani o Isireli e tiko ena vualiku, ia e lewa me muria na sala i Jiova. (2 Veigauna 17:3, 4) Ia ni sa basika na leqa, e “vakasaqarai Jiova” vakacava o Jiosafati?
6 Ni sa masu e matanalevu donuya na gauna ririkotaki oqo, e vakaraitaka kina o Jiosafati ena nona qaqanimasu ni nanuma na kaukaua levu i Jiova. Sa vakasamataka oti vakatitobu na inaki i Jiova me vaka e vakavotui ena nodra talaraki na veimatanitu tani qai soli e dua na iwase ni vanua me nodra ivotavota na Isireli. E vakadinata na tui ni gadreva na veivuke i Jiova. (2 Veigauna 20:6-12) Vakaevei, e vakatakilai koya beka o Jiova ena gauna oya? Io. E cavuta vakamatata o Jiova na ka me caka ena gusu i Jeesieli, e dua na Livai, qai solia na qaqa vei ira nona tamata ena siga ga e tarava. (2 Veigauna 20:14-28) O kila vakacava ni na vakatakilai koya vei iko o Jiova ena gauna o gole kina vua mo kerea nona veidusimaki?
7. Na masu i cei e rogoca na Kalou?
7 E sega ni dau veivakaduiduitaki o Jiova. E sureti ira na lewe ni veivanua kece ga mera vakasaqarai koya ena nodra masu vua. (Same 65:2; Cakacaka 10:34, 35, VV) E dikeva na ka e tiko ena lomadra era masuti koya. E kaya vei keda ni dau rogoca nodra masu na yalododonu. (Vosa Vakaibalebale 15:29) E vakatakilai koya tale ga vei ira na sega tu ni dau vakabauti koya, ia oqo era sa vakasaqara na nona veidusimaki ena yalomalumalumu. (Aisea 65:1) E bau rogoca tale ga na masu ni tamata e beca na nona lawa ia e qai veivutuni dina. (Same 32:5, 6; Cakacaka 3:19) Ia na tamata e vakaukauataka na lomana vua na Kalou ena tawayaga wale na nona masu. (Marika 7:6, 7) Meda raica mada e so na ivakaraitaki.
Era Masu, ia Era Sega ni Rogoci
8. Na cava e sega ni vakadonuya kina na masu i Tui Saula o Jiova?
8 Ni sa tukuna vei Tui Saula na parofita o Samuela ni sa sega ni vakadonui koya na Kalou ena vuku ni nona talaidredre, e qai tekicuva vei Jiova o Saula. (1 Samuela 15:30, 31) Ia a sega ni vu dina mai lomana. A cakava oya sega ni baleta na nona via talairawarawa vua na Kalou, ia me ka ga mera rokovi koya kina na tamata. E muri, nira sa mai valuti Isireli na kai Filisitia, e muria sara o Saula na kena ivalavala me kerei kina na veidusimaki i Jiova. Ia ni sega ni rogoci nona kerekere, e qai goleva e dua na dau curumi, dina ga ni kila ni cala ena mata i Jiova. (Vakarua 18:10-12; 1 Samuela 28:6, 7) Na isoqoni ni ka e cakava o Saula e cavuti ena 1 Veigauna 10:14: “Sa sega ni tarogi Jiova.” Baleta? Ni sega ni yavutaki ena vakabauta na nona masu. Kena ibalebale ni sega sara ga ni yaga.
9. Na cava e cala kina na ivalavala ni nona masuta na veidusimaki i Jiova o Setekaia?
9 Ni sa voleka tale ga ni vakarusai o Juta, e levu nodra masumasu na lewenivanua kei na nodra lai tarogi ira na parofita i Jiova. Ia e laurai nira bosoka vata na qaravi matakau kei na sokalou vei Jiova. (Sefanaia 1:4-6) Dina nira muria na kena ivalavala mera taroga na Kalou, era sega ga ni vakarautaka na lomadra mera muria dina na lomana. A masuti Jeremaia o Tui Setekaia me tarogi Jiova ena vukuna. Sa tukuna oti o Jiova vua na tui na ka me cakava. Ia a sega ni rogoci Jiova baleta ni tuburi koya na lailai ni vakabauta kei na yalo ni rerevaka na tamata. Mani sega kina ni tukuna o Jiova vua na tui na ka beka a via rogoca.—Jeremaia 21:1-12; 38:14-19.
10. E cala vakacava na ivalavala ni nona vakasaqarai Jiova o Joenani, ia na cava eda vulica e kea?
10 Ni sa rusa o Jerusalemi ra qai biubiu na mataivalu ni Papiloni kei ira na Jiu era kau vakavesu, vakavakarau sara o Joenani me kauta e dua na ilawalawa Jiu lailai era se vo tu e Juta mera gole i Ijipita. Sa oti tu na nodra lalawa, ia nira vakarau biubiu, era kerei Jeremaia me masu ena vukudra nira via kila se cava ena dusimaki ira kina o Jiova. Ia nira sega ni rogoca na ka era vinakata mera rogoca, era mani cakava ga na ka era sa lalawataka oti. (Jeremaia 41:16–43:7) Vakaevei, o raica ena itukutuku oqori e so na ka o rawa ni vuli kina, baleta me gauna o vakasaqarai Jiova kina, mo na kunei koya dina?
“Vakatovolea”
11. Na cava e bibi kina meda muria na ivakasala ena Efeso 5:10?
11 Na sokalou dina e sega ni baleta wale ga noda tabadromuci e wai me ivakadinadina ni noda yalayala, noda lakova na soqoni, kei na noda vakaitavi ena cakacaka vakavunau. E vauci kina na noda bula taucoko. Eda sotava e veisiga na veika dredre—e so e raici votu, e so tale e sega—e rawa ni vagolei keda tani mai na noda muria tiko ga na sala ni sokalou dina. Na cava eda na cakava ena veika dredre oqori? A uqeti ira na lotu Vakarisito yalodina mai Efeso o Paula ena nona ivola: “Dou vakatovolea na ka sa vinaka vua na Turaga.” (Efeso 5:10) E ka vakayalomatua oqori me vaka eda na raica ena levu sara na itukutuku eda wilika ena iVolatabu.
12. Na cava a sega ni marautaka kina o Jiova na nona tokitaka i Jerusalemi o Tevita na kato ni veiyalayalati?
12 Sa vakasukai vei ira na Isireli na kato ni veiyalayalati qai maroroi tu mai Kiriaci-jiarimi me vica vata na yabaki. Mani loma i Tevita me tokitaka i Jerusalemi. E tarogi ira na veituraga qai kaya ni na tokitaki na Kato ke ‘vinaka vei ira qai vakavuna o Jiova.’ Ia a sega ni vakadeitaka vakavinaka se cava e loma i Jiova ena ka oya. Ke a vakayacora, ke a sega ni vakavodoki na Kato ena qiqi. Ke ra colata ga ena vatuvatu ni tabadra na Livai era luve i Koaca, me vaka na ivakaro matata i Jiova. O Tevita e dau tarogi Jiova, ia ena gauna oqo a sega ni vakayacora me vaka na kena ivakarau. Qai yaco kina na leqa. A kaya e muri o Tevita: “Sa vakacacani keda kina ko Jiova na noda Kalou, ni da a sega ni vakasaqarai koya me vaka na kenai valavala sa dodonu.”—1 Veigauna 13:1-3; 15:11-13; Tiko Voli mai na Lekutu 4:4-6, 15; 7:1-9.
13. Na veivakadreti cava e tiko ena qaqanisere a lagati ni sa tokitaki vakavinaka na Kato?
13 A lagati e dua na sere e vulica o Tevita ena gauna era sa lako kina na Livai mera lai kauta na Kato mai na vale i Opeti-itomi. E tiko ena qaqana na veivakadreti oqo: “Dou vakasaqarai Jiova kei na nona kaukauwa, dou vakasaqara tikoga na matana. Dou nanuma na nona cakacaka mana sa kitaka oti o koya, na nona cakacaka mana kei na lewa ni gusuna.”—1 Veigauna 16:11, 12.
14. Ena yaga vakacava vei keda na noda raica na ivakaraitaki vinaka i Solomoni kei na nona cala ni sa qase?
14 Ni se bera ni mate, a kaya o Tevita vua na luvena o Solomoni, ‘Kevaka o na vakasaqarai Jiova, o na kunei koya.’ (1 Veigauna 28:9) Ni sa cabeta na itutu vakatui o Solomoni, e gole sara i Kipioni, na vanua e tiko kina na valeniveitavaki qai vakacaboisoro vei Jiova. A sureti Solomoni e kea o Jiova: “Mo kerea na ka me’u solia vei iko.” Ena vuku ni ka e kerea, e solia wale vua o Jiova na vuku kei na kilaka me lewai Isireli kina, qai vakuria tale ga vua na iyau kei na vakarokoroko. (2 Veigauna 1:3-12) E tara o Solomoni na valenisoro totoka ni vakayagataka na peleninivale sa solia oti vei Tevita o Jiova. Ia a sega ga ni vakasaqarai Jiova o Solomoni ena ka me baleti ira na yalewa e vakawatitaka. A vakawatitaki ira na yalewa era sega ni sokaloutaki Jiova. Ni sa qase mai, era qai vagolea tani na lomana mai vei Jiova. (1 Tui 11:1-10) Se mani kena irairai vakacava nida vuku, yalomatua, se levu na ka eda kila, e bibi ga meda “vakatovolea na ka sa vinaka vua na Turaga”!
15. Ni sa mai kabai Juta o Sira na kai Iciopea, na cava e rawa ni masuta kina ena nuidei o Esa me vakabulai Juta o Jiova?
15 Na kena bibi oqo e baci vakadeitaki ena itukutuku i Tui Esa, na makubu i Solomoni vakarua. Oti e 11 na yabaki na veiliutaki vakatui i Esa, e mai kabai Juta o Sira, na kai Iciopea kei na nona mataivalu era le duanamilioni. Ena vakabulai Juta beka o Jiova? Ena 500 vakacaca na yabaki yani e liu, sa tukuna vakamatata o Jiova vei ira nona tamata na ka mera namaka ke ra talairawarawa kei na ka ena yacovi ira ke ra talaidredre. (Vakarua 28:1, 7, 15, 25) Ena itekitekivu ni nona veiliutaki, e kauta laivi o Esa mai na nona vanua na icabocabonisoro kei na durukau era vakayagataki ena sokalou lasu. A vakaroti ira na lewenivanua mera “golevi Jiova.” E sega ni waraka o Esa me yaco sara na leqa me qai vakayacora oya. Oya na vuna e rawa ni masuti Jiova ena vakabauta o Esa me veivakabulai. Cava na kena itinitini? A rawata na qaqa vakairogorogo o Juta.—2 Veigauna 14:2-12.
16, 17. (a) Dina ni a qaqa o Esa, ia a vakadreti koya ga ena cava o Jiova? (b) A vukei vakacava o Esa ni sa cakava na ka vakalialia, ia e qai vakacava na lomana? (c) E yaga vakacava noda vakasamataka na ivalavala i Esa?
16 Ia ni sa lesu ena qaqa o Esa, se talai Asaraia ga o Jiova me tavaka na tui, me kaya vua: “Ni rogoci au mai, kemuni Esa, kei kemuni kecega na Juta kei na Penijamini: Sa na tiko kei kemuni ko Jiova, kevaka kemuni sa tiko kei koya; ia kevaka kemuni sa vakasaqarai koya, ena kune vei kemuni ko koya; ia kevaka kemuni sa biuti koya, ena biuti kemuni ko koya.” (2 Veigauna 15:2) E cuqena tale ena yalogu na sokalou dina o Esa. Ia, oti tale e 24 na yabaki ni sa vakarau valuti Esa e dua na mataivalu, sa sega ni vakasaqarai Jiova o koya. A sega ni goleva na Vosa ni Kalou qai guilecava na ka a cakava o Jiova ena gauna a kabai Juta kina na mataivalu ni Iciopea. E cakava na ka vakalialia ena nona lai tovata kei Siria.—2 Veigauna 16:1-6.
17 Mani talai Anani o Jiova me lai vunauci Esa. Ke a vakarorogo ena gauna oya vei Jiova, ke a se rawa ni vakila na kena vinaka. Ia a leva qai biuti Anani ena valeniveivesu. (2 Veigauna 16:7-10) Sa dua na ka vakaloloma! Vakacava o keda? Eda dau vakasaqarai koya beka na Kalou ia ena gauna vata oqori eda cata nida vunauci? Nira vakayagataka na iVolatabu na qase dau veikauaitaki mera vakasalataki keda baleta nida sa lai vakavuravura tiko, eda dau vakamareqeta beka na nodra veivuke loloma meda kila kina “na ka sa vinaka vua na Turaga”?
Kua ni Guilecava Mo Taro
18. Ena yaga vakacava vei keda na vosa i Ilaiu vei Jope?
18 Ni yaco na ituvaki dredre, e rawa sara ga ni guca o koya mada ga sa yalodina dede tu vei Jiova. Sa lai tini nanumi koya ga o Jope ni sa tauvi koya na mate vakasisila, mate kece na luvena, ratou qai beitaki koya cala na nona itokani. Mani vakadreti koya o Ilaiu: “Sa sega e dua sa kaya, Sa evei na Kalou a buli au?” (Jope 35:10) E gadrevi vei Jope me vakamua na nona rai vei Jiova, me dikeva se raica vakacava o Jiova na ituvaki e sotava tiko. A ciqoma ena yalomalumalumu na veivakadreti oya qai yaga vei keda na nona ivakaraitaki meda cakava tale ga vaka kina.
19. Na cava era sega ni cakava na lewe i Isireli?
19 Era kila vinaka tu na lewe i Isireli na veika e dau cakava na Kalou ina nodra matanitu. Ia era sega ni vakasamataka oya ni votu na leqa ena nodra bula. (Jeremaia 2:5, 6, 8) Ni basika e so na ka mera vakatulewataka, era dui muria ga na lomadra, era sega ni taroga, “Evei ko Jiova?”—Aisea 5:11, 12.
Taroga Tiko ga, “Evei ko Jiova?”
20, 21. (a) O cei nikua e tiko tale ga vei ira na yalo i Ilaisa ena nodra vakasaqara na veidusimaki i Jiova? (b) Eda na vakamurimuria vakacava na nodra vakabauta meda vakila kina na kena vinaka?
20 Ni cava na veiqaravi vakaitalatala i Ilaija e matanalevu, e gole yani na nona dauveiqaravi o Ilaisa me taura cake na itutuvi a lutu laivi mai vua, a lako ina Joritani, samuta na wai qai taroga: “Sa evei ko Jiova na Kalou i Ilaija?” (2 Tui 2:14) E sauma o Jiova ena nona vakaraitaka ni sa dewa na yalona vei Ilaisa. Na cava eda vulica e ke?
21 E via vaka tale ga oya na ka e yaco ena noda itabagauna oqo. Era takali yani mai vuravura e so na lotu Vakarisito lumuti era liutaka voli na cakacaka vakavunau. Era dikeva sara na iVolatabu o ira na vakacolati mera veiliutaki ra qai masuti Jiova me dusimaki ira. Sega vakadua nira guilecava mera taroga: “Evei ko Jiova?” Oya na vuna e liutaki ira tiko ga kina na nona tamata o Jiova qai vakalougatataka na nodra cakacaka. Eda vakatotomuria beka na nodra vakabauta? (Iperiu 13:7) Ke vaka kina, eda na kabita voleka na isoqosoqo i Jiova, muria na kena veidusimaki, qai vakaitavi ena kena levu duadua ena cakacaka e vakayacora tiko e liutaka o Jisu Karisito.—Sakaraia 8:23.
O na Sauma Vakacava?
• Na cava me inaki ni noda taroga, “Evei ko Jiova?”
• Eda na kunea vakacava nikua na isaunitaro, “Evei ko Jiova?”
• Na cava e sega ni dau rogoci kina na nodra kerea e so me dusimaki ira na Kalou?
• Na ivakaraitaki vakaivolatabu cava e dusia na kena bibi meda dau “vakatovolea na ka sa vinaka vua na Turaga”?
[iYaloyalo ena tabana e 9]
A vakasaqarai Jiova vakacava o Tui Jiosafati?
[iYaloyalo ena tabana e 10]
Na cava e lai taroga kina e dua na dau curumi o Saula?
[iYaloyalo ena tabana e 12]
Noda masu, vuli, kei na noda vakasamataka vakatitobu na ka, e yaga meda vakadeitaka kina se tiko ‘e vei o Jiova’