Tu Ka Raica na Veivakabulai i Jiova!

“Dou tuva, dou tu, ka raica na nona vakabulai kemuni ko Jiova.”​—2 VEIGAUNA 20:17.

1, 2. Na cava e rabailevu cake sara kina na ravuravu i ‘Koki mai na vanua nei Mekoki,’ ni vakatauvatani kei na vakacaca ni batikadi e vuravura?

ERA kaya e so ni vakacaca ni batikadi e ravuti sara tiko ga kina na vuravura raraba, kei na ivakarau sara mada ga ni bula ni kawatamata. Macala ni dodonu me kauaitaki vakabibi na ravuravu vaka oqo. Ia ena yasana kadua, e dua tale tiko na ravuravu e levu cake sara era vakaweleweletaka se sega ni kauai kina na lewe i vuravura. Na ravuravu cava oya?

² Oqo na ravuravu i ‘Koki mai na vanua nei Mekoki,’ e tukuni ena iVolatabu ena Isikeli wase 38. E vakatubutaki beka ke tukuni ni rabailevu cake sara na ka e kovuta na ravuravu oqo ni vakatauvatani kei na vakacaca ni batikadi e vuravura? Sega, baleta na ravuravu i Koki e sega ni tara ga na matanitu vakatamata. E ravuta tale ga na matanitu vakalomalagi ni Kalou! Ia, na Dauveibuli e sega ni vaka na tamata ni vakaiyalayala ga nona vorata rawa na leqa e sotava, na Dauveibuli ena vorata dina na ravuravu warumisa i Koki.

Ravuti na Matanitu ni Kalou

3. Na cava e vakatakilai mera cakava na iliuliu e vuravura me tekivu mai na 1914, kei na cava sa ra cakava kina?

³ Na veicoqacoqa ni Tui ni Matanitu ni Kalou sa veiliutaki tiko kei na ivakarau ni veika ca i Setani, se tekivu sara mai na gauna a tauyavutaki kina na Matanitu ni Kalou e lomalagi ena 1914. Ena gauna oya, e vakatakilai kina vei ira na iliuliu vakatamata mera vakarorogo vua na iLiuliu e lesia na Kalou. Ia era bese, me vaka sa tukuni tu vakailiu: “Era sa tuvai valu na tui kei vuravura, a ra sa bose vata ko ira na kena turaga, me ra veivala kei Jiova, kei koya ka lumuta ko koya, a ra kaya, Tou drutilaka sara na kedraui vesu, ka biuta tani vei keda na nodrau dali.” (Same 2:​1-3) Ia na vorati ni veiliutaki ni Matanitu ni Kalou, sa na qai yacova na kena ivakatagedegede sara e cake ni sa na ravuravu o Koki mai na vanua o Mekoki.

4, 5. E rawa vakacava ni valuta na tamata na matanitu vakalomalagi tawarairai ni Kalou?

⁴ Eda na rairai vakasamataka se na valuta vakacava na tamata na matanitu vakalomalagi e tawarairai. Na Matanitu oqo e kaya na iVolatabu, era lewena e “144,000 era sa voli mai vuravura,” kei Karisito Jisu “na Lami.” (Vakatakila 14:1, 3, VV; Joni 1:​29) Ni tiko mai lomalagi na Matanitu vou oqo, e vakatokai kina me “lomalagi vou,” kei ira era vakarurugi kina e vuravura mera “vuravura vou.” (Aisea 65:17; 2 Pita 3:13) Levu vei ira na 144,000 era na veiliutaki kei Karisito sa ra vakacavara ena yalodina nodra bula e vuravura. Era vakadinadinataka kina ni ganiti ira mera taura nodra ilesilesi ni veiqaravi e lomalagi.

⁵ Era se tiko ga e vuravura e dua na ivovo ni 144,000. Vei ira gona na sivia na 15,000,000 era a tiko ena vakananumi ni iVakayakavi ni Turaga ni 2002, era le 8,760 ga era vakaraitaka nodra inuinui nira digitaki mera lai vakaitavi e lomalagi. Kena ibalebale, ni o koya ena via ravuti ira na kena vo era vakanamata mera lewe ni matanitu vakalomalagi, era sa vala sara tiko ga kei na Matanitu ni Kalou.​—Vakatakila 12:17.

Ravuravu na Tui me Yacova ni Qaqa

6. Erau raica vakacava o Jiova kei Karisito nodra tusaqati na tamata ni Kalou?

⁶ Sa tukuni tu mai vakailiu na veika ena cakava o Jiova vei ira era tusaqata nona Matanitu: “Ko koya sa tiko mai lomalagi ena dredre: ena vakalialiai ira na Turaga: ena qai vosa vei ira ko koya e na nona cudru: ka vakararawataki ira e na nona cudru katakata; ka kaya, Ia koi au ga, ka’u sa buli koya na noqu tui e na noqu ulu-ni-vanua tabu ko Saioni.” (Same 2:​4-6) Sa yaco mai oqo na gauna vei Karisito, ena veidusimaki i Jiova, “me ravuravu ka qaqa.” (Vakatakila 6:2) E raica vakacava o Jiova nodra tusaqati nona tamata ena iotioti ni ravuravu? Me vaka sara ga e caka tiko vua kei na nona Tui sa veiliutaki tiko. ‘O koya sa tarai kemudou sa tara na loa ni mataqu,’ e kaya o Jiova. (Sakaraia 2:8) E vakamatatataka tale ga o Jisu ni okata na veika e caka se sega, vei ira na tacina lumuti e vaka sara ga e caka vua.​—Maciu 25:​40, 45.

7. Na cava na vuna era na vakila tale ga kina na cudru nei Koki na “[i]soqosoqo levu,” e tukuni ena Vakatakila 7:​9?

⁷ Macala, nira na vakila tale ga na cudru nei Koki o ira na tokoni ira na ivovo ni lumuti. O ira na ilawalawa dauveitokoni oqo era namaka mera na qai lewe ni “vuravura vou” ni Kalou, na “[i]soqosoqo levu” era kacivi “mai na veivanua kece, kei na veimataqali, kei na veimatanitu, kei na duivosavosa.” (Vakatakila 7:9) E tukuni nira “tu e na mata ni tikotiko-vakaturaga, kei na mata ni Lami, era vakaisulu e nai sulu vulavula.” Era tu gona ena itutu vakadonui ena mata ni Kalou kei Karisito Jisu. Ra qai taura “nai viu” se taba ni niuniu “e na ligadra,” ena nodra kacivaka tiko ni o Jiova ga e Turaga Sau ni lomalagi kei na vuravura, e veiliutaki tiko ena vukuna o Jisu Karisito na nona Tui, “na Lami ni Kalou!”​—Joni 1:​29, 36.

8. Ni sa na ravuravu o Koki, na cava ena cakava na Karisito? Na cava ena yaco kina?

⁸ Na ravuravu nei Koki ena yavala tale ga kina na Tui ni Matanitu ni Kalou sa veiliutaki tiko me ravu ena ivalu na Amaketoni. (Vakatakila 16:​14, 16) O ira na sega ni ciqoma na veiliutaki cecere i Jiova era na rusa. Ena yasana kadua, vei ira era vosota na veivakararawataki nira yalodina ina Matanitu ni Kalou, era na vakacegui me tawamudu. Ena vuku ni ka oqo e vola kina na yapositolo o Paula: “Oqo nai vakatakilakila ni lewa dodonu ni Kalou, mo dou vakabau kina mo dou yaga me rawata na matanitu ni Kalou, o koya dou sa vakararawataki talega kina: ni sa dodonu vua na Kalou me saumi ira vakararawa era sa vakararawataki kemudou; ia vei kemudou talega sa vakararawataki, me vakacegui vata kei keitou, ni na vakaraitaki mai lomalagi na Turaga ko Jisu kei ira vata kaya na nona agilose kaukauwa, e na yameyame-ni-buka waqa, me cudruvi ira era sa sega ni kila na Kalou, a sa sega ni vakabauta nai tukutuku-vinaka ni noda Turaga ko Jisu Karisito.”​—2 Cesalonaika 1:​5-8.

9, 10. (a) E vakavuna vakacava o Jiova me qaqa o Juta vua na meca vakadomobula? (b) Ena gauna mada ga oqo, na cava mera cakava tiko ga na lotu Vakarisito?

⁹ Sa roro voleka sara tiko mai oqo na veivakararawataki levu, ena qai tini ena Amaketoni, me na valuta kina o Karisito na ca kece. Ia ena sega ni gadrevi vei ira nona imuri mera vala, me vaka ga ni a sega ni gadrevi vei ira na matanitu yavusa e rua o Juta ena sivia na 2,900 na yabaki sa oti. A nei Jiova na vala, qai vakavuna nodra qaqa. E kaya na kena itukutuku: “Sa lesia ko Jiova na bikalawa me yaviti ira na luve i Amoni, kei ira na Moapi, kei na ulu-ni-vanua ko Sia, era sa lako mai me veivala kei ira na Juta; a ra sa moku. Ni ra sa tu cake ko ira na luve i Amoni kei ira na Moapi me mokuti ira na kai ulu-ni-vanua ko Sia, me vakamatea ka vakarusa sara: ia ni ra sa vakaoti ira na kai ulu-ni-vanua ko Sia, era sa veivuke kecega me ia na veivakamatei vakataki ira. Ia ni sa yaco ko ira na Juta ki na vale ni vakatawa e na veikau, era rai vaka kivei ira na lewe vuqa, ka raica, era sa yago mate ga, sa bale ki na soso, ka sega ni dro bula e dua.”​—2 Veigauna 20:​22-​24.

¹⁰ Na ka sara ga oqo a kaya vakailiu tu vei ira o Jiova: “Ni kua ni vala.” (2 Veigauna 20:17) Na ivakaraitaki oqo mera muria na lotu Vakarisito ni sa na yavala o Jisu Karisito ‘me ravuravu qai qaqa.’ Ia ena gauna mada ga oqo, era na valuta tiko ga na ca ena iyaragi vakayalo, sega ena iyaragi vakatamata. Na sala oqo era na “rawa ga [kina] na ca e na vinaka.”​—Roma 6:​13; 12:17-​21; 13:12; 2 Korinica 10:​3-5.

O Cei ena Liutaka na Ravuravu i Koki?

11. (a) O cei ena vakayagataka o Koki me ravuravu ena vukuna? (b) Na cava e okati ena yadra vakayalo?

¹¹ O Koki mai na vanua nei Mekoki e kilai me o Setani na Tevoro sa tu ena nona itutu lolovira, me tekivu mai na 1914. Ni kabula vakayalo, e macala ni sega ni rawa ni ravuta vakadodonu na tamata, ena vakayagataki ira gona na isoqosoqo vakatamata mera cakava na ka e vinakata. Na isoqosoqo vakatamata cava beka oqo? E sega ni sereka vakamatailalai na iVolatabu, ia e vakatakila vakacaca vei keda e so na tikina ena vukea meda kila kina se o cei oqo. Ni toso gona na kena yacoyaco tiko na veika e vuravura me salavata kei na parofisai ena iVolatabu, sa na qai matata cake sara kina vei keda. Era sega ni via vatavatairalago na tamata i Jiova, ia era yadra tiko ga vakayalo, ra qai kauaitaka sara tale tiko ga se veisotari vakacava na veiveisau ena veika vakapolitiki kei na lotu kei na vakayacori ni parofisai ena iVolatabu.

12, 13. E tukuna vakailiu vakacava na parofita o Taniela na iotioti ni nodra ravuti na tamata ni Kalou?

¹² E vakavotuya na parofita o Taniela na ka me baleta na iotioti ni nodra ravuti na tamata ni Kalou: “O koya oqo [na tui ni vualiku] ena lako yani kina ena cudru levu me ia na veivakacacani, qai vaqeavutaki ira e lewe vuqa. Ia ena vakaduria na veivalelaca ni nona koro vakaturaga ena maliwa ni waitui levu kei na ulunivanua tabu e lagilagi.”​—Taniela 11:​44, 45, NW.

¹³ Ena gauna vakaivolatabu na “waitui levu” na Wasawasa Levu, se wasawasa na Mediterranean, kei na “ulunivanua tabu” o Saioni, e kaya kina o Jiova: “Ia koi au ga, ka’u sa buli koya na noqu tui e na noqu ulu-ni-vanua tabu ko Saioni.” (Same 2:6; Josua 1:4) Koya gona, ena vakasama vakayalo, na ‘maliwa ni waitui levu kei na ulunivanua tabu’ e vakaibalebaletaka na kedra ituvaki vinaka vakayalo na lotu Vakarisito lumuti. Era sa sega ni wili kei ira na waitui ni kawatamata era sega ni veikilai kei na Kalou, ia era vakanamata mera lai veiliutaki kei Karisito Jisu ena matanitu vakalomalagi. Matata kina, ni o ira na dauveiqaravi lumuti ni Kalou kei na nodra itokani yalodina na isoqosoqo levu era nona takete sara ga na tui ni vualiku ni sa na ravuravu me vakayacori kina na parofisai i Taniela.​—Aisea 57:20; Iperiu 12:22; Vakatakila 14:1.

Cava Era na Cakava na Tamata ni Kalou?

14. Na cava e tolu na ka mera cakava na tamata ni Kalou nira sa na ravuti?

¹⁴ Na cava e namaki mera cakava na tamata ni Kalou nira sa na ravuti? Era na muria na ka vata e cakava na matanitu e vakatoka o Jiova me nona ena gauna i Jiosafati. Dikeva nira vakaroti na lewena mera cakava e tolu na ka: (1) mera tuva, (2) mera tu, ra qai (3) raica nona veivakabulai o Jiova. Era na muria vakacava na tamata ni Kalou nikua na veivosa oqo?​—2 Veigauna 20:17.

15. Na cava na kena ibalebale mera tuva na tamata i Jiova?

¹⁵ Mera tuva: O ira na tamata ni Kalou era na sega ni yavalati, era na tokona tiko ga na Matanitu ni Kalou. Era na dei tiko ga ena nodra itutu ni tawaveitovaki vakarisito. Era na ‘dei ra qai sega ni yavala’ ena nodra qaravi Jiova ena yalodina kei na nodra vakacaucautaka e matanalevu na nona loloma. (1 Korinica 15:58; Same 118:​28, 29) E sega ni dua na sasaga nikua, se ena veigauna mai muri, me na kuretaki ira laivi mai na itutu vakadonui vakalou oqo.

16. Ena sala cava era na tu kina na tamata i Jiova?

¹⁶ Mera tu: O ira na tamata i Jiova era na sega ni saga mera taqomaki ira vakataki ira, ia era nuitaki Jiova vakatabakidua. O koya ga e rawa ni vakabulai ira na nona tamata mai na veilecayaki ni bula e vuravura, qai yalataka tale ga ni na cakava. (Aisea 43:10, 11; 54:15; Lele i Jeremaia 3:​26) Na nona nuitaki o Jiova e wili tale ga kina na nuitaki ni idewadewa rairai nikua, sa sivia oqo e 100 na yabaki nona vakayagataka tiko me vakayacora nona inaki. Sa qai gadrevi vakalevu sara nikua vei ira na lotu Vakarisito dina mera nuitaki ira nodra itokani ena vakabauta e lesi ira o Jiova kei na nona Tui mera veiliutaki. O ira na turaga yalodina oqo era na dusimaki ira na tamata ni Kalou. Na lecavi ni nodra veidusimaki e rawa ni tini ina leqa.​—Maciu 24:45-​47, VV; Iperiu 13:​7, 17.

17. Na cava era na raica kina na veivakabulai i Jiova na tamata ni Kalou yalodina?

¹⁷ Raica na veivakabulai i Jiova: Era na bula o ira kece era dei ena nodra itutu ni tawaveitovaki ra qai nuitaki Jiova me veisereki. Me yacova na iotioti ni aua era na kacivaka tiko ga na yaco mai ni siga ni veilewai i Jiova ena kena levu era rawata. Me na kila na kabula kece ni o Jiova na Kalou dina, ra qai tiko na nona tamata yalodina e vuravura. Sa na sega ni veiletitaki tale tiko vakabalavu na dodonu ni veiliutaki cecere i Jiova.​—Isikeli 33:33; 36:23.

18, 19. (a) Na sere ni qaqa ena Lako Yani wase 15 e vakaraitaka vakacava nodra itovo ni rai o ira era na bula ena ravuravu i Koki? (b) Na cava e veiganiti mera cakava nikua na tamata ni Kalou?

¹⁸ Ena vaka ni curumi ira na tamata ni Kalou e dua tale na kaukaua, nira na curuma yani na vuravura vou, qai lomadra mera lagata na sere ni qaqa, me vakataki ira ga na Isireli ena gauna makawa nira sa vakabulai mai na Wasa Damudamu. Na nodra vakamuduotaka na nona taqomaki ira yadudua o Jiova, vaka kina nodra taqomaki vakailawalawa, era na lagata kina na qaqanisere mai na gauna makawa: “Au na sere vei Jiova, ni sa ka talei na nona gugumatua. . . . A qaqa e nai valu ko Jiova: Ko Jiova na yacana. . . . Kemuni Jiova, sa musumusuka na meca na ligamuni matau. Ia e na kena levu ni nomuni kaukauwa ko ni sa vukici ira era tu cake me nomuni meca: Ko ni a vakatauca na nomuni cudru waqawaqa, a sa vakamai ira me vaka na vu-ni-sila. . . . E na nomuni loloma ko ni sa tuberi ira yani na tamata ko ni a volia: E na nomuni kaukauwa ko ni sa kauti ira ki na nomuni tikotiko tabu. . . . Ko na vakayacori ira kina, ka tea na ulu-ni-vanua ko ni sa taukena. Na yasana ko ni sa cakava Jiova me nomuni tikotiko, Na vale tabu sa vakarautaka na ligamuni, na Turaga. Ena tawa mudu ka na tawa mudu na nona lewa ko Jiova.”​—Lako Yani 15:​1-​19.

¹⁹ Nikua, ni sa qai volekati keda sara mai na bula tawamudu eda nuitaka tu, e gauna vinaka kina vei ira na tamata ni Kalou mera vakaraitaka ena nodra bula nira lomani Jiova vakatabakidua, ra qai vakadeitaka mera qaravi koya me nodra Tui me tawamudu!​—1 Veigauna 29:11-​13.

Vakamacalataka Mada!

• Na cava ena vakamuai kina na ravuravu i Koki vei ira na lumuti kei na so tani tale na sipi?

• Era na tuva vakacava na tamata ni Kalou?

• Na cava na kena ibalebale mera tu?

• E rawa vakacava nira raica na tamata ni Kalou na veivakabulai i Jiova?

[iYaloyalo ena tabana e 18]

A vakavuna o Jiova me qaqa o Jiosafati kei ira na Juta, qai sega ni gadrevi mera vala

[iYaloyalo ena tabana e 20]

O ira na lumuti kei na so tani tale na sipi era duavata ni tabea na dodonu ni veiliutaki cecere i Jiova

[iYaloyalo ena tabana e 22]

Vakataki ira na Isireli ena gauna makawa, sa ra voleka ni lagata na sere ni qaqa na tamata ni Kalou