Vakamai ni Ka Boi Vinaka, me Vakayagataki Beka ena Sokalou Dina?

“ERA vinakata na kalou na ka boi vinaka.” Oqori e dua na ivosavosa kilai levu ena kedra maliwa na kai Ijipita ena gauna makawa. Era okata na vakamai ni ka boi vinaka me dua na tiki bibi ni nodra sokalou. Veisiga, era na vakama na ka boi vinaka na kai Ijipita ena nodra veivalenisoro, na rumu era dau sokalou kina e nodra vale, kei na gauna era dau caka bisinisi kina, nira vakabauta nira tiko voleka na kalou. E via vaka tale ga oya na nodra itovo vakavanua na veimatanitu tale e so.

Na cava na ka boi vinaka? E rawa ni vakaibalebaletaki oqo ina kubou se na ka e vakamai. E caka mai na toya ni kau e dau boi, me vaka na drega boi vinaka. Ena qaqi taumada me pauta qai dau waki vata kei na so na isaluaki, kuli ni kau, kei na senikau me solia na iboi e ganita na ka ena vakayagataki kina.

Ena gauna i liu, e dau taleitaki qai saulevu na ka boi vinaka, yaco gona me ivoli dredre na isaluaki e dau vakayagataki kina. Era muria na sala ni veivoli na nodra qiqi na dauvolivolitaki nira usana mai na ivoli oqo mai vanua yawa. O na rairai vakasamataka lesu nona a volitaki o Josefa, na luvena gone o Jekope, vei ira na dauvolivolitaki era luve i Isimeli era “lako mai Kiliati, kei na nodra kameli, era sa kauta na ka boi vinaka, kei na pami, kei na mura, era kauta sobu tiko ki Ijipita.” (Vakatekivu 37:25) Dua na ka na kena voli vakalevu na ka boi vinaka, yaco kina me vakarabailevutaki na sala ni nodrau veivoli na matanitu o Esia kei Urope. Sega ni vakabekataki nira a veivakauqeti kina na dauvolitaki ka boi vinaka.

E vuqa na matalotu nikua era se vakayagataka tiko ga na ka boi vinaka ena gauna ni nodra sokalou, kei na gauna ni nodra soqo. Kuria, e levu tale ga era vakama na ka boi vinaka e nodra vale baleta nira taleitaka na kena iboi. Me raica vakacava na lotu Vakarisito na vakamai ni ka boi vinaka? E vakadonuya beka na Kalou me vakayagataki ena gauna ni sokalou? Meda dikeva mada na ka e kaya na iVolatabu me baleta na tikina oqo.

‘Ka Tabu me Nei Jiova’

Ena kedra maliwa na Isireli makawa, e dua na tiki bibi ni nona itavi na bete oya me vakama na ka boi vinaka e valenisoro. Na Cyclopedia erau vola o McClintock kei Strong e kaya: “Eda dau wilika ga nira vakayagataka na Iperiu na ka boi vinaka ena gauna ni nodra sokalou se gauna era vakacabora kina na ka tabu.”

A cavuta na Kalou o Jiova e va na isaluaki me waki vata qai vakamai ena valeniveitavaki: “Mo kauta vei iko na drega ni kau boi vinaka, na sitakite, kei na onika, kei na kalipeno; a drega ni kau boi vinaka vata kei na drega dina me vakamai: me tautauvata na kena bibi yadua: ia mo cakava me ka boi vinaka me vakamai, a ka sa waki vata me vaka na kenai valavala ni matai sa daucakai saluaki, sa vakamasimataki, sa savasava ka vakatabui: ia mo tukilaka eso, ka virikotora e na mata ni kato ni vunau e na vale ni veitavaki.” (Lako Yani 30:​34-​36) Era kainaka na vuku ni so tani tale na isaluaki era a qai kuria na rapai ni lotu Vakajiu me vakayagataki ena valenisoro.

E dau ka rokovi na vakamai ni ka boi vinaka ena valeniveitavaki, e vakayagataki vakatabakidua ga ena veiqaravi vua na Kalou. A vakarota o Jiova: “Ia na ka boi vinaka me vakamai ko na cakava, dou kakua ni cakava vei kemudou e dua me vaka na kenai wakiwaki: ena nomu ka tabu vei kemudou ka me nei Jiova ga. O koya sa cakava e dua sa tauvata, me boica, ena muduki tani vei ira na kai nona.” (Lako Yani 30:​37, 38) E sa tu ga na icabocabonisoro e dau vakama vakarua kina na bete na ka boi vinaka e veisiga. (2 Veigauna 13:11) Ia, ena Siga ni Veibuluti, e dau vakama na bete na ka boi vinaka ena Loqi Tabu Sara.​—Vunau ni Soro 16:​12, 13.

E sega ni vakadonuya na Kalou na vakamai ni ka boi vinaka kece. A totogitaki ira na sega ni bete nira cabora ena qaciqacia na ka boi vinaka, ni oqori e nodra itavi ga na bete. (Tiko Voli mai na Lekutu 16:​16-​18, 35-​40; 2 Veigauna 26:​16-​20) E ka vakasisila vei Jiova nodra cabora vua na Jiu na ka boi vinaka nira vakayacora tale tiko ga na ivalavala ni qaravi kalou lasu, qai lomoci tu na ligadra ena vakadavedra. Ena nodra veivakaisini a tini kaya kina o Jiova: “Nai madrali boi vinaka sa ka vakasisila vei au.” (Aisea 1:​13, 15) Nodra sega gona ni rokova na Isireli na ivalavala ni sokalou vei Jiova, era lai sogota kina na valenisoro ra qai vakama na ka boi vinaka ena icabocabonisoro ni kalou tani. (2 Veigauna 28:​24, 25) Ena veiyabaki e muri, a vakayagataki sara mada ga ena ivalavala torosobu ni qaravi kalou lasu na vakamai ni ka boi vinaka e dau cabori ga ena gauna ni cakacaka tabu. Na ivalavala vaka oqo e ka vakasisila vei Jiova.​—Isikeli 16:​2, 17, 18.

Ka Boi Vinaka kei Ira na Lotu Vakarisito Taumada

Na gauna a tauyavutaka kina o Karisito na veiyalayalati vou ena 33 S.K., a bokoca na veiyalayalati ni Lawa, wili kina nodra dau cabora na bete na ka boi vinaka e dau vakamai ena gauna ni cakacaka tabu. (Kolosa 2:​14) E sega ni tu e dua na ivolatukutuku ni nodra dau vakama na ka boi vinaka ena gauna ni nodra sokalou na lotu Vakarisito taumada. Ena tikina oqo, a kaya kina na Cyclopedia erau vola o McClintock kei Strong: “E vakadeitaki nira a sega ni vakayagataka na ka boi vinaka [na lotu Vakarisito taumada]. Ni oqori e ivakatakilakila ga ni lotu butobuto . . . E okati me dua na ivalavala ni sokalou nona kaburaka vakalailai mada ga e dua na imuri na ka boi vinaka ina icabocabonisoro ni lotu butobuto.”

Era sega tale ga ni via vakama na ka boi vinaka na lotu Vakarisito taumada me vakadinata ni “kalou” na empara ni Roma, dina ga nira na mate kina. (Luke 4:8; 1 Korinica 10:​14, 20) Era raica ena gauna oya na vakayagataki ni ka boi vinaka me qaravi matakau, e sega gona ni kurabuitaki nira sega ni vakaitavi na lotu Vakarisito taumada ina volitaki ka boi vinaka.

Vakamai ni Ka Boi Vinaka Nikua

E dau vakayagataki vakacava na ka boi vinaka nikua? Ena vuqa na lotu ni Veivanua Vakarisito, era dau cabora na ka boi vinaka ena gauna ni soqo se veiqaravi ena matanalevu. Ena kedra maliwa na kai Esia, e vuqa na vuvale era vakama na ka boi vinaka ena valenisoro se ena nodra vanua ni sokalou mera qarava kina nodra kalou ra qai taqomaki kina na mate. Ena gauna ni lotu, ena vakayagataki na ka boi vinaka me curuma na rumu se vale na kena kubou, me veivakabulai, veivakasavasavataki, qai veitaqomaki.

Wale tiko ga oqo era sa vakayagataka vakalevu na tawalotu na ka boi vinaka. So era vakama na ka boi vinaka nira dau vakasama vakatitobu. E vakatura e dua na ivoladusidusi ni kena kubou e tiko kina na “kaukaua vuni” ena dolava na nodra vakasama ina “dua tale na vuravura.” Me kunei na iwali ni bula leqaleqa, e vakatura tale ga me vakamai na ka boi vinaka ena kena ivalavala e rawati kina na veitaratara kei na “veika kaukaua tawarairai.” Me muria beka na lotu Vakarisito na ivalavala vaka oya?

O Jiova e cati ira na bosoka vata na qaravi kalou lasu kei na sokalou savasava. A cavuta na yapositolo o Paula na parofisai i Aisea qai vakaibalebaletaka vei ira na lotu Vakarisito, ena nona uqeti ira mera vagalalataki ira mai na veirawai dukadukali nei lotu lasu. A vola: “Mo dou qai lako tani maivei ira, ia dou tawasei tu, sa kaya na Turaga [o Jiova], ka dou kakua ni tara na ka sa sega ni savasava; au na qai vakabauti kemudou.” (2 Korinica 6:​17; Aisea 52:11) Era vakadeitaka na lotu Vakarisito dina mera kua ni vauci ena qaravi kalou lasu se ena qaravi tevoro.​—Joni 4:​24.

Ni dau vakayagataki na ka boi vinaka ena veisoqo ni lotu kei na qaravi tevoro, e kena ibalebale beka oya ni cala na vakamai ni ka boi vinaka kece? Sega. Rairai ena vakama ka boi vinaka e dua e nona vale baleta ni dau boi vinaka vua. (Vosa Vakaibalebale 27:9) Ia se mani cava e vuna, e dodonu vua na lotu Vakarisito me vakasamataka e so na tikina bibi. Era na semata beka o ira oni yasayasa vata na vakayagataki ni ka boi vinaka me ivalavala ni qaravi kalou lasu? Ena nomu itikotiko, e dau okati beka vakavuqa na vakayagataki ni ka boi vinaka kei na ivalavala ni qaravi tevoro? Se dau vakayagataki beka ga vakalevu ena so tale na inaki?

Ke dua e vakatulewataka me vakama ka boi vinaka, e dodonu me na kauaitaka tiko na nona lewaeloma kei na nodra nanuma na tani. (1 Korinica 10:29) E yaga dina na vosa a tauca na yapositolo o Paula vei ira na kai Roma. A vola: “Me da muria kina na veika ni veivinakati, kei na veika eda na dui veivakatavulici kina. Kakua ni vakarusa na cakacaka ni Kalou e na vuku ni kakana. E dina ga sa savasava na ka kecega; ia sa ca vua na tamata sa kana ka sa tarabe kina eso. E vinaka mo kakua ni kania na lewe ni manumanu, se gunu waini, se kitaka e dua na ka sa bale kina na wekamu.”​—Roma 14:​19-​21.

Na Masu e “Vaka Nai Madrali Boi Vinaka”

Nodra dau cabora na ka boi vinaka na Isireli e ivakatakarakara veiganiti dina ni masu e dau rogoca na Kalou. O koya gona, a lagata vei Jiova na daunisame o Tevita: “Me tikotiko ga e matamuni na noqu masu me vaka nai madrali boi vinaka.”​—Same 141:2.

O ira na Isireli yalodina era okata na vakamai ni ka boi vinaka me ka dokai. Era dau qarauna vinaka sara na nodra vakarautaka, ra qai vakama na ka boi vinaka ena sala e vakarota kina o Jiova. Dina nira sega ni vakayagataka sara na ka boi vinaka o ira na lotu Vakarisito dina nikua, ia nodra masu e vakaraitaka na titobu ni nodra vakavinavinakataka qai doka na Tamada vakalomalagi. Me vaka ga na boi kamica ni ka boi vinaka era cabora na bete ni valenisoro, e vakadeitaka vei keda na Vosa ni Kalou: “Na nodra masu na yalododonu sa vinakata ko koya.”​—Vosa Vakaibalebale 15:8.

[iYaloyalo ena tabana e 29]

Na vakamai ni ka boi vinaka ena valeniveitavaki, vaka kina ena valenisoro e ka tabu

[iYaloyalo ena tabana e 30]

E kilikili beka vua na lotu Vakarisito me vakama ka boi vinaka ni vakasama vakatitobu?