Kedra iRogorogo

RAUTA na tolunaudolu na yabaki sa oti, a drovaki Saula voli na tui kei Isireli o Tevita. A mani talatala o Tevita vei Nepali, e dua na ivakatawanisipi kei na me, e turaga vutuniyau, me lai kere kakana kei na wai. E dinau tu vei Tevita kei ira nona tamata o Nepali, nira a taqomaka voli na nona qele ni manumanu. Ia, a bese ni vakayacora o Nepali na nona kerekere. A rukaki ira sara mada ga na tamata i Tevita. Oqo e vakavuna na nona leqa o Nepali, ni o Tevita e sega ni tamata me veidabuitaki.​—1 Samuela 25:​5, 8, 10, 11, 14.

E veicalati na itovo i Nepali ni vakatauvatani kei na nodra itovo vakavanua ena Tokalau e Loma, oya na nodra dau kauaitaki ira na vulagi. O koya gona, e vakacava sara tu mada na kena irogorogo o Nepali? E kaya na iVolatabu ni a turaga “yalotakelo, ka sa ca na nonai valavala” qai “tamata ni vu-ni-ca.” A vakayacani donu sara ga o Nepali baleta na ibalebale ni yacana, “lialia.” (1 Samuela 25:​3, 17, 25) O na vinakata me vaka oya na kemu irogorogo? O dau yalodredre qai voravora nomu ivakarau ni veimaliwai kei ira na tani, vakauasivi ke ra sega ni dauveivorati? Se o dau yalovinaka, veivakacegui, qai veinanumi?

Apikali​—Yalewa Yalomatua

Nona yalodredre o Nepali, a vakavuna me leqataki kina nona bula. A vauca gona o Tevita kei ira na le 400 na nona tamata nodra iseleiwau mera lai vala kei Nepali. Ni rogoca o Apikali na wati Nepali na ka a yaco, a kila sara ga o koya ni na yaco na veiraravui. Na cava a mani cakava? A vakarautaka totolo na kakana kei na veika era na gadreva qai lako yani me tavaki Tevita kei ira na nona tamata. Gauna a sotavi ira kina, a vakamasuti Tevita me kua ni vakadavea wale na dra. E tara sara ga na loma i Tevita. A rogoca na vakamamasu i Apikali mani sega kina ni vakadavedra. Ni oti vakalailai oya, a qai mate o Nepali. A raica rawa o Tevita na veitovo talei i Apikali, mani tauri koya kina me watina.​—1 Samuela 25:​14-​42.

Na irogorogo cava a biuta koto o Apikali? E kaya na vosa taumada vakaiperiu ni o koya e yalewa “yalomatua.” E yalewa yalomatua dina ni a kila sara ga na sala kei na gauna me yavala kina. E dau dina ena ka a cakava me taqomaka kina na watina lialia kei iratou na nona lewenivuvale mai na leqa. A qai mate o koya, ia a biuta koto e dua na irogorogo vakasakiti ni dua na yalewa yalomatua.​—1 Samuela 25:3.

iRogorogo Cava a Biuta Koto o Pita?

Meda toki sara mada ina imatai ni senitiuri S.K. da qai dikeva na nodratou ivakaraitaki na 12 na yapositolo i Jisu. Sega ni vakabekataki ni o Pita, se o Kifa, e dauqoli e liu mai Kalili, e dau vakaraitaka na lomana qai yalototolo. E turaga yavala qai sega ni dau tu vakasuka me tukuna na lomana. Me kena ivakaraitaki, dua na gauna a vuya o Jisu na yavadratou na nona tisaipeli. Cava a qai cakava o Pita ni sa donui koya?

A kaya vei Jisu o Pita: “Noqu Turaga, ko ni sa vuya li na yavaqu?” A kaya vua o Jisu: “A ka ka’u sa kitaka ko sa sega ni kila edaidai; ia maimuri ga ko na kila.” A kaya o Pita: “Kemuni na sega sara ni vuya na yavaqu.” Dikeva e ke na vosa kaukaua i Pita kei na nona yalototolo. Cava a qai kaya vua o Jisu?

“Kevaka ka’u sa sega ni vui iko,” e sauma o Jisu, “ko sa sega ni rawata e dua na ka vei au.” Sa qai kaya vua o Saimoni Pita: “Noqu Turaga, me segai walega na yavaqu, a ligaqu talega kei na uluqu.” Sa sivia tale na ka e vinakata o Pita! Ia, eda kila vinaka tu na itovo ni rai i Pita ni sega vua na inaki ca se na veivakaisini.​—Joni 13:​6-9.

E dau nanumi tale ga o Pita ena vuku ni nona malumalumu. Me vaka na nona cakitaki Karisito vakatolu e matadra na tamata era beitaki koya ni dua o koya na imuri i Jisu na kai Nasareci sa lewai me vakamatei. Gauna e liaca kina o Pita na nona cala, a qai tabaka na tagi. A sega ni madua na vakaraitaka na nona rarawa kei na nona veivutuni. E laurai tale ga ena itukutuku oqo ni ratou a volatukutukutaka na dauvola Kosipeli na nona cakitaki Jisu o Pita​—e kena irairai ni a soli itukutuku sara ga kina o Pita! Nona yalomalumalumu e rawa kina vua me vakatakila na nona malumalumu. E laurai beka vei iko na ivalavala oya?​—Maciu 26:​69-​75; Marika 14:​66-​72; Luke 22:​54-​62; Joni 18:​15-​18, 25-​27.

Ena loma ga ni vica na macawa mai na nona cakitaki Karisito, a sobuti Pita na yalo tabu me vunau ena doudou vei ira na lewe vuqa na Jiu ena siga ni Penitiko. E vakadeitaka sara ga oqo ni a nuitaki koya o Jisu sa vakaturi oti.​—Cakacaka 2:​14-​21.

Ena dua tale na gauna, a rawai o Pita ena duatani tale na ituvaki. A vakamacalataka na yapositolo o Paula ni bera nodra yaco mai e so na veitacini Jiu e Anitioki, a veimaliwai voli o Pita kei ira na kai Matanitu Tani era vakabauta. Ia, oqo e sa sega tale ni via veimaliwai kei ira “ni sa rerevaki ira na cili” era sa yaco mai Jerusalemi. A qai vakadodonutaki Pita kina o Paula.​—Kalatia 2:​11-​14.

Na tisaipeli cava a doudou na vakamacalataka na nona nanuma ena gauna e sa vaka me ratou via biuti Jisu kina e so na nona imuri? Oqo na gauna a vakatakila kina o Jisu e dua na ka vou, oya na ibalebale ni laukana ni lewena kei na gunuvi ni nona dra. A kaya: “Kevaka dou sa sega ni kania na lewe ni Luve ni tamata, ka gunuva na nona dra, sa sega vei kemudou na bula.” E levu vei ira na Jiu era imuri i Jisu era a tarabe kina ra qai kaya: “A vosa dredre oqo: ko cei sa vakabauta rawa?” Cava a qai yaco? “A ka oqo era sa suka tani kina e le vuqa vei ira na nona tisaipeli, a ra sa sega tale ni lako vata kaya.”​—Joni 6:​50-​66.

Ena gauna leqataki oqo, a tarogi iratou kina na le 12 na yapositolo ena dua na taro veilauti o Jisu: “Dou sa via lako tani talega ko kemudou?” A sauma o Pita: “Kemuni na Turaga, keitou na lako vei cei? sa tu ga vei kemuni na vosa ni bula tawa mudu: ia keitou sa vakabauta ka kila, ni sai Kemuni na Karisito, na Luve ni Kalou bula.”​—Joni 6:​67-​69.

Na mataqali irogorogo cava a biuta koto o Pita? Sega ni vakatitiqataki, ke dua e wilika na ivolatukutuku oqo me baleti koya ena drukataka nona dau dina kei na nona dau vakaraitaka vakadodonu na lomana, nona yalodina, kei na nona sega ni tu vakasuka me tusanaka nona malumalumu. E totoka dina na kena irogorogo!

Cava Era Nanumi Jisu Kina na Tamata?

Rauta ni tolu veimama na yabaki na dede ni nona cakacaka vakaitalatala o Jisu e vuravura. Ia, ena sala cava era nanumi koya kina na nona imuri? Ni tamata uasivi, e dau vakayawaki koya beka? E dau suguraka beka ga nona lewa ni kila ni Luve ni Kalou? E dau veivakasaurarataki qai vakarerei iratou beka na nona imuri me ratou talairawarawa? E dau nanumi koya beka vakasivia e sega kina ni dau veiwali? E rui osooso beka qai sega kina nona gauna me kauaitaki ira na malumalumu kei na tauvimate vaka tale ga kina o ira na gone? E dau beci ira beka na duikaikai kei ira na yalewa, me vaka na nodra rai na tagane ena gauna oya? Na cava e tukuna vei keda na ivolatukutuku me baleti Jisu?

O Jisu e dau kauaitaki ira na tamata. Nida dikeva na nona cakacaka vakaitalatala e laurai kina ni vuqa na gauna e dau vakabulai ira na lokiloki kei ira na tauvimate. E dau gumatua na vukei ira na vakaleqai. E dau kauaitaki ira na gonelalai, a vakaroti iratou nona tisaipeli: “Dou laivi ira na gone lalai me ra lako mai vei au, ka mo dou kakua ni tarovi ira.” Oti oya a “keveti ira, ka tabaki ira e na ligana, ka vosavakalougatataki ira” o Jisu. O dau kauaitaki ira beka na gone, se o sa rui osooso o sega mada ga ni liaca na nodra tiko?​—Marika 10:​13-​16; Maciu 19:​13-​15.

Ni bula voli e vuravura o Jisu, era vakacolati na Jiu ena lawa kei na ivakavuvuli vakalotu e sega ni vauci ena Lawa ni Kalou. Era vakacolata na icolacola bibi na iliuliu ni lotu vei ira na tamata, ra qai sega ni via cakava kina e dua na ka. (Maciu 23:4; Luke 11:46) Ia, e duidui vakalevu o Jisu! E kaya: “Dou lako mai vei au, koi kemudou vakaaduaga sa oca ka colata nai colacola bibi, ia ka’u na vakacegui kemudou.”​—Maciu 11:​28-​30.

Era vakila na vakacegu na tamata era veimaliwai kei Jisu. A sega ni vakarerei ira nona tisaipeli, mera rere kina ni tukuna na lomadra. Ia, e dau vakatarogi ira me uqeti ira mera tukuna na lomadra. (Marika 8:​27-​29) Mera dui tarogi ira tale ga vaka kina na ivakatawa lotu Vakarisito: ‘Au vaka tale beka ga oya vei ira na noqu itokani vakabauta vata? Era dau tukuna dina vei au na vo ni qase ni ivavakoso na nodra nanuma, se ra dau tu vakasuka?’ E veivakacegui dina ke ra dau torovi rawarawa, dau rogoci ira na tani, qai yalorawarawa na ivakatawa! Ia, ena tarova na veitalanoa vakadodonu ke sega na yalomatua.

Dina ni Luve ni Kalou o Jisu, a sega vakadua ni vakayagataka cala na nona kaukaua se nona lewa. Ia, e dau vakamacala vei ira na vakarorogo. Oqori sara ga na ka a cakava ena gauna era saga kina na Farisi mera beitaki koya ena dua na taro qaseqase: “Sa tara me da soli ka ni matanitu vei Sisa, se segai?” A kaya vei ira o Jisu mera vakatakila vua na ilavo qai tarogi ira: “A mata i cei oqo, kei na yaca i cei sa volai tu?” Era a sauma: “A nei Sisa.” Sa qai kaya vei ira o koya: “Mo dou qai solia vei Sisa na ka nei Sisa; vei koya talega na Kalou na ka sa nona na Kalou.” (Maciu 22:​15-​21) A rawarawa sara na saumi ni nodra taro.

E dau veiwali tale beka ga o Jisu? So era siqema oqo nira wilika na tikinivolatabu e tukuna kina o Jisu ni na rawarawa me curuma na matanicula na kameli ka dredre vua na tamata vutuniyau me curu ina Matanitu ni Kalou. (Maciu 19:​23, 24) E itukutuku vakatubutaki na nona saga na kameli me curuma na matanicula dina. E dua tale na kena ivakaraitaki oya na nomu lai raica sara na malamala ena mata i wekamu, ia o sega ni nanuma na kau sa tu e matamu. (Luke 6:​41, 42) O Jisu e sega ni dau yalodredre. Ia, e dau veiciqomi qai veikauaitaki. Vua na lotu Vakarisito nikua, e rawa ni vakamamadataka na ituvaki dredre ke da dau veiwali.

Kauaitaki Ira na Yalewa o Jisu

Cava era vakila na yalewa nira dau veimaliwai kei Jisu? E levu toka na yalewa era imuri yalodina i Jisu, wili kina na tinana, o Meri. (Luke 8:​1-3; 23:​55, 56; 24:​9, 10) Era dau vakila ni rawarawa na veimaliwai kei Jisu, yaco kina ena dua na gauna me vuya na yava i Jisu e dua na yalewa ‘ivalavala ca’ qai lumuta ena ilumu boivinaka. (Luke 7:​37, 38) E dua tale na yalewa, a turidra balavu voli ena vica na yabaki, a sasaga yani ena kedra maliwa na lewe vuqa me tara wale ga na nona isulu me bula kina. A vakacaucautaka o Jisu na nona vakabauta. (Maciu 9:​20-​22) Io, era vakadinadinataka na yalewa ni rawarawa na veimaliwai kei Jisu.

Ena dua tale na ituvaki, a vunau o Jisu vua e dua na yalewa ni Samaria ena toevu. A kidroa na yalewa oqo qai kaya: “Ni ko sa kai Jutia, ko sa kerea vakacava vei au mo gunu, ni’u sa yalewa ni Samaria?” Era sega ni dau veiriti na Jiu kei ira na kai Samaria. A mani vakavulica vua o Jisu na ka dina vakatubuqoroqoro me baleta na ‘wai sa tovure ina bula tawamudu.’ E dau rawarawa nona veimaliwai kei ira na yalewa. Dina ni Luve ni Kalou, ia e sega ni vakadredretaka oqori na nona veimaliwai kei ira.​—Joni 4:​7-​15.

E dau nanumi o Jisu ena vuqa na itovo vinaka, wili kina na nona lomasoli. E vatuka ni loloma vakalou. A laiva gona o Jisu na ivakatagedegede mera muria o ira kece na vinakata mera nona imuri. O muria vakavoleka sara beka na ivakaraitaki oqo?​—1 Korinica 13:​4-8; 1 Pita 2:​21.

Sala Cava Era Nanumi Kina na Lotu Vakarisito Nikua?

Ena gauna oqo e vica vata na udolu na lotu Vakarisito yalodina era sa mate, levu nira sa qase ga, so tale era se gone sara. Ia era biuta koto e dua na irogorogo vinaka. So, era vakataki Crystal, a mate ni sa qase, era nanumi ena vuku ni nodra yalololoma kei na nodra dau vinakata na sosoqoni vata. So tale era vakataki Dirk, a mate ni sa yabaki 40 vakacaca, era dau nanumi ena vuku ni nodra matamamarau kei na nodra dau veivukei.

E dua tale na ivakaraitaki o José mai Sipeni. Ena yabaki 1960 vakacaca, na gauna se vakatabui tu kina nodra cakacaka vakavunau na iVakadinadina i Jiova ena vanua oya, sa vakawati tu kina o José qai tolu na luvena yalewa lalai. A cakacaka tudei tiko e Barcelona. Ena gauna oya, a gadrevi vakalevu na qase matua ni ivavakoso ena ceva kei Sipeni. A biuta nona cakacaka tudei o José qai toki i Málaga kei iratou na nona veitinani. Ni levu na gauna e sega kina na cakacaka, eratou saga gona me ratou bula ena ituvaki dredre ni bula vakailavo.

Ia, a kilai o José ena nona yalodina, dau nuitaki ena cakacaka vakaitalatala qai ivakaraitaki vinaka tale ga ena sala e susugi iratou kina na luvena yalewa. A rawa oqo ena veitokoni i Carmela, na watina. Ni vinakati e dua me tuvanaka na nodra soqo ni tikina na lotu Vakarisito ena yasayasa oya, e dau tu vakarau e veigauna o José me cakava. E ka ni rarawa, ni se qai yabaki 50 vakacaca, a tauvimate levu qai mani mate kina. Ia, a biuta koto o koya na irogorogo ni dua na qase ni ivavakoso dau cakacaka qai nuitaki, e dua tale ga na tagane vakawati qai tama dau loloma.

O koya gona, sala cava o na nanumi kina? Ke o mate enanoa, na cava era na kaya nikua na tamata me baleti iko? Oqo na taro ena rairai uqeti keda kece meda vakavinakataka na noda itovo.

Cava eda rawa ni cakava me vinaka kina na keda irogorogo? E rawa nida vakavinakataka cake ena noda vuataka na vua ni yalo tabu​—me vakataka na loloma, vosota vakadede, yalomalua, yalomalumalumu, kei na ivalavala malua. (Kalatia 5:​22, 23) E dina, “sa vinaka na yaca e rogo vinaka ka ca nai lumu talei; ka sa vinaka na siga ni mate ka ca na siga sa sucu kina e dua.”​—Dauvunau 7:​1; Maciu 7:​12.

[iYaloyayalo ena tabana e 5]

E nanumi o Apikali ena vuku ni nona yalomatua

[iYaloyayalo ena tabana e 7]

E dau nanumi o Pita ena vuku ni nona yalototolo ia e dau dina

[iYaloyayalo ena tabana e 8]

E dau kauaitaki ira na gone o Jisu