E Nodra Itavi na Lotu Vakarisito Mera Qaravi Ira na sa Qase

“Ia ka’u sai koyakoya tikoga ka yacova na gauna dou na qase kina; ka’u na keveti kemudou mo dou sa sika mada ga.”​—AISEA 46:4.

1, 2. E duidui vakacava na veiqaravi e cakava na Tamada vakalomalagi mai na kena era cakava na itubutubu?

O IRA na itubutubu yalodina era dau qaravi ira vinaka na luvedra nira se gonedramidrami me yacova nira sa itabagone. Ena gauna mada ga era sa vakavuvale kina na gone, rau se dau lomani ira rau qai tokoni ira tiko ga na luvedrau o rau na itubutubu.

² Dina ga ni vakaiyalayala na ka eda rawa ni cakava vei ira na luveda, ia na Tamada vakalomalagi e dau lomani ira qai tokoni ira tiko ga na nona dauveiqaravi era yalodina. A kaya o Jiova vei ira na tamata e digitaka ena gauna makawa: “Ia ka’u sai koyakoya tikoga ka yacova na gauna dou na qase kina; ka’u na keveti kemudou mo dou sa sika mada ga.” (Aisea 46:4) Na vosa oqori e veivakayaloqaqataki dina vei ira na lotu Vakarisito era sa qase. O Jiova e sega ni dau guilecavi ira era yalodina tiko vua. E yalataka ga ni na vukei ira, tokoni ira, qai dusimaki ira tiko ena nodra bula taucoko, okati kina nira sa qase.​—Same 48:14.

3. Na cava ena vulici ena ulutaga oqo?

³ E rawa vakacava nida vakatotomuri Jiova ena noda kauaitaki ira na sa qase? (Efeso 5:1, 2) Meda raica mada e so na sala e rawa kina vei ira na gone, o ira na qase ni ivavakoso, kei ira na lotu Vakarisito yadudua mera vukei ira kina na sa qase era lewe ni noda isoqosoqo e vuravura raraba.

Noda iTavi na Gone

4. Na cava na nodra itavi na gone lotu Vakarisito vei ira na nodra itubutubu?

⁴ “Mo vakarokoroko vei rau na tamamu kei na tinamu.” (Efeso 6:2; Lako Yani 20:12) Ni vakayagataka na vosa oqo mai na iVolatabu vakaiperiu na yapositolo o Paula, e vakaraitaka na nodra itavi na gone vei ira na nodra itubutubu. Ia ena muri vakacava na vosa oqori ena nodra qaravi na sa qase? Ena saumi na taro oqo ena dua na ivakaraitaki veivakauqeti e yaco ni bera na gauna vakarisito.

5. (a) Na cava e vakaraitaka ni se sega ni guilecava o Josefa na nona itavi? (b) Na cava na ibalebale ni noda rokovi ira na noda itubutubu? E ivakaraitaki vinaka vakacava o Josefa?

⁵ Sa sivia e 20 na yabaki na nona sega ni veitaratara tu o Josefa kei na tamana e sa qase, na peteriaki o Jekope. Ia, o Josefa e se lomani tamana tiko ga. Ena gauna mada e vakatakilai koya kina o Josefa vei ira na tacina, e taroga: “Sa bula dina tiko ko tamaqu?” (Vakatekivu 43:7, 27; 45:3) Ena gauna oya e dausiga tu kina na vanua o Kenani. E mani vakauta kina o Josefa na itukutuku oqo vei tamana: “Mo lako sobu mai vei au, mo kakua ni berabera: ia ko na tiko mai na vanua ko Koseni, mo voleka kina vei au . . . ka’u na vakani iko maikea.” (Vakatekivu 45:9-11; 47:12) Io, e okati ena noda rokovi ira na noda itubutubu na noda qaravi ira da qai taqomaki ira nira sa sega ni qaravi ira rawa. (1 Samuela 22:1-4; Joni 19:25-27) A marau o Josefa ni vakayacora na itavi oqo.

6. E vakaraitaka vakacava o Josefa ni lomani tamana dina, eda na vakatotomuri koya vakacava?

⁶ Ni vakalougatataki koya o Jiova, e qai yaco o Josefa me tamata kaukaua qai vutuniyau e Ijipita. (Vakatekivu 41:40) Ia e sega ni sa rui osooso se me vakaweleweletaka na nona qaravi tamana sa yabaki 130. Ni tukuni vua ni sa yaco mai o Jekope (se Isireli), e “vakarautaka na nona qiqi vakaturaga ko Josefa, ka lako cake me veitavaki kei Isireli na tamana, mai Koseni; a sa vakaraitaki koya vua: a sa mokota na domona, a sa tagi vakadede.” (Vakatekivu 46:28, 29) Oqo e sega ni veitavaki ga ena veidokai. E sega ni bau madua o Josefa me vakaraitaka vaka oya na nona lomani tamana sa qase. Ke rau se bula na noda itubutubu qase, e bau vaka tale ga oya na noda lomani rau?

7. Na cava e vinakata kina o Jekope me lai bulu i Kenani?

⁷ E yalodina tiko ga vei Jiova o Jekope me yacova ni mate. (Iperiu 11:21) Ena levu ni nona vakabauta na vosa ni yalayala ni Kalou, e kerea kina o Jekope me lai bulu ga e Kenani. E vakayacora na kerekere i tamana o Josefa, dina ga ni cakacaka levu qai sau levu tale ga.​—Vakatekivu 47:29-31; 50:7-14.

8. (a) Na cava me inaki bibi ni noda qaravi ira na noda itubutubu era sa qase? (b) E vakuai koya vakacava ena so na ka e dua e cakacaka vakatabakidua me qaravi rau kina na nona itubutubu qase? (Raica na kato ena tabana e 17.)

⁸ Na cava e uqeti Josefa me qaravi tamana? Dina ga e baleta nona vakavinavinakataka ni solia vua na bula qai susugi koya, e vinakata tale ga o Josefa me vakamarautaki Jiova. E dodonu meda cakava tale ga vaka kina. E vola o Paula: “Ia ke dua na yada e sa vakaluveni se so na makubuna, e dodonu me ra vulica mada e liu na luvena kei na makubuna me ra cakava na nodra i tavi vakalotu ki na nodra vuvale ka sauma lesu na nodra dinau vei ira era susugi ira. Ni sa ka vinaka vua na Kalou.” (1 Timoci 5:⁠4, VV) Me dau uqeti keda ena noda qaravi ira na noda itubutubu era sa qase na noda rerevaki Jiova, dina ga ni na via dredre se da na vakuai keda kina ena so na ka.a

Nodra Veikauaitaki na Qase ni iVavakoso

9. O cei e digitaka o Jiova mera vakatawani ira na sipi, okati kina o ira na lotu Vakarisito era sa qase?

⁹ Ni vakarau cava na bula dede nei Jekope, e qai vakatokai Jiova me “Kalou ka vakani au ni’u a gone ka yacova na siga oqo.” (Vakatekivu 48:15) Ena gauna oqo e vakani ira tiko nona tamata e vuravura o Jiova ena nona vakayagataki ira na ivakatawa se qase ni ivavakoso, ni liutaki ira tiko o Luvena, o Jisu Karisito, “nai Vakatawa levu.” (1 Pita 5:2-4) Era na vakatotomuri Jiova vakacava na ivakatawa nira qaravi ira na sipi era sa qase?

10. Na cava e sa vakayacori ena nodra vukei ena veika vakayago na lotu Vakarisito era sa qase? (Raica na kato ena tabana e 19.)

¹⁰ Ni oti toka ga na kena tauyavutaki na ivavakoso vakarisito, era digitaka na yapositolo e “vitu na tamata sa rogorogo vinaka . . . eratou sinai ena Yalo Tabu kei na vuku,” mera liutaka ‘na kena votai e veisiga’ na kakana vei ira na yada lotu Vakarisito. (Cakacaka 6:1-6) E muri e qai vakarota o Paula vua na ivakatawa o Timoci me digitaki ira na yada ivakaraitaki vinaka mera vukei ena veika vakayago. (1 Timoci 5:3, 9, 10) Era raica tale ga na ivakatawa ni ivavakoso ena gauna oqo nodra vukei na lotu Vakarisito era sa qase ena gauna e gadrevi kina. Ia, e levu na ka e vauci ena nodra kauaitaki o ira na sa qase era yalodina.

11. Na cava e kaya o Jisu me baleta na yada dravudravua e lailai nona cau?

¹¹ Ni vakarau cava na nona cakacaka vakaitalatala e vuravura, a dabe toka o Jisu ena valenisoro qai “vakaraici ira tiko na lewe vuqa ni ra la’ki biuta kina na nodra i solisoli.” E vakawa na nona yaco mai e dua. E kaya na kena itukutuku: “Sa qai lako yani e dua na yada dravudravua, ka solia kina e rua na i lavo lalai sara.” E kacivi iratou mai na nona tisaipeli o Jisu qai kaya vei iratou: “Au sa kaya vakaidina vei kemudou, e levu cake na ka e solia na yada dravudravua ko ya mai na ka era solia na kena vo. Ko ira kece ko ya era a soli ka mai na nodra vutuniyau, ia na marama ko ya, e na dela ni nona dravudravua, a solia na ka kece sara ga e tu vua, me bula kina.” (Marika 12:41-44, VV) E lailai beka na ilavo e cautaka na yada oya, ia e kila o Jisu ni kauaitaka vakalevu o Tamana vakalomalagi na ivakaraitaki ni sokalou e vu mai lomada vaka oya. Dina ga ni sa qase na yada oya, ia e kauaitaka o Jisu na ka e cakava.

12. Era na vakavinavinakataka vakacava na qase ni ivavakoso na nodra cakacaka na lotu Vakarisito era sa qase?

¹² Me vakataki Jisu, era kauaitaka na ivakatawa ni ivavakoso na veika era cakava na sa qase ena nodra vakatetea na sokalou dina. Mera vakavinavinakataka o ira na qase ni ivavakoso vei ira na sa qase na nodra vakaitavi ena cakacaka vakavunau, nodra vakaitavi ena soqoni, nodra ivakaraitaki vinaka ena ivavakoso, kei na nodra vosovoso tiko. Na veivakayaloqaqataki vaka oya ena vakavuna mera “qai rekitaka ga” kina o ira na sa qase na nodra cakacaka tabu, nira sega ni vakatauvatani ira kei ira tale e so, se ina veika era dau rawata e liu.​—Kalatia 6:4, VV.

13. Era rawa ni vakayagataka vakacava na qase ni ivavakoso na kila kei na taledi e tu vei ira na sa qase?

¹³ E rawa nira kauaitaka na qase ni ivavakoso na itavi levu era sa vakayacora o ira na sa qase ena nodra vakayagataka na kila kei na taledi e tu vei ira. E rawa nira vakayagataki e so na sa qase era ivakaraitaki vinaka ena so na vakatovotovo se ena nodra vakatarogi. E kaya e dua na qase ni ivavakoso: “Era dau taleitaka vakalevu o ira na vakarorogo tiko na noqu dau vakatarogi ira na tacida qase tagane se yalewa era susugi luvedra ena dina.” Era kaya na qase ni dua tale na ivavakoso ni dua na tacida yalewa painia sa yabaki 71 e dau maqosa sara ena nona vukei ira na tacida mera dautukutuku wasoma tale. E dau uqeti ira tale ga mera cakava na ka ga e dodonu mera cakava, oya mera dau wilika na iVolatabu kei na tikinivolatabu ni veisiga ra qai vakasamataka na ka era wilika.

14. E vakaraitaka vakacava e dua na ilawalawa qase na nodratou marautaka na nona cakacaka e dua na nodratou itokani e sa qase?

¹⁴ Era kauaitaka tale ga na qase ni ivavakoso na nodra cakacaka na nodra itokani qase era sa qase. Ena dua na gauna lekaleka sa oti, e lai sele i valenibula o José, e qase ni ivavakoso tu mai ena dua na gauna balavu, qai yabaki 70 vakacaca. Ni balavu na gauna e vakabulabula tiko kina, e nanuma me sa kere vakacegu mai na nona itavi vaqase ni ivavakoso. “Au kurabuitaka na nodratou rai na vo ni qase,” e kaya o José. “Eratou sega ni vakadonuya na noqu kerekere, ia eratou via kila ga se cava e rawa ni ratou cakava meu tomana tiko ga kina na noqu veiqaravi.” Ni vukei koya e dua na qase ni ivavakoso e gone vua, a rawa kina vei José me tomana tiko ga nona veiqaravi vaqase, qai yaga sara vakalevu ina ivavakoso. E kaya e dua na nona itokani qase ni ivavakoso: “Era dau vakavinavinakataka vakalevu na mataveitacini na nona veiqaravi vaqase o José. Era taleitaka ra qai dokai koya ena vuku ni nona kila kei na nona vakabauta. E veivuke vakalevu ena kena bulabula na neitou ivavakoso.”

Meda Veinanumi

15. Na cava mera kauaitaki ira kina na nodra itokani era sa qase na lotu Vakarisito?

¹⁵ Era na sega ni kauaitaki ira ga na sa qase o ira na luvedra kei ira na dauveiqaravi ni ivavakoso. Ni vakatauvatana na ivavakoso vakarisito kei na yago, e vola o Paula: “Na Kalou sa cakava me veirauti na veitiki ni yago, a sa lewa me nanumi vakalevu cake oqori sa uasivi sobu: me kakua kina ni veisei na yago; ka me veinanumi vakatautauvata na veitikina vakai ira.” (1 Korinica 12:24, 25) Me rawa ni duavata tiko ga na ivavakoso vakarisito, e dodonu mera veinanumi na lewena, okati kina nodra nanumi na sa qase.​—Kalatia 6:2.

16. E rawa nida kauaitaki ira vakacava na sa qase nida tiko ena soqoni vakarisito?

¹⁶ Na veisoqoni vakarisito e gauna vinaka meda vakaraitaka kina na noda kauaitaki ira na tacida era sa qase. (Filipai 2:4; Iperiu 10:24, 25) Eda dau vosa vei ira na sa qase ena gauna oqori? De veiganiti meda taroga na nodra bula vakayago, ia e rawa beka meda ‘vota vei ira e so na ka ni veivakalougatataki vakayalo,’ me vaka e dua na vakasavuirogorogo veiuqeti se dua na tikina vakaivolatabu? Ni dredre nodra veitosoyaki o ira na sa qase, de vinaka cake meda lako sara ga ina vanua era dabe toka kina. Ke dredre nodra dau rogoca na vosa, ena vinaka me matata qai berabera na ivakarau ni noda vosa. Me rawa nida ‘veivukei’ dina, e dodonu meda rogoca na ka era tukuna.​—Roma 1:11, 12, VV.

17. Eda vakaraitaka vakacava nida kauaitaki ira na lotu Vakarisito era sa qase era tu e vale?

¹⁷ Vakacava ke ra sega ni rawa ni lako mai ina soqoni vakarisito e so era sa qase? E vakaraitaka na Jemesa 1:27 ni noda itavi meda “dauraici ira na luveniyali kei ira na yada, ni ra sa rarawa.” Na vosa vakirisi e vakadewataki me “dauraici ira” e dau kena ibalebale tale ga na “veisiko.” (Cakacaka 15:36, NW) Era dau taleitaka dina na sa qase na noda sikovi ira. E galili sara “na qase” o Paula ni tiko vakavesu mai Roma ena rauta na 65 S.K. E gu na yalona me raica na nona itokani o Timoci, ni a vola vua: “Gumatua mo lako vakariri mai vei au.” (Filimoni 9; 2 Timoci 1:3, 4; 4:9) Dina ga nira sega ni kaivesu, e so vei ira na sa qase era sa tu sara ga e vale ena vuku ni tauvimate. De dua era kaya tiko mai, ‘Yalovinaka, bau sikovi au mai.’ Eda bau rogoca na nodra kerekere oqori?

18. Na cava na yaga ni noda sikovi ira na sa qase?

¹⁸ Kua ni beca na yaga ni noda sikovi ira na tacida vakayalo era sa qase. Ni tiko e Roma na lotu Vakarisito o Onesiforo, e vakasaqarai Paula sara ga me ‘vakacegui koya.’ (2 Timoci 1:16, 17) “Au dau marautaka na nodra sikovi au na gone,” e kaya e dua na tacida yalewa dawai sa qase. “Au taleitaka vakalevu na nodra okati au meu lewe ni nodra vuvale. E dau uqeti au sara ga.” E kaya tale ga e dua na lotu Vakarisito sa qase: “Au dau marautaka ni dua e volavola mai vei au, vosa vei au ena talevoni ena vica mada ga na miniti, se sikovi au vakalekaleka. E solia sara ga vei au e dua na bula levu.”

Vakalougatataki Ira na Dauveiqaravi o Jiova

19. Na cava so na veivakalougatataki ni noda qaravi ira na sa qase?

¹⁹ E yaga vakalevu na noda qaravi ira na sa qase. Nida veimaliwai kei ira, eda na rawa ni tomika kina e so na vuku kei na kila e tu vei ira. Era vakila na dau qaravi ira na sa qase na veivakalougatataki ni soli ka, nira marautaka na ka era sa rawata ra qai lomavakacegu nira sa cakava na itavi e vakacolati ira kina na iVolatabu. (Cakacaka 20:35) Mera kua ni rerevaka na dau qaravi ira na sa qase de ra na guilecavi ena gauna mai muri. E vakadeitaka na Vosa ni Kalou: “A daulomasoli ena vakamamautaki: ia ko koya sa vagunuva na tani ena vagunuvi talega ko koya.”​—Vosa Vakaibalebale 11:25.

20, 21. E raici ira vakacava na dau qaravi ira na sa qase o Jiova? Na cava e dodonu meda cakava?

²⁰ O Jiova ena vakalougatataki ira na luvedra na sa qase, o ira na qase ni ivavakoso, kei ira na lotu Vakarisito tale e so, era qaravi ira na tacida era sa qase. Me vaka ga e kaya na vosa vakaibalebale: “Sa ia na soli ka vei Jiova ko koya sa lomani ira na dravudravua; ia na ka sa solia ko koya ena saumi tale vua.” (Vosa Vakaibalebale 19:17) Ke uqeti keda na loloma meda vukei ira na malumalumu kei na dravudravua, e raica oqori na Kalou me vaka na dinau ena sauma ena nona vakalougatataki keda. Ena saumi keda tale ga ena noda qaravi ira na sa qase eda sokalou vata era ‘dravudravua ena ka vakavuravura ra qai vutuniyau ena vakabauta.’​—Jemesa 2:5.

²¹ Sa bau levu dina na veika ena saumi keda kina na Kalou. E okati kina na bula tawamudu. Vei keda na iwase levu ni tamata i Jiova, oqo na bula tawamudu ena vuravura parataisi, ni sa na oti vakadua kina na veileqa e vu mai na ivalavala ca eda sucukaya mai, qai vakalesui tale ga mai na nodra bula o ira na sa qase me tudonu tale. (Vakatakila 21:3-5) Nida waraka tiko na gauna marautaki oqori, meda cakava tiko mada ga na noda itavi vakarisito ena noda qaravi ira na sa qase.

[iVakamacala e ra]

O na Sauma Vakacava?

• Era na rokovi ira vakacava nodra itubutubu qase na luvedra?

• Era vakavinavinakataki ira vakacava na sipi era sa qase o ira na qase ni ivavakoso?

• Era vakaraitaka vakacava na lotu Vakarisito yadudua na nodra kauaitaki ira dina na sa qase?

• Na cava so na veivakalougatataki ni noda qaravi ira na lotu Vakarisito era sa qase?

[Kato ena tabana e 17]

Ni Rau Gadreva na Veivuke Nona iTubutubu

A veivuke tiko o Philip ena taravale mai Liberia ena 1999, mani yaco yani na itukutuku ni sa tauvimate bibi na tamana. Nanuma sara o koya me sa gole me lai raica na nona qaravi vakavuniwai, ni kila ni na dredre vei tinana me veiqaravi duadua.

“E sega ni ka rawarawa na noqu lesu,” e kaya o Philip, “ia au kila ni dodonu me imatai ni noqu itavi meu raici rau na noqu itubutubu.” Ena loma ni tolu na yabaki e tarava, e tokitaki rau nona itubutubu ina dua na vale e vinaka cake, qai veisautaka e so na ka ena lomanivale oya, ena nodra veitokoni na tacina vakayalo, me ganita na mate e tauvi tamana.

Edaidai, sa matau sara na tina i Philip ena ka me cakava me qaravi tamana vinaka kina. Wale tiko ga oqo, a ciqoma o Philip na veisureti me lai cakacaka ena valenivolavola ni tabana ni iVakadinadina i Jiova e Masitonia.

[Kato ena tabana e 19]

Sega ni Vakawaletaki na Veika e Gadreva

Ni sa tautauvimate o Ada, qai dredre ni biuta nona vale, era yavala sara na qase ni nona ivavakoso mera vukei koya. O Ada, e dua na marama lotu Vakarisito yabaki 85 e tiko mai Ositerelia. Era sureti e vica na tacina lotu Vakarisito mera tu vakarau ni vukei koya. Era yavala na mataveitacini oqo, na tagane kei na yalewa, mera samaka nona vale, savasava, vakasaqa, lai voli nona iyaya tale ga.

A se tekivu sara ena tini na yabaki sa oti na ituvatuva ni veiqaravi oqo, ia me yacova nikua, sa 30 vakacaca na tacina vakayalo o Ada era sa vakaitavi ena nona vukei. Era se sikovi koya tiko ga edaidai, wilika vua na ivola vakaivolatabu, talanoataka vua na toso vakayalo sa yaco tiko ena loma ni ivavakoso, ra qai dau masu vata tale ga kei koya e veigauna.

E kaya oqo e dua na qase mai na ivavakoso oya: “O ira na qaravi Ada, era okata oya me itavi dokai dina. E dau uqeti ira na nodra raica na dede ni gauna e veiqaravi tu mai kina ena yalodina o Ada, oqori na vuna e dredre kina mera vakawaletaki koya.”

[iYaloyalo ena tabana e 16]

Eda dau lomani ira beka noda itubutubu era sa qase?

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Rawa vei keda na lewe ni ivavakoso meda lomani ira eda vakabauta vata era sa qase