Sa Bula na Vosa i Jiova
Veitikina Bibi Mai na Vunau ni Soro
E SE bera ni dua vinaka na yabaki na nodra biubiu na Isireli mai na nodra a tu vakabobula e Ijipita. Nira sa mai lewe ni dua na matanitu vou, era sa qai gole ena nodra ilakolako ina vanua o Kenani. E inaki i Jiova me na tawana e dua na matanitu savasava na vanua oya. Ia, e torosobu sara na nodra bula kei na nodra ivalavala ni lotu na kai Kenani. E solia gona kina na Kalou dina ina matanitu o Isireli na ivakaro ena vakaduiduitaki ira, me rawa nira nona liganicakacaka. E volai na ivakaro oqo ena Vunau ni Soro. A vola na ivola na parofita o Mosese ena vanualiwa mai Saineai, e rairai ena yabaki 1512 B.S.K., e kovuta na veika a yaco ena loma ni dua ga na vula. (Lako Yani 40:17; Tiko Voli mai na Lekutu 1:1-3) E vakadreti ira kina vakavica vata na nona tamata o Jiova mera savasava.—Vunau ni Soro 11:44; 19:2; 20:7, 26.
O ira na iVakadinadina i Jiova nikua, era sega ni vakarurugi ena Lawa a solia na Kalou vei Mosese. Ni a bokoca na Lawa oya na mate i Jisu Karisito. (Roma 6:14; Efeso 2:11-16) Ia, e rawa ni yaga vei keda na veivakaro e kune ena Vunau ni Soro, eda vulica kina e levu na ka e vauca na noda qarava na noda Kalou o Jiova.
NA IMADRALI SAVASAVA—KENA E LAVAKI KEI NA KENA E VAKATAU INA TAMATA YADUA
E so na imadrali kei na isoro e tuvanaki ena Lawa e vakatau ina tamata yadua ke via cabora se sega, ia e so tale era lavaki. Na isoro kama, me kena ivakaraitaki, a vakatau ina tamata yadua. Ia a cabo vei Jiova na manumanu taucoko, me vaka ga na taucoko ni nona na soli koya o Jisu Karisito me isoro, qai tu vakarau o koya me na vakayacora vaka kina. Na imadrali ni veivinakati, a vakatau tale ga vua na tamata yadua, ia a wasewasei na manumanu. Dua na kena iwase a cabo vua na Kalou ena icabocabonisoro, dua na iwase a kania na bete, sa qai tiko na kena iwase a kania o koya e kauta yani na isoro. E vakatauvatani oqo kei na nodra kanavata na lotu Vakarisito lumuti ena iVakananumi ni mate i Karisito.—1 Korinica 10:16-22.
Kena veibasai na imadrali ni ivalavala ca kei na isoro ni cakacala, ni a lavaki. Na imadrali ni ivalavala ca e bokoci kina na cala e sega ni nakiti. Na isoro ni cakacala e cabori ena vuku i koya e cakacala vua e dua tani tale, me kerei kina na nona veivosoti na Kalou, se me vakalesui kina na dodonu i koya e cakacala—se me baleta na ituvaki ruarua oqo. Sa qai tiko na imadrali laukana, me vakavinavinakataki kina na isolisoli e binikasauru e vakarautaka tu o Jiova. Eda kauai gona ena isoro kece era a virikotori ena Lawa ni veiyalayalati, nira dusi Jisu Karisito kei na nona isoro, se na veika yaga e tauci ena vuku ni isoro i Jisu.—Iperiu 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
2:11, 12—Na cava e sega ni vakadonuya kina o Jiova me “cabori e na buka waqa” na oni? E matata ni sega ni denioni e vakaibalebaletaki e ke. Dina ni sega ni vakadonui me “cabori e na buka waqa,” ia a okati me dua vei ira “nai sevu ni . . . vua ni were.” (2 Veigauna 31:5) Kena irairai gona, ni oni oqo na wai ni vuanikau. E rawa ni dau wiwi na wai ni vuanikau, sa rauta me sega ni vakadonui me cabori ena icabocabonisoro.
2:13—Na cava e dau vakamasimataki kina na “madrali kecega”? E sega ni kena inaki me kanavinaka kina na imadrali. E dau vakayagataki ena veiyasa i vuravura na masima me maroroya vakadede na kakana. Sega gona ni vakabekataki, ni vakamasimataki ni imadrali e vakatayaloyalotaka na kena sega ni ca se midra.
Na Ka Eda Vulica:
3:17. Na tiki ni manumanu kana vinaka duadua na kena uro, e macala gona, na vakatabui ni kena laukana e vakabibitaka vei ira na Isireli ni dodonu me soli vei Jiova na ka vinaka duadua. (Vakatekivu 45:18) Vei keda, eda vukei meda raica ni dodonu ga me soli na ka vinaka duadua vei Jiova.—Vosa Vakaibalebale 3:9, 10; Kolosa 3:23, 24.
7:26, 27. Era vakaroti na Isireli mera kua ni kania na dra. Ena rai ni Kalou, na dra e vakatakarakarataka na bula. Me vaka e kaya na Vunau ni Soro 17:11: “Sa kena bula ni yago na dra.” Me yacova mai oqo, e dua na ivakatagedegede mera muria na dauveiqaravi dina ni Kalou, oya mera vakatabui ira mai na dra.—Cakacaka 15:28, 29.
TUVANAKI NA CAKACAKA SAVASAVA VAKABETE
O cei a nodra itavi na qarava na vakacaboisoro se imadrali? O ira na bete. A dusimaki Mosese na Kalou me kaciva e dua na soqo me ratou lumuti kina o Eroni, me bete levu, kei ratou na luvena tagane e lewe va me ratou bete veivuke. Rairai na soqo ni veilumuti oqo a vitu taucoko na siga na kena dede, ena siga ga e cava kina, a tekivu sara ena siga e tarava na nodratou cakacaka na bete.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
9:9—Na vakasama bibi cava e votu ena kena sova na dra ena vu ni icabocabonisoro, qai boroi tale ga e tutuna? E dusia oya ni o Jiova e vakadonuya wale ga me bokoci na ivalavala ca ena dra. Laurai tale ga oya ena ituvatuva kece ni bokoci ni ivalavala ca, e vakayagataki ga kina na dra. Me vaka e vola na yapositolo o Paula: “[E] vica [ga] na ka sa sega ni vakasavasavataki e na dra me vaka na vunau; ia kevaka sa sega ni vakadavei na dra, sa sega ni bokoci nai valavala ca.”—Iperiu 9:22.
10:1, 2—Na cava e rairai okati ena nodrau cakacala na luvetagane i Eroni, o Netapi kei Epaiu? Ni oti toka ga na nodrau cakava vakaveitalia o Netapi kei Epaiu na nodrau itavi vakabete, sa vakaroti ira na bete o Jiova mera kua ni gunu waini, se yaqona kaukaua, nira curu ina valeniveitavaki. (Vunau ni Soro 10:9) E votu e ke, ni rairai erau a mateni na lewe rua oqo ena gauna erau cakacala kina oya. Ia, na vu dina nodrau mate ni rau “cabora e na mata i Jiova na buka waqa tani, sa sega ni vakarota vei rau ko Jiova.”
Na Ka Eda Vulica:
10:1, 2. Mera muria na dauveiqaravi nuitaki i Jiova nikua na ivakatagedegede vakalou. Kuria oqo, me kua nira viavialevu nira qarava na nodra itavi.
10:9. Me kua ni gunuvi na yaqona ni valagi se yaqona ni viti ena gauna eda qarava kina na itavi vakalou.
VINAKATI NA SAVASAVA NI QARAVI NA KALOU
E yaga vei ira na Isireli ena rua na basogana, na ivakaro me baleta na laukana ni manumanu savasava kei na kena e sega ni savasava. Era taqomaki kina me kua ni dewavi ira na manumanu ni mate, e vakadeitaka tale na duidui e koto ena kedra maliwa kei ira na matanitu e wavoliti ira. Sa qai tu na ivakaro e vauca na nona vakasavasavataki e dua e tara na yagonimate, marama e vakasucu, na tauvi vukavuka, kei na gauna e turi kina na yagona e dua na marama se turaga. E nodra itavi na bete mera veiqaravi ena vukudra era sega ni savasava.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
12:2, 5—Na cava e “sega ni savasava kina” na yalewa e vakasucu? A buli na gacagaca ni vakatubukawa me tete kina na kawa ni tamata uasivi. Ia, na cakayaco ni ivalavala ca, e sa lai dewavi ira kina na gone na bula e sega ni uasivi. Na gauna lekaleka ni ‘tawasavasava’ e okati ena gauna ni vakasucu, kei na gauna tale e so, me vaka na turi ni yagona e dua na yalewa se tagane, e vakalesuya ina nodra vakasama na Isireli nira kawa ni tamata ivalavala ca. (Vunau ni Soro 15:16-24; Same 51:5; Roma 5:12) E vukei ira gona na Isireli na lawa ni veivakasavasavataki, mera kila kina na bibi ni kena gadrevi na isoro ni veivoli me bokoca na ivalavala ca ni kawatamata, qai suka tale mai na bula uasivi. E yaco gona na Lawa me ‘ivakatawa me yacova na lako mai nei Karisito.’—Kalatia 3:24.
15:16-18—Na cava na “bura loa” e cavuti ena veitikina oqo? E vakaibalebaletaka na kena bura loa na nona wai e dua na tagane ni tadra ena bogi se ni veiyacovi kei watina.
Na Ka Eda Vulica:
11:45. O Jiova e Kalou savasava, e vakarota gona mera savasava tale ga o ira era veiqaravi tabu vua. E dodonu mera saga na savasava ra qai savasava tiko ga vakayago, vakayalo.—2 Korinica 7:1; 1 Pita 1:15, 16.
12:8. A vakatarai ira na dravudravua o Jiova mera cabora na manumanu vuka me nodra isoro baleta e saulevu na lami. O Jiova e dau nanumi ira dina na dravudravua.
SAVASAVA TIKO GA
E dau vakacabori na isoro bibi duadua ena vuku ni ivalavala ca ena Siga ni Veibuluti. Ena cabori na bulumakau ena vukudra na bete kei ira na yavusa na Livai. E dau cabori na me ena vukudra na kena vo ni yavusa Isireli era sega ni bete. Dua tale na me bula ena sereki yani ina vanualiwa me kauta tani na nodra ivalavala ca na tamata. Erau wili ruarua na me oqo me dua ga na isoro ni ivalavala ca. Na veika kece oqo e dusia tiko ga ni na cabori na bula i Jisu Karisito qai kauta laivi tale ga na ivalavala ca.
E vakadeitaka vei keda na ivakaro a soli me baleta na laukana ni lewenimanumanu kei na veika tale e so, ni bibi dina na bula savasava ena noda veiqaravi vei Jiova. E dodonu gona mera savasava tiko ga na bete. Na tolu na solevu vakayabaki e gauna ni marau kei na vakavinavinaka vua na Dauveibuli. A solia tale ga o Jiova vei ira na nona tamata na ivakaro e vauca e dua ke vosa vakacacataka na yacana tabu, na Siga ni Vakacecegu kei na Jupeli, nodra ivalavala vei ira na dravudravua, kei na nodra qaravi na bobula. Na veivakalougatataki era na sotava nira talairawarawa vua na Kalou e duidui sara ni vakatauvatani kei na rarawa era na vakila nira talaidredre. E tu tale ga na ivakaro e vauci koya e bubului kei na kena ivoli, na ulumatua ni manumanu, kei na soli ni ikatini ni ka kece ga “sa tabu me nei Jiova.”
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
16:29—Ena sala cava mera ‘vakamalumalumutaki ira’ kina na Isireli? E dau yaco muria oqo na Siga ni Veibuluti, e vauci kina na veivutunitaki ni ivalavala ca. Na lolo era cakava ena gauna oqo e rairai ivakaraitaki ni nodra vakadeitaka nira tamata ivalavala ca. O koya gona, e sega ni vakabekataki nira ‘vakamalumalumutaki ira’ ena nodra lolo.
19:27—Na cava na ibalebale ni ivakaro me ‘kakua ni koti na tutu ni ulu’ se ‘vakacacani na tutu’ ni kumi? A soli na lawa oqo mera kua kina ni kotiva na Jiu na kumidra se uludra ena sala e vakatotomuri kina e so na ivalavala ni lotu butobuto. (Jeremaia 9:25, 26; 25:23, NW; 49:32, NW) Ia, na ivakaro ni Kalou oqo e sega ni vakatabui ira kina na Jiu mera kotiva na kumidra se uludra.—2 Samuela 19:24.
25:35-37—Era cala beka e veigauna na Isireli ke ra lavaka na tubu ni ilavo era solia? Ke a dinautaki na ilavo me cicivaki kina e dua na bisinisi, e dodonu vua e soli dinau me lavaka na kena tubu. Ia, na Lawa e vakatabuya na lavaki ni tubu ena ilavo e soli vua na dravudravua me bula kina. E cala na rawailavo mai na tubu e lavaki vua na wekada e leqa tu vakailavo.—Lako Yani 22:25.
26:19—E rawa vakacava me yaco ‘na lomalagi me vaka na kaukamea, kei na qele me vaka na parasa’? Ni draki mamaca ena vanua taucoko e Kenani ena savasava vinaka na lomalagi, e rawa ni tukuni ni kaukaua na kena irairai me vaka na kaukamea. Ni sega gona ni tau na uca, na roka ni qele e rawa ni vaka na roka ni parasa.
26:26—Na cava e vakaibalebaletaka na kena tukuni ni ‘tini na yalewa era vavi madrai ena dua ga na lovo’? E dau kena ivakarau mera yadua ga na lovo se ovani na yalewa, ena levu ni ka e tu mera vavia. Ia na tikinivolatabu oqo e dusia tiko na lailai ni kakana, ena gadrevi e dua ga na ovani mera vavia kece kina na kakana era vakarautaka mai e tini na yalewa. Oqo e dua na ituvaki a tukuni tu mai ni na yaco ena nodra lekata ni taurivaka na bula savasava.
Na Ka Eda Vulica:
20:9. E okata o Jiova na yaloca kei na yalokatakata me vaka na laba. E solia kina na itotogi vata ga vei ira era rulaka na nodra itubutubu me vaka ga nira labati ira. Sega li ni uqeti keda oqo meda lomani ira eda itokani vakabauta vata?—1 Joni 3:14, 15.
22:32; 24:10-16, 23. E sega ni dodonu me vosa vakacacataki na yaca i Jiova. E dodonu ga meda vakalagilagia da qai masuta me vakarokorokotaki.—Same 7:17; Maciu 6:9.
SALA E YAGA KINA ENA NODA SOKALOU NA VUNAU NI SORO
Ena gauna oqo, era sega ni vauci ena Lawa a soli vei Mosese na iVakadinadina i Jiova. (Kalatia 3:23-25) Ia, na veika e tukuni ena Vunau ni Soro e vakamatatataka na rai i Jiova ena levu na ituvaki, o koya gona, e yaga sara tale ga ena nodra sokalou.
Ni o wili iVolatabu vakamacawa ena nomu vakavakarau ena Koronivuli ni Vuli Vunau, sega ni vakatitiqataki ni na tarai iko na nona namaka o Jiova me savasava o ira na nona tamata. Na ivola tale ga oqo e rawa ni uqeti iko mo solia na nomu vinaka taucoko vua sa Cecere Sara, qai bulataka tiko ga na ivakatagedegede ni savasava ena vakalagilagi koya.
[iYaloyalo ena tabana e 21]
Na isoro e cabori ena vuku ni Lawa e dusi Jisu Karisito kei na nona isoro ni veivoli
[iYaloyalo ena tabana e 22]
Na Solevu ni Madrai Sega ni Vakaleveni e dua na gauna marautaki vakalevu
[iYaloyalo ena tabana e 23]
Na solevu vakayabaki, me vaka na Solevu ni Valetabanikau, e gauna ni vakavinavinaka vei Jiova