Ena Cudruvi Ira na Tamata Ca o Jiova

“Vakarau mo veitavaki kei na nomu Kalou.”​—EMOSI 4:​12.

1, 2. Eda vakadeitaka vakacava ni na vakaotia na ca na Kalou?

ENA vakaotia beka o Jiova na ca kei na rarawa e vuravura? Sa qai veiganiti ga me tarogi na taro oqo ena itekivu ni ika21 ni senitiuri oqo. Voleka ni vanua kece ga eda rai kina nikua, eda raica na levu ni veivakalolomataki. Me totolo mada ga mai na vuravura e sega kina na ivalavala kaukaua, vakacaca, kei na veivakaisini!

² E veivakacegui ni rawa nida nuitaki Jiova me muduka na ca. Na itovo ni Kalou e vakadeitaka ni na vakarusai ira na tamata ca. O Jiova e yalododonu qai dau lewadodonu. E tukuna vei keda nona Vosa ena Same 33:5: “Sa vinakata ko koya nai valavala dodonu kei na lewa dodonu.” E kaya e dua tale na same: “[O] koya sa vinakata nai valavala kaukauwa, sa cati koya na yalona [yalo i Jiova].” (Same 11:5) E macala ni na sega ni vakatara me yaco tiko ga na ca na Kalou kaukaua duadua, o Jiova, ni vinakata o koya na ivalavala dodonu kei na lewadodonu!

3. Na cava ena laurai ni dikevi na parofisai i Emosi?

³ Vakasamataka mada e dua tale na vuna eda nuidei kina ni na vakaotia na ca o Jiova. E vakadeitaki tale ga ena ka e sa vakayacora oti. E laurai ena ivola i Emosi e so na ivakaraitaki ni nona cudruvi ira na tamata ca o Jiova. Nida dikeva na parofisai i Emosi, eda na raica kina e tolu na tikina me baleta na cudru se itotogi e dau tauca na Kalou. Taumada, sa dodonu ga me tau. Kena ikarua, ena sega ni dua me drotaka rawa. Kena ikatolu, e dau digidigi, ni o Jiova e dau tauca na itotogi vei ira na tamata ivalavala ca, ia e vosoti ira na tamata lomavinaka era veivutuni.​—Roma 9:​17-​26.

Dodonu me Tau na Lewa ni Kalou

4. E talai Emosi i vei o Jiova, na cava me lai cakava?

⁴ Ena gauna i Emosi, era sa kavida rua tu na Isireli ina rua na matanitu. E tiko ena ceva na matanitu o Juta erau lewena e rua na yavusa. E toka ena vualiku na matanitu o Isireli era lewena e tini na yavusa. A vakaroti Emosi o Jiova me biuta nona koro e Juta me gole i Isireli. E lai vakayagataki koya e kea na Kalou me kacivaka na Nona cudru.

5. Na matanitu cava e tauca taumada na kedratou itotogi o Emosi, na cava e dua na vuna e dodonu me tau kina vei iratou na cudru ni Kalou?

⁵ Ia a sega ni tekivu ga sa kacivaka sara o Emosi na lewa i Jiova ena tau vua na matanitu ni vualiku o Isireli. A cavuta taumada na lewa ena tau vei iratou na ono na matanitu eratou toka volekati Isireli. O iratou na matanitu oqo o Siria, Filisitia, Taia, Itomi, Amoni, kei Moapi. E ganiti iratou dina na veimatanitu oya me ratou totogitaki? Io! E dua na vuna oya ni ratou dau cati ira vakaukaua na tamata ni Kalou.

6. Na cava e cudruvi Siria, Filisitia, kei Taia kina na Kalou?

⁶ Me kena ivakaraitaki, e cudruvi ira na kai Siria o Jiova baleta ‘nira samuti Kiliati.’ (Emosi 1:3) O Siria e taura vakaukaua e dua na iwase ni vanua mai Kiliati, oqo na tiki i Isireli e koto ena tokalau ni uciwai na Joritani. E vakaleqai ira tale ga vakalevu na tamata ni Kalou e kea. Vakacava o Filisitia kei Taia? O ira na kai Filisitia era kauti ira vakavesu na Isireli, ra qai volitaki ira vei ira na kai Itomi, era tini volitaki sara e so na Isireli vei ira na dauvoli bobula ni Taia. (Emosi 1:​6, 9) Vakasamataka mada oya, era volitaki mera bobula na tamata ni Kalou! Sa rauta me totogitaki Siria, Filisitia, kei Taia o Jiova.

7. Eratou tautauvata vakacava kei Isireli o Itomi, Amoni, kei Moapi, ia na cava eratou cakava vei ira na Isireli?

⁷ E dua na ka eratou tautauvata kina kei Isireli o Itomi, Amoni, kei Moapi. Eratou veiwekani. Era kawa i Eparama na kai Itomi mai na yasa i Iso, na isa ni drua i Jekope. O koya gona, e rawa ni tukuni ni rau veitacini o Itomi kei Isireli. O ira na kai Amoni kei na kai Moapi era kawa i Loti, na vugo i Eparama. Ia, era bau karoni ira beka na Isireli na kai Itomi, Amoni, kei Moapi me vaka era wekadra dina? Sega sara ga! O ira na kai Itomi era vakayagataka na iseleiwau vei ira ‘na tacidra.’ O ira na kai Amoni era dau vakatotogani ira na Isireli era vesu yani. (Emosi 1:​11, 13) Dina ni sega ni cavuta vakadodonu o Emosi nira vakacacani ira na tamata ni Kalou na kai Moapi, ia sa dau nodra ivalavala makawa tu mai na kai Moapi mera tusaqati ira na Isireli. Ena bibi sara na itotogi ena tau vei iratou na tolu na matanitu oqo eratou veiwekani kei ira na Isireli. Ena warumisa na veivakarusai ena tauca o Jiova vei iratou.

Sega ni Daro na Cudru ni Kalou

8. Na cava e sega ni daro kina na cudru ni Kalou vei iratou na ono na matanitu e volekati Isireli?

⁸ Sega tale ni vakatitiqataki ni dodonu ga me ratou cudruvi na ono na matanitu eratou cavuti ena parofisai i Emosi. Ena sega ni rawa me ratou drobula kina. Tekivu ena wase 1, tikina e 3, me yacova na wase 2, tikina e 1 ni Emosi, e kaya kina vakaono o Jiova: “Ka’u na sega kina ni vakadaroya.” A cakava dina na ka a kaya, a sega ni vakadaroya na nodra cudruvi na matanitu oya. E vakaraitaka na itukutuku ni veigauna ni qai yaco vei iratou na kedratou itotogi. Eratou lewe va mada ga, o Filisitia, Moapi, Amoni, kei Itomi, eratou sa kawaboko vakadua!

9. Na cava e veiganiti me tau vei ira na lewe i Juta, ena vuku ni cava?

⁹ E cavuta tarava na parofisai i Emosi na ikavitu ni matanitu, oya na nona vanua o Juta. De ra kurabui na lewe ni matanitu ni vualiku o Isireli nira rogoci Emosi ni cavuta tale ga na itotogi ena tau ina matanitu o Juta. Na cava mera cudruvi tale ga kina na lewe i Juta? “Ni ra sa beca na vunau i Jiova,” e kaya na Emosi 2:4. A sega ni raica vakamamada o Jiova na nodra nakita mera beca na nona Lawa. E parofisaitaka ena Emosi 2:​5, “Ka’u na biuta na bukawaqa vei ira na Juta, ka na vakama na veivale vakaturaga mai Jerusalemi.”

10. Na cava e sega ni drotaka rawa kina o Juta na nona cudruvi?

¹⁰ Ena sega ni drotaka rawa o Juta na nona vakarau cudruvi. E cavuta o Jiova ena ikavitu ni gauna: “Ka’u na sega kina ni vakadaroya.” (Emosi 2:4) E qai colata na kena itotogi o Juta ena 607 B.S.K., nira vakalala kina na vanua oya na kai Papiloni. Eda baci raica tale e ke nira na sega ni drotaka rawa na cudru ni Kalou na tamata ca.

11-13. A lesi taumada o Emosi me parofisai ina matanitu cava, na veivakalolomataki cava e yaco tu kina?

¹¹ E se qai vakarogoya ga na parofita o Emosi na cudru i Jiova ena tau vei iratou na vitu na matanitu. Ke dua e nanuma ni sa vakaotia na nona parofisai, ia e cala na nona nanuma baleta ni se vo tu na ka me parofisaitaka. E se vo levu tu na ka me tukuna. A lesi taumada o Emosi me lai vakarogoya na itotogi ena tau vua na matanitu o Isireli e toka ena vualiku. Baleta ni rui ca na nodra ivalavala na lewe ni matanitu qai torosobu dina na nodra bula vakayalo.

¹² Na parofisai i Emosi e vakavotuya na veivakalolomataki e vakayacori voli ena matanitu o Isireli. E kaya kina na Emosi 2:​6, 7: “Sa kaya vakaoqo ko Jiova; Ni sa qai vakatolu na nodra talaidredre na Isireli, io, ni sa vakava, ka’u na sega kina ni vakadaroya na nodra cudruvi; ka ni ra sa volitaka na tamata yalododonu me kenai voli ni siliva, kei na dravudravua me kenai voli e rua nai vava; era sa tagica na kuvu-ni-qele e na uludra na dravudravua, ka ra sa vakasesei ira tani na yalomalumalumu mai na sala.”

¹³ Era volitaki na tamata yalododonu ena “siliva” wale, de kena ibalebale, na nodra totogitaki na tamata e sega nodra cala vei ira na turaganilewa era vaqumi. O ira na dausoli dinau era volitaki ira vakabobula na dravudravua ena isau ni “rua nai vava,” me saumi beka ga kina e dua na dinau lailai. O ira na tamata yaloca era “tagica” se ra guta mera vakalolovirataki ira na “dravudravua” me yacova nira sa via biuta na kuvunisoso e uludra na dravudravua, me ivakaraitaki ni nodra vuturi, rarawa, kei na madua. Ni rui sivia na qito duka, e dredre mera nuitaka na lewadodonu na tamata “yalomalumalumu.”

14. O cei e vakalolomataki ena matanitu yavusa e tini o Isireli?

¹⁴ Dikeva se o cei e vakalolomataki. O ira na lewenivanua era yalododonu, dravudravua, kei ira na yalomalumalumu. E vakarota o Jiova ena nona Lawa vei ira na Isireli mera dau lomani na malumalumu kei ira na dravudravua. Ia, era vakalolomataki dina o ira oqori ena matanitu yavusa e tini o Isireli.

“Vakarau Mo Veitavaki kei na Nomu Kalou”

15, 16. (a) Na cava era vakaroti kina na Isireli mera ‘vakarau mera veitavaki kei na nodra Kalou’? (b) E vakaraitaka vakacava na Emosi 9:​1, 2 nira na sega ni levea rawa na tamata ivalavala ca na cudru ni Kalou? (c) Na cava e yaco ina matanitu yavusa e tini o Isireli ena 740 B.S.K.?

¹⁵ Ni a rui levu na ivalavala ca kei na itovo vakasisila e yaco tiko e Isireli, sa rauta me vakarota kina o Emosi na matanitu talaidredre oya: “Vakarau mo veitavaki kei na nomu Kalou.” (Emosi 4:12) Ena sega ni drotaka na matanitu tawayalodina o Isireli na siga ni nona veicudruvi na Kalou, baleta ni kaya o Jiova ena ikawalu ni gauna: “Ka’u na sega kina ni vakadaroya.” (Emosi 2:6) E kaya na Kalou vei ira na tamata ivalavala ca era via vuni: “Ena sega e dua vei ira me dro bula, ena sega talega ni vakabulai ko koya sa dro. Ke ra kelia ki bulu, sa na kauti ira cake maikina na ligaqu; ia ke ra kaba cake ki lomalagi, ka’u na kauti ira sobu maikina.”​—Emosi 9:​1, 2.

¹⁶ Era na sega ni drobula mai na liga i Jiova na tamata ca ke ra mani ‘kelikeli sara i bulu,’ se mera saga mera vunitaki ira ena vanua lolovira duadua e vuravura. Era na sega tale ga ni drotaka na cudru ni Kalou ke ra mani ‘kaba cake i lomalagi,’ se ra via vunitaki ira ena veiulunivanua cecere. Sa matata vinaka tu na ivakaro i Jiova: E sega ni dua na ivunivuni me na sega ni yacova rawa o koya. Ni Kalou lewadodonu e raica o koya ni sa dodonu me cudruvi na matanitu o Isireli ena ca ni nona itovo. A qai yaco dina na gauna oya. Ena 740 B.S.K., rauta ni 60 na yabaki mai na gauna a vola kina nona parofisai o Emosi, e bale o Isireli vei ira na mataivalu qaqa kei Asiria.

Digidigi na Cudru ni Kalou

17, 18. Na cava e vakatakila na Emosi wase 9 me baleta na yalololoma ni Kalou?

¹⁷ E vukei keda na parofisai i Emosi meda raica ni lewa ni Kalou e dodonu ga me tau qai sega tale ga ni drotaki rawa. E vakaraitaka tale ga na ivola i Emosi ni dau digidigi na lewa se cudru i Jiova. Na Kalou e rawa ni kunei ira na tamata ca ena vanua cava ga era vuni tu kina me cudruvi ira. E rawa tale ga ni kunei ira na yalododonu kei ira na veivutuni me vosoti ira. E vakabibitaki na tikina oqori ena iotioti ni wase ni ivola i Emosi.

¹⁸ E kaya o Jiova ena Emosi wase 9, tikina e 8: “Ka’u na sega ni vakarusa sara na mataqali i Jekope.” E tukuni tale ga ena tikina e 13 ina 15, ni yalataka o Jiova me na ‘kauti ira tale mai na nona tamata era vakabobulataki.’ Era na lomani ra qai marautaka tale na bula vakacegu kei na bula sautu. Yalataka o Jiova ni ‘o koya e daucuki were ena toboki koya tale e tatamusuki tiko.’ Vakasamataka mada, ena sega ni caka rawa na levu ni ka me tamusuki, ni na se tu ga na ka me tamusuki, sa gauna tale me caka kina na cukicuki kei na kakaburaki!

19. Na cava e yacovi ira na kena vo e Isireli kei Juta?

¹⁹ E rawa ni kainaki ni digidigi na nona cudruvi ira o Jiova na tamata ivalavala ca e Juta kei Isireli baleta nira vosoti o ira e vinaka na lomadra. Me vaka na vosa ni yalayala ni veivakatikori tale e volai ena Emosi wase 9, era qai suka dina mai na tiko vakavesu e Papiloni ena 537 B.S.K. e dua na kena vo era veivutuni mai Isireli kei Juta. Nira sa suka tale ina nodra vanua lomani, era qai tekivutaka tale na sokalou savasava. Era tara tale ga na nodra veivale, ra qai teivaka ena yalodei na nodra werenivaini kei na were tale e so.

Ena Yaco Dina na Cudru i Jiova!

20. Na cava e vakadeitaka vei keda na noda dikeva na cudru ni Kalou e kacivaka o Emosi?

²⁰ Noda veivosakitaka na itukutuku ni veitotogitaki i Jiova e kacivaka o Emosi, e dodonu me vakadeitaka ni na vakaotia na ca ena noda itabagauna o Jiova. Eda na vakabauta vakacava? Taumada, nona totogitaki ira na tamata ca na Kalou ena gauna sa oti e vakaraitaka ni na vakayacora tale ga vaka kina ena noda gauna. Kena ikarua, nona vakarusa na matanitu yavusa e tini vukitani o Isireli e vakadeitaka ni na vakarusa tale ga na Kalou na lotu ni Veivanua Vakarisito, na iwasewase levu kei ‘Papiloni na Ka Levu,’ na isoqosoqo ni lotu lasu kei vuravura.​—Vakatakila 18:2.

21. Na cava e ganiti lotu ni Veivanua Vakarisito kina na cudru ni Kalou?

²¹ E sega tale ni vakatitiqataki na nona totogitaki lotu ni Veivanua Vakarisito na Kalou. Sa tukuni koya vinaka ga na kena ituvaki torosobu vakalotu kei na kena itovo vakasisila. E veiganiti vinaka na lewa i Jiova me cudruvi lotu ni Veivanua Vakarisito kei na vo ni vuravura i Setani. Ena sega tale ga ni drotaki rawa. Ni sa kena gauna me ia kina na veivakarusai, ena qai vakayacori na vosa i Emosi e volai ena wase 9 tikina e 1: “Ena sega e dua vei ira me dro bula, ena sega talega ni vakabulai ko koya sa dro.” Io, se ra mani vuni e vei na tamata ca, ena toboki ira o Jiova.

22. Na cava e vakamatatataki ena 2 Cesalonaika 1:​6-8 me baleta na cudru ni Kalou?

²² Na cudru ni Kalou e veiganiti, e sega ni rawa ni drotaki, e dau digidigi tale ga. E laurai oqo ena vosa i Paula na yapositolo: “Ia e na sauma vakadodonu na Kalou na veika oqo, ka na vakararawataki ira era sa vakararawataki kemuni tiko. E na vakacegui kemuni na vakararawataki tiko ko koya, ka na vakacegui keitou tale ga, e na gauna e na vakaraitaki mai kina mai lomalagi na Turaga ko Jisu vata kei ira na nona agilosi kaukauwa. E na yameyame ni buka, me totogitaki ira era bese ni kila na Kalou kei ira era sega ni vakabauta nai Tukutuku Vinaka ni noda Turaga ko Jisu.” (2 Cesalonaika 1:​6-8, VV) E “sauma vakadodonu na Kalou” na nodra ivalavala o ira na vakararawataki ira na lumuti. Ena sega ni dua e dro bula ena veivakarusai oqori, nira na sega ni bulata na tamata ivalavala ca na nona ‘vakaraitaki mai lomalagi o Jisu vata kei ira na nona agilosi kaukaua ena yameyame ni buka.’ Ena digidigi tale ga na cudru ni Kalou baleta nira na cudruvi ga o ira na ‘sega ni vakabauta na itukutuku vinaka.’ Na cudru ni Kalou ena vakacegui ira na tamata ni Kalou era vakararawataki.

Nodra iNuinui na Yalododonu

23. Na inuinui kei na vakacegu cava e laurai ena ivola i Emosi?

²³ E vakaraitaki ena parofisai i Emosi na itukutuku totoka ni inuinui kei na vakacegu e baleti ira na tamata e vinaka na lomadra. E parofisaitaki ena ivola i Emosi ni a sega ni vakarusai ira kece sara na nona tamata ena gauna makawa o Jiova. E qai kumuni ira mai na lewe i Isireli kei Juta era tu vakavesu me kauti ira lesu ina nodra vanua. E qai vakalougatataki ira ena bula vakacegu kei na sautu. Na cava e kena ibalebale oqo ena noda gauna? Ena gauna ena tau kina na cudru ni Kalou, ena kunei ira na tamata ivalavala ca ena vanua cava ga era vuni tu kina o Jiova, ena kunei ira tale ga na tamata ena vosoti ira, se vanua cava ga era bula tiko kina ena vuravura oqo.

24. Era vakalougatataki soti vakacava na tamata i Jiova ena gauna oqo?

²⁴ Nida waraka tiko na gauna me vakarusai ira kina na tamata ivalavala ca o Jiova, na cava eda na vakila tiko na nona tamata yalodina? Ena vakalougatataki keda tiko o Jiova ena sautu vakayalo! Eda marautaka tiko na ivakarau ni sokalou e sega ni bau laurai kina na lasu kei na veivakacalai e kune ena ivakavuvuli lasu nei lotu ni Veivanua Vakarisito. E vakalougatataki keda tale ga o Jiova ena nona solia vakalevu vei keda na kakana vakayalo. Ia, me nanumi tiko ni salavata mai kei na veivakalougatataki oqo na itavi. E namaki keda na Kalou meda vakasalataki ira na tani me baleta na siga ni cudru sa roro tiko mai. Eda na saga vagumatua meda kunei “ira kece era sa vakarau tu me vinakata na bula tawa mudu.” (Cakacaka 13:48) Io, eda vinakata mera mai tomani keda ena sautu vakayalo eda marautaka tiko oqo na levu ga ni tamata e rawa. Eda vinakata tale ga mera bulata na gauna ena vakarusai ira kina na tamata ca na Kalou. Ia, me rawa nida marautaka na veivakalougatataki oqo, ena vakatau vakalevu ena ivakarau ni yalo e tu vei keda. Na tikina oqo e vakabibitaki tale ga ena parofisai i Emosi me vaka eda na raica ena ulutaga e tarava.

O na Sauma Vakacava?

• E vakaraitaka vakacava na parofisai i Emosi ni cudru ni Kalou e dodonu ga me tau?

• E vakadinadinataka vakacava o Emosi ni na sega ni drotaki rawa na cudru ni Kalou?

• E vakaraitaka vakacava na ivola i Emosi ni cudru ni Kalou e digidigi?

[iYaloyalo ena tabana e 16, 17]

Na matanitu o Isireli e sega ni drobula mai na cudru ni Kalou

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Era sereki mai na veivakabobulataki e Papiloni na kena vo ni Isireli kei Juta ena 537 B.S.K.