Dusi Karisito na Parofisai

“Nai tukutuku kei Jisu na yalo [se, inaki] ni parofisai.”​—Vakatakila 19:⁠10.

1, 2. (a) Na vakatulewa cava a vinakati vei ira na Isireli mera cakava me tekivu ena 29 S.K.? (b) Na cava ena dikevi ena ulutaga oqo?

DONUYA na yabaki 29 S.K., e kuruseta na vanua o Isireli na itukutuku me baleta na nona lako mai na Mesaia yalataki. Sa qai kuria ga na nanamaki oqori na nona mai vunau voli o Joni na Dauveipapitaisotaki. (Luke 3:​15) E sega ni tukuni koya me Karisito o Joni. E kaya ga me baleti Jisu na kai Nasareci: “Ka’u a raica, ka tukuna ni sai koya oqo na Luve ni Kalou.” (Joni 1:​20, 34) Era qai muri Jisu na lewenivanua mera lai rogoca na nona vakavuvuli, me vakabulai ira tale ga ena mate e tauvi ira tu.

² Ena vica na vula e tarava, e qai vakadinadinataka tiko o Jiova na veika e baleti Luvena. O ira na vulica na iVolatabu kei ira na raica na veika e cakava tiko o Jisu e yavutaki vinaka na nodra vakabauti koya. Ia e levu ga vei ira na tamata a veiyalayalati kei ira na Kalou era sega ni vakabauti koya. Era lewe lailai sara era vakabauti Jisu Karisito me Luve ni Kalou. (Joni 6:​60-​69) Ke o a bula voli ena gauna oya, ke o vakabauti Jisu me Mesaia, mo dua na nona imuri yalodina? Dikeva mada na ivakadinadina e solia o Jisu me baleti koya ena gauna e beitaki kina ni beca na lawa ni Siga ni Vakacecegu, kei na rua na ivakadinadina e qai solia e muri e vakaukauataka na nodra vakabauta na nona tisaipeli yalodina.

Vakadinadina Sara ga o Jisu

3. Na cava e vakavuna me vakadinadinataki koya o Jisu?

³ A tiko o Jisu e Jerusalemi ena gauna e vakananumi kina na Lakosivia ena 31 S.K. E se qai vakabula ga e dua na turaga sa 38 na yabaki na nona tauvimate voli. Ia era cudruvi Jisu na Jiu baleta ni a veivakabulai ena Siga ni Vakacecegu. Era beitaki koya tale ga ena vosavakacaca ra qai saga mera vakamatei koya baleta ni vakatoka na Kalou me Tamana. (Joni 5:​1-9, 16-​18) Na tolu na ivakadinadina e solia o Jisu me baleti koya, e rawa sara ga kina vei ira na Jiu era bula vata tiko mera kilai koya dina.

4, 5. Na cava a inaki ni nona vunau o Joni, e vakayacora vinaka vakacava na nona cakacaka?

⁴ E dusi koya e liu mai vua, o Joni na Dauveipapitaisotaki, me imatai ni nona ivakadinadina. E kaya o Jisu: “Ko ni a tala e so na nomuni tamata vei Jone, ia e a vakadinadinataka ga na ka dina ko koya. Ko Jone e a vaka e dua na cina sa waqa ka caudre tu ka ko ni a rekitaka toka mada vakalailai na nona rarama.”​​—⁠Joni 5:​33, 35, VV.

⁵ O Joni na Dauveipapitaisotaki e “cina sa waqa ka caudre tu” baleta ni bera nona vesuki koya vakatawadodonu o Eroti, e mai caramaka taumada na nona sala na Mesaia. A kaya o Joni: “Na vu ni noqu lako mai ka veipapitaisotaki e na wai ko ya me rawa ni ra kilai koya kina [na Mesaia] ko ira na Isireli. . . . Au a raica na Yalo Tabu ni lako sobu mai me vaka na ruve mai lomalagi, ka mai ro toka vua. Au a sega tiko ga ni sa kilai koya; ia e a qai kaya vei au na Kalou, ko koya ka a talai au mai me’u veipapitaisotaki e na wai, ‘Ko koya ko na raica ni lako sobu vua na Yalo Tabu ka la’ki ro toka vua, sa i koya oqori e na veipapitaisotaki e na Yalo Tabu.’ Ia au a mani raica vaka kina ka’u sa tukuna oqo ni sa i koya ga na Luve ni Kalou.”a (Joni 1:​26-​37, VV) E vakadinadinataka o Joni ni o Jisu e Luve ni Kalou, na Mesaia yalataki. Ni rui matata na ivakadinadina i Joni, a rawa vei ira e so na Jiu lomadina mera kaya ni oti e walu na vula nona mate: “Sa dina ga na ka kecega sa vosataka ko Joni e na vuku ni tamata oqo.”​​—⁠Joni 10:​41, 42.

6. Na cava e dodonu me vakadeitaka kina na cakacaka i Jisu ni tokoni koya na Kalou?

⁶ E vakayagataka tarava o Jisu e dua na ivakadinadina me vakadeitaki koya kina ni Mesaia. E tukuna ni cakacaka vinaka e vakayacora e ivakadei ni tokoni koya na Kalou. E kaya o koya, “Ia sa tiko oqo e dua na i vakadinadina e baleti au e levu cake mai na kena ka solia ko Jone: na veicakacaka au sa cakava tiko, ko ya na veicakacaka ka a solia mai vei au ko Tamaqu me’u vakayacora, era sa vakadinadinataka ni a talai au mai ko Tamaqu.” (Joni 5:​36, VV) Na ivakadinadina oya, e okati kina e levu sara na cakacaka mana, era sega ni vakalasuya rawa na nona meca. Era qai kaya e so: “Na cava me da cakava? Ni sa vuqa na veicakacaka mana sa cakava na tamata oqo.” (Joni 11:​47, VV) Ia e so era ciqoma na ivakadinadina baleta nira kaya: “Ni sa na lako mai na Karisito, e na levu cake beka na cakacaka mana e cakava mai na kena sa cakava rawa na tamata oqo?” (Joni 7:​31, VV) Era vakila vinaka na rogoci Jisu na kena tiko na itovo i Tamana vua.​​—⁠Joni 14:⁠9.

7. E vakadinadinataki Jisu vakacava na iVolatabu Vakaiperiu?

⁷ Kena iotioti, e cavuta o Jisu na ivakadinadina e sega ni vakacalai rawa. E tukuna o Jisu: “Nai Vola Tabu . . . sa tukuni au,” e qai kuria: “Kevaka dou a vakabauti Mosese, dou na vakabauti au: ni sa volai au ko koya.” (Joni 5:​39, 46) Ia, o Mosese e dua ga vei ira na iVakadinadina ni se bera na gauna vakarisito e vola na veika e baleti Karisito. Na veika era vola e okati kina e vica vata na parofisai kei na ivakamacala matailalai ni kawa e vukea na nona kilai na Mesaia. (Luke 3:​23-​38; 24:​44-​46; Cakacaka 10:43) Vakacava na iVunau se Lawa e soli vei Mosese? E vola na yapositolo o Paula: “Sa qai yaco kina na vunau mei vakavuvuli me tuberi keda vei Karisito.” (Kalatia 3:​24) Io, “nai tukutuku kei Jisu na yalo [se, inaki] ni parofisai.”​​—⁠Vakatakila 19:⁠10.

8. Na cava era sega ni vakabauta kina na Mesaia e levu vei ira na Jiu?

⁸ Era sega beka ni yaco na ivakadinadina e solia o Joni, na cakacaka veivakurabui i Jisu kei na nona itovo vakalou, kei na levu ni ivakadinadina ena iVolatabu mera vakadeitaka vei keda ni o Jisu e Mesaia? O keda na lomani Jiova dina da qai vakabauta na nona Vosa eda vakadeitaka oqori da qai cakacakataka tale ga na noda vakabauti Jisu me Mesaia yalataki. Ia na loloma vaka oqori a sega ni tiko vei ira na Isireli. E kaya o Jisu vei ira na dautusaqati koya: “Ka’u sa kilai kemudou, ni sa sega ni tiko e na lomamudou na loloma vua na Kalou.” (Joni 5:​42) Era “sega ni gadreva na vakarokoroko sa lako mai vua na Kalou duaduaga,” ia era ‘veivakarokorokotaki tiko vakai ira.’ Sa rauta mera sega ni duavata kei Jisu, baleta me vakataki Tamana, e sega ni tiko vei rau na itovo ni rai oya!​​—⁠Joni 5:​43, 44; Cakacaka 12:​21-​23.

Vakaukauataki ena Raivotu Vakaparofisai

9, 10. (a) Na cava e veiganiti kina na gauna e soli kina vei iratou na tisaipeli i Jisu na ivakatakilakila? (b) Na cava e yalataka vei iratou na nona tisaipeli?

⁹ Sa oti e dua na yabaki mai na gauna e vakadinadinataka kina o Jisu ni Mesaia, me vaka sa cavuti oti. Sa oti tale ga na Lakosivia ni yabaki 32 S.K. Era sa sega ni muri koya tiko e so era vakabauta taumada, e vu beka oqo ena nodra vakacacani, domodomoiyau, se nodra lomaocaocataka na nodra bula e veisiga. E so beka era veilecayaki se yalolailai baleta ni cata o Jisu na nodra via buli koya me tui e so na lewenivanua. Nira veileti kei koya na iliuliu ni lotu Vakajiu, e sega ni via vakaraitaka e dua na ivakatakilakila mai lomalagi ena vakalagilagi koya ga. (Maciu 12:​38, 39) E so era rairai kurabui ena ka e cakava oya o Jisu. Sa vakaraitaka tale tiko ga vei ira na nona tisaipeli o Jisu e dua na ka e dredre mera vakadinata, “ni sa dodonu me lako yani ki Jerusalemi ka vosota kina na veika rarawa e vuqa mai vei ira na qase, kei ira na bete levu, kei ira na daunilawa, ka me vakamatei.”​​—⁠Maciu 16:​21-​23, VV.

¹⁰ Ena rauta na ciwa se tini na vula, sa na gauna me “biuta kina na vuravura oqo [o Jisu], ka lako yani vei Tamana.” (Joni 13:​1, VV) Ni kauaitaki ira dina na nona tisaipeli yalodina, e yalataka vei iratou e so nona tisaipeli me cakava sara ga na ka e sega ni vakadonuya vei ira na Jiu tawavakabauta, oya me solia e dua na ivakatakilakila mai lomalagi. E kaya o Jisu: “Au sa kaya vakaidina vei kemudou, Sa tu eke eso, era na sega dina ni mate, era na raica mada na Luve ni tamata ni sa lako mai e na nona matanitu.” (Maciu 16:28) E macala ni a sega ni tukuna tiko o Jisu ni na so vei ira na tisaipeli oya era na bula tiko me yacova ni sa tauyavutaki na Matanitu i koya na Mesaia ena 1914. E vakasamataka tiko o Jisu na nona vakatarai iratou e tolu nona tisaipeli me ratou raica na ivakaraitaki lailai ni nona lagilagi ni sa veiliutaki ena Matanitu ni Kalou. Na raivotu oqo e vakatokai me nona vakamataliataki o Jisu.

11. Vakamacalataka na raivotu ni veivakamataliataki.

¹¹ Ni oti ga e ono na siga, e kauti Pita, Jemesa, kei Joni ina dua na ulunivanua cecere, e rairai Ulu i Erimoni. E keri e “matalia [kina] na yagona e matadratou; a sa serau na matana me vaka na mata-ni-siga, ka sa vulavula mai na nonai sulu me vaka na rarama.” Rau laurai tale ga na parofita o Mosese kei Ilaija ni ratou veivosaki tiko kei Jisu. E rairai yaco na matalia oqo ena bogi, ni rui rarama vinaka. Ni vaka sara ga e yaco dina na veika e laurai oqo, e vakatura kina o Pita me tara e tolu na vale vakacevaceva, me ratou yadua o Jisu, Mosese, kei Ilaija. Ni se vosa tiko o Pita, e vakarurugi iratou e dua na o lumilumisa qai rogo mai kina na vosa: “Oqo na noqu Gone ni toko, au sa dauvinakata vakalevu; dou vakarogoci koya.”​—⁠Maciu 17:​1-6.

12, 13. E tarai iratou vakacava na tisaipeli i Jisu na raivotu ni veivakamataliataki, ena vuku ni cava?

¹² E se qai tukuna ga o Pita ni o Jisu e “Karisito, na Luve ni Kalou bula.” (Maciu 16:16) Ia vakasamataka mada me qai rogoca sara ga na Kalou me vakadeitaka oya kei na nona itavi na Luvena e lumuta! E vakaukauataka dina na nodratou vakabauta o Pita, Jemesa, kei Joni na nodratou raica na veivakamataliataki! Ni sa vaqaqacotaki vaka oya na nodratou vakabauta, sa ratou vakavakarau sara tu ga ina veika e tu mai liu, okati kina na itavi bibi eratou na vakaitavi kina ena ivavakoso.

¹³ E kabi dei tiko ena nodratou vakasama na tisaipeli na veivakamataliataki oya. Ni oti tale e 30 vakacaca na yabaki e vola o Pita: “Sa yaco vei koya [Jisu] mai vua na Kalou ko Tamana na vakarokoroko kei na vakadokadokai, ni sa rogo sara vua na domo ko ya mai nai ukuuku dina sara vakaoqo, O koya oqo na noqu Gone ni toko, au sa dauvinakata vakalevu. Ia na domo oqo mai lomalagi keitou sa rogoca, ni keitou a tiko kaya e na ulu-ni-vanua tabu.” (2 Pita 1:​17, 18) E uqeti Joni tale ga na ka e yaco oya. Ni oti e 60 vakacaca na yabaki e cavuta na kena yaco na veivakamataliataki ena nona vola: “Keitou a raica na nonai ukuuku, ni sa vaka nai ukuuku ni Le dua bauga sa vakatuburi maivei Tamana.” (Joni 1:​14) Ia ena sega ni iotioti ni raivotu era na raica na imuri i Jisu na veivakamataliataki.

Kuri Nodra Vakararamataki na Tamata Yalodina ni Kalou

14, 15. Ena sala cava soti e bula tiko kina o Joni me yacova ni lako mai o Jisu?

¹⁴ Ni sa vakaturi oti, e rairai o Jisu vei iratou na nona tisaipeli volekata na Wasa o Kalili. E tukuna vei Pita: “Kevaka ka’u sa vinakata me bula tikoga ko koya [o Joni] ka yacova na siga ka’u na lako tale mai kina, a cava oqo vei iko?” (Joni 21:​1, 20-​22, 24) E kena ibalebale beka na vosa oqo ni na bula dede duadua o Joni vei iratou na yapositolo? E via vaka kina, baleta ni qaravi Jiova tiko ena yalodina me voleka ni 70 tale na yabaki. Ia na vosa i Jisu oya e sega ni vakaibalebaletaki ga ina dede ni nona bula o Joni.

¹⁵ Na vosa “ka yacova na siga ka’u na lako tale mai kina” eda nanuma kina na vosa tale ga i Jisu “raica mada na Luve ni tamata ni sa lako mai e na nona matanitu.” (Maciu 16:28) Nona bula tiko o Joni me yacova ni lako mai o Jisu e kena ibalebale tale ga ni na qai soli vei Joni e dua na raivotu vakaparofisai ni nona lako mai o Jisu me veiliutaki ena Matanitu ni Kalou. Ni vakarau cava na bula i Joni, ni tiko vakavesu ena yanuyanu o Patimo, e qai soli vua na Vakatakila e lewena na veivakatakilakila vakaparofisai e so ena yaco ena “siga ni Turaga.” Ni tarai Joni vakalevu na raivotu vakasakiti oqo, ni tukuna o Jisu: “Sa voleka sara ni’u lesu tale yani,” e sega ni bera nona kaya o Joni: “Emeni! Ni lako mai Turaga Jisu.”​​—⁠Vakatakila 1:​1, 10; 22:⁠20, VV.

16. Na cava e bibi kina meda vakaukauataka tiko ga na noda vakabauta?

¹⁶ Era ciqoma ra qai vakabauti Jisu me Mesaia o ira na tamata lomadina ena imatai ni senitiuri. E vinakati mera vakaukauataki na tiko ena vakabauta baleta ni levu ena gauna oya era sega ni vakabauta. Ena vuku tale ga ni cakacaka e vinakati mera cakava o ira na vakabauta kei na veivakatovolei era na sotava. Sa vakadinadinataka oti o Jisu ni o koya e Mesaia, e solia tale ga vei ira na nona imuri yalodina na raivotu vakaparofisai me uqeti ira tiko. Eda sa tiko ena “siga ni Turaga” ena gauna oqo. Sa voleka me vakarusa o Karisito na vuravura ca i Setani, me vakabulai ira tale ga na tamata ni Kalou. E dodonu tale ga vei keda meda vakaukauataka na noda vakabauta ena noda vakayagataka kece na isolisoli vakayalo e vakarautaka vei keda o Jiova.

Vakabulai ena Gauna ni Rarawa kei na Butobuto

17, 18. Era duidui vakacava na imuri i Jisu kei ira na saqata na inaki ni Kalou ena imatai ni senitiuri? Na cava e qai dui yacovi rau?

¹⁷ Ni sa mate o Jisu, era muria ena yaloqaqa na tisaipeli na ivakaro i Jisu mera tukuni koya e “Jerusalemi, kei Jutia taucoko, kei Samaria, ka yacova nai yalayala kei vuravura.” (Cakacaka 1:⁠8) Dina ga nira vakacacani vakaukaua ena so na gauna, ia e vakalougatataka tiko ga o Jiova na ivavakoso lotu Vakarisito tauyavutaki vou ena nona vakararamataka tiko vakayalo qai vakaikuritaka tiko ga na kedra iwiliwili na tisaipeli.​​—⁠Cakacaka 2:​47; 4:​1-​31; 8:​1-8.

¹⁸ Ena yasana kadua, sa qai butobuto tiko ga na nodra ivalavala o ira na saqata tiko na itukutuku vinaka. E kaya na Vosa Vakaibalebale 4:​19: “Na nodra sala nai valavala ca sa vaka na butobuto: era sega ni kila na ka era sa tarabe kina.” Sa qai torocake ga na “butobuto” ena 66 S.K., na gauna era mai tu yavokiti Jerusalemi tiko kina na sotia ni Roma. Ni oti nodra vakasuka ena dua na gauna lekaleka, era lesu mai na kai Roma ena 70 S.K. ra qai vakarusa na koro. E kaya o Josephus, e dua na Jiu e daunitukutuku makawa, ni sivia e duanamilioni na Jiu era mate ena gauna oya. Ia, era vakabulai na lotu Vakarisito yalodina. Baleta? Nira muria na ivakaro i Jisu mera dro ena gauna era vakasuka kina ena dua na gauna lekaleka na mataivalu ni Roma.​​—⁠Luke 21:​20-​22.

19, 20. (a) Na cava era sega kina ni rerevaka na tamata ni Kalou na kena sa vakarau cava na vuravura ca oqo? (b) Na ka dina cava e vakatakila o Jiova vei ira nona tamata ni bera na 1914?

¹⁹ E vakatale ga oqori ena noda gauna. Na veivakararawataki levu sa roro tiko mai oqo ena vakarusai kina na vuravura ca i Setani. Ia era sega ni rerevaka na gauna oqori na tamata ni Kalou, ni a yalataka o Jisu: “Au sa tiko vata kei kemudou e na veisiga kecega, ka yacova nai vakataotioti kei vuravura.” (Maciu 28:20) Me vakaukauataka na nodra vakabauta na nona tisaipeli qai vakarautaki ira tale ga me baleta na veika era vakarau sotava, e vakaraitaka vakalailai vei ira o Jisu ena raivotu na lagilagi ni nona sa na Tui Lumuti. Vakacava ena gauna oqo? A vakayacori ena 1914 na ka e vakaraitaki oya ena raivotu. Oqo e vakaukauataka dina na nodra vakabauta na tamata ni Kalou! E yalataka vei ira e dua na gauna uasivi ena veigauna mai muri, qai toso cake tale tiko ga na kena vakatakilai vei ira na dauveiqaravi i Jiova na veika e baleta na Matanitu i koya na Mesaia. Ena gauna ni butobuto vakayalo oqo, “na nodra sala na yalododonu sa vaka na rarama sa cila tu, sa levu cake tiko na kena rarama ka yacova na siga levu.”​​—⁠Vosa Vakaibalebale 4:​18.

²⁰ Ni se bera mada ga na 1914, era sa kila rawa e dua na ilawalawa lailai lotu Vakarisito lumuti na veika dina me baleta na nona lesu mai na Turaga. Era raica rawa ni na tawarairai na nona lesu mai, me vaka erau vakaraitaka na rua na agilosi rau rairai vei ira na tisaipeli ena 33 S.K. ena gauna e lako cake kina i lomalagi o Jisu. Ni sa tabonaki Jisu e dua na o mai na matadra na tisaipeli, rau kaya na agilosi: “Ko Jisu oqo ko koya sa kau tani cake vei kemudou ki lomalagi, ena lako tale mai vakakina me vaka dou sa raici koya ni sa lako ki lomalagi.” (Neitou na matanivola kala.)​​—⁠Cakacaka 1:​9-​11.

21. Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga e tarava?

²¹ O ira ga na nona imuri yalodina era raica na nona lako cake o Jisu. Me vaka na veivakamataliataki, e sega ni kila o vuravura taucoko na veika e yaco. Ena vaka kina na nona lesu mai o Karisito ni sa veiliutaki ena Matanitu ni Kalou. (Joni 14:19) Era kila ga na nona tisaipeli lumuti yalodina na nona sa tiko me veiliutaki vakatui. Eda na raica ena ulutaga e tarava na kena tarai ira na kila oya, me lai tini sara ina nodra vakasoqonivata mai na vica vata na milioni ena qai lewai ira o Jisu e vuravura.​​—⁠Vakatakila 7:​9, 14.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Ni beitaki o Jisu ni beca na lawa ni Siga ni Vakacecegu kei na vosavakacaca, e vakadinadinataka vakacava ni o koya e Mesaia?

• E yaga vakacava vei iratou na tisaipeli taumada i Jisu na veivakamataliataki?

• Na cava e vakaibalebaletaka o Jisu ni na bula tiko o Joni me yacova ni lako mai?

• Na ivakaraitaki lailai cava e vakavatukana ena 1914?

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Vakadeitaka o Jisu ni o koya e Mesaia

[iYaloyalo ena tabana e 12]

Vakaukauataka na vakabauta na raivotu ni veivakamataliataki

[iYaloyalo ena tabana e 13]

Bula tiko o Joni me yacova ni ‘lako mai’ o Jisu