Na iVakavuvuli Dina e Vakadonuya na Kalou

MERA kila na lewe i vuravura na ivakavuvuli e dina qai vakadonuya na Kalou, ena dodonu me vakatakila vei ira na nona vakasama. Me vakarautaka tale ga vei ira na tamata kece. Io, sa dodonu vua na Kalou me cakava oqori, ni sala cava tale era na kila rawa kina na tamata na mataqali ivakavuvuli, sokalou, kei na ivalavala e vakadonuya o koya? E sa vakarautaka tu beka na Kalou na kila vaka oqori? Ke vaka kina, ena sala cava?

Ni dau vicasagavulu ga na yabaki na dede ni noda bula, ena rawa beka ni dua na tamata me veitaratara kei na kawatamata kece, me vakayagataki koya na Kalou me sala ni nona veitaratara kei keda? Sega. Ena rawa ga ke dua na ivolatukutuku e dei. O koya gona, ena sega li ni veiganiti me volai ena dua na ivola na veika e via vakatakila na Kalou? E dua vei ira na ivola makawa e tukuni ni uqeti vakalou, oya na iVolatabu. “Sai koya na Kalou sa vakavuna nai Vola Tabu kecega, a sa yaga oqo mei vakavuvuli, me vunauca na ca, me ia kina na vakadodonutaki, me ia kina na vakatavuvuli e na ka e dodonu,” e kaya e dua vei ira a vola na iVolatabu. (2 Timoci 3:​16) Meda dikeva mada vakavoleka na iVolatabu da qai raica, e vu mai kina na ivakavuvuli dina, se sega.

E Vakacava na Dede ni iVolatabu?

Na iVolatabu e dua vei ira na ivola makawa duadua ni vakatauvatani kei na so na ivola kilai levu ni lotu. A tekivu volai na imatai ni vica na iwasewase ni iVolatabu ni rauta na 3,500 na yabaki sa oti, qai mai vakacavari ena 98 S.K.a Dina nira a volavola e rauta ni 40 na tagane ena loma ni 1,600 vakacaca na yabaki, ia e sega ni veicoqacoqa na veika era vola. Baleta na Kalou e vakavuna na kena volai na iVolatabu.

Ena itukutuku ni veigauna, na iVolatabu tale ga e ivola e vakadewataki qai veisoliyaki vakalevu duadua. Veiyabaki ena veisoliyaki e rauta ni 60 na milioni na ilavelave ni iVolatabu taucoko, se vakatikina. Sa vakadewataki na iVolatabu taucoko se so na kena iwase ena sivia na 2,300 na vosa raraba kei na vosa ni yasana. Sivia ni 90 na pasede ni kawatamata e rawa nira wilika na iVolatabu taucoko se vakatikina ena nodra vosa. Na ivola oqo e ulabaleta rawa na iyala ni vanua, na duidui vakayavusa se vakamatatamata.

E Tuvai Vakacava na iVolatabu?

Ke tiko na nomu iVolatabu, vakacava mo dolava mo raica se tuvai vakacava? Taumada, cega na tabana e volai tu kina na lewenivola. Levu na iVolatabu ena kunei oqori ena tabana e liu, ena tuvai kina na yaca ni veivola yadua kei na naba ni taqanipepa me vakarawarawataka nomu kunea. O na raica ni vica vata na ivola yadua era dabani vata me iVolatabu. Na imatai ni ivola na Vakatekivu qai kena iotioti na Vakatakila. E wasei vakarua na iVolatabu. Na imatai ni 39 na ivola e vakatokai me iVolatabu Vakaiperiu, baleta e dua na kena iwase levu a volai ena vosa vakaiperiu. Na iotioti ni 27 na ivola e vakatokai me iVolatabu Vakirisi ni a volai ena vosa vakirisi. So era vakatoka na rua na iwase oqo me Veiyalayalati Makawa kei na Veiyalayalati Vou.

Na veivola ni iVolatabu e tiko na kedra dui wase kei na tikina me vakarawarawataka noda kunea. Nira volai na tikinivolatabu ena ivoladraudrau oqo, na imatai ni vika ni volai oti na yaca ni ivola e dusia na wase ni ivola, na ikarua ni vika e dusia na tikina. Kena ivakaraitaki na “2 Timoci 3:​16,” e vakaibalebaletaka na ikarua ni ivola i Timoci, wase 3, tikina e 16. Cega mada na tikina oya ena nomu iVolatabu.

E sega beka ni sala uasivi mo kila vinaka kina na iVolatabu na nomu wilika wasoma? So era raica ni yaga vakalevu nodra wilika taumada na iVolatabu Vakirisi, me tekivu ena ivola i Maciu. Ni o wilika e tolu se lima na wase ena dua na siga sa na rawa ni o wilika tasevu na iVolatabu ena dua na yabaki. Ia, o na vakadeitaka vakacava ni veika o wilika ena iVolatabu e vakavuna sara ga na Kalou?

E Rawa Beka ni Nuitaki na iVolatabu?

Na ivola e uqeti vakalou sa dodonu ga me lewena na ivakavuvuli e sega ni madra rawa qai yaga raraba ina noda bula, se vakaevei? E vakavotuya na iVolatabu na itovo ni bula ni tamata, e yaga gona na kena ivakavuvuli ina itabatamata kece, qai se yaga tiko ga nikua me vaka ga na gauna a volai kina. Laurai votu oqo ena ivunau kilai levu i Jisu, o koya a tauyavutaka na lotu Vakarisito. Oqo e volatukutukutaki ena Maciu wase 5 ina wase 7. E vakatokai na ivunau oqo me iVunau ena Ulunivanua. E sega ni vakatakila wale ga vei keda na sala eda na kunea kina na marau dina, ia e vakatakila tale ga na sala meda walia kina na veileqaleqati, meda masu vakacava, na noda rai me baleta na veika vakayago kei na vuqa tale na ka. Ena ivunau oqo kei na vo ni iVolatabu e tukuna vakamatata na ka meda cakava kei na ka meda kua ni cakava, me rawa nida vakamarautaka kina na Kalou, me vinaka tale ga na ivakarau ni noda bula.

Dua tale na vuna meda nuitaka kina na iVolatabu, oya ni donu vinaka na veika e tukuna tu me baleta na veika vakasaenisi. Kena ivakaraitaki, dua na gauna era a vakabauta tu e levu ni vuravura e rabaraba, na iVolatabu e kaya ni “mokimokiti na vuravura.”b (Aisea 40:​22, NW) Sivi e 3,000 na yabaki ni bera ni qai mai vakamacalataka o Sir Isaac Newton, na saenitisi kilai levu ni dreta tu na vuravura na igu se gravity, na iVolatabu sa tukuna oti tu ni ‘sa vakarubeci na vuravura ena ka sa sega.’ (Jope 26:7) Dikeva tale ga na kena cavuqaqataki na italetale ni wai, a se volai ni rauta na 3,000 na yabaki sa oti. “Sa dave tiko ki waitui na uciwai kecega; ia sa sega ni sinai na wasawasa; ki na tikina sa daudave maikina na veiuciwai, sa daulesu tale kina.” (Dauvunau 1:7) Io, o koya ga a bulia na lomalagi kei na vuravura a vakavuna tale ga na volai ni iVolatabu.

Na dina ni itukutuku ena iVolatabu e vakadeitaka ni vakavuna ga na Kalou. E sega ni vaka na itukuni na veika era volai ena iVolatabu. Nira a bula dina na tamata e volatukutukutaki kina, e veidonui vinaka na tikinisiga kei na vanua. Kena ivakaraitaki na Luke 3:​1, e tukuna “e nai katinikalima ni yabaki sa tui kina ko Tiperiu Sisa, ka sa kovana mai Jutia ko Ponitio Pailato, a sa turaga mai Kalili ko Eroti.”

O ira na dauvolaitukutuku makawa era dau vola ga na nodra qaqa kei na ka vinaka era cakava na nodra iliuliu, ia o ira era vola na iVolatabu era tukutuku ga vakadodonu, ra vakatusa sara mada ga na nodra cakacala. Kena ivakaraitaki, na vakatutusa i Tevita na tui e Isireli: “Au sa kitaka na ca levu e na ka ka’u sa cakava . . . ni’u sa cakava na ka lialia sara.” Na vosa oqori e volai tu vakamatata ena iVolatabu. (2 Samuela 24:10) Na dauvola iVolatabu o Mosese e volatukutukutaka e dua na gauna a sega ni nuitaka kina na Kalou dina.​—Tiko Voli mai na Lekutu 20:12.

E dua tale na ivakadinadina ni vu vakalou na iVolatabu, oya na kena vakayacori na parofisai a volatukutukutaki tu mai. E so na parofisai oqo e baleti Jisu Karisito. Kena ivakaraitaki, ni oti e 700 na yabaki me qai sucu o Jisu, a sa parofisaitaki tu ena iVolatabu Vakaiperiu ni o Koya e Yalataki ena sucu “mai Pecileema e Jutia.”​—Maciu 2:​1-6; Maika 5:2.

Vakasamataka mada e dua tale na ivakaraitaki. E kaya na iVolatabu ena 2 Timoci 3:​1-5: “Ni na yaco eso na gauna ni veivakararawataki e na veisiga maimuri: ni ra na daulomani ira walega na tamata, era na dauvinakata nai lavo, era na daubole, era na viavialevu, era na dauvosavakacaca, era na talaidredre kivei ira na nodra qase, era na sega ni vakavinavinaka, era na sega ni yalosavasava, era na caca veiwekani, era na dauyalayala ka lasu tale, era na dauveibeitaki vakailasu, era na sega ni daurawa na yalodra, era na daucudrucudru, era na daucati ira na tamata vinaka, era na dauveisoliyaki me mate, era na qaqa sodrosodro, era na yalolevu, era na lomana vakalevu na marau a ra na lomani koya na Kalou vakalailai; sa nodra ga na lotu vakarairai, ka sega vei ira na kena dina.” E sega li ni vaka tu oqori na itovo ni tamata nikua? A volai na veivosa oqo ena yabaki 65 S.K., ena 1,900 vakacaca na yabaki sa oti!

Na Cava e Vakavulica Vei Keda na iVolatabu?

Ni o wilika na iVolatabu, o na kunea ni oqo na ivurevure ni vuku vakalou. E tu kina na isaunitaro veivakacegui me vaka: O cei na Kalou? E bula dina na Tevoro? O cei o Jisu Karisito? Na cava e yaco kina na rarawa? Na cava e yacovi keda nida sa mate? Ena duidui na isaunitaro, ni na vakatau ga ena nodra vakabauta kei na nodra itovo vakavanua o ira era sauma na veitaro oqori. Ia, na iVolatabu e vakatakila na isau dina ni veitaro oqori kei na vuqa tale na ulutaga. Kuria oqo, na idusidusi uasivi duadua me baleta noda itovo, noda rai me baleti ira na so kei ira na iliuliu torocake e kune ga ena iVolatabu.c

Na cava e vakatakila na iVolatabu me baleta na inaki ni Kalou me baleta na vuravura kei keda na kawatamata? E yalataka: “Malua mada vakalailai, ena qai takali na tamata ca . . . Ia ko ira na yalomalumalumu era na taukena na vanua; ka na daumarau tiko e na veivakacegui vakaidina.” (Same 37:​10, 11) “Na Kalou ena tiko vata kei ira . . . [na kawatamata] . . . Ia na Kalou ena tavoya tani kecega na wai-ni-mata mai na matadra; ia ena sega tale na ciba, se na rarawa, se na tagi, ka na sega tale na vutugu: ni sa takali tani na ka makawa.” (Vakatakila 21:​3, 4) “Era na taukena na vanua ko ira na yalododonu, ka tiko kina ka sega ni mudu.”​—Same 37:29.

E parofisaitaki tale tu ga ena iVolatabu ni na vakaoti na ivalu, basulawa, itovo kaukaua, kei na veika ca kece. Sa na sega na tauvimate, qase, kei na mate. Ena yaco dina na bula tawamudu ena vuravura parataisi. Sa dua na inuinui totoka! Na veika kece oqo e vakaraitaka na nona lomani keda na Kalou!

Cava O na Cakava?

Na iVolatabu e nona iloloma vakasakiti na Dauveibuli. Na cava o na cakava me baleta na ivola oqo? E vakabauta e dua na turaga lotu Idu ni na yaga vua na kawatamata na itukutuku e vakatakila na Kalou, ke tekivu sara ga mai ena gauna se qai tauyavu kina na bula ni kawatamata. Nona raica rawa ni so na wase ni iVolatabu e se volai makawa sara mai na nodra ivola makawa duadua na lotu Idu, na Veda, e mani nanuma kina me wilika na iVolatabu qai dikeva tale ga na lewena.d E raica rawa tale ga e dua na parofesa ena univesiti mai Mereke ni na gadrevi vua me wilika taumada na iVolatabu ni bera ni vakalewa.

Na nomu wilika o qai muria na veika e tukuna na iVolatabu ena yaga vakalevu vei iko. E kaya na iVolatabu: “Sa kalougata na tamata . . . sa marau tiko ena vunau i Jiova; a sa vakananuma tiko na nona vunau e na siga kei na bogi. Ena tautauvata kei na kau sa tei e na bati ni uciwai, sa vuataka na vuana e na kena gauna, a drauna talega ena sega ni malai; ia na ka kecega sa cakava ko koya ena yaco.”e (Same 1:​1-3) O na marau ni vakacegui na nomu gagadre vakayalo ena nomu vulica na iVolatabu qai vakananuma vakatitobu na ka e tukuna. (Maciu 5:​3, NW) Ena dusimaki iko na iVolatabu ina bula e vakainaki kei na sala mo walia kina na nomu leqa. Io, “nida muria [na lawa ni Kalou ena iVolatabu] eda na kalougata kina.” (Same 19:​11, NW) Koya gona, ni o nuitaka na yalayala ni Kalou o na kalougata kina ena gauna oqo, qai vaqaqacotaka tale ga na nomu inuinui ena gauna se bera mai.

E uqeti keda na iVolatabu meda ‘vaka na gone sa qai sucu, meda gadreva nai vakavuvuli dina sa vaka na wainisucu dina.’ (1 Pita 2:2) Na nona bula na gonedramidrami e vakatau vakatabakidua ina kena kakana, qai dau tagica me yacova ni sa vakacegui. Eda na vaka tale ga oqori, na noda bula ena vakatau vakatabakidua ena kilaka e vakarautaka na Kalou. Bucina gona mo “gadreva,” se mo guta na nona Vosa. E kune ena iVolatabu na ivakavuvuli dina ni Kalou. Tekia me nomu isausau mo vulica wasoma na iVolatabu. Era na marau na iVakadinadina i Jiova era tiko ena nomuni yasayasa mera vukei kemuni me yaga vakalevu na veika oni vulica. Oni sureti mo ni veitaratara kei ira se mo ni volavola vei ira era tabaka na ivoladraudrau oqo.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 7]

Meda “gadreva” mada ga na Vosa ni Kalou. Vulica wasoma na iVolatabu

[iTaba ni Credit Line on ena tabana e 5]

NASA photo