Tagane kei na Yalewa​—iTavi Dokai me Rau Dui Qarava

NA KALOU o Jiova a buli Atama e liu, oti sa qai buli Ivi. Ni bera ni buli o Ivi, sa sotava toka o Atama e levu na ka ena nona bula. Ena loma ni gauna oqori, e vakaroti koya o Jiova ena so na ka. (Vakatekivu 2:​15-​20) A vakayagataki Atama na Kalou me vakadewa vei Ivi na ka e tukuni vua. E vakacolati gona me qarava na veika kece e vauca na sokalou.

Na ituvatuva vaka tale ga oqori e kune ena ivavakoso lotu Vakarisito, ena yaga ke da dikeva mada. E vola na yapositolo o Paula: “Au sa sega ni vakatara, na yalewa . . . me lewa na tagane ia me tiko lo ga, ni a buli e liu ko Atama ka qai muri ko Ivi.” (1 Timoci 2:​12, 13, VV) Sega ni kena ibalebale oqo mera sa galu tu ga na yalewa ena gauna ni soqoni ni lotu Vakarisito. Ena tiko lo ga se galu ena nona sega ni veileti kei na dua na tagane, beca nona ilesilesi, se me via veivakavulici ena ivavakoso. Ra lesi na tagane mera veiqaravi ena ivavakoso ra veivakavulici tale ga, ia era veitokoni na yalewa ena soqoni Vakarisito ena nodra vakaitavi ena levu na sala.

E vakaraitaka na yapositolo o Paula na itavi ni tagane kei na yalewa ena ituvatuva ni Kalou ena nona vola: “Sa sega ni vu mai vua na yalewa na tagane; sa vu mai vua na tagane na yalewa . . . Ia sa sega ni tu duaduaga na tagane ka me tu tani na yalewa, se tu duaduaga na yalewa me tu tani na tagane e na Turaga. Ni sa vu mai vua na tagane na yalewa, sa vaka talega kina na tagane e na vuku ni yalewa; ia sa vu mai vua na Kalou na ka kecega.”​—1 Korinica 11:​8-​12.

Era Qarava na Yalewa e So na iTavi Bibi

E levu na nodra itavi na yalewa ena Lawa a solia na Kalou vei ira na Isireli, e tu tale ga vei ira na galala mera saga ni cakava na ka. Kena ivakaraitaki, e tukuni ena Vosa Vakaibalebale 31:​10-​31 na “yalewa sa vinaka sara” e volia na lineni totoka qai cula vakamaqosa na nodratou isulu na lewe ni nona vuvale. E bau “cakava nai sulu lineni vakamatailalai, ka sa volitaka”! (Tikina e 13, 21-​24) Me “vaka na nodra waqa na tamata dauveivoli,” na yalewa vinaka sara ena vakasaqara na kakana vinaka, kevaka sara mada ga ena lakova vakayawa. (Tikina e 14) “Sa nanuma e dua na were, ka volia,” qai “tea na were-ni-vaini.” (Tikina e 16) E rawaka ena ‘vinaka ni nona veivoli.’ (Tikina e 18) Me ikuri ni nona “vakaraica vinaka na nodratoui valavala na nona lewe ni vale,” na yalewa makutu qai dau rerevaki Jiova e lomasoli ni vukei ira e so tale. (Tikina e 20, 27) Sa rauta me vakacaucautaki!​—Tikina e 31.

Ena lawa i Jiova a soli vei Mosese e vakatara vei ira na yalewa mera toso vakayalo. Kena ivakaraitaki eda wilika ena Josua 8:​35: “Sa sega ni dua na vosa e na ka kece ka vakarota ko Mosese, me sega ni wilika ko Josua, e na matadra nai soqosoqo taucoko ni Isireli, kei ira na yalewa kei na gone lalai, kei na vulagi era sa tiko vata kei ira.” Me baleti Esera na bete, e kaya na iVolatabu: “Sa kauta nai vola ni vunau ko Esera na bete kivei ira nai soqosoqo, ko ira na tagane kei ira na yalewa, kei ira kecega era sa yalomatua me ra kila rawa, e nai matai ni siga e nai kavitu ni vula. A sa wilika kina ko koya e na mata ni salatu sa donuya na matamata-ni-koro ni wai, mai na mataka ka yacova na siga levu, e na matadra na tagane, kei ira na yalewa, kei ira era kila rawa; a ra sa vakarorogo vakavinaka na tamata kecega ki nai vola ni vunau.” (Niemaia 8:​2, 3) E yaga vei ira na yalewa na kena dau wiliki vaka oqori na Lawa. Ra dau tiko tale ga ena solevu ni veisoqo vakalotu. (Vakarua 12:​12, 18; 16:​11, 14) Na kena e bibi duadua, oya ni rawa vei ira na yalewa ni Isireli ena gauna makawa mera veiwekani voleka kei na Kalou o Jiova ra qai rawa ni masuti koya yadudua.​—1 Samuela 1:​10.

Ena imatai ni senitiuri  S.K., era kalougata na yalewa dau rerevaka na Kalou nira qaravi Jisu. (Luke 8:​1-3) A lumuta na uluna kei na yavana e dua na yalewa ni vakayakavi tiko e Pecani. (Maciu 26:​6-​13; Joni 12:​1-7) So na yalewa a tiko maliwai ira a rairai kina o Jisu ni vakaturi oti. (Maciu 28:​1-​10; Joni 20:​1-​18) Ni sa lako oti i lomalagi o Jisu, e rauta ni le 120 era a sota, bau wili kina e so “na yalewa, kei Meri na tina i Jisu.” (Cakacaka 1:​3-​15) Sega ni vakabekataki ni levu se o ira kece na yalewa oqori era a tiko ena tabavale e cake e Jerusalemi ena Penitiko 33 S.K., na gauna e sobuti ira kina na tisaipeli i Jisu na yalo tabu ra qai vosataka vakacakamana na duivosavosa.​—Cakacaka 2:​1-​12.

Era okati tale ga na tagane kei na yalewa ena kena vakilai na vakayacori ni ka e tukuni ena Joeli 2:​28, 29, me vaka e cavuqaqataka na yapositolo o Pita ena Penitiko: “Au [o Jiova] na sovaraka na Yaloqu vei ira na tamata kece ga; era na parofisai ko ira na luvemuni tagane kei ira na luvemuni yalewa . . . Io, vei ira tale ga na noqu bobula, na tagane kei na yalewa, au na sovaraka vei ira na Yaloqu e na gauna ko ya.” (Cakacaka 2:​13-​18, VV) Dua na gauna ni oti toka na Penitiko 33 S.K., a sobuti ira na yalewa lotu Vakarisito na isolisoli ni yalo tabu. Era vosataka na duivosavosa ra qai parofisai, sega ni baleta na ka e se bera ni yaco, ia na ka dina ga vakaivolatabu.

Ena nona ivola na yapositolo o Paula vei ira na lotu Vakarisito e Roma, a tataunaki “Fipi na tacida yalewa” vei ira. E tukuni Taraifina tale ga kei Taraifosa, e vakatokai rau me rau yalewa “daucakacaka e na veika ni Turaga.” (Roma 16:​1, NW, 2, 12) Era sega ni lesi na ilala yalewa oqo mera veiqaravi ena ivavakoso lotu Vakarisito taumada, ia era kalougata ni digi ira na Kalou kei na levu tale na yalewa mera na tiko vata kei Luvena, o Jisu Karisito, ena nona Matanitu vakalomalagi.​—Roma 8:​16, 17; Kalatia 3:​28, 29.

Sa dua dina na itavi dokai era qarava nikua na yalewa dau rerevaka na Kalou! E kaya na Same 68:​11, (NW): “Sa solia na vosa o Jiova: era mataivalu levu na yalewa sa tukuna na itukutuku vinaka.” Mera vakavinavinakataki na yalewa vaka oqori. Kena ivakaraitaki, na nodra veivakavulici maqosa ena iVolatabu era sa ciqoma kina e levu na ivakavuvuli dina e vakadonuya na Kalou. Mera vakacaucautaki tale ga na yalewa vakawati lotu Vakarisito era vukei luvedra mera vakabauta, kei na nodra dau tokoni ira na watidra era vakacolati ena levu na itavi ni ivavakoso. (Vosa Vakaibalebale 31:​10-​12, 28) O ira tale ga na yalewa dawai e tiko na nodra itavi dokai ena ituvatuva vakalou, ra qai uqeti na tagane lotu Vakarisito mera ‘okati . . . ira na yalewa qase me vaka era tinadra kei ira na goneyalewa me vaka era ganedra ena yalosavasava sara.”​—1 Timoci 5:​1, 2, VV.

Levu Nodra iTavi na Tagane

Na tagane lotu Vakarisito e tu na nona itavi lesi vakalou, e namaki tale ga me vakayacora. E kaya o Paula: “Ka’u sa vinakata mo dou kila ni sa ulu ni tamata yadua na Karisito; ia na ulu ni yalewa na tagane; kei na ulu i Karisito na Kalou.” (1 Korinica 11:3) O Karisito e ulu ni tagane. Oya na vuna ena saumitaro kina vei Karisito na tagane, vua tale ga na Kalou. E namaka na Kalou me colata na nona itavi vakaulunivuvale ena yalololoma. (Efeso 5:​25) Oqori na itavi e lesi kina mai na gauna a tekivu bula kina.

E vakamacalataka na iVolatabu ni lesi ira na tagane na Kalou me salavata ga kei na nodra itutu vakaulunivale. Kena ivakaraitaki, a tukuna o Jiova vei Noa me tara na waqa me vakabulai kina na kawatamata ena Waluvu. (Vakatekivu 6:9–​7:​24) A yalataki vei Eparama nira na vakalougatataki na vuvale taucoko kei na veimatanitu ena vuku ni nona kawa. Na kawa oya e dusi Jisu Karisito tiko. (Vakatekivu 12:3; 22:18; Kalatia 3:​8-​16) E lesi Mosese na Kalou me kauti ira tani na Isireli mai Ijipita. (Lako Yani 3:​9, 10, 12, 18) A solia vei Mosese o Jiova na lawa e vakatokai me veiyalayalati ni Lawa, se Lawa i Mosese. (Lako Yani 24:​1-​18) Vaka kina na volai ni iVolatabu, era a vakaitavi ga na tagane.

Ni Ulu ni ivavakoso vakarisito o Jisu, a solia kina “nai solisoli eso vei ira na tamata [“tagane,” NW].” (Efeso 1:​22; 4:​7-​13) A vosa tiko vei ira na tagane o Paula ena gauna e cavuta kina na ivakatagedegede mera yacova na ivakatawa. (1 Timoci 3:​1-7; Taito 1:​5-9) Na ivavakoso gona ni iVakadinadina i Jiova era veiqaravi kina na tagane, era lesi mera qase se dauveiqaravi ni ivavakoso. (Filipai 1:​1, 2; 1 Timoci 3:​8-​10, 12) O ira ga na tagane era na veiqaravi vakaivakatawa ena ivavakoso lotu Vakarisito. (1 Pita 5:​1-4) Ia, me vaka sa vakamacalataki oti mai, e tiko tale ga e so na itavi bibi era lesi kina vakalou na yalewa.

Marau Nira Qarava Nodra iTavi

Nira vakayacora na nodra itavi lesi vakalou ena kauta mai na marau vei ira na tagane kei na yalewa. Ena marautaki tale ga na bula vakawati nira muria na yalewa kei na tagane vakawati na ivakaraitaki i Karisito kei na nona ivavakoso. “Kemuni na tagane vakawati,” e vola o Paula, “ni lomani ira na dui watimuni me vaka sa lomana na i soqosoqo lewenilotu na Karisito ka solia na nona bula e na vukuna . . . Mo ni dui lomani ira vaka tale ga kina na dui watimuni me vaka na nomuni dui lomani kemuni.” (Efeso 5:​25-​33, VV) Dodonu gona vei ira na tagane vakawati mera vakayacora na nodra itavi vakaulunivuvale ena yalololoma, mera kua ni dau nanumi ira ga. O Jisu e dau lomani ira qai karoni ira na lewe ni ivavakoso vakarisito, dina nira tamata ivalavala ca. E dodonu tale ga vua na tagane lotu Vakarisito me dau lomana qai karona na watina.

Na yalewa vakawati lotu Vakarisito me “vakarokorokotaka na watina.” (Efeso 5:​33) Me vuli gona mai na ivakaraitaki ni isoqosoqo lewe ni lotu. E kaya na Efeso 5:​21-​24: “Ka dou dui veivakamalumalumutaki kemudou vakai kemudou e na rere vei Karisito. Oi kemudou na yalewa vakawati, mo dou dui vakamalumalumutaki kemudou vua na watimudou, me vaka vei koya na Turaga. Ni sa ulu ni watina na tagane, me vaka sa ulu ni soqosoqo lewe ni lotu na Karisito, ia nai Vakabula talega ni yago ko koya. Ia me vaka sa malumalumu nai soqosoqo lewe ni lotu vei Karisito, me ra vaka talega kina na yalewa vei ira na watidra e na ka kecega.” So na gauna e dau ka ni bolebole toka se dredre mera vakamalumalumu na yalewa vakawati vei ira na watidra, ia oqo e “dodonu vua na Turaga.” (Kolosa 3:​18) Ena rawarawa sara nodra vakamalumalumu vei ira na watidra ke ra nanuma ni nodra cakava oqo era sa vakamarautaka tiko na Turaga, o Jisu Karisito.

Kevaka mada ga e sega ni vakabauta o tagane, se dodonu tiko ga vei yalewa vakawati lotu Vakarisito me vakamalumalumutaki koya vei watina. E kaya na yapositolo o Pita: “O i kemuni na yalewa vakawati, ni vakamalumalumutaka vaka kina na yalomuni vei ira na watimuni. Kevaka e so vei ira era sega ni vakabauta na vosa ni Kalou, e na rawa ni yaco me ra vakabauta e na vuku ni nomuni i vakarau ga na watidra, ka na sega ni yaga mo ni tauca e dua na vosa ni ra sa na raica tiko ga na nomuni i vakarau vakarokoroko ka savasava.” (1 Pita 3:​1, 2, VV) O Sera a vakarokorokotaki watina o Eparama, qai vakalougatataki me vakasucumi Aisake, yaco tale ga me tubu i Jisu Karisito. (Iperiu 11:​11, 12; 1 Pita 3:​5, 6) Sega ni vakatitiqataki ni Kalou ena vakalougatataki ira tale ga na yalewa vakawati era muria na ivakaraitaki i Sera.

Ena vakilai na sautu kei duavata nira vakayacora na tagane kei na yalewa na nodra itavi lesi vakalou. Ra na tini sotava kina na lomavakacegu kei na marau. Na nodra muria gona na ivakatagedegede vakaivolatabu, ena rokovi kina na itavi dokai e lesia vei ira na Kalou mera dui qarava.

[Kato ena tabana e 7]

Nodrau Rai me Baleta Nodrau iTavi Lesi Vakalou

“E ulunivale dauloloma qai yalovinaka o watiqu,” e kaya o Susan. “Keirau dau veivosakitaka na ka me vakatulewataki, ia ni tauca na nona lewa, au na ciqoma niu kila ni na yaga vei keirau. Au kunea na marau niu muria na ituvatuva i Jiova vei ira na yalewa lotu Vakarisito vakawati, e qaqaco vinaka tale ga kina na neirau bula vakawati. Keirau dau veivolekati, qai duavata ena kena rawati e so na isausau vakayalo.”

E kaya e dua na yalewa o Mindy: “Na itavi e lesia o Jiova vei ira na nona dauveiqaravi era yalewa e vakadeitaka ni lomani keimami. Na noqu dau dokai watiqu, rokovi koya, kei na noqu dau tokoni koya ena nona itavi ena ivavakoso, au sa vakavinavinakataka tiko vei Jiova na ituvatuva oqo.”

[iYaloyalo ena tabana e 5]

Na Kalou a lesi Noa, Eparama kei Mosese ena levu na itavi me salavata kei na itutu vakaulunivale i tagane

[iYaloyalo ena tabana e 7]

“Era mataivalu levu na yalewa sa tukuna na itukutuku vinaka”