Yalololoma Vei Au na Kalou

Talanoataka o Bolfenk Moc̆nik

“Kua ni yalolailai.” Qori na vosa ni veivakadeitaki nei Nana ena gauna e mokoti au kina. Era kauti au na sotia meu lai veilewaitaki. Tau na itotogi: yabaki lima e valeniveivesu. Era na rairai rarawataka e levu, ia au vakila na vakacegu. Meu talanoataka mada.

A YACO na veika e vakamacalataki e cake ena 1952 e Slovenia.a Ia e tekivu na noqu italanoa ena sivia na 20 na yabaki yani eliu ena 1930. Era tuvanaka ena noqu vanua na Gonevuli ni iVolatabu era kilai kina na iVakadinadina i Jiova ena gauna ya, na nodra papitaiso vata e dua na ilawalawa ena dua ga na siga. Rau a papitaiso tale ga kina o Berta kei Franz Moc̆nik na noqu itubutubu. Au se yabaki ono tiko ena gauna ya qai yabaki va o Majda na ganequ. Era dau mai sota na lotu vaKarisito ena neitou vale ena siti o Maribor.

Ena 1933 sa veiliutaki e Jamani o Adolf Hitler qai tekivu me vakararawataki ira na iVakadinadina i Jiova. Era toki i Yugoslavia e levu na iVakadinadina mai Jamani mera veivuke ena cakacaka vakavunau. Rau dau marautaka na noqu itubutubu na vakaicilitaki ira na tamata yalodina va qori. E dua vei ira au nanuma vinaka o Martin Poetzinger, a qai bala ena dua na gauna emuri me ciwa na yabaki ena nodra keba ni veivakararawataki na Nazi. Mai na 1977 me yacova nona takali ena 1988, a dua o koya na lewe ni iLawalawa Dauvakatulewa ni iVakadinadina i Jiova.

Ni sikovi keitou mai o Martin e dau vakayagataka noqu loga, o yau kei ganequ keirau dau moce vata kei rau na neirau itubutubu. E dua tiko na ivolalailai duiroka nei Martin, qai dau uqeta sara ga na noqu vakasama na veika e volai kina niu se gone. Au dau taleitaka na vakacega na ivola qo.

Gauna ni Veivakatovolei Levu

Ena 1936, ni torocake tiko ga na kaukaua ni veiliutaki nei Hitler, rau a lako na noqu itubutubu ena dua na soqo lavotaki ni veimatanitu a vakayacori mai Lucerne, e Suwitisiladi. Ni rogo vinaka na domo i Tata a digitaki me katoni nona wilika na ivunau vakaivolatabu, qai vakayagataki emuri mera rogoca na itaukei ni vale ena vanua taucoko o Slovenia. Oti ga vakalailai na soqo ni tikina lavotaki ya, sa ra tekivu vakararawataki vakaca na iVakadinadina e Urope. Levu era vakararawataki ra qai mate ena nodra keba ni veivakararawataki na Nazi.

Ena Sepiteba 1939, e cabolo na iKarua ni iValu Levu, ra qai tawana e so na iwase kei Yugoslavia na mataivalu ni Jamani ena Epereli 1941. Era sogo na koronivuli e Slovenia, qai vakatabui me keimami vosataka e matanalevu na neimami vosa. Era sega ni vakaitavi ena ivalu na iVakadinadina i Jiova nira tawaveitovaki ena veileti vakapolitiki.b Levu era vesu qai so era vakamatei​—okati kina e dua na cauravou au kilai koya vinaka, o Franc Drozg. Era veivakamatei voleka ga e vale na matayadra ni Nazi. E vaka au se dau raici Nana tu ga ni ubia na daligana ena isulu me kua ni rogoca na cabolo ni dakai. A kaya o Franc ena nona ivola ni vakamoce vua e dua nona itokani, “Daru qai sota ena Matanitu ni Kalou.”

Veivutunitaka na Ka Au Cakava

Au sa yabaki 19. Au qoroya na yalodina nei Franc, ia au rere. Au na mate tale beka ga? E malumalumu noqu vakabauta, au qai sega ni veiwekani voleka kei na Kalou o Jiova. Niu vakaroti meu curu ena mataivalu, e kaukaua noqu rere mai na noqu vakabauta, au mani lewena na mataivalu.

Au lesi meu lai tomani ira na sotia ena vanua era valuti Rusia tiko kina. Sega ni dede au raica na nodra mate vakayauyau na noqu itokani. E voravora qai vakadomobula na ivalu. Sa qai ca ga vakalevu noqu lewaeloma. Au kerea na veivosoti i Jiova kei na kaukaua meu muria na sala dodonu. Ena dua na kaba vakaivalu, e veilecayaki na neitou kabani ni ivalu, au kila ni gauna vinaka sara ga meu dro kina.

Keu tobo, au na vakamatei. Au kunea e so na ivunivuni au vuni voli kina ena loma ni vitu na vula. A rawa tale ga meu vakauta vei Majda e dua na postcard au vola kina: “Au sa biuta na noqu itaukei ni cakacaka makawa, qo au sa cakacaka vua e dua tale.” Au vakaibalebaletaka niu sa cakacaka vua na Kalou, ia au qai cakava qori ni oti tale e vica na yabaki.

Ena Okosita 1945, ni oti e tolu na vula nona soro o Jamani ina Matanitu Tovata, au sa qai lesu i Maribor. E marautaki ni keitou bulata kece na ivalu vakadomobula ya​—o tamaqu, tinaqu, ganequ kei au. Sa veiliutaki tiko ga ena gauna ya na matanitu vaKominisi, ra se vakararawataki voli ga na iVakadinadina i Jiova. E vakatabui vakamatanitu na cakacaka vakavunau, ia era cakacaka vakavunau vuni na iVakadinadina.

Ena Feperueri 1947, a tau na lewa meratou totogi mate o Rudolf Kalle, Dus̆an Mikić, kei Edmund Stropnik​—e tolu na iVakadinadina yalodina. Ia a veisau na itotogi qori me 20 na yabaki. Levu era kila na veika tawadodonu e vakayacori vei ira na iVakadinadina ni tabaka wasoma na tabana ni itukutuku. Ena noqu wilika na itukutuku qori, au veivutunitaka sara ga na ka au cakava. Au kila na ka e dodonu meu na cakava.

Au Vakaukauataki Vakayalo

Au kila ni dodonu meu tutaka na ka dina ena iVolatabu, au mani sasaga meu vakaitavi vuni ena cakacaka vakavunau. Ena noqu vulica vakatitobu na iVolatabu, e vakaukauataki au na yalo tabu meu biuta e so na ivalavala dukadukali, me vaka na vakatavako.

Ena 1951, au papitaiso me ivakaraitaki ni noqu yalayala vua na Kalou, tekivu muria tale na bula vaKarisito ni oti e tini na yabaki. Au sa qai vakila ni Tama dina o Jiova​—e yalodina, qai dei tu ga nona loloma. E dina ni cala na noqu vakatulewa niu se cauravou, ia e uqeti au na vosa ni veivakadeitaki ena iVolatabu me baleta na nona dau veivosoti na Kalou. Ni Tama dauloloma, na Kalou e vauci au tiko ga “e nai vau ni loloma.”​—Osea 11:4.

Ena gauna dredre ya, keimami dau vunau tawalokuci qai sega ni vakayacori na soqoni ena dua ga na vale ni iVakadinadina. Au vesu ni bera ni dua na yabaki noqu papitaiso. Ni bera na veilewai a vosa vakalekaleka vei au o Nana. Me vaka e cavuti ena itekitekivu ni ulutaga, a mokoti au qai kaya: “Kua ni yalolailai.” Au lomavakacegu qai yalodei niu totogitaki meu yabaki lima e valeniveivesu.

Au biu ena dua na sela lailai kei na tolu tale na kaivesu, rawa gona meu tukuna na ka dina ena iVolatabu vei ira ena rairai dredre me dua e vunau vei ira. E dina ni sega na iVolatabu kei na ivola vakaivolatabu, ia au kurabui niu nanuma rawa na tikinivolatabu kei na kena ivakamacala au a vulica ena vica vata na aua au dau vuli vakataki au kina ni bera niu vesu. Au tukuna tiko ga vei ira na vo ni kaivesu, ni na vukei au o Jiova meu vosota keu yabaki lima e valeniveivesu. Ia ke mani dolava na sala meu sereki totolo, o cei me tarova?

Galala ni Veiqaravi

Ena Noveba 1953, a vakarota na matanitu me keimami vosoti; ra sere tale ga na iVakadinadina i Jiova kece era tu e valeniveivesu. Au sa qai kila kina ni sa oti e rua na vula na kena vakadonui na neimami cakacaka vakavunau. Totolo sara na kena tuvanaki tale na ivavakoso kei na neimami cakacaka vakavunau. Keimami kunea e dua na rumu ena tabavale sara e ra ena lomadonu kei Maribor me keimami soqoni kina. E volai ena ivakatakilakila e kabi e lalaga: “iVakadinadina i Jiova​—iVavakoso o Maribor.” E vu sara ga mai lomai keimami na vakavinavinaka ni sa rawa me keimami qaravi Jiova ena marau.

Au tekivu cakacaka vakaitalatala vakatabakidua ena itekivu ni 1961. Ena rauta na ono na vula tarava, au sureti meu lai veiqaravi ena valenivolavola ni tabana ni iVakadinadina i Jiova e Yugoslavia, e tiko mai Zagreb, Croatia. E dua ga na rumu lailai ena valenitabana, eratou tiko kina e tolu na cauravou. Era dau mai veivuke ena siga na lotu vaKarisito era tiko voleka ena kena vakadewataki ena nodra vosa na Vale ni Vakatawa.

Era mai veivuke tale ga na yalewa lotu vaKarisito, ena nodra cula vata na draunipepa me ikuri ni cakacaka tale e so e vakayacori. Au cakava e so tale na cakacaka, okati kina na vakadewa, wiliwili, dau kau ivola, kei na kena kumuni qai maroroi na ivolatukutuku.

Veisau na iLesilesi

Ena 1964, au a lesi meu veiqaravi vakaivakatawa dauveilakoyaki, qo e okati kina nodra sikovi wasoma e vica vata na ivavakoso ni iVakadinadina i Jiova mera vakaukauataki vakayalo. Au mareqeta na cakacaka qo. Levu na gauna au na vodo basi se sitimanivanua niu lako mai na dua na ivavakoso ina dua tale. Niu sikovi ira na iVakadinadina era tiko ena koro lalai, au dau vodo basikeli se taubale, so na gauna na lobo ni yavaqu ena soso e yaco sara ena noqu qurulasawa.

So na ka e yaco e dau lasa. E dua na tacida tagane lotu vaKarisito a kauti au ina dua tale na ivavakoso ena kareti e dreta na ose. Ni keirau lako voli ena gaunisala kuvu, a lutu e dua na qiqi, keirau tini ruarua ina qele. Ni keirau rai cake e wadravi keirau tu na ose ni vaka e kurabui. Ena vica na yabaki emuri se dau lasa tiko ga vei keirau na ka e yaco ya. Au na sega ni guilecava na nodra loloma dina na noqu itokani ena veikoro oya.

Keirau tekivu veikilai kei Marika e dua na goneyalewa painia ena tauni o Novi Sad. E talei vei au na nona taleitaka na ka dina ena iVolatabu kei na nona gugumatua ena cakacaka vakaitalatala, au qai vinakata meu vakamautaki koya. Keirau veiqaravi ena cakacaka vakaivakatawa dauveilakoyaki ni oti neirau vakamau.

Ena gauna ni vakatatabu eratou vosota tale ga na veika dredre noqu vuvale. A beitaki vakailasu o tamaqu ni tokoni ira na meca ena ivalu, mani vakacegui kina mai na nona cakacaka. Dua na ka nona sasaga me cakacaka tale, ia e matewale qai vakayalolailaitaki koya sara ga. A malumu nona vakabauta ena loma ni dua na gauna, ia a vakaukauataki tale ni bera ni cava nona bula. A veiqaravi voli ena nona ivavakoso me yacova nona takali ena 1984. Na tinaqu yalomalumalumu qai yalodina a takali ena 1965. Ia o Majda se veiqaravi tiko ga ena ivavakoso mai Maribor.

Neirau Cakacaka Vakaitalatala e Austria

Ena 1972, keirau lesi kei Marika i Austria me keirau vunau vei ira e levu na kai Yugoslavia era toki e kea ena vuku ni cakacaka. Ni keirau kele yani e Vienna na koroturaga, keirau sega ni kila ni sa neirau ilesilesi tudei oya. Toso na gauna sa ra tauyavu na ivavakoso kei na iwasewase lalai vosa vaka Yugoslavia ena vanua taucoko o Austria.

E tekivu tale meu veiqaravi vakaivakatawa dauveilakoyaki, qai sikova na ivavakoso kei na iwasewase lalai e Austria taucoko. Emuri, keirau lesi me keirau sikova tale ga na ivavakoso vosa vaka Yugoslavia era tauyavu e Jamani kei Suwitisiladi. Au bau veivuke tale ga ena kena tuvanaki e levu na soqo ni tabacakacaka, soqo siga dua, kei na soqo ni tikina ena veivanua qori.

Ena so na gauna e dau mai tiko ena soqo ni tikina e dua vei ira na iLawalawa Dauvakatulewa, rawa gona me keirau sota tale kei Martin Poetzinger. Keirau veivosakitaka na veika a yaco ena rauta na 40 na yabaki sa oti ena nona dau mai vakaicili e vale. Au tarogi koya, “O vakasamataka noqu dau taleitaka na vakacega na nomu ivolalailai duiroka?”

E kaya “wawa.” Ni lesu mai e solia sara vei au na ivolalailai ya. “Taura qo me iloloma mai vua e dua na itokani,” e kaya. E tiki talei ni noqu laibri na ivola ya.

Tautauvimate​—Ia Au Gugumatua Tiko Ga

Ena 1983, a laurai vei au na kenisa. Sega ni dede sa tukuni ni na rawai au na mate ya. E gauna nuiqawaqawataki dina vei Marika, ia ena nona veiqaravi ena yalololoma kei na nodra veitokoni na mataveitacini au se marautaka tiko ga na bula.

Keirau se veiqaravi tiko ga kei Marika ena cakacaka vakaitalatala vakatabakidua e Vienna. Levu na gauna au lai vakadewa ena valenitabana ena mataka, ia o Marika e oga voli ga ena cakacaka vakaitalatala ena siti. Au marautaka vakalevu nira sa mai iVakadinadina i Jiova e sivia na 1,300 na kai Yugoslavia era toki mai i Austria ena vuku ni cakacaka. Keirau kalougata kei Marika ni keirau vakavulici ira e levu ena ka dina ena iVolatabu.

Ena vica na yabaki se qai oti ga qo, au a vakaitavi ena porokaramu ni kena vakatabui e so na valenivolavola ni tabana ena matanitu makawa o Yugoslavia​—e Croatia ena 1999 kei Slovenia ena 2006. Au dua vei ira na itabaqase era kerei mera vakamacalataka na itekitekivu ni cakacaka vakavunau ena veivanua qori ena rauta na 70 na yabaki sa oti.

E Tama dauloloma dina o Jiova qai tu vakarau me vosoti keda ena veika eda lekata kei na noda cala. Au vakavinavinaka vakalevu ni sega ni vakaraica o Jiova na cala! (Same 130:3) Io, e yalovinaka qai yalololoma dina vei au.c

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 16]

iMawi ina imatau: Noqu itubutubu, Berta kei Franz Moc̆nik, o yau kei Majda, e Maribor, Slovenia, ena veiyabaki ni 1940

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Kei na watiqu, o Marika