‘Dou Yadra’ Tiko

“Sa voleka nai vakataotioti ni ka kecega: dou . . . dauyadrava na masumasu.”​—1 PITA 4:7.

1. Na cava na usutu ni nona veivakavulici o Jisu?

E USUTU ni nona veivakavulici o Jisu Karisito e vuravura na Matanitu ni Kalou. Ena vuku ni Matanitu qori ena vakaraitaka kina o Jiova na dodonu ni nona veiliutaki e lomalagi vaka kina e vuravura kei na vakacerecerei ni yacana. E vakavulici ira gona nona tisaipeli o Jisu mera masu vua na Kalou: “Me yaco na nomuni lewa [“matanitu,” NW]. Me caka na lomamuni e vuravura me vaka sa caka mai lomalagi.” (Maciu 4:17; 6:9, 10) Na Matanitu qo sa na vakarau cavuraka laivi na ituvaki e lewa tu o Setani, qai liutaka na vakayacori ni loma ni Kalou e vuravura taucoko. A parofisaitaka o Taniela ni na “vurumemeataka ga ka vakaotia na veimatanitu oqori [ena noda gauna], ka na tu ga ka sega ni mudu” na Matanitu ni Kalou.​—Tani. 2:44.

2. (a) Era na kila vakacava na imuri i Jisu ni sa veiliutaki o koya ena Matanitu ni Kalou? (b) Na cava tale e dusia na ivakatakilakila?

² Ni bibi vei ira na imuri i Jisu na veiliutaki ni Matanitu ni Kalou, era tarogi koya kina: “[Na] cava nai vakatakilakila ni nomuni lako mai, kei nai vakataotioti kei vuravura?” (Maciu 24:3) Ena tiko na ivakatakilakila ni nona sa veiliutaki tawarairai e vuravura o Karisito ena Matanitu ni Kalou. Ena kilai na ivakatakilakila qori ena kena yaco e so na parofisai vakaivolatabu. Era na kila gona na imuri i Jisu era bula donuya na kena yaco na parofisai qori ni sa tekivu veiliutaki mai lomalagi o Jisu. Ena tekivu tale ga kina na gauna e vakatoka na iVolatabu me “iotioti ni veisiga” se icavacava ni ituvaki ca kei vuravura e sa takalevu tu nikua.​—2 Tim. 3:1-5, NW, 13; Maciu 24:7-14.

Yadra Tiko ena iOtioti ni Veisiga

3. Na cava mera yadra tiko kina na lotu vaKarisito?

³ E vola na yapositolo o Pita: “Sa voleka nai vakataotioti ni ka kecega: dou yalomatua kina, ka dauyadrava na masumasu.” (1 Pita 4:7) Mera yadrava na imuri i Jisu na veika e yaco tiko e vuravura mera na kila kina ni sa veiliutaki o koya ena Matanitu ni Kalou. Mera gumatua sara na yadra ni sa voleka ni tini na ituvaki ca kei vuravura. E kaya o Jisu vei ira nona tisaipeli: “Mo dou qai vakatawa: ni dou sa sega ni kila na tiki-ni-siga ena lako mai kina nai taukei ni vale [me vakatauca nona lewa ena vuravura i Setani].”​—Mari. 13:35, 36.

4. Veidutaitaka na itovo ni tamata e lewai ira tu o Setani kei ira na dauveiqaravi i Jiova. (Okata na kato.)

⁴ Sa liutaki ira tu e levu na tamata o Setani, ra qai sega ni kila na ibalebale ni veika e yaco tiko e vuravura. Era sega ni kila nona sa veiliutaki tiko ena Matanitu ni Kalou o Karisito. Ia era yadrava vinaka tu na imuri yalodina i Karisito na ibalebale dina ni veika era yaco tiko ena veisenitiuri sa sivi. Me tekivu mai na 1925, era a qai vakadeitaka na iVakadinadina i Jiova ni kena cabolo na iMatai ni iValu Levu kei na so na ka e yaco ni oti ya, e ivakadinadina ni a tekivu veiliutaki o Karisito ena Matanitu ni Kalou mai lomalagi ena 1914. E tekivu tale ga kina na iotioti ni veisiga ni ituvaki ca e lewa tu o Setani. Levu era raica na veika qori ra sega ni kila na kena ibalebale, ia era kidava na duidui levu ni se bera na iMatai ni iValu Levu vaka kina ni sa oti, me yacovi keda mai nikua.—Raica na kato “Tekivu na Tiko Yavavala.”

5. Na cava e bibi kina meda yadra tiko ga?

⁵ Sa voleka ni yabaki drau qo na kena yaco tiko e so na ka vakadomobula, e vakadinadinataka ga nida sa bula tiko ena iotioti ni veisiga. Sa voleka sara na gauna me na solia kina o Jiova vei Karisito na ivakaro me liutaki ira na mataivalu agilosi mera ravuta na vuravura i Setani. (Vkta. 19:11-21) Era uqeti kina na lotu vaKarisito dina mera yadra tiko ga. E bibi gona meda cakava qori nida waraka tiko na icavacava ni ituvaki ca qo. (Maciu 24:42) Meda yadrayadravaki tiko ga, da qai vakayacora vinaka na cakacaka e vakamatatataka o Karisito me caka e vuravura raraba.

Na Cakacaka e Vuravura Raraba

6, 7. Na toso cava e laurai ena kena vunautaki na itukutuku ni Matanitu ni Kalou ena iotioti ni veisiga qo?

⁶ Na cakacaka a parofisaitaki mera cakava tiko na dauveiqaravi i Jiova e tiki tale ga ni ivakatakilakila, me vakadinadinataka nida sa bula sara tiko ga ena otioti ni veisiga ni ituvaki ca kei vuravura. E vakamacalataka o Jisu na cakacaka ena vakayacori e vuravura raraba ni tukuna tiko na veika ena yaco ena iotioti ni veisiga. E okati tale ga ena nona parofisai na kena “vunautaki mada e vuravura taucoko nai tukutuku-vinaka oqo kei na matanitu, mei vakadinadina ki na veivanua kecega; sa na qai yaco emuri nai vakataotioti.”​—Maciu 24:14.

⁷ Vakasamataka mada e so na ka e vauci ena parofisai i Jisu. Era a lewe lailai ga na vunautaka na itukutuku vinaka ena gauna a tekivu kina na iotioti ni veisiga ena 1914. Ia qo sa tubu ina dua na iwiliwili vakaitamera. Sa sivia na vitu na milioni na iVakadinadina i Jiova era vunau tiko e veiyasa i vuravura, ra qai lewena e sivia na 100,000 na ivavakoso. E tini tale na milioni era a tiko kei ira na iVakadinadina i Jiova ena iVakananumi ni mate i Karisito ena 2008. Sa dua dina na tubu levu qori ni vakatauvatani kei na iwiliwili ena yabaki yani e liu.

8. Na cava e sega ni tarova kina noda cakacaka vakavunau na dau veitusaqati?

⁸ E levu gona era na rogoca na itukutuku ni Matanitu ni Kalou e vunautaki tiko e vuravura raraba ni bera ni tini na ituvaki ca qo! Ena toso ga na cakacaka qo, dina ni “kalou ni vuravura oqo” o Setani. (2 Kor. 4:4) E uqeta sara tu ga o koya na veika vakapolitiki, veika vakailavo, kei na lotu ena vuravura qo. Ia na cava e vakavuna na vuavuaivinaka ni cakacaka vakavunau? E macala ga ni tokona tiko o Jiova. E dina ni saga o Setani me tarova na vunautaki ni Matanitu ni Kalou, ia e veivakadrukai ga na toso ni vunau.

9. Na cava e rawa ni tukuni kina ni vaka na cakamana na noda rawaka vakayalo?

⁹ Na toso vinaka ni kena vunautaki na Matanitu ni Kalou, na tubu, kei na noda rawaka vakayalo na tamata i Jiova e rawa ni tukuni ni vaka na cakamana. E rawati ga na cakacaka vakavunau ena veitokoni ni Kalou, okati kina nona veidusimaki kei na nona veitaqomaki. (Wilika Maciu 19:26.) Eda vakadeitaka gona ni yalo tabu ga ni Kalou e uqeti ira na yadrayadravaki tiko ra qai tu vakarau ni veiqaravi, e vakadeitaka gona ni na vakayacori vinaka sara na cakacaka vakavunau qo, “sa na qai yaco emuri nai vakataotioti.” Io, sa roro voleka tiko mai na gauna qori.

“Veivakararawataki Levu”

10. E vakamacalataka vakacava o Jisu na veivakararawataki levu sa roro voleka tiko mai qo?

¹⁰ E vakatokai na ivakataotioti ni ituvaki ca kei vuravura me “veivakararawataki levu.” (Vkta. 7:14) E sega ni tukuna na iVolatabu na balavu ni gauna ena yaco tiko kina, ia e kaya ga o Jisu: “Ni na qai levu sara na rarawa [“veivakararawataki levu,” NW], ka sega ni vakakina eliu mai nai vakatekivu kei vuravura ka yacova na gauna oqo, ka na sega sara talega emuri.” (Maciu 24:21) Vakasamataka mada na veika rarawa sa yaco oti e vuravura, me vaka na iKarua ni iValu Levu era a mate kina e rauta ni 50 ina 60 na milioni, sa na qai ca sara vakalevu na veivakararawataki levu. Ena qai tini kece ena ivalu ni Amaketoni. Oya na gauna ena qai tala mai kina na nona agilosi o Jiova mera vakarusa vakadua na ituvaki ca kece kei vuravura e lewa tu o Setani.​—Vkta. 16:14, 16.

11, 12. Na ituvaki cava ena kilai kina ni sa tekivu na veivakararawataki levu?

¹¹ E sega ni tukuni ena parofisai vakaivolatabu na tikinisiga ena tekivu kina na veivakararawataki levu, ia e vakamacalataka ga ni na yaco e dua na ituvaki veivakurabuitaki me kilai kina na kena sa tekivu. Oya na nona vakarusai lotu lasu kece na matanitu vakapolitiki. Na parofisai vakaivolatabu ena Vakatakila wase 17 kei na 18, e vakatauvatani lotu lasu ina yalewa dautagane e veibutakoci tiko kei na veika vakapolitiki e vuravura. E tukuni ena Vakatakila 17:16 ni sa voleka sara qo na gauna ena vuki kina na veika vakapolitiki qori me “cata na yalewa dautagane, a ratou na kitaki koya me biu ka me luvawale; ia eratou na kania na lewena, ka vakamai koya sara e na buka waqa.”

¹² Na gauna e yaco kina qori, ena qai “vakacuruma ki lomadra [na veiliutaki vakapolitiki] na Kalou na gagadre me ra vakayacora kina na lomana” me rusa kina vakadua na lotu lasu kece. (Vkta. 17:17) E rawa gona ni kainaki ni veivakarusai qo e vu sara ga vakalou. Qori na nona vakatauca na lewa me baleti ira na lotu dauveivakaisini kece, sa dede sara nodra vakatavuvulitaka tiko na ivakavuvuli e veisaqasaqa kei na loma ni Kalou, era vakacacani ira tale ga na nona dauveiqaravi. E sega ni kidava tu o vuravura na nona sa vakarau rusa o lotu lasu, era kila ga na dausokalou yalodina i Jiova. Qori gona na itukutuku era sa wasea tiko yani ena iotioti ni veisiga qo.

13. Na cava e vakaraitaka ni na totolo ga na nona rusa o lotu lasu?

¹³ Era na kidacala na tamata ni sa rusa o lotu lasu. E dusia na parofisai ena iVolatabu ni so mada ga na “tui kei vuravura” era na tukuna me baleta na veivakarusai qori: “Isa! Isa! . . . e na dua bauga na aua sa yaco na nomu cudruvi.” (Vkta. 18:9, 10, 16, 19) Na kena tukuni ena iVolatabu “e na dua bauga na aua” e dusia na totolo ni ka ena caka vua.

14. Na cava ena cakava o Jiova nira sa ravuti na nona dauveiqaravi?

¹⁴ Eda kila nira na ravuti na dauveiqaravi i Jiova era vunautaka tiko na nona itukutuku ni veilewai, ena gauna sa rusa oti kina o lotu lasu. (Isik. 38:14-16) Ni yaco qori era na qai sota kei Jiova na meca, ni yalataka tu ni na taqomaki ira nona tamata yalodina. E tukuna: “E na noqu vuvu, kei na noqu cudru waqawaqa, ka’u sa kaya . . . ra na kila ni sai au ko Jiova.” (Wilika Isikeli 38:18-23.) Kaya na Kalou ena nona Vosa: ‘O koya e tarai kemudou [ira nona dauveiqaravi yalodina], e tara na loa ni mataqu.’ (Saka. 2:8) Nira saga gona na meca e veiyasa i vuravura mera ravuti ira na dauveiqaravi i Jiova, ena qai yavala o koya. Na nona yavala qori ena yacova sara yani na itinitini ni veivakararawataki levu—na Amaketoni. Ena liutaki ira na agilosi o Karisito mera vakatauca na lewa i Jiova ena vuravura e lewa tu qo o Setani.

Me Uqeti Keda Vakacava?

15. Me uqeti keda vakacava noda kila ni sa roro voleka tiko mai na iotioti ni ituvaki ca qo?

¹⁵ Me uqeti keda vakacava noda kila ni sa roro voleka tiko mai na iotioti ni ituvaki ca eda bula tu kina qo? E vola na yapositolo o Pita: “Ni na takali yani na ka kecega oqo, a cava nai valavala sa kilikili kei kemudou, e nai valavala savasava kei na daulotu.” (2 Pita 3:11) E dusia na veivosa qori ni bibi meda yadra tiko, oya meda muria na ivakatagedegede ni Kalou, me vakavotui tale ga ena ivakarau ni noda bula na sokalou e yavutaki ena noda lomani Jiova dina. E okati kina na noda gumatua ni vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou ni bera na ivakataotioti. A vola tale ga o Pita: “Sa voleka nai vakataotioti ni ka kecega: dou . . . dauyadrava na masumasu.” (1 Pita 4:7) Eda na volekati Jiova da qai vakaraitaka na noda lomani koya ena noda dau masu, da kerea na veidusimaki ni yalona tabu kei na nona ivavakoso e vuravura raraba.

16. Na cava meda muria kina vakavoleka na ivakasala ni Kalou?

¹⁶ Ena gauna rerevaki eda bula tu kina qo, e bibi meda muria vakavoleka na ivakasala ni Vosa ni Kalou: “Dou qai raici kemudou vinaka, mo dou i valavala vakayalomatua, mo dou kakua ni vakataki ira na lialia, mo dou vakataki ira ga na vuku, mo dou volia me nomudou na gauna, ni sa ca na veisiga oqo.” (Efeso 5:15, 16) Sa qai ca sara na ituvaki nikua ni vakatauvatani kei na veigauna sa sivi. E levu na ka sa vakarautaka o Setani mera kua kina ni cakava na loma i Jiova na tamata, se me vakasesei ira. Eda kila vinaka qori nida dauveiqaravi ni Kalou, da qai sega ni vinakata me dua na ka e vakavuna noda tawayalodina vua. Eda kila tale ga na ka e sa vakarau yaco, da qai nuitaki Jiova kina kei na nona inaki.​—Wilika 1 Joni 2:15-17.

17. Vakamacalataka mada na ka era na vakila o ira na vakabulai yani ena Amaketoni ni sa yaco na veivakaturi.

¹⁷ Ena yaco dina ga na yalayala totoka ni Kalou mera vakaturi tale na mate nira “na tu cake tale ko ira na mate, ko ira na yalododonu kei ira na sega ni yalododonu.” (Caka. 24:15) Sa bau veivakadeitaki dina na yalayala qori: “Ni na tu cake tale”! E sega ni vakataratututaki tale qori, ni yalataka sara ga o Jiova! E yalataka na Aisea 26:19: “Ena bula ko ira na nomu mate. . . . Dou yadra ka sere, koi kemudou ka tiko e na kuvu-ni-soso, . . . na qele ena biuti ira tani na mate.” A vakayacori taumada na vosa qori nira suka ina nodra vanua na tamata ni Kalou ena gauna makawa, eda nuidei gona ni na yaco dina qori ena vuravura vou. Sa na bau dua dina na gauna marautaki qori, nira na sota tale kei na wekadra lomani o ira na vakaturi mai! Io sa voleka sara qo na ivakataotioti ni vuravura i Setani, ena qai sosomitaka na vuravura vou ni Kalou! E bibi gona meda dau yadrayadravaki tiko!

O se Nanuma Tiko?

• Na cava na usutu ni nona veivakavulici o Jisu?

• E vakacava na rabailevu ni kena vunautaki na Matanitu ni Kalou?

• Na cava e bibi kina meda yadrayadravaki tiko?

• Na cava e uqeti iko me baleta na yalayala ena Cakacaka 24:15?

[Kato/​iYaloyalo ena tabana e 16, 17]

TEKIVU NA TIKO YAVAVALA

A vola ena 2007 o Alan Greenspan e dua na ivola, e kena ulutaga The Age of Turbulence: Adventures in a New World. Sa voleka ni 20 na yabaki nona jeameni tiko ni United States Federal Reserve Board, na isoqosoqo e qarava na veika kece me baleta na baqe ena vanua ya. E vakamacalataka o Greenspan na duidui ena ituvaki kei vuravura ni bera na 1914, kei na veika e yaco ni oti ya:

“E dikevi ena itukutuku ni bera na 1914 ni torocake na ivakatagedegede ni bula veimaliwai kei na veidokai e vuravura, e vaka sara ga mera uasivi tu na kawatamata. A mai cava ena ika19 ni senitiuri na nodra dau vakasaurarataki na tamata mera veiqaravi vakabobula. Kena irairai ni a lutu na iwiliwili ni ivalavala voravora era dau vakalolomataki kina e so. . . . E kilai levu tale ga na veivakatorocaketaki e veiyasa i vuravura ena ika19 ni senitiuri, e ta kina na gaunisala, vakaduri na talevoni, na cina livaliva, valeniyaloyalo, motoka, kei na veimataqali iyaya ni lomanivale. Na toso ni kilaka ena veiqaravi vakavuniwai, na vinaka ni kakana, kei na kena wasewasei vinaka na wai e dede kina na bula ni tamata . . . E sa nanumi ga ni sa na sega ni veisau na toso veivakurabuitaki sa roboti vuravura tu.”

Ia . . . “na iMatai ni iValu Levu e vakacacana sara vakalevu na tiko veimaliwai kei na veidokai ni tamata ni vakatauvatani kei na veivakamavoataki ena iKarua ni iValu Levu: na imatai ni ivalu e vakacacana sara ga na ka a nanumi taumada. E sega ni yali rawa vei yau na veiyabaki ni bera na iMatai ni iValu Levu, ni sega ni vakaiyalayala na ka e rawa ni cakava na tamata kei na nona rawaka. Ia e duidui sara nikua na noda rai mai na veisenitiuri sa sivi, nida sa vakila sara tiko ga na veika e yaco dina tiko. Vakacava na veika rerevaki sa yaco tu qo, na katakata mai ni draki, se nodra sasaga na dau valataka na dodonu ni tamata—ena veisautaka tale beka na noda vuravura sa torocake totolo sara tiko qo me vaka ga na veisau ena iMatai ni iValu Levu? E sega ni dua e rawa ni vakadeitaka na kena isau.”

E nanuma lesu o Greenspan na gauna se vuli kina, na ka e kaya e dua na qasenivuli ni veika vakailavo o Parofesa Benjamin M. Anderson (1886-1949): “O ira na vakayalo toka ra qai kila na veika e yaco ni se bera na iMatai ni iValu Levu, era diva lesu na gauna ya. Na bula nuidei ena gauna ya e se sega ni bau vakilai tale.”—Economics and the Public Welfare.

Qori tale ga na ka e tukuni ena dua na itabataba ni ivola e vakatokai A World Undone, e vola o G. J. Meyer, e taba ena 2006. E volai kina: “Dau tukuni ni ‘veisautaka na ka kece’ na ituvaki lelevu a yaco ena veigauna sa oti. E dina qori ena veika e yaco ena iValu Levu [mai na 1914 ina 1918]. E veisautaka dina na ka kece na ivalu ya: sega ni veisautaka ga na iyalayala ni vanua, na matanitu kei na ka a yaco ena veivanua, ia e veisautaka sara ga na ivakarau ni nodra rai na tamata me baleta na vuravura kei na ka e baleti ira. Sa vaka me yali tiko vei ira e dua na ka, sa cavuka vakadua na nuidei era a vakila tu e liu ni bera na ivalu, ni vakatauvatani kei na kena era sa bula tu kina nikua.”

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Ena vakayagataki ira na agilosi kaukaua o Jiova ena Amaketoni