“Na Gauna Meda Galu Kina”

“NI VAKA na siliva na vosa, ena vaka na koula na tiko lo.” Qori e dua na ivosavosa makawa mai Esia. E tautauvata kei na ivosavosa vakaIperiu e tukuni ena Brewer’s Dictionary of Phrase and Fable: “Ke isau ni dua na vosa e dua na sikeli, ena rua na sikeli ni o galu.” A vola na tui vuku e Isireli makawa, o Solomoni: “Sa dui vagauna na ka kece ga, dui vagauna tale ga na ka kece sa caka e ruku i lomalagi . . . na gauna meda tiko lo [“galu,” NW] kina, kei na gauna meda vosa kina.”​—Dauv. 3:1, 7, The New English Bible.

Na gauna cava ena veiganiti kina me tiko lo, se galu kina e dua? E kunei vakalevu ena iVolatabu na vosa “tiko lo” kei na “galu.” E vakayagataki e rua na vosa qo ena tolu na basoga ni noda bula e veiganiti kina meda tiko lo se vagagalu. Meda dikeva mada na noda tiko lo se vagagalu e ivakaraitaki ni noda veidokai, yalomatua, vuku, yaga tale ga ena kena vakasamataki vakabibi ni ka.

iVakaraitaki ni Veidokai

E ivakaraitaki ni veidokai se vakarokoroko na noda dau tiko lo se vagagalu. E kaya na parofita o Apakuki: “Ko Jiova sa tiko e na nona vale tabu: me vakadirorogo [“tiko lo,” NW] e matana ko vuravura kecega.” (Apak. 2:20) O ira na dau sokalou ena yalodina mera “waraka vakayalomalua [“vakanomodi,” NW] tale ga na veivakabulai maivei Jiova.” (Lele 3:26) E lagata na daunisame: “Vakarorogo vei Jiova, ka waraki koya tiko: kakua ni vakararawataki iko e na vuku i koya sa tamata yaco tiko.”​—Same 37:7

Eda rawa beka ni galu tiko ga qai vakacaucautaki Jiova? Sega li nida dau qoroya eso na ibulibuli totoka ni Kalou, qai sega na vosa eda tukuna rawa kina? Nida vakasamataka na ibulibuli totoka qori, sega li nida sa vakacaucautaka tiko na Dauveibuli e lomada? E tekivuna na daunisame o Tevita e dua nona sere: “Kemuni na Kalou mai Saioni, e veiganiti me vakayacori vei kemuni na veivakacaucautaki kei na vakanomodi; keimami na vakayacora na neimami yalayala vei kemuni.”​—Same 65:1, NW.

E dodonu meda dokai Jiova kei na veika e tukuna. Kena ivakaraitaki, ena gauna sa tatau tiko kina na parofita ni Kalou o Mosese vei ira na lewe ni matanitu o Isireli, era duavata kei koya na bete mera uqeti ira kece na tiko ena gauna ya, e kaya: “Vakarorogo . . . , ni vakarorogo ki na vosa i Jiova na nomuni Kalou.” A vinakati vei ira mada ga na gone lalai ni Isireli mera vakarorogo matua ena gauna e wiliki kina na Lawa ni Kalou. “Vakasoqoni ira na tamata,” e kaya o Mosese “na tagane kei na yalewa, kei na gone lalai . . . ka me ra vuli kina.”—Vkru. 27:9, 10; 31:11, 12.

E veiganiti dina meda vakarorogo matua na dauveiqaravi ni Kalou nikua ena gauna eda vakasalataki kina ena soqoni vaKarisito kei na soqo ni tikina lelevu! Ni dau talaucaki mai ena buturara na ka dina vakaivolatabu, e ivakaraitaki beka ni noda doka na Vosa ni Kalou kei na nona isoqosoqo na noda dau veivosaki tiko? Ni vakacagau tiko na porokaramu, e gauna veiganiti sara ga qori meda vagagalu da qai vakarorogo.

Ke drau veivosaki tiko mada ga kei na dua, e ivakaraitaki ni veidokai na nomu dau vakarorogo vinaka. Kena ivakaraitaki, e tukuna na peteriaki o Jope vei ratou na beitaki koya voli: “Dou vakavulici au, ka’u na tiko lo.” A tu vakarau o Jope me vakarorogo se me tiko lo ena gauna ratou vosa kina. Ena gauna e vosa kina o koya, sa qai kerea: ‘Dou galu mada, meu vosa.’​—Jope 6:24; 13:13.

iVakaraitaki ni Yalomatua kei na Vuku

E kaya na iVolatabu: “Ko koya sa tarova na tebenigusuna sa vuku.” “Na tamata yalomatua sa na tiko lo.” (Vkai. 10:19; 11:12) Vakasamataka mada nona vakaraitaka na yalomatua kei na vuku o Jisu ena nona dau tiko lo se galu. Ni kila ni na sega ni yaga me vosa vei ira na nona meca, “a sa galu ga ko Jisu.” (Maciu 26:63) Oti oya, ni veilewaitaki koya o Pailato, a “sega ni vosa ko koya.” E vakatulewataka vakayalomatua me kua ni vosa, me qai tukuni koya ga na kena irogorogo.​—Maciu 27:11-14.

E ka vakayalomatua tale ga meda dau galu se tiko lo ena gauna eda vakacudrui kina. “O koya sa berabera ni cudru sa vuku sara,” e kaya e dua na vosa vakaibalebale, “ia ko koya sa yalo vakariri sa vakarewataka na lialia.” (Vkai. 14:29) Ni yaco e dua na ituvaki dredre o qai sauma ena yalototolo, o na veivutunitaka na veika o tukuna. Ena ituvaki va qo, eda dau tukuna kina eso na ka lialia, e vakavuna ga meda sega ni vakacegu.

E ka vakayalomatua gona meda dau qarauna na ka eda tukuna nida tu vata kei ira na tamata ca. Na gauna eda tusaqati kina ena cakacaka vakaitalatala, de vinaka cake meda galu se tiko lo. E ka vakayalomatua tale ga meda dau tiko lo ena gauna era veiwali ca se vosa velavela kina o ira eda vuli vata se cakacaka vata, eda vakaraitaka kina nida sega ni taleitaka na ka era tukuna. (Efeso 5:3) “Ka’u na tarova na gusuqu e nai tarovi,” e vola na daunisame, “ni ra sa tu e mataqu na tamata caka ca.”—Same 39:1.

O koya e “yalomatua” ena sega ni tukuna na ka e vunitaki. (Vkai. 11:12) Na lotu vaKarisito dina ena lewa vinaka na gusuna me kua ni lasika na itukutuku e sega ni dodonu me kilai. Mera dau qaqarauni ena tikina qori na qase ni ivavakoso, ena vuku ni nodra veinuitaki na lewe ni ivavakoso.

Dina ni sega ni rogo na vosa nida galu toka, ia e yaga sara. E dua na dauvolaivola ena ika19 ni senitiuri o Sydney Smith, e turaga ni Peritania, a vola me baleta e dua rau a bula vata: “E talei na veivosaki kei koya ni tiko na gauna e galu kina.” Koya gona, ni rau veivosaki e veisiga e rua na itokani, me tiko na gauna rau vosa kina, rau vakarorogo tale ga. O koya e laulau nona veivosaki e dodonu me dau vakarorogo vinaka tale ga.

“Ni sa levu na vosa ena sega ni yali na ka ca,” e vakarota o Solomoni, “ia ko koya sa tarova na tebenigusuna sa vuku.” (Vkai. 10:19) Ke lailai na ka e tukuni, ena lailai na kena vosataki na ka ca. Io, ni “sa tiko lo na lialia, sa nanumi me tamata vuku: ka ni sa qamuta na gusuna, sa nanumi ni tamata yaloqaseqase.” (Vkai. 17:28) Meda dau masuti Jiova gona me ‘vakaraica na katuba ni tebenigusuqu.’​—Same 141:3.

Meda Dau Vakasama Kina Vakatitobu

E tukuna na iVolatabu me baleti koya e muria na sala ni yalododonu ni “sa vakananuma tiko na nona vunau [na Kalou] e na siga kei na bogi.” (Same 1:2) E tukuna na Amplified Bible: “Na Nona lawa . . . e dau vakasamataka vakatitobu . . . ena siga kei na bogi.” Na ituvaki cava ena veiganiti kina meda vakasama vakatitobu?

O Aisake na luvei Eparama na peteriaki, “a sa lako yani . . . ki na veiwere e na yakavi me vakanananu.” (Vkte. 24:63) E digia e dua na gauna kei na vanua vakanomodi me vakasama kina vakatitobu. A dau vakasama vakatitobu tale ga o Tui Tevita ena bogi ni vakanomodi tu na vanua. (Same 63:6) Na turaga uasivi mada ga o Jisu a saga me dau tiko taudua me vakasama kina vakatitobu, me yawaki ira na ilala levu, ena vanua vagalala e veiulunivanua, vanua dravuisiga kei na so tale na vanua vakanomodi.​—Maciu 14:23; Luke 4:42; 5:16.

E veivakabulabulataki na tiko vakanomodi. Eda rawa ni dikevi keda kina vakatitobu—e bibi qo ena noda vakavinakataki keda. E rawa tale ga nida lomavakacegu kina. Nida digia na vanua vakanomodi meda vakasama kina vakatitobu, ena uqeti keda meda kila na iyalayala ni ka eda rawata da qai yalomalumalumu. Eda na kauaitaka tale ga vakalevu na veika e bibi cake ena noda bula.

E vinaka meda dau tiko lo se galu, ia e tiko tale ga na ‘siga [“gauna,” NW] meda vosa kina.’ (Dauv. 3:7) Era ogaoga tiko nikua na dausokalou dina ena kena vunautaki na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou ena “veivanua kecega.” (Maciu 24:14) E marautaki dina na itukutuku eda rogoca ena kena tubu tiko ga na kedra iwiliwili na dausokalou dina. (Maika 2:12) Meda saga mada ga ena noda igu kece meda tokoni ira na gumatua tiko ni vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou, ra tukuna tale tiko ga na cakacaka veivakurabuitaki ni Kalou. Nida vakaitavi tiko ena cakacaka bibi qo, me laurai mada ga ena noda bula nida dau raica me vaka na koula na noda dau tiko lo ena so na gauna.

[iYaloyalo ena tabana e 3]

Meda dau vakarorogo da qai vuli ena gauna ni soqoni vaKarisito

[iYaloyalo ena tabana e 4]

De vinaka meda dau galu ena gauna eda vosavakacacataki kina ena cakacaka vakaitalatala

[iYaloyalo ena tabana e 5]

E yaga na noda dau galu se tiko lo nida vakasamataka vakatitobu na ka