‘Meda Gumatua ena Cakacaka Vinaka’!
“O koya [Jisu] ka soli koya e na vukuda, me voli keda mai nai valavala ca kecega, me vakasavasavataki keda vua me da nona tamata talei, ka lomakatakata [“gumatua,” NW] e na cakacaka vinaka.”—TAITO 2:14.
1. Na cava a yaco ena valenisoro ni lako yani kina o Jisu ena ika10 ni Naisani, 33 S.K.?
ENA ika10 ni Naisani, 33 S.K. ni se vo e vica na siga me tekivu kina na kanavata ni Lakosivia, era soqo vata ena marau e lewe levu na dausokalou ena valenisoro e Jerusalemi. Na cava ena yaco ni tadu mai o Jisu? Ena ikarua ni gauna, e vakasavi ira na dauvolivolitaki kei ira na volivoli tiko ena valenisoro. Eratou volatukutukutaka qo na dauvola Kosipeli o Maciu, Marika kei Luke. E vukica nodra teveli na dau veisau ilavo kei na nodra idabedabe na volitaki ruve. (Maciu 21:12; Mari. 11:15; Luke 19:45) A sega ni guce o Jisu, a gugumatua tiko ga me vaka e laurai ena tolu na yabaki yani e liu, ni a cakava na ka vata ga qori.—Joni 2:13-17.
2, 3. Eda kila vakacava ni sega ni yala ga ena vakasavasavataki ni valenisoro na nona gugumatua o Jisu?
2 E vakaraitaka na ivola i Maciu ni sega ni yalani ga na gugumatua i Jisu ena kena vakasavasavataki na valenisoro. A vakabulai ira tale ga na mataboko kei na lokiloki era torovi koya yani ena valenisoro. (Maciu 21:14) E tukuni ena ivola i Luke eso tale na ka a cakava o Jisu. “A sa vakatavuvuli tiko [o Jisu] e na vale ni soro e na veisiga.” (Luke 19:47; 20:1) E laurai votu nona gugumatua o Jisu ena cakacaka vakaitalatala.
3 Dua na gauna e muri, a vola na yapositolo o Paula vei Taito qai vakamacalataka ni o Jisu a “soli koya e na vukuda, me voli keda mai nai valavala ca kecega, me vakasavasavataki keda vua me da nona tamata talei, ka lomakatakata [“gumatua,” NW] e na cakacaka vinaka.” (Taito 2:14) E rawa vakacava meda ‘gumatua ena cakacaka vinaka’ nikua? Ena uqeti keda vakacava na nodratou ivakaraitaki vinaka na tui kei Juta?
Gumatua ena Vunau kei na Veivakavulici
4, 5. Eratou vakaraitaka vakacava na va na tui e Juta na nodratou gumatua ena cakacaka vinaka?
4 Eratou a tuvanaka o Esa, Jiosafati, Esekaia kei Josaia na kena cavuraki laivi na qaravi matakau e Juta. A “sa kauta tani ko koya [Esa] nai cabocabo-ni-soro tani, kei na veitikina cecere, a sa musumusuka na matakau, ka taya sobu na veikalouyalewa ni veikau.” (2 Vei. 14:3) Ni gumatua na qaravi Jiova o Jiosafati, a “kauta tani talega ko koya na tikina cecere kei na kalouyalewa ni veikau mai Juta.”—2 Vei. 17:6; 19:3.a
5 Ni oti na soqo bibi ni Lakosivia a tuvanaka o Esekaia e Jerusalemi, era gole “yani ko ira kecega na Isireli sa tiko maikea ki na veikoro e Juta, ka vorolaka na veimatakau, ka taya sobu na veikalouyalewa ni veikau, ka talaraka sobu na veitikina cecere, kei nai cabocabo-ni-soro, e na nodra veiyasana kecega na Juta kei Penijamini, mai Ifireimi talega kei Manasa, a ra sa ia tiko ka vakaotia kece sara.” (2 Vei. 31:1) A tekivu veiliutaki vakatui o Josaia ni se qai yabaki walu ga. E kaya na iVolatabu: “A sa vakatekivu ko koya me vakasaqara na Kalou i Tevita na tamana, e nai kawalu ni yabaki ni nona lewa, ni sa gone tiko: ia e na kenai katinikarua ni yabaki, sa vakatekivu me vakasavasavataki Juta kei Jerusalemi mai na veiyasana cecere, kei na kalouyalewa ni veikau, kei na matakau ceuceu, kei na matakau sa vakawaicalataki.” (2 Vei. 34:3) O koya gona, ratou a gumatua ena cakacaka vinaka na va na tui qori.
6. Na cava e rawa ni vakatauvatani kina na noda cakacaka vakaitalatala kei na ka ratou cakava na tui yalodina kei Juta?
6 E tautauvata tale ga qori ena gauna qo, eda vakaitavi tiko ena cakacaka mera sereki kina na tamata mai na ivakavuvuli ni lotu lasu, okati kina na qaravi matakau. E duidui na tamata eda vosa vei ira ena noda vunau e veivale. (1 Tim. 2:4) E nanuma lesu e dua na goneyalewa ni Esia na nona dau sokaloutaka o tinana na veimataqali matakau era tu e nodratou vale. A vakasamataka na goneyalewa qo ni sega ni matakau kece era matataka na Kalou dina, e dau masu gona me kila na Kalou dina. Dua na gauna a veivosaki kei na rua na iVakadinadina rau tukituki yani e nodratou vale, rau a tu vakarau me vakavulici koya me kila na yaca ni Kalou dina, o Jiova. A marautaka vakalevu nona vulica na ka dina me baleti ira na matakau! Ena gauna qo, e sa gugumatua tiko ena cakacaka vakavunau, qai vakavulici ira tale eso me baleti Jiova kei na nona inaki.—Same 83:18; 115:4-8; 1 Joni 5:21, VV.
7. Eda na vakatotomuri ira vakacava na qasenivuli era gole ina vanua taucoko o Juta ena gauna a veiliutaki tiko kina o Jiosafati?
7 Nida cakacaka vakavunau e veivale, eda dau tara vinaka beka na noda yalava ni vunau? Ena ikatolu ni yabaki ni nona veiliutaki o Jiosafati, a tala e lima na turaga se ravouvou, ciwa na Livai kei na rua na bete. A vakarota me ratou gole ena koro kece me vakavulici ira na lewenivanua ena lawa i Jiova. A laulau dina na nodratou veivakavulici ena vanua taucoko o Juta nira rerevaki Jiova kina na veimatanitu voleka. (Wilika 2 Veigauna 17:9, 10.) Ni duidui na gauna kei na siga eda vunau kina e veivale, eda na rawa ni veivosaki vata kei na vica tale na lewenivale.
8. E rawa nida vakarabailevutaka vakacava noda cakacaka vakavunau?
8 E levu na dauveiqaravi ni Kalou ena gauna qo era toki ina vanua e vinakati kina vakalevu na dautukutuku gugumatua. O na rawa beka ni cakava qori? Eso vei keda ena sega ni rawa ni toki, ia eda rawa ni vunau vei ira e duatani na nodra vosa era tiko tikivi keda. Ni duidui na matatamata e sotava ena nona yalava ni cakacaka vakavunau, e vulica kina o Ron, sa yabaki 81, na vosa ni veikidavaki ni 32 na vosa! Dua na gauna ga qo, a sotava e dua na veiwatini mai Aferika e gaunisala qai kidavaki rau ena nodrau vosa, na vosa vakaYoruba. Rau tarogi Ron ke sa bau lesu mai i Aferika ena dua na gauna. Ni sauma o koya sega, rau taroga se kila vakacava na nodrau vosa. A vunau sara vei rau o Ron. Erau taleitaka na taura eso na mekesini, rau qai tukuna vua na vanua rau vakaitikotiko kina. A solia sara o Ron na itukutuku qo ina dua na ivavakoso voleka me rawa ni tekivutaki kina nodrau vuli iVolatabu.
9. Na cava e bibi kina meda wilika na iVolatabu ena cakacaka vakavunau? Tukuna e dua na ivakaraitaki.
9 O ira na qasenivuli a vakarota o Jiosafati mera lakova na vanua, era kauta vata kei ira na “[i]vola ni vunau i Jiova.” E vuravura raraba, eda gumatua na veivakavulici ena iVolatabu, ni Vosa ni Kalou. Eda vakaraitaka na bibi ni iVolatabu ena cakacaka vakavunau ena noda wilika sara ga vei ira na vakarorogo, mera raica na ka e volai tu kina. E dua na itaukeinivale a tukuna vei Linda e dua na iVakadinadina, ni tauvi watina tiko na stroke, ena sega kina ni veivosaki vakadede. A kaya ena rarawa: “Au sega ni kila se cava au cakava e vakatara kina na Kalou meu sotava na ituvaki qo.” E sauma o Linda ena nona taroga: “Rawa beka niu vakamacalataka vei kemuni e dua na ka?” A wilika sara na Jemesa 1:13 qai kaya: “Na veika rarawa kece eda sotava, vaka kina na ka era sotava o ira eda lomana e sega ni itotogi ni Kalou.” Ni vosa oti o Linda, a mokoti koya sara na marama qo. E kaya o Linda: “Au vakacegui koya niu wilika na iVolatabu. Ena so na gauna na tikinivolatabu eda wilika era sega ni se bau rogoca vakadua na itaukeinivale.” Na veivosaki qori e lai tini sara ena vuli iVolatabu .
Na iTabagone Era Veiqaravi Vagumatua
10. E ivakaraitaki vinaka vakacava o Josaia vei ira na itabagone lotu vaKarisito ena gauna qo?
10 Nida dikeva tale na ivakaraitaki i Josaia, eda raica ni a guta na sokalou dina ni se itabagone, qai voleka toka ni yabaki 20 ena nona sa tekivu vakasavasavataka na vanua mai na qaravi matakau. (Wilika 2 Veigauna 34:1-3.) E levu na itabagone ena gauna qo era gugumatua tale ga ena nodra cakacaka vakavunau.
11-13. Na cava eda vulica vei ira na itabagone era gumatua na qaravi Jiova ena gauna qo?
11 E vakaitikotiko o Hannah mai Igiladi qai vulica tiko na vosa vakaVaranise e koronivuli, ena gauna se yabaki 13 kina a rogoca ni a tauyavutaki e dua na iwasewase lailai ni vosa vakaVaranise ena dua na taoni voleka. A vakadonuya o tamana me tomani koya me lai soqoni e kea. Ena gauna qo sa yabaki 18 o Hannah, e gumatua na vunau ena vosa vakaVaranise ni painia tudei tiko. O rawa beka ni vulica e dua tale na vosa qai vukei ira eso mera mai kilai Jiova?
12 A marautaka o Rachel nona sarava na vidio Pursue Goals That Honor God. A duidui na ivakarau ni nona vakasama ena gauna a tekivu qaravi Jiova kina ena 1995, e kaya: “Au nanuma niu kaukaua vinaka tu vakayalo.” Sa qai tomana: “Niu sarava oti na drama, au liaca niu vakamumuri wale tu ga me vica vata na yabaki. E dodonu meu tutaka na ka dina, meu vakasamataka vinaka qai gumatua ena cakacaka vakavunau kei na noqu vuli vakataki au.” Ena gauna qo, e raica o Rachel ni sa gugumatua sara ni qaravi Jiova. Na ka vinaka cava e sotava kina? “E qaqaco noqu veiwekani kei Jiova. E vakaibalebale dina noqu masu, e titobu noqu vuli qai marautaki, e vakaibalebale tale ga na ka au wilika ena iVolatabu. Kena ilutua, au marautaka vakalevu na cakacaka vakavunau qai marau niu raica ni vakacegui ira tale eso na vosa i Jiova.”
13 E dua tale na itabagone o Luke, a uqeti koya na drama Young People Ask—What Will I Do With My Life? (Ra Taroga na iTabagone—Au na Vakayagataka Vakacava Noqu Bula?) Ni sarava oti na drama, e vola: “E uqeti au sara ga meu vakasamataka na ka au cakava tiko ena noqu bula.” E vakadinata: “Ena veigauna sa oti, au dau uqeti meu qara na veika vakailavo meu bula vakacegu kina, au na cakava qori niu saga taumada na vuli torocake, oti au qai sauva na isausau vakayalo. Na veiuqeti va qori e sega ni uqeta na toso vakayalo; e vakamatea ga.” Kemuni na itabagone lotu vaKarisito, vakacava moni muria na ivakaraitaki i Hannah, ena nomuni vakayagataka na ka oni vulica e koronivuli moni vakarabailevutaka kina na nomuni cakacaka vakavunau? Vakacava moni muria na ivakaraitaki i Rachel, ena nomu tadolova na isausau e dokai dina kina na Kalou? Vakatotomuria na ivakaraitaki i Luke, ena nomu levea na leqa era coriti kina e levu na itabagone.
Gumatua Sara Mo Muria na iVakasala
14. Na ivakarau ni sokalou cava e vakadonuya o Jiova? Na cava e ka ni bolebole kina qori nikua?
14 E bibi mera savasava na dauveiqaravi i Jiova me vakadonui kina nodra sokalou. E veivakasalataki kina o Aisea: “Dou lako, dou lako, lako tani eke; dou kakua ni tara na ka sa sega ni savasava; dou lako tani mai vua; dou savasava mai, koi kemudou ka kauta nai yaya nei Jiova.” (Aisea 52:11) Ni se vo e vica vata na yabaki nona vola qo o Aisea, a gumatua sara o Tui Esa na vakasavasavataki Juta mai na ivalavala vakasisila. (Wilika 1 Tui 15:11-13.) Ni oti e vica tale na senitiuri, e kaya na yapositolo o Paula vei Taito ni a soli koya o Jisu me vakasavasavataki ira kina nona imuri, “me da nona tamata talei, ka lomakatakata [“gumatua,” NW] e na cakacaka vinaka.” (Taito 2:14) Sa takalevu sara ena gauna qo na itovo ca, ena sega gona ni rawarawa—vakauasivi vei ira na itabagone—me savasava tiko ga nodra itovo. Me kena ivakaraitaki, o keda kece na dauveiqaravi ni Kalou, na itabagone kei na itabaqase, eda na saga tiko vagumatua meda kua ni vakadukadukalitaki ena iyaloyalo vakasisila e saravi ena tivi, iyaloyalo, vakauasivi ena Internet.
15. Na cava ena uqeti keda meda cata na ka ca?
15 Noda gumatua na muria na ivakasala ni Kalou ena uqeti keda meda cata na ka ca. (Same 97:10; Roma 12:9) Meda cata na iyaloyalo vakasisila me rawa nida “vorata na kena idre kaukaua e vaka tiko na makeneta” e kaya e dua na lotu vaKarisito. Meda rawa ni tawasea na makeneta era kabi vata tu, ena vinakati na kaukaua e uasivia na kaukaua e dreti ira vata tiko. E vaka kina na noda saga vagumatua meda vorata na veitemaki nida sarava na iyaloyalo vakasisila. Na noda kila na veivakaleqai ni iyaloyalo vakasisila ena uqeti keda meda cata. Dua na tacida tagane a sasaga vakaukaua me muduka nona raica tiko e dua na site ni iyaloyalo vakasisila ena Internet. E biuta nona kompiuta ena vanua e laurai levu kina e vale. Sala vata qori nona saga vagumatua me vakasavasavataki koya qai gumatua ena cakacaka vinaka. E sega ni yala ga e kea. Ni dau vakayagataka na Internet me caka bisinisi kina, e vakadeitaka ni na vakayagataka ga ni tiko e yasana o watina.
Na Yaga ni iValavala Vinaka
16, 17. Ena uqeti ira vakacava na raici keda na noda itovo vinaka? Tukuna e dua na ivakaraitaki.
16 Era ivakaraitaki vinaka dina na itabagone era qaravi Jiova tiko, ra qai dau qoroya qo e levu! (Wilika 1 Pita 2:12.) E dua na turaga a gole yani ena Peceli e Lodoni me lai vakavinakataka na misini ni tabaivola e kea, a veisau nona rai me baleti keda na iVakadinadina i Jiova ni oti e dua na siga nona cakacaka e kea. Na watina a vuli iVolatabu tiko kei na dua na iVakadinadina, qai liaca o koya na veisau ni itovo i tagane. A sega ni dau taleitaka o tagane mera gole yani i nona vale na iVakadinadina. Ia, ni oti nona lai cakacaka e Peceli, a vakacaucautaka vakalevu na nodra caka vinaka vua na mataveitacini. E kaya ni sega ni dua me bau vosa ca. Era yalovosovoso kece, qai vinaka na ivakarau ni cakacaka. E uqeti koya vakalevu na nodra cakacaka vagumatua na cauravou kei na goneyalewa, ra sega ni saumi, ia ra solia nodra gauna kei na kaukaua mera tabaka na ivola e tabaki kina na itukutuku vinaka.
17 Era cakacaka vakaukaua tale ga na mataveitacini era cakacaka saumi mera qarava nodra vuvale. (Kolo. 3:23, 24) Ena rawa nira maroroya nodra cakacaka, nira taleitaka na boso ni cakacaka na tamata cakacaka ra dau kauaitaka nodra itavi. Era vinakata me cakacaka tiko ga vei ira na tamata va qo.
18. E rawa vakacava meda “lomakatakata [“gumatua,” NW] e na cakacaka vinaka”?
18 Eso na sala eda rawa ni vakaraitaka kina nida guta na vale i Jiova, oya noda nuitaki koya, noda talairawarawa ina nona veidusimaki kei na noda qarava vinaka na vanua ni soqoni. Eda vinakata tale ga meda vakaitavi vakalevu ena vunautaki ni Matanitu ni Kalou kei na veivakatisaipelitaki. Se da gone se qase, eda na rawata e levu na ka vinaka nida gumatua na bulataka na ivakatagedegede savasava e vauca na noda sokalou. Eda na kilai tiko ga nida tamata “lomakatakata [“gumatua,” NW] e na cakacaka vinaka.”—Taito 2:14.
[iVakamacala e ra]
a A rairai kauta tani o Esa na tikina cecere era sokaloutaki kina na kalou lasu, ia a sega ni cakava qori ena vanua e sokaloutaki kina o Jiova. Se, a rairai tara tale na tikina cecere ena icavacava ni veiliutaki i Esa, a qai kauta tani na veitikina cecere qori na luvena o Jiosafati.—1 Tui 15:14; 2 Vei. 15:17.
Na cava o vulica ena ivakaraitaki vakaivolatabu kei na gauna qo me baleta na
• nomu vakaraitaka ni o gumatua ena cakacaka vakavunau kei na veivakavulici?
• nodra rawa ni vakaraitaka na itabagone lotu vaKarisito nodra “lomakatakata [“gumatua,” NW] e na cakacaka vinaka”?
• noda rawa ni muduka na itovo e veivakaleqai?
[iYaloyalo ena tabana e 13]
O dau vakayagataka vinaka na iVolatabu ena nomu cakacaka vakaitalatala?
[iYaloyalo ena tabana e 15]
Nomu vulica e dua tale na vosa e koronivuli ena yaga ena nomu vakaraibailevutaka nomu cakacaka vakavunau