E Vakacala na iVolatabu na Veimauilavo?

NA IYALOYALO kei na porokaramu ni tivi e taleitaki vakalevu e vakaraitaki kina ni veimauilavo—vakauasivi na kena e caka ena kena vale—e nodra qito ga era kenadau kina, ira na vutuniyau, kei ira na vetaicake. O ira na raica oya era kila ni lasu.

Ia ena vuravura nikua na volitaki ni tikite ni lotari (lottery ticket), na betitaki ni qito, kei na veisisivitaki ni veimauilavo ena internet kei na kasino e caka qori mera taleitaka na dauveimauilavo. Qo “e dua na qito e taleitaki qai tete vakalevu e vuravura,” e tukuna na ivola na Internet Gambling. Me kena ivakaraitaki na poker, na qito qo sa takalevu ena tivi kei na Internet. E kaya e dua na niusipepa, e dua na vakadidike e vakaraitaka ni vakaruataki na kedra iwiliwili na dauqito poker e Merika ena loma ni 18 na vula se qai oti ga qo.

E vakamacalataki na veimauilavo me betitaki ni ilavo e sega ni vakadeitaki na kena macala. Levu era kaya ni sega ni cala na veimauilavo ke nona tiko ga e qitotaka na ilavo, qai sega ni bobula kina. Ia na New Catholic Encyclopedia e kaya ni veimauilavo “e sega ni okati me ivalavala ca, vakavo ga ke sa sega ni qarava na nona itavi o koya na dau veimauilavo.” E sega gona ni dua a tikinivolatabu e tokona na vakasama qori. Na cava na nona rai na lotu vaKarisito me baleta na veimauilavo? E vakacala se vakadonuya beka na iVolatabu?

Me vakasamataki ni iVolatabu e sega ni tukuna vakadodonu na veimauilavo. Ia e tiko na idusidusi me baleta na tikina qo. Ni sega ni volai ena iVolatabu na lawa e vauca na cakacaka se na ituvaki kece ga, ia e uqeti keda meda ‘saga meda kila tiko ga se cava na loma i Jiova.’ (Efeso 5:17) Na vosa vaKirisi e vakadewataki me “kila tiko ga,” e tukuna na vuku ni iVolatabu o E. W. Bullinger, ni dusia na soqoni ni veika me baleta na ulutaga ena nomu vakasamataka vakabibi na veika e vauci kina.” Ena kila na loma ni Kalou e dua na lotu vaKarisito me baleta na veimauilavo ni soqona qai vakasamataka vinaka na ivakavuvuli ena iVolatabu me baleta na tikina qo. Ni o wilika na tikinivolatabu e sega ni lavetaki ena veivosakitaki e tarava, o na rairai taroga: ‘E salavata kei na tikinivolatabu qo na veimauilavo? Na cava na rai ni Kalou e vakatakilai ena nona Vosa me baleta na ulutaga qo?’

Vaqara Kalougata

Na veimauilavo e okati kina na betitaki ni ka o sega ni kila o na winitaka se sega. Me kena ivakaraitaki, e dau digitaki na naba e nanumi ni na rawati kina na kalougata me naba ni tikite ni lotari; o ira na dauqito mah-jongg era vakamanamanataka me kua nira cavuta eso na vosa; kei na kena dau uvuci na dice ni bera ni viritaki. Na cava na vuna? Era vakabauta na dau veimauilavo na nodra cakava oya era na rairai kalougata kina.

E ka ni lasa ga na qito e nuitaki kina na rawa kalougata? Era duavata kina eso e Isireli makawa. Era vakabauta nira na vutuniyau kina. Na cava mada na rai i Jiova me baleta na tikina qo? Ena gusui Aisea na parofita, e tukuna vei ira na Kalou: “Dou sa vakanadakui Jiova, dou sa guilecava na noqu ulunivanua tabu, dou sa vakarautaka na tepeli kakana vua na kalou ni Kalougata, qai vakatawana na waini veiwaki me mena na kalou ni Nanamaki.” (Aisea 65:11, NW) Ena rai ni Kalou na vakamanamanataki ni kalougata e okati me qaravi matakau qai sega ni salavata kei na sokalou dina. E dusia na kena nuitaki e dua na mataqali kaukaua e vakasamataki wale tu ga, qai sega ni nuitaki na Kalou dina. Me kua gona ni nanumi ni sa veisau na rai ni Kalou.

Na iCovi Era Winitaki

Ke veimauilavo ena internet, voli tikite ni lotari, betitaka e dua na qito, se veimauilavo ena kasino, o ira na dau veimauilavo era sega ni via kila na vanua e kau mai kina na ilavo era saga tiko mera winitaka. E duidui na veimauilavo kei na voli sea ena dua na kabani, ni o koya e veimauilavo e via winitaka na ilavo era vakalusia na qito vata.a “Ni dua e milionea ena ilavo ni lotari e winitaka, e vica tale na milioni era vakalusia na nodra ilavo!” e kaya e dua na tabana ni veiqaravi mai Canada na Centre for Addiction and Mental Health. Na ivakavuvuli cava ena iVolatabu ena vukea e dua na lotu vaKarisito me kila na rai ni Kalou me baleta na tikina qo?

Na iotioti ni lawa ena Vunau e Tini a soli vei ira na Isireli, e tukuna: “Mo kakua ni domona na watina na kai nomu, se kocova nona tamata, se nona vada, se nona pulumokau, se nona asa, se dua na ka sa nona na kai nomu.” (Lako Yani 20:17) E okati me cala bibi na kocovi ni dua na ka e nona na kainoda—iyau, ilavo—vakakina na domoni ni watina na kainoda. A mai tokaruataka na ivunau oya na yapositolo o Paula vei ira na lotu vaKarisito ni oti e vica na senitiuri: ‘Moni kua ni kocokoco.’ (Roma 7:7) Ena wili beka me kocokoco e dua na lotu vaKarisito e saga me winitaka e dua na ka e vakalusia e dua tale?

“Ke [levu na dauveimauilavo] era duavata kina se sega,” e vola o J. Phillip Vogel, “ni bera nira veimauilavo era tatadrataka me donui ira na madigi mera winitaka e dua na iwase ni ilavo levu—ke mani lailai wale sara na ilavo era vakayagataka.” Era tatadrataka qori mera vutuniyau totolo ena dua na gauna lekaleka ena ka era sega ni bunotaka. Qori e veicalati kei na ivakasala ena iVolatabu vua na lotu vaKarisito “me cakacaka . . . vakaukaua, me vakaitavitaka na ligana ena cakacaka yaga, me solia kina e dua na ka vei koya e leqa tu.” (Efeso 4:28) E tukuna vakamatata na yapositolo o Paula: “O koya e sega ni via cakacaka me kua ni kana.” Sa qai tomana: “Mera kania na kakana era dui bunoca.” (2 Cesalonaika 3:10, 12) Me raici beka na veimauilavo me dua na cakacaka e bunotaki?

De dua e vakayagataki vakalevu na vakasama ena veimauilavo, ia na ilavo e winitaki kina e sega ni cakacakataki se bunotaki. Na veimauilavo e betitaki kina e dua na ka ena winitaki se sega, ena vakatau qori ke donui iko na madigi, qai nuitaka ni dua na gauna o na wini. E rawa ga ni tukuni ni o koya e veimauilavo e sega ni bunotaka na ilavo e rawata. Ena yasana adua era vakaroti na lotu vaKarisito mera rawata na ilavo ena nodra cakacaka vakadodonu. “Sa sega tale na ka e vinaka vua na tamata, ka me kana ga ka gunu, ka vakaceguya na yalona e na kena vinaka ni nona cakacaka [“vakaukaua,” NW],” a vola na Tui vuku o Solomoni. E tomana: “Oqo . . . sa ka mai vua na Kalou.” (Dauvunau 2:24) Io, o ira na tamata ni Kalou era sega ni nuitaka na veika era tatadrataka ga se ra qara na sala rawarawa mera rawa ilavo totolo kina, ia era nuitaka ga na Kalou mera rawata kina na marau kei na veivakalougatataki.

“Na iCori” Meda Kua ni Coko Kina

Ke vaka mada ga e dua na dauveimauilavo e wini, e dina ni na marau, ia me vakasamataka tale ga ni na rawa ni bobula kina. “Ai yau sa na taukeni vakusarawa beka e nai vakatekivu,” e kaya na Vosa Vakaibalebale 20:21, “ia na kenai otioti ena sega ni kalougata.” E levu era winitaka na lotari kei ira era qitotaka na mataqali veimauilavo eso, na iyau era winitaka e sega ni kauta mai na marau, ia e kauta ga mai na rarawa. Ena vinaka sara ke da muria na ivakasala ena iVolatabu meda kua ni ‘vakanuinui ena iyau e sega ni dei. Meda vakanuinui ga vua na Kalou, o koya e vakarautaka vakayauyau vei keda na ka kece meda marau kina.’—1 Timoci 6:17.

E dua na ka e leqataki vakalevu cake ena nona wini se lusi e dua. E tukuna na Vosa ni Kalou: “O ira era qara na bula vutuniyau era na temaki, era na coriti, ena curumi ira tale ga e levu na gagadre ca e veivakaleqai, na ka kece qo ena vakavuna na nodra leqa kei na nodra rusa.” (1 Timoci 6:9) Na icori e kena inaki me tacori kina e dua. E sega gona ni kilai na kedra iwiliwili era coriti se bobula ena nodra vakatovolea ena so na gauna na veimauilavo se ra mani betitaka sara mada ga e dua na iwase ni ilavo lailai. Qo e vakaleqa na cakacaka, nodra bula na wekadra lomani, kei na vuvale.

Nida dikeva na vica na tikinivolatabu e vauca na ivakavuvuli me baleta na veimauilavo, o kila rawa na rai ni Kalou me baleta na tikina qo? E uqeti ira na itokani lotu vaKarisito na yapositolo o Paula: “Ni kua ni muria na ivakarau ni veika vakavuravura qo, me vakavoui ga na nomuni vakasama, moni vakadinata kina ni vinaka na inaki ni Kalou, e totoka, qai uasivi.” (Roma 12:2) Me dusimaka gona na nona bula e dua na lotu vaKarisito na rai ni Kalou, sega ni rai e ciqomi raraba tu. Ni “Kalou mamarau” o Jiova, e vinakata meda marautaka noda bula, oya meda galala mai na leqa ni veimauilavo.—1 Timoci 1:11.

[iVakamacala e ra]

[Tikina bibi ena tabana e 14]

O ira na tamata ni Kalou era rawa ilavo ena nodra cakacaka vakadodonu

[Kato ena tabana e 13]

Na Ka e Yaco ni Dua e Wini

Ena bobula beka e dua ina veimauilavo ke vakamatauna? E dua na vakadidike a caka ena ka era kaya na dauveimauilavo nira wini se lusi, e tukuna na vuniwai ni vakasama o Hans Breiter, “ena veimauilavo cava ga e vakaicovitaki kina na ilavo, na cakacaka ni nona mona o koya e qitotaka e vaka na cakacaka ni nona mona e dua e vakayagataka na cocaine ni bobula kina.”

[iYaloyalo ena tabana e 13]

Na ilavo i cei ena namaka me winitaka o koya na dauveimauilavo?