Meda Vakarau Tu!

“Mo dou vakarau tale tu ga ni dou sega ni kila na aua ena lako mai kina na Luve ni tamata.”—MACIU 24:44.

1, 2. (a) Na parofisai vakaivolatabu cava e rawa ni vakatauvatani ena veivakamavoataki ni taika? (b) E tarai iko vakacava na ravuravu e vakarau yaco?

SA VAKAYABAKI na nodrau dau soli vukivuki tu vei ira na sarasara e dua na taika e vakatokai na Bengal kei na turaga e dauveivakavulici. A kaya na turaga oya: “Ni nuitaki iko e dua na manumanu, e vaka ga e soli vei iko na iloloma totoka duadua e vuravura.” Ia a oti na veinuitaki oya ena 3 Okotova, 2003. E sega ni macala na vuna, ia a vakamavoataka na dauveivakavulici e dua vei ira na nona manumanu, e dua na taika vula e 172 na kilokaramu na kena bibi. E tawanamaki na ka e yaco oya, qai sega ni vakarau tu na dauveivakavulici.

² E talei meda kila ni parofisaitaka na iVolatabu ni na ravuravu na “manumanu kila,” e dodonu gona meda vakarau tu. (Wilika Vakatakila 17:15-18.) Ena ravuti cei na manumanu? Ni veisau vakasauri na ituvaki, era na veisei ga vakataki ira na ito ni Tevoro. Na manumanu kila kulakula e vakatakarakarataka na Matabose kei Vuravura, “na tini na ileu” e vakatakarakarataka na matanitu kece vakapolitiki. O rau qori erau na cata na saqamua o Papiloni na Ka Levu, na isoqosoqo lotu lasu kece kei vuravura rau qai qaqauraka me rusa vakadua. Ena yaco ninaica qori? Eda sega ni kila na siga kei na aua. (Maciu 24:36) Eda kila ga ni na yaco ena gauna eda sega tu ni namaka, eda kila tale ga ni sa vakalekalekataki tale na gauna sa vo. (Maciu 24:44; 1 Kor. 7:29) E bibi gona meda vakarau tu baleta na gauna e ravuravu kina na manumanu kila, qai veivakarusai o Karisito, eda na vakabulai! (Luke 21:28) Eda na vakarau tu nida vuli ena nodra ivakaraitaki na tamata yalodina ni Kalou era vakarau tu ra qai vakadinadinataka na kena vakayacori na yalayala ni Kalou. Eda na vakasamataka vakabibi na ivakaraitaki qori?

Vakarau tu me Vakataki Noa

3. Na cava e vakadredretaka na nona qaravi Jiova ena yalodina o Noa?

³ A torosobu na ivakarau ni bula ena nona gauna o Noa, ia a vakarau tu me raica na nona vakayacora na Kalou na nona yalayala. Vakasamataka na leqa e sotava o Noa ena nodra vukici ira na agilosi mera tamata ra qai veiyacovi kei ira na yalewa totoka! Na ivalavala tawakilikili qori era sucu kina e dua na kawa vaka na tuwawa, era “tamata kaukauwa” ra qai vakayagataka na nodra kaukaua mera veivakalolomataki kina. (Vkte. 6:4) Vakasamataka na ivalavala voravora era vakavuna na tuwawa qori ena vanua kece ga era lakova. Qori na vuna e se yaco tiko ga kina na veika ca, sa qai torosobu ga na vakasama kei na ivalavala ni tamata. A lokuca kina na Turaga Cecere o Jiova na gauna mera vakarusai kina o ira era sega ni doka na Kalou ena gauna oya.—Wilika Vakatekivu 6:3, 5, 11, 12.a

4, 5. E tautauvata vakacava kei na gauna i Noa na bula ena noda gauna qo?

⁴ A parofisaitaka o Jisu ni na vaka ga na gauna i Noa na bula ena noda gauna qo. (Maciu 24:37) Kena ivakaraitaki, e vakadinadinataki tale ga nikua na nodra veivakamuai na yalo velavela. (Vkta. 12:7-9, 12) O ira na agilosi ca qori era vukici ira mera tamata ena gauna i Noa. Era sa sega ni rawa ni vukici ira tale va qori ena gauna qo, ia era saga tiko mera vakamuai keda kece, qase se gone. O ira qori era dau galeleta na ivalavala vakasisila ra qai marautaka na nodra rawai ira e ca qai torosobu na nodra ivalavala, ia qori na ka era sega tu ni kila e levu.—Efeso 6:11, 12.

⁵ E tukuna na Vosa ni Kalou ni Tevoro e “daulaba” qai rawa ni “vakavuna na mate.” (Joni 8:44; Iper. 2:14) E sega ni kena ibalebale qori ni tawavakaiyalayala na kaukaua i Setani me veivakamatei. Ke tu vua na kaukaua qori, eda sa na kawaboko na dauveiqaravi ni Kalou. Ia na agilosi ca qori e dau bukana na lasu kei na veidabui. E uqeta na nodra vakasama e levu kei na lomadra mera via veivakamatei. Kena ivakaraitaki, ena 142 na gone e sucu mai Merika, e 1 vei ira qori ena labati. Ni sa caka vakasausa tu ga nikua na ivalavala voravora, o nanuma ni na sega soti ni kauai kina o Jiova ni laurai vata kei na gauna i Noa? Ena sega beka ni cakava kina e dua na ka?

6, 7. Eratou vakaraitaka vakacava o Noa kei na nona vuvale ni ratou vakabauta ratou qai doka na Kalou?

⁶ Ena dua na gauna e muri, a qai tukuni vei Noa ni sa lewa na Kalou me luvuca na vuravura, me vakarusai kina na tamata kece ga. (Vkte. 6:13, 17) A vakasalataki Noa o Jiova me taya e dua na waqa e vaka na ibulibuli ni katokau vakaitamera. Eratou tekivu cakacaka sara o Noa kei na nona vuvale. A rawa vakacava me ratou talairawarawa ratou qai vakarau tu ni tauca na Kalou na nona lewa?

⁷ Ni dei na nodratou vakabauta ratou qai doka na Kalou, eratou talairawarawa kina ena ivakaro ni Kalou o Noa kei na nona vuvale. (Vkte. 6:22; Iper. 11:7) Ni ulunivuvale, a yadra tiko ga vakayalo o Noa, qai sega ni rawai ena nodra ivalavala torosobu o ira era tu wavoliti koya. (Vkte. 6:9) A kila ni bibi me ratou kua ni muria na nona vuvale na nodra ivalavala voravora kei na nodra dau be ena gauna oya. A bibi me ratou kua tale ga ni ogataka vakasivia na ka ni bula e veisiga. A tiko na nodratou ilesilesi vakalou, qai bibi me ratou vakaliuca qori vakavuvale.—Wilika Vakatekivu 6:14, 18.

Eratou Vakarau tu o Noa kei na Nona Vuvale

8. E kilai vakacava ni ratou qarava na Kalou na vuvale i Noa?

⁸ E vakamacalataki ga vakalevu ena iVolatabu na ulunivuvale o Noa, ia o watina, ratou na luvenatagane kei na dui watidratou eratou qaravi Jiova tale ga. E vakadeitaka qori na parofita o Isikeli. A kaya o Isikeli ke a bula ena nona gauna o Noa, eratou na sega ni vakabulai na luvena ena vuku ni nona yalododonu o tamadratou. Eratou sa rawa ni vakatulewataka ga me ratou talairawarawa se talaidredre. Koya gona, eratou a vakaraitaka yadudua sara ga ni ratou lomana na Kalou, ratou taleitaka na nona ivalavala. (Isik. 14:19, 20) Eratou muria na veidusimaki i Noa na nona vuvale, e tautauvata na ka eratou vakabauta ratou qai sega ni laiva na nodra veivakamuai eso tale me tarova na nodratou cakava na ka e vinakata na Kalou.

9. O cei nikua era vakatotomuria na vakabauta i Noa?

⁹ E veiuqeti dina nida raica na nodra saga tiko ena nodra vinaka kece mera vakatotomuri Noa na ulunivuvale era lewe ni mataveitacini e vuravura! Era kila ni sega ni rauta mera vakarautaka ga na kakana, isulu, vale, kei na qaravi ni nodra vuli na gone. E bibi tale ga mera kauaitaka na bula vakayalo ni vuvale. Nira cakava qori, era sa vakarau tu mera raica na ka ena vakarau cakava o Jiova.

10, 11. (a) Na cava eratou vakila o Noa kei na nona vuvale ni ratou sa curu e loma ni waqa? (b) Na taro cava meda taroga?

¹⁰ E rauta na 50 na yabaki na nodratou ta waqa tiko o Noa kei na nona vuvale. Vakasamataka na cakacaka levu me ratou cakava, qori e wili kina na kena boro na waqa ena kuluta, vakavodoki tale ga na kakana kei na manumanu. Kena irairai ni ratou curu wasoma i loma ni ratou cakacaka tiko. Ni oti kece na ka eratou cakava, a qai yaco na waluvu ena ika17 ni siga ni ikarua ni vula ena yabaki 2370 B.S.K. Raitayaloyalotaka mada na ka e yaco ena siga oya. Ni ratou curu e loma ni waqa, eratou sega tale ni curu e tuba. A sogota na katuba ni waqa o Jiova, sa tau tale ga na uca. Qori e sega ni vaka na taubi ni uca e raici tu nikua. E tadola na wasawasa vakalomalagi, qai vakilai toka e dela ni waqa na bisa ni uca. (Vkte. 7:11, 16) Era mate na tu e tuba, ia eratou bula na tiko e loma ni waqa. E tarai ratou vakacava na vuvale i Noa na ka e yaco? Io, dua na ka na nodratou vakavinavinaka vua na Kalou. E sega ni vakabekataki ni ratou na vakasamataka: ‘Tou kalougata vakalevu ni tou lako vata kei na Kalou dina, tou a vakarau tu!’ (Vkte. 6:9) Raitayaloyalotaka tale ga na marau levu o na vakila ni o bula sivia na Amaketoni.

¹¹ E sega ni dua na ka ena tarova na Kalou Cecere duadua me vakarusa na ituvaki ni bula qo i Setani. E vinaka mo taroga: ‘Au vakabauta dei ni na vakayacori na ka matailalai kece e vauca na yalayala ni Kalou ra qai vakayacori kece ena nona gauna lokuci?’ Ke vaka kina, mo vakarau tu ni o nanuma matua tiko ni sa roro voleka sara mai na “siga i Jiova.”—2 Pita 3:12.

Yadra Tiko ga o Mosese

12. Na cava e rawa ni vakawelei Mosese?

¹² Meda raica mada e dua tale na ivakaraitaki. Ena rai vakatamata, e dua na vanua vinaka sa toka kina o Mosese e Ijipita. E dau dokai ni luvena vakacabecabe na raluve ni Ijipita, qai okati ena nona ivotavota na kakana vakatitiweli, na isulu totoka kei na itikotiko vinaka duadua, a vuli vinaka tale ga. (Wilika Cakacaka 7:20-22.) A rawa tale ga ni levu na nona iyau kei na nona qele.

13. A dei tiko ga vakacava o Mosese ena yalayala ni Kalou?

¹³ Ni rau rairai vakavulici koya na nona itubutubu ni se gone, a kila kina o Mosese ni sesewa na nodra qaravi matakau na kai Ijipita. (Lako 32:8) A sega ni rawai Mosese na ituvatuva ni vuli e Ijipita kei na iyau talei ena vale ni tui me vakanadakuya kina na sokalou dina. A rairai dau vakasamataka vakatitobu na yalayala ni Kalou vei ira na nona qase, qai vinakata dina me vakarau tu me cakava na loma ni Kalou. A tukuna sara ga o Mosese vei ira na luve i Isireli: “Ko Jiova . . . na Kalou i Eparama, na Kalou i Aisake, na Kalou talega i Jekope, sa talai au vei kemuni.”—Wilika Lako Yani 3:15-17.

14. A vakatovolei vakacava na vakabauta kei na yaloqaqa i Mosese?

¹⁴ Ni vakatauvatani kei na matakau e vakatakarakarataki ira na kalou kei Ijipita, e vakabauta o Mosese ni bula tiko na Kalou dina o Jiova. E laurai ena nona ivakarau ni bula ni vaka ga e raici “koya tiko e tawarairai.” A vakabauta o Mosese nira na sereki na tamata ni Kalou, ia a sega ni kila na gauna ena yaco kina oya. (Iper. 11:24, 25, 27) Na nona vinakata vakalevu mera sereki na Iperiu e laurai ena nona vakabula e dua na bobula ni Isireli ena ivakarau vakaloloma a caka vua. (Lako 2:11, 12) Ia e se bera na gauna lokuci i Jiova me veivakabulai, mani dro o Mosese me lai vakaitikotiko ena dua na vanua yawa sara. A sega ni rawarawa me biuta tu yani na veika totoka vakayago a marautaka tu ena vale vakatui e Ijipita me lai bula tu ena vanualiwa. Ia a vakarau tu o Mosese ni a yadrava tiko ga na ivakasala kece i Jiova. A mani vakayagataki koya na Kalou me vukei ira na tacina na Isireli, oti e 40 na yabaki na nona tu mai Mitiani. A talairawarawa o Mosese ena veidusimaki ni Kalou qai lesu i Ijipita. Sa kena gauna qori me lesi o Mosese me cakava na ka e vinakata na Kalou ena sala e vakadonuya. (Lako 3:2, 7, 8, 10) O Mosese e ‘uasivi ena yalomalumalumu vei ira na tamata kece ga,’ a vinakati vua na vakabauta kei na yaloqaqa ena nona tiko mai Ijipita me lai vosa kina vei Fero. (Tiko 12:3) A sega ni vakadua ga na nona lai vosa vei Fero, ia e cakava vakavica qori nira yaco veitaravi tiko na kuita. A sega ni kila na dede ni gauna ena lako tiko kina vei Fero.

15. A sotava o Mosese na ituvaki dredre, ia na cava a uqeti koya me yadrava tiko ga na sala e rawa ni lagita kina na Tamana vakalomalagi?

¹⁵ E sotava o Mosese na ka mosimosi ena 40 na yabaki e tarava, mai na 1513 B.S.K. ina 1473 B.S.K. Ia a dau qara na sala me lagiti Jiova kina, qai vu mai lomana na nona uqeti ira na Isireli mera cakava vaka kina. (Vkru. 31:1-8) Na cava na vuna? Ena nona rai, e talei cake mai na yacana na yaca i Jiova kei na nona veiliutaki cecere. (Lako 32:10-13; Tiko 14:11-16) Eda dau rarawa tale ga da qai sotava na ituvaki dredre, ia meda tokona tiko ga na veiliutaki cecere ni Kalou da qai nuidei ni vukutaki, e vinaka cake, qai donu na sala e dau cakava kina na ka ni laurai vata kei na iwalewale cava tale e dau muri. (Aisea 55:8-11; Jere. 10:23) O vakabauta qori?

Yadra Tiko Ga!

16, 17. Na cava e vakaibalebale vakalevu kina vei iko na Marika 13:35-37?

¹⁶ “Dou vakatawa, dou yadra tiko, ni dou sega ni kila na gauna lokuci.” (Mari. 13:33) A tukuna na ivakasala qori o Jisu ni vakamacalataka na ivakatakilakila ni ivakataotioti ni ituvaki ca qo. Raica mada na ka e vola o Marika me baleta na itinitini ni parofisai rogo i Jisu: “Mo dou yadra tiko ni dou sega ni kila na gauna ena lako mai kina na itaukeinivale, de lako mai ena yakavi se na bogi se bogilevu se matakacaca; me kua kina ni yaco mai vakasauri o koya qai raica ni dou moce tu. Na ka au kaya vei kemudou au kaya vei ira kece, dou yadra tiko.”—Mari. 13:35-37.

¹⁷ E vakavure vakasama na ivakasala qori i Jisu. A cavuta e va na duidui gauna ni yadra ena bogi. Ena rawarawa sara na sosovu ena ikava ni gauna ni yadra, ni tekivu ena tolu na kaloko ena matakalailai me yacova ni sa cabe na matanisiga. Era vakabauta na toa ni vala ni gauna vinaka duadua qori mera ravuti kina na meca, ni rawa sara ga nira “moce” tu ena gauna qori. Ena rairai gauna dredre tale ga qo meda yadra tiko ga kina nira moce lutu vakayalo tu e levu. Eda vakabauta dei ni dodonu meda “yadra tiko” ga da qai “vakatawa” nida waraka tiko na icavacava sa parofisaitaki tu mai vaka kina na noda vakabulai?

18. Na itavi dokai cava e soli vei keda na iVakadinadina i Jiova?

¹⁸ A bula na turaga e dau vakavulica na taika na Bengal e vakamacalataki ena itekivu ni ulutaga qo. Ia e vakadeitaka na parofisai vakaivolatabu ni o lotu lasu kei na ka kece e wili ena ituvaki ca qo ena sega ni drotaka na icavacava sa voleka sara qo. (Vkta. 18:4-8) Me vakataki Noa ga kei na nona vuvale, e bibi vei keda kece na dauveiqaravi ni Kalou nikua se da qase se gone meda saga ena noda vinaka kece meda vakarau tu ni yaco mai na siga i Jiova. Eda bula tu ena vuravura e beci kina na Kalou ra qai vakalialiai koya ena ka era tukuna o ira na qasenivuli ni lotu lasu, o ira era sega tu ni vakadeitaka ni bula tiko na Kalou se ra sega sara ga ni vakabauti koya. Ia meda kua sara ni rawai ena nodra rai. Meda vakasamataka mada ga vakabibi na ivakaraitaki eda sa veivosakitaka oti. Meda yadrava tale ga na sala eda rawa ni taqomaka kina na irogorogo kei Jiova da qai lagiti koya ni “Kalou duaduaga vei ira na kalou,” e “Kalou levu, ka kaukauwa, ka rerevaki.”—Vkru. 10:17.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Na cava me vakaliuca kina o Noa na nodratou bula vakayalo na na vuvale?

• E tautauvata vakacava na gauna i Noa kei na noda gauna qo?

• A sotava na ituvaki dredre o Mosese, ia na cava a nuitaka dei tiko ga kina na yalayala i Jiova?

• Na parofisai vakaivolatabu cava e uqeti iko mo yadra tiko ga vakayalo?

[iYaloyalo ena tabana e 25]

Eratou dei tiko ga o Noa kei na nona vuvale ena cakacaka i Jiova

[iYaloyalo ena tabana e 26]

A yadra tiko ga o Mosese ni vakabauta dei na yalayala ni Kalou