Eda Vinakata Kece na iTukutuku Vinaka

“Na itukutuku vinaka.  . . qo ga na kaukaua e veivakabulai.” —ROMA 1:16.

1, 2. Na cava o vunautaka kina na “itukutuku vinaka ni matanitu ni Kalou,” na ulutaga cava o na rairai vakabibitaka?

‘AU MARAU niu vunautaka na itukutuku vinaka e veisiga.’ O rairai dau vakasamataka se tukuna na vosa qori. Ni o dua na ivakadinadina i Jiova yalodina, o kila ni bibi na nomu vunautaka “na itukutuku vinaka ni matanitu ni Kalou.” O na rairai dau cavuqaqataka na parofisai i Jisu ena nomu vunautaka qori.—Maciu 24:14.

² Ena nomu vunautaka na “itukutuku vinaka ni matanitu ni Kalou,” o sa tomana tiko kina na cakacaka a tekivutaka o Jisu. (Wilika Luke 4:43.) Dua vei ira na ulutaga o na rairai vakabibitaka oya ni sa voleka qo me na vakarusa na Kalou na ituvaki ca kei vuravura. Ena “veivakararawataki levu” ena vakarusai lotu lasu qai kauta laivi na ca e vuravura. (Maciu 24:21) De dua o na vakabibitaka ni Matanitu ni Kalou ena vakalesuya na Parataisi e vuravura me na vakilai kina na vakacegu kei na bula marau. Na “itukutuku vinaka ni matanitu ni Kalou” e okati kina na kena ‘tukuni e liu vei Eparama na itukutuku vinaka: “Ena vakalougatataki na matanitu kece ena vukumu.”’—Kala. 3:8.

3. Na cava eda tukuna kina ni vakabibitaka na yapositolo o Paula na itukutuku vinaka ena ivola e vola vei ira e Roma?

³ De dua eda na raica vakamamada na usutu bibi ni “itukutuku vinaka” ena yaga vei ira na tamata. Ena ivola vei ira e Roma, e vakayagataka ga vakadua o Paula na vosa na “matanitu,” ia e cavuta vakatinikarua na matavosa “itukutuku vinaka.” (Wilika Roma 14:17.) Na cava na usutu bibi ni itukutuku vinaka e cavuta wasoma o Paula ena ivola e vola vei ira e Roma? Na cava e bibi kina na itukutuku vinaka qori? Na cava meda nanuma kina qori nida vunautaka tiko “na itukutuku vinaka ni matanitu ni Kalou” vei ira ena noda yalava?—Mari. 1:14; Roma 15:16; 1 Ces. 2:2.

Na iTukutuku ena Yaga Vei Ira e Roma

4. Na cava a vunautaka o Paula ena imatai ni gauna a vesu kina e Roma?

⁴ Ena yaga na noda raica vakabibi na ulutaga e vosa kina o Paula ena imatai ni gauna a vesu kina e Roma. Eda wilika ni gauna era sikovi koya kina eso na Jiu, e vakamacalataka “sara vakavinaka vei ira ena nona vakamatatataka na veika e vauca (1)  na matanitu ni Kalou, e sereka tale ga na veika me baleti (2) Jisu.” Na cava e qai yaco? “Eso era vakabauta na ka e tukuna, eso tale era sega ni vakabauta.” Oti sa qai ‘vakacegui ira kece na lako yani o Paula, ena nona vunautaka (1)  na matanitu ni Kalou kei na nona vakavulici ira ena veika me baleta (2)  na Turaga o Jisu Karisito.’ (Caka. 28:17, 23-31) E macala ga ni vakabibitaka o Paula na Matanitu ni Kalou. Ia na cava tale e vakabibitaka? E dua na ka bibi e vauca na Matanitu ni Kalou—oya na itavi i Jisu ena vakayacori ni inaki ni Kalou.

5. Me vaka e vakabibitaka o Paula ena ivola vei ira e Roma, na cava e dodonu mera kila na tamata?

⁵ E dodonu mera kilai Jisu na tamata kece ra qai vakabauti koya. A vakabibitaka qori o Paula ena ivola vei ira e Roma. A vola taumada kina ni “Kalou, o koya au qarava ena noqu vinaka kece ena vunautaki ni itukutuku vinaka me baleta na Luvena.” E tomana: “Au sega ni maduataka na itukutuku vinaka, baleta qo ga na kaukaua e veivakabulai kina na Kalou vei ira kece era vakabauta.” Oti sa qai tukuna na gauna ena “lewa kina na Kalou ena ligai Jisu Karisito, na veika e cakava vakavuni na tamata se dau vakananuma. Na itukutuku qo e tiki ni itukutuku vinaka au dau vunautaka.” A qai kuria: “Au vunautaka kina vakavinaka sara na itukutuku vinaka me baleti Karisito me tekivu mai Jerusalemi me yaco i Iliriko.”a (Roma 1:9, 16; 2:16; 15:19) Na cava e vakabibitaki Jisu kina o Paula vei ira e Roma?

6, 7. Na cava eda rawa ni kaya ena kena tauyavu na ivavakoso e Roma kei ira na lewena?

⁶ Eda sega ni kila se a tauyavu vakacava na ivavakoso e Roma. Nira lesu e Roma na Jiu kei ira na tavuki ina lotu vakaJiu ni oti na nodra tiko ena Penitiko 33 S.K, era qai yaco mera lotu vaKarisito? (Caka. 2:10) Se ra vunautaka na ka dina vei ira e Roma o ira na dauveivoli lotu vaKarisito kei ira na dauveilakoyaki? Se mani cava na kena dina, sa tauyavu makawa sara na ivavakoso ena gauna a vola kina o Paula na ivola rauta na 56 S.K. (Roma 1:8) O cei era lewena na ivavakoso qori?

⁷ Eso na lewe ni ivavakoso era tikitiki Jiu. O Paula a kidavaki Adroniko kei Junia me rau ‘wekana,’ de dua eratou Jiu na veiwekani qo. E Jiu tale ga o Akuila kei watina o Pirisila, e rau dau cula valelaca e Roma. (Roma 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Caka. 18:2) Ia e levu vei ira na mataveitacini a vakauta kina o Paula na nona loloma era rairai kai Veimatanitu. Eso era rairai “lewe ni vuvale i Sisa,” de dua era bobula i Sisa se ra nona vakailesilesi lalai.—Fpai. 4:22; Roma 1:6; 11:13.

8. Na ituvaki dredre cava era sotava e Roma?

⁸ Era sotava kece na ituvaki dredre na lotu vaKarisito e Roma, me vaka ga eda sotava tiko ena gauna qo. E tukuna kina o Paula: “Nida ivalavala ca kece, eda sega ni yacova rawa tale ga na lagilagi ni Kalou.” (Roma 3:23) E macala ga ni vinakati mera kila o ira kece era wilika na ivola i Paula nira ivalavala ca, mera vakabauta tale ga na sala e vakarautaka na Kalou me vakavinakataki kina na ituvaki qori.

Mera Kila Nira iValavala Ca

9. Na ka totoka cava e tukuna o Paula ena vakilai ni vunautaki na itukutuku vinaka?

⁹ Ena ivola a vola taumada o Paula vei ira e Roma, a tukuna kina na ka totoka ena vakilai ena itukutuku vinaka a dau vunautaka: “Au sega ni maduataka na itukutuku vinaka, baleta qo ga na kaukaua e veivakabulai kina na Kalou vei ira kece era vakabauta, e liu vei ira na Jiu qai tarava vei ira na kai Kirisi.” Io, ena rawa na bula. Ia e vinakati na vakabauta salavata kei na ka dina e cavuti ena Apakuki 2:4: “Ko koya sa yalododonu ena bula e na nona vakabauta.” (Roma 1:16, 17; Kala. 3:11; Iper. 10:38) E rawa gona vakacava ni tukuni ni rawa ni veivakabulai na itukutuku vinaka, ia ena gauna vata oya ‘eda ivalavala ca kece’?

10, 11. Na cava e sega ni ka vou kina vei ira eso na Roma 3:23, ia e ka vou vei ira eso tale?

¹⁰ Me bucina e dua na vakabauta e rawati kina na bula, e dodonu me kila rawa mada e liu ni ivalavala ca. E sega ni ka vou qo vei ira na vakabauta na Kalou nira se lalai, ra qai kila eso na ka ena iVolatabu. (Wilika Dauvunau 7:20.) Se ra mani duavata kina se sega, era sa bau kila toka na ka e vakaibalebaletaka o Paula ni tukuna: “Nida ivalavala ca kece.” (Roma 3:23) Ia nida lai vunau de dua eda sotavi ira era sega ni kila na ibalebale ni ka e tukuna qori o Paula.

¹¹ Ena so na vanua e levu era sega ni vakavulici mera kila nira sucu ivalavala ca. E macala ga ni na rairai kila o koya ni dau cala, e vakaitovotaka eso na itovo e sega ni taleitaka, qai cakava eso na ka ca. E raica tale ga o koya ni va qori tale tu ga na kedra ituvaki e levu. Ia ena ka e vakavulici kina, e sega ni matata vua na vuna e va kina qori na kena ituvaki kei ira eso tale. Ena so na vanua ke o tukuna ni ivalavala ca e dua era nanuma kina eso ni o kaya tiko nira dau basulawa se beca eso na lawa. O koya gona, o koya e susu ena vanua va qori ena sega ni rawarawa me ciqoma ni ivalavala ca me vaka a vakamacalataka o Paula.

12. Na cava era sega kina ni vakabauta e levu nida ivalavala ca kece?

¹² Ena veivanua lotu Veivanua vaKarisito, e levu era sega ni vakabauta na vakasama nira ivalavala ca. Cava na vuna? Ke ra lai lotu mada ga ena so na gauna, era na raica me itukuni wale ga na italanoa vakaivolatabu me baleti Atama kei Ivi. Eso tale era susugi mai na vanua e sega ni vakabauti kina na Kalou. Era vakatitiqataka ni bula dina tiko na Kalou, era sega tale ga ni kila ni vakarautaka na ivakatagedegede ni itovo savasava o Koya e Cecere Duadua. E vakavuna na ivalavala ca na kena sega ni muri na ivakatagedegede savasava qori. O ira qori era vakataki ira e vakamacalataka o Paula ena imatai ni senitiuri e ‘sega tu na nodra inuinui’ ra qai “sega tale ga ni kila na Kalou.”—Efeso 2:12.

13, 14. (a) Na cava e dua na vuna e sega kina na nodra iulubale o ira na sega ni vakabauta na Kalou kei na ivalavala ca? (b) Na cava era cakava e levu ni cala na ka era vakabauta?

¹³ Ena ivola vei ira e Roma, e vakavotuya o Paula e rua na vuna e sega kina ni ulubale na ka era vakabauta—ena gauna oya kei na gauna qo. Na imatai ni vuna, oya na veika buli e vakadinadinataka ni bula dina tiko na Dauveibuli. (Wilika Roma 1:19, 20.) Qo e salavata kei na ka e vakadikeva o Paula ni volavola tiko mai Roma vei ira e Iperiu: “Ni tiko o koya e tara na vale yadua, ia o koya e tara na ka kece ga na Kalou.” (Iper. 3:4) Na vakasama e laurai eke, oya ni tiko na Dauveibuli e tara se bulia na lomalagi kei na vuravura.

¹⁴ Koya gona a dei o Paula ena nona volavola vei ira e Roma ni sega ni dua e rawa ni ‘vakaiulubale’ me qaravi matakau—qo e okati kina o ira na Isireli makawa. E tautauvata tale ga qo vei ira era muria na ivalavala tawasavasava ni veiyacovi me beci kina na yagodra na tagane kei na yalewa. (Roma 1:22-27) Ena ivakamacala qo, e donu vinaka kina na nona tukuna o Paula nira vauci na “Jiu kei ira na kai Kirisi ena ivau ni ivalavala ca.”—Roma 3:9.

‘iVakadinadina’

15. O cei e tiko na nona lewaeloma, na cava e yaco kina?

¹⁵ E vakavotui ena ivola na Roma e dua tale na vuna mera kila kina nira ivalavala ca, kei na sala mera sereki mai kina. Me baleta na lawa a solia na Kalou e Isireli makawa, a vola kina o Paula: “O ira kece era valavala ca nira vauci tiko ena lawa era na lewai ena lawa.” (Roma 2:12) E tomana na nona vakamacalataka ni o ira na veimatanitu kei na veimatatamata, era sega ni kila na lawa vakalou qori ra qai “cakava kina vakataki ira na lewe ni veimatanitu na ka e tukuni ena lawa.” Na cava era vakatabuya kina na veiyacovi vakaveiwekani, na laba kei na butako o ira e vakamacalataka tiko oya o Paula? E tukuna o Paula na vuna: Ni tiko na nodra lewaeloma.—Wilika Roma 2:14, 15.

16. Na cava e sega ni tukuni kina nida galala ena ivalavala ca ke tiko na noda lewaeloma?

¹⁶ De dua o sa na vakadinata ke cakacaka tiko na nomu lewaeloma me vaka e ivakadinadina e tiko e lomamu, e sega ni kena ibalebale qori ni o na muria na ka e tukuna tiko mo cakava. E vakadinadinataki qori na ka era cakava na Isireli. E tiko tale ga vei ira na Isireli na lewaeloma soli vakalou, e solia tale ga na Kalou vei ira na lawa e vakatabuya na butako kei na veibutakoci, ia era dau beca na nodra lewaeloma kei na lawa i Jiova. (Roma 2:21-23) Na ka era cakava qori e beitaki ga vei ira, e vakadinata tale ga nira ivalavala ca ra qai lekata na ivakatagedegede ni Kalou kei na nona inaki. Qori e vakaleqa sara ga na nodra veiwekani kei na Dauveibuli.—Vunau 19:11; 20:10; Roma 3:20.

17. Na itukutuku veivakauqeti cava eda dikeva ena Roma?

¹⁷ Na ka eda veivosakitaka ena Roma eda na rairai kila kina na keda ituvaki vakaloloma ena mata i Koya e Cecere Duadua. A sega ni yala ga e ke na ka e tukuna o Paula. A cavuta na yapositolo na vosa i Tevita ena Same 32:1, 2, e vola kina: “Era marau o ira e vosoti nodra caka cala qai bokoci na nodra ivalavala ca, e marau o koya ena sega ni wilika o Jiova na nona ivalavala ca.” (Roma 4:7, 8) Io, e vakarautaka na Kalou na sala dodonu me vosoti kina na ivalavala ca.

Na Usutu ni iTukutuku Vinaka o Jisu

18, 19. (a) Na cava na usutu bibi ni itukutuku vinaka e vakabibitaka tiko o Paula ena Roma? (b) Na cava meda kila tiko meda vakalougatataki ena Matanitu ni Kalou?

¹⁸ O na rairai kaya, “Qori na itukutuku vinaka dina!” E dina sara ga qori, eda nanuma lesu tale kina na itukutuku vinaka a vakabibitaka o Paula ena ivola vei ira e Roma. Me vaka e vakamacalataka o Paula: “Au sega ni maduataka na itukutuku vinaka, baleta qo ga na kaukaua e veivakabulai kina na Kalou.”—Roma 1:15, 16.

¹⁹ Na usutu bibi ni itukutuku vinaka qori e baleta na nona itavi o Jisu ena vakayacori ni inaki ni Kalou. E rai vakanamata o Paula “ena siga e lewa kina na Kalou ena ligai Jisu Karisito, na veika e cakava vakavuni na tamata . . . qo e tiki ni itukutuku vinaka.” (Roma 2:16) Ena nona tukuna tiko qori, a sega ni raica vakamamada “na matanitu i Karisito kei na Kalou” se na ka ena cakava na Kalou ena veiliutaki ni Matanitu. (Efeso 5:5) Ia e vakamacalataka ga me rawa nida bula da qai marautaka na veivakalougatataki ena kena veiliutaki na Matanitu ni Kalou, e dodonu meda kila (1) na keda ituvaki nida ivalavala ca ena mata ni Kalou kei na (2) vuna meda vakabauti Jisu Karisito ena kena vosoti na noda ivalavala ca. Na nona mai kila qai ciqoma e dua na inaki qori ni Kalou, e raica tale ga ni sala qori ena vakadeitaka kina na inuinui me baleta na gauna se bera mai, ena tukuna kina ena nuidei, “Io, qori dina na itukutuku vinaka!”

20, 21. Ena noda cakacaka vakaitalatala, na cava meda nanuma tiko kina na itukutuku vinaka e vakabibitaki ena ivola vei ira e Roma, kei na cava ena vakilai kina?

²⁰ Meda nanuma tiko na usutu bibi qo ni itukutuku vinaka nida lai cakacaka vakaitalatala. Me baleti Jisu, e cavuta kina o Paula na vosa i Aisea ni kaya: “O koya e vakararavitaka vua na nona vakabauta ena sega ni matewale nona vakanuinui.” (Roma 10:11; Aisea 28:16) Na itukutuku e dodonu me kilai me baleti Jisu, ena rairai sega ni ka vou vei ira sa kila na ka e tukuna na iVolatabu me baleta na ivalavala ca. Ia ena ka vou vei ira eso tale na itukutuku qo, baleta ni sega ni dau kilai levu, era sega tale ga ni vakabauta. Nira mai vakabauta na Kalou ra qai nuitaka na iVolatabu, ena vinakati meda vakamacalataka vei ira na itavi i Jisu. Ena veivosakitaki ena ulutaga tarava na sala e vakavotui kina ena Roma wase 5 na usutu ni itukutuku vinaka. Ena yaga vakalevu na ulutaga qori ena nomu cakacaka vakaitalatala.

²¹ Eda na vakaicovitaki dina nida vukei ira na yalomalumalumu mera kila na itukutuku vinaka e cavuti wasoma ena ivola vei ira e Roma, ni “qo ga na kaukaua e veivakabulai kina na Kalou vei ira kece era vakabauta.” (Roma 1:16) Me ikuri ni noda vakaicovitaki, eda na vakadinadinataka na nodra duavata eso tale kei na vosa i Paula e cavuti ena Roma 10:15: “E totoka dina na yavadra era tukuna na itukutuku vinaka ni ka vinaka!”—Aisea 52:7.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Na usutu bibi cava me baleta na itukutuku vinaka e volatukutukutaki ena Roma?

• Na ka dina cava meda vukei ira kina eso tale mera kila?

• Eda na vakalougatataki vakacava kei ira eso tale ena “itukutuku vinaka me baleti Karisito”?

[Tikina bibi ena tabana e 8]

Na itukutuku vinaka e vakabibitaki ena Roma me baleta tiko na itavi i Jisu ena vakayacori ni inaki ni Kalou

[iYaloyalo ena tabana e 9]

Eda sucu ivalavala ca kece!