‘Kua ni Vakararavi ena Nomu Yalomatua’

“Mo vakararavi vei Jiova e na vu ni yalomu: Ka mo kakua ni vakararavi ki na nomu yalomatua.”—VKAI. 3:5.

1, 2. (a) Na ituvaki cava soti eda na rairai sotava? (b)  Meda vakararavi vei cei nida sotava na ituvaki dredre, nida vakatulewa se vorata na veitemaki? Na cava na vuna?

E VAKALAILAITAKA na nona bisinisi na boso ni cakacaka nei Litia,a era mani vakacegui kina eso na tamata cakacaka. E nanuma o Litia ni na vakacegui tale ga. Na cava ena cakava ke vakacegui? Ena sauma vakacava na nodratou bili? E vinakata o Mela e dua na tacida yalewa me toki ena vanua e gadrevi vakalevu kina na dautukutuku ni Matanitu ni Kalou, ia na cava ena cakava? E dua tale na ituvaki a sotava o Samuela. E dau sara iyaloyalo ca ena gauna e se gone kina. Sa yabaki 20 vakacaca qo, e kaukaua sara na nona temaki me cakava tale na itovo oya. Ena vorata vakacava qori?

² O na vakararavi vei cei ni o sotava na ituvaki dredre, vakatulewataka eso na ka bibi, se vorata na veitemaki? Vakacava, o dau nuitaki iko ga, se o “biuta vei Jiova na nomui colacola bibi”? (Same 55:22) E tukuna na iVolatabu: “Sa vakaraici ira na tamata yalododonu ko Jiova, ka sa qara tu na daligana ki na nodra masu.” (Same 34:15) E ka vakayalomatua dina meda vakararavi vei Jiova mai vu ni lomada da qai kua ni vakararavi ena noda yalomatua!—Vkai. 3:5.

3. (a) Na cava e okati ena noda vakararavi vei Jiova? (b) Na cava era rairai nuitaki ira ga kina eso?

³ Na noda nuitaki Jiova mai vu ni lomada e okati kina na noda muria na ka e vinakata, oya me salavata kei na nona inaki. Me rawati qori, ena vinakati meda masuti koya wasoma, da qai kerea mai vu ni lomada me dusimaki keda. Ia e dau dredre vei ira e levu mera vakararavi vakatabakidua vei Jiova. Kena ivakaraitaki, e tukuna o Lini, e dua na tacida yalewa: “E dredre dina meu dau vakararavi vakatabakidua vei Jiova.” Baleta? “Keirau sega ni dau veivolekati kei tamaqu, e sega tale ga ni dau kauaitaka o tinaqu na ka au leqataka se ka au gadreva. Au vulica meu dau qaravi au ga.” Ena ka e sotava o Lini e dredre kina me nuitaka tale e dua. E rawa ni nuitaki koya ga e dua ke rawa ni cakava vakataki koya na ka se na levu ni ka e rawata. Ke nuitaka ga e dua na qase ni ivavakoso na ka e kila me vakatulewa kina ena ivavakoso, ena rawa sara ga ni guilecava me masuti Jiova e liu.

4. Na cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

⁴ E vinakata o Jiova meda cakava sara ga na ka eda masulaka, me salavata tale ga kei na nona inaki. Ena rawa gona vakacava meda vakararavi vua da qai sasaga tale tiko ga meda walia na leqa? Nida vakarau vakatulewa, na cava meda nanuma tiko? Na cava e bibi kina na masu nida saga meda vorata na veitemaki? Meda veivosakitaka mada na taro qori ena noda dikeva eso na ivakaraitaki vakaivolatabu.

Ni Basika na iTuvaki Dredre

5, 6. Na cava a cakava o Esekaia ena nona veivakarerei o tui Asiria?

⁵ E tukuna na iVolatabu me baleti Tui Esekaia e Juta: “Ni sa kabiti Jiova ko koya; sa sega ni vuki tani me sega ni muri koya tiko, sa vakabauta ga na nonai vakaro, ka vakarota ko Jiova vei Mosese.” Io, e ‘vakararavi vei Jiova na nodra Kalou na Isireli.’ (2 Tui 18:5, 6) A tala o Tui Senakaripi e Asiria na nona mata i Jerusalemi kei na nona mataivalu qaqa, wili kina o Rapisake. Na cava a cakava o Esekaia? Na mataivalu qaqa o Asiria e sa ravuta e levu na veikoro vakabai e Juta, e saga tale ga o Senakaripi me ravuti Jerusalemi. E lai masu o Esekaia ena vale ni Kalou: “Jiova na neimami Kalou, mo ni vakabulai keimami mai na ligana, me ra kila kina na veimatanitu kecega e vuravura ni sai kemuni ko Jiova na Kalou, koi kemuni duaduaga.”—2 Tui 19:14-19.

⁶ E cakava sara ga o Esekaia na ka e masulaka. Ni bera mada ga ni lai masu ena valenisoro, a vakaroti ira na lewenivanua mera kua ni kauaitaka na nona veivakarerei o Rapisake. A tala tale ga o Esekaia e dua na ilawalawa mera lai kere ivakasala vei Aisea na parofita. (2 Tui 18:36; 19:1, 2) E cakava ga o Esekaia na ka e dodonu me cakava. Ena ituvaki qori, a sega ni cakava na ka e veisaqasaqa kei na inaki i Jiova, oya me qara na nodra veivuke na kai Ijipita kei na so tale na matanitu voleka. E sega ni vakararavi ena nona yalomatua, e vakararavi ga vei Jiova. Ni vakamatei ira na le 185,000 na sotia nei Senakaripi e dua na agilosi i Jiova, e ‘biubiu’ sara o Senakaripi me lesu i Ninive.—2 Tui 19:35, 36.

7. Na cava eda vulica mai na nodrau masu o Ana kei Jona?

⁷ E vakararavi tale ga vei Jiova o Ana na wati Elikana na Livai, ena nona rarawataka nona sega ni vakaluveni rawa. (1 Sam. 1:9-11, 18) A vakabulai o Jona mai na kete ni ika levu ni oti nona masuta: “Au a tagi vei Jiova e na vuku ni noqu rarawa, a sa rogoci au ko koya; mai na loma i etesi ka’u a qoqolou, ko ni a rogoca na domoqu.” (Jona 2:1, 2, 10) E veivakacegui dina nida kila se mani vakacava na dredre ni ituvaki eda sotava, eda rawa ni ‘kere’ veivuke vei Jiova!—Wilika Same 55:1, 16.

8, 9. Ena nodratou masu o Esekaia, Ana kei Jona, na cava eratou kauaitaka vakabibi? Na cava eda vulica kina?

⁸ E dua na ka bibi eda vulica mai na nodratou ivakaraitaki o Esekaia, Ana kei Jona ena ka meda masulaka ena gauna eda sotava kina na ituvaki dredre. Eratou rarawa ena gauna eratou sotava kina na ituvaki dredre. Ia e laurai ena nodratou masu ni ratou sega ni nanumi ratou ga se kauaitaka ga me ratou vakacegui. E bibi ga vei ratou na yaca ni Kalou, na nona sokaloutaki, kei na nodratou cakava na nona inaki. E rarawataka o Esekaia na kena vakarogorogocataki na yaca i Jiova. E yalataka o Ana me solia na luvena me lai veiqaravi ena valenisoro e Sailo. E tukuna tale ga o Jona: “Au na cakava na ka ka’u a bubului kina.”—Jona 2:9.

⁹ Nida vinakata me vakacegui keda o Jiova mai na ituvaki rarawataki, e ka vakayalomatua meda dikeva na vuna eda kerea kina qori. Vakacava, eda kauaitaka ga meda vakacegui mai na ituvaki qori se bibi vei keda o Jiova kei na nona inaki? Nida kauaitaka vakasivia na ituvaki dredre eda sotava tiko, eda na sega ni raica kina vakabibi na noda bula vakayalo. Nida kerea tiko na veivuke i Jiova, e bibi meda kauaitaka na kena vakalagilagi na yacana kei na vakacerecerei ni nona veiliutaki. Nida cakava qori ena vukei keda me donu tiko ga na noda rai ke sega mada ga ni saumi na noda masu ena sala eda vinakata. Ia ena rairai vakaukauataki keda ga o Jiova meda vosota na ituvaki dredre eda sotava tiko.—Wilika Aisea 40:29; Filipai 4:13.

Nida Vakarau Vakatulewa

10, 11. Ni sotava o Jiosafati e dua na ituvaki e sega ni kila kina na ka me cakava, na cava e qai vakatulewataka?

¹⁰ O dau vakatulewataka vakacava eso na ka bibi ena nomu bula? Vakacava, o dau vakatulewa e liu qai masulaka e muri me vakalougatataka o Jiova na vakatulewa o sa cakava? Dikeva mada na ka a cakava o Jiosafati na tui Juta ena gauna era to vata kina na mataivalu ni Moapi kei ira na Amoraiti mera valuti koya. Sa na sega tu ga ni qaqa o Juta. Na cava a qai cakava o Jiosafati?

¹¹ E tukuna na iVolatabu: “A sa rere ko Jiosafati, ka uqeti koya me vakasaqarai Jiova.” E vakarota mera lolo na Juta, qai vakasoqoni ira kece mera “kerea na veivuke mai vei Jiova.” Sa qai tu ena kedra maliwa na isoqosoqo na Juta kei Jerusalemi me masu. E kerea: “Kemuni na neimami Kalou, o na sega li ni lewai ira? Ni sa sega vei keimami na kaukauwa me keimami veivala rawa kei ira na lewe vuqa oqo sa lako mai me vala kei keimami; ia keimami sa sega ni kila na ka me keimami kitaka: Ia sa rai vei kemuni na mata i keimami.” E rogoca na Kalou na nona masu qai vakabulai ira vakacakamana. (2 Vei. 20:3-12, 17) Ni o vakarau vakatulewa, vakabibi na vakatulewa ena tara na nomu bula vakayalo, ena vinakati mo vakararavi ga vei Jiova, kua ni vakararavi ena nomu yalomatua.

12, 13. Na cava eda vulica ena nona dau vakatulewa o Tui Tevita?

¹² Na cava meda cakava nida sotava na ituvaki e rawarawa na noda walia? De dua eda sa walia oti eso na ituvaki va qori, eda nanuma kina ni na totolo ga na kena wali. E vakadinadinataki qori ena dua na ituvaki a sotava o Tui Tevita. Ena gauna era ravuta kina na koro o Sikilaki na Amalekaiti, era vesuki rau na wati Tevita, luvena kei ira na nona tamata. A kerei Jiova o Tevita, ni tukuna: “Kevaka ka’u sa muria na mataivalu oqo au na vauci ira, se segai?” E tukuna o Jiova: “Mo muria; ni ko na vauci ira vakaidina, ka ia dina sara na veivakabulai.” E muria qori o Tevita, qai ‘rawata tale na ka kece era kovea na Amalekaiti.’—1 Sam. 30:7-9, 18-20.

¹³ Ni oti ga na nodra ravuravu na Amalekaiti, era gole tale ga e Isireli na kai Filisitia mera lai ravuravu. E kerea tale na veivuke i Jiova o Tevita qai tukuna vakamatata o Jiova na ka me cakava. E tukuna: “Mo lako cake ga; ni’u na soli ira vakaidina na kai Filisitia ki na ligamu.” (2 Sam. 5:18, 19) Ni oti ga vakalailai qori era se baci lako tale na kai Filisitia mera lai valuti Tevita. Na cava ena qai cakava o Tevita? A rawa ni tukuna: ‘Au sa sotava vakarua na ituvaki qo. Au rawa ni lai valuti ira na meca ni Kalou me vaka ga au sa cakava oti mai.’ Vakacava, ena qara tale o Tevita na veidusimaki i Jiova? E sega ni nuitaka na ka e sa kila me baleta na ituvaki e sotava mai, a masuti Jiova tale, e duidui tale ga na ivakasala e qai tukuni vua. E macala ga ni marautaka qori o Tevita! (2 Sam. 5:22, 23) Ke da sotava na ituvaki eda nanuma ni rawarawa na kena wali, meda qarauna meda kua ni nuitaka ga na ka eda kila me baleta na ituvaki eda sotava mai.—Wilika Jeremaia 10:23.

14. Na cava eda vulica ena ka e cakava o Josua kei ira na qase e Isireli?

¹⁴ Eda sega ni uasivi kece, wili kina o ira sa dede na nodra veiqaravi vaqase ni ivavakoso. E bibi gona meda dau nuitaka na veidusimaki i Jiova nida vakarau vakatulewa. Dikeva mada na ka e cakava o Josua kei ira na qase e Isireli ena gauna era lawakitaka kina na kai Kipioni nira gole mai ena dua na vanua yawa. Era sega mada ga ni tarogi Jiova o Josua kei ira na qase, era veiyalayalati sara mera veiyaloni kei ira na Kipioni. E tokona ga o Jiova na veiyalayalati qori, ia e raica me volatukutukutaki ena iVolatabu meda vuli kina nikua me baleta na nodra sega ni qara na nona veidusimaki.—Josua 9:3-6, 14, 15.

Nida Vorata Tiko na Veitemaki

15. Vakamacalataka na vuna e bibi kina na masu meda vorata kina na veitemaki.

¹⁵ Nida sucu kaya mai na “lawa ni ivalavala ca,” e vinakati meda vorata tiko ga na gagadre ni lomada ivalavala ca. (Roma 7:21-25) Eda rawa ni vorata na gagadre qori. Ena sala cava? E tukuna o Jisu vei ratou na nona imuri ni bibi na masu me ratou vorata kina na veitemaki. (Wilika Luke 22:40.) Ke basika mada ga eso na gagadre kei na vakasama ca nida masu oti, e bibi meda “kerea tiko ga vua na Kalou” na vuku meda vosota kina na veivakatovolei. Eda nuidei ni “lomasavu o koya vei keda kece, e sega ni dau vaqara cala.” (Jeme. 1:5) E vola tale ga o Jemesa: “E dua vei kemuni e tauvimate tiko [vakayalo]? Me kacivi ira na qase ni ivavakoso, mera masulaki koya, ra qai lumuti koya ena waiwai ena yaca i Jiova.”—Jeme. 5:14, 15.

16, 17. Nida saga tiko meda vorata na veitemaki, na gauna cava e veiganiti kina meda masu?

¹⁶ E bibi dina na masu meda vorata kina na veitemaki, ia e vinakati meda kila na gauna veiganiti meda masu kina. Dikeva mada na nona ivakaraitaki e dua na cauravou e cavuti ena Vosa Vakaibalebale 7:6-23. Ni karobo na vanua, e lako voli ena gaunisala e volekata na vanua e tiko kina e dua na yalewa dautagane. A rawai ena nona vosa kamikamica na yalewa kei na nona veicavilaki, mani muri koya me vaka ga na bulumakau e kau me lai vakamatei. Na cava mada e lai cakava e kea? Me vaka ni “sega ni vakayalo” se yalowai, de dua a sega ni vorata rawa kina na cauravou qori na nona gagadre cala. (Vkai. 7:7) Na gauna cava ena yaga vakalevu kina vua na masu? De dua e rawa ni yaga na masu ena gauna e temaki kina. Ia e gauna vinaka duadua me masu ena gauna sara ga e vakasamataka kina me lako ena vanua oya.

¹⁷ Nikua, ena rairai saga tiko e dua me vorata na sara iyaloyalo ca. Ia kaya mada ke lai raica na site ni Internet e kila ni na levu kina na itaba se iyaloyalo ca. E tautauvata sara ga qori kei koya na cauravou e tukuni ena Vosa Vakaibalebale wase 7. E ka rerevaki dina na ka e via cakava qori! Me vorata e dua na nona temaki ena sara iyaloyalo ca, e bibi me kerea na veivuke i Jiova ni bera ni vakayagataka na Internet.

18, 19. (a) Na cava e sega ni rawarawa kina meda vorata na veitemaki, ia eda na vorata vakacava? (b) Na cava o vakadeitaka mo cakava?

¹⁸ E sega ni ka rawarawa meda vorata na veitemaki se biuta na itovo ca eda dau cakava. E vola na yapositolo o Paula: “Erau sega ni veiyaloni na gagadre vakayago kei na yalo tabu; na yalo tabu kei na gagadre vakayago erau veisaqasaqa.” Koya gona, “qo e vakavuna [meda] sega ni cakava kina na ka [eda] via cakava.” (Kala. 5:17) Nida sotava qori, e bibi meda masu vagumatua ena gauna sara ga e basika kina na vakanananu ca se da kila nida na temaki, da qai cakava na ka e salavata kei na ka eda masulaka. Ena veivuke i Jiova, eda na yalodina tiko ga, eda na kila tale ga ni “sega ni dua na veivakatovolei e yacovi [keda] me duatani mai na kena era dau sotava na kena vo.”—1 Kor. 10:13.

¹⁹ Nida sotava tiko na ituvaki dredre, vakatulewataka tiko e dua na ka bibi, se vorata tiko na veitemaki, e solia vei keda o Jiova e dua na isolisoli talei—na masu. Ke da vakayagataka na isolisoli qori, e vakaraitaka nida vakararavi vua. E bibi tale ga meda dau kerea na veidusimaki kei na veivakaukauataki ni yalo tabu ni Kalou. (Luke 11:9-13) Meda vakadeitaka mada ga nida na vakararavi ga vei Jiova, da qai kua ni vakararavi ena noda yalomatua.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Na cava o vulica ena nodratou vakararavi vei Jiova o Esekaia, Ana kei Jona?

• Na cava eda vulica ena nodrau ivakaraitaki o Tevita kei Josua nida vakarau vakatulewa?

• Me baleta na veitemaki, na gauna veiganiti cava meda masu kina?

[iYaloyalo ena tabana e 9]

Nida vorata tiko na veitemaki, gauna cava e yaga vakalevu kina na masu?