O Jeu e Dau Tutaka na Sokalou Dina

E DAU tutaka na sokalou dina o Jeu. E turaga gugumatua, e sega ni dau tu suka, qai yaloqaqa, a rawa kina vua me cakava na nona itavi. E vakaraitaka o Jeu na itovo eda rawa tale ga ni vakatotomuria.

A lesi o Jeu ena dua na itavi ena gauna e talaidredre kina na matanitu o Isireli. A levu na ka ca a cakava tiko ena matanitu qo o Jesepeli, na yada i Eapi, e tinai Jiorami na tui a veiliutaki tiko. E uqeta o Jesepeli me sokaloutaki o Peali, sega ni o Jiova. (2 Tui 9:22; 1 Tui 18:4,13) E vakarota o Jiova me vakawabokotaki na vuvale i Eapi, wili kina o Jiorami kei Jesepeli. A liutaka sara ga o Jeu na kena vakayacori qori.

Na iVolatabu e tekivu vakamacalataki Jeu ni a dabe tiko kei ira na nona turaganivalu ena gauna era veivala tiko kina na Isireli kei ira na kai Siria e Remoci-kiliati. O Jeu e vakaitutu levu ena mataivalu, de dua a komada sara ga ni mataivalu ni Isireli. A tala o Ilaisa e dua na luvedra na parofita me lumuti Jeu me Tui, a vakaroti koya tale ga me vakamatei ira kece na tagane ena vuvale vukitani i Eapi.—2 Tui 8:28; 9:1-10.

Nira taroga na itokani sotia i Jeu se cava na inaki ni veisiko oya, a sega ni via tukuna e dua na ka o Jeu. Ia nira cikevi koya, a sa qai tukuna, era sa qai tekivu veivosakitaka me bukiveretaki o Jiorami. (2 Tui 9:11-14) De dua o ira na lewe ni mataivalu era cata se saqata na veiliutaki i Eapi kei na ka e dau cakava o Jesepeli. Ia a vakasamataka vinaka o Jeu na sala me vakayacora kina na ka sa vakaroti vua me cakava.

A mavoa o Tui Jiorami mai na buca ni valu qai dro ena koro o Jesirieli me lai vakabulabula kina. E kila o Jeu ke vinakata me rawati vinaka na nona sasaga, me kua ni rogo e dua na ka e Jesirieli. E tukuna o Jeu: “Me kakua ni dro e dua mai na koro me la’ki tukuna mai Jesirieli.” (2 Tui 9:14, 15) De dua a namaka o Jeu nira na valuti koya eso na mataivalu i Jiorami. E vinakata sara ga o Jeu me kua ni yaco qori.

SA BAU TOTOLO DINA

Ni sega ni vinakata o Jeu mera kila na nona ravuravu, e vodoka nona qiqinivalu me lakova e 72 na kilomita mai Remoci-kiliati yaco i Jesirieli. Nona vakatotolo tiko ena vanua e gole tiko kina, a raica sara na yadra “nai vavakoso i Jeu.” (2 Tui 9:17) Kena irairai ni kauta o Jeu e dua na mataivalu levu me vakayacora vinaka kina na nona inaki.

Ena nona kila na yadra ni vodoka tiko o Jeu e dua vei ira na qiqinivalu oya, a tukuna kina “ni sa lako vakatotolo sara.” (2 Tui 9:20) Ke sa matau vei Jeu me totolo na nona dau vakacici ose, kena ibalebale e sa bau totolo sara ga na nona qiqinivalu me cakava kina na itavi a lesi qo vua.

A sega ni via tukuna e dua na ka vei rau na vakau itukutuku yani vua, oti qori a sotavi Tui Jiorami sara kei Easaia, na tui i Juta, erau vodo tu ena qiqinivalu. Ni taroga o Jiorami, “Sa vinaka beka, Jeu?” a sauma o Jeu: “A cava mo vinaka kina, ni sa vuqa sara na dautagane i Jesepeli na tinamu, kei na nonai valavala vakatevoro?” E kidacalataka qori o Jiorami, mani saga me dro. Ia e totolo ga o Jeu ni taura na dakai titi qai vanai Jiorami kina, a lauta sara ga na utona, a mate na tui ena loma ga ni nona qiqinivalu. A dro tale ga o Easaia, ia a qai cicimuri koya o Jeu, mani vakamatei koya.—2  Tui 9:22-24, 27.

E dua tale na lewenivuvale i Eapi me na vakamatei, na Ranadi ca o Jesepeli. E veiganiti kina na nona vakatokai koya o Jeu me “vu ni ca levu.” Ni yaco yani i Jesirieli o Jeu, a raici Jesepeli ni iro sobu tiko mai ena katubaleka ni vale ni tui. E sega tale ni bera nona vakarota o Jeu vei ratou na matanivanua me ratou kolotaki Jesepeli i tuba. Era qai buturaki Jesepeli na ose. Oti ga qori, a vakamatei ira sara na vo tale ni vuvale ca i Eapi o Jeu.—2 Tui 9:30-34; 10:1-14.

E macala ga nida sega ni dau taleitaka na ivalavala kaukaua, ia meda nanuma tiko ni gauna oya, o Jiova e dau vakayagataki ira na nona dauveiqaravi mera cakava na nona lewa. E tukuna na iVolatabu: “A sa vu mai vua na Kalou na rusa i Easaia ni sa lako mai kivei Jorami: io ni sa lako mai, sa rau lako vata kei Jiorami me veivala kei Jeu na luve i Nimesai, ko koya ka lumuta ko Jiova me vakawabokotaka na mataqali i Eapi.” (2 Vei. 22:7) Ni kolotaka tani o Jeu na yagoi Jiorami mai na nona qiqinivalu, e kila ni ka e cakava qo e vakayacori kina na ka a yalataka o Jiova me isau ni nona labati Nepoci o Eapi. Kuria qo ni a vakaroti o Jeu me ‘sauma vei Jesepeli na nodra dra na italatala ni Kalou.’—2 Tui 9:7, 25, 26; 1 Tui 21:17-19.

Nikua era sega ni dau vakayagataka na ivalavala kaukaua na dauveiqaravi ni Kalou mera vorati ira kina era saqata na sokalou savasava. E tukuna na Kalou: “E noqu itavi meu veisausaumi.” (Iper. 10:30) Ia me taqomaki na ivavakoso mai na veivakamuai ca, ena rairai vinakati vei ira na qase ni ivavakoso mera vakatotomuri Jeu ena nona yaloqaqa. (1 Kor. 5:9-13) Mera vakadeitaka tale ga na lewe ni ivavakoso kece mera kua ni veimaliwai kei ira na vakasivoi.—2 Joni 9-11.

E TOTAKI JIOVA O JEU

E laurai mai na ka e tukuna qo o Jeu vua na turaga yalodina o Jionatapi na inaki dina e vakayacora kina na nona ilesilesi: “Daru lako vata, mo raica na noqu gumatua me’u totaki Jiova.” A ciqoma na veisureti oya o Jionatapi, rau vodo sara ena qiqinivalu i Jeu, me rau gole i Samaria. E “sa kitaka vakailawaki ga ko Jeu, ni sa nakita me vakawabokotaki ira era qaravi Peali.”—2 Tui 10:15-17, 19.

E kacivaka o Jeu ni via cakava e “dua nai soro levu” vei Peali. (2 Tui 10:18, 19) E tukuna e dua na daunivuli: “E qaseqasetaka o Jeu na nona cavuta na vosa qori.” E macala ga ni vosa e vakayagataki eke e “vakaibalebaletaki me ‘isoro,’ ia e vakaibalebaletaka tale ga na nodra ‘vakamatei’ na vukitani.” A vinakata o Jeu mera tiko kece na dausokaloutaki Peali, a soqoni ira kece kina ena vale i Peali, qai tukuna mera vakaisulu ena isulu era na kilai kina nira qaravi Peali. “Ni ra sa vakacabora oti nai soro kama,” totolo ga na nona tukuna o Jeu vei ira na le 80 na turaga mera vakamatei ira na dausokaloutaki Peali. A vakarusai na vale i Peali qai biu tu me ibenubenu, ni sa sega ni veiganiti me caka kina na sokalou.—2 Tui 10:20-27.

E levu dina na veivakamatei e cakava o Jeu. Ia e vakaraitaka na iVolatabu ni turaga yaloqaqa, oya nona vagalalataki Isireli mai na veivakasaurarataki i Jesepeli kei ira na nona vuvale. Me rawa ni cakava qori e dua na liuliu i Isireli, ena vinakati me yaloqaqa, me dei ena ka sa vakatulewataka qai gugumatua. E tukuna e dua na ivolavosa ni iVolatabu: “E cakacaka dredre dina qai sega ni vinakati na lomalomarua me vakayacori vinaka kina qori. Ke lomalomarua, ke a sega ni vakawabokotaki na nona sokaloutaki o Peali e Isireli.”

E macala ga ni so na ituvaki era sotava na lotu vaKarisito nikua e vinakati kina mera vakatotomuri i Jeu. Kena ivakaraitaki, na cava meda cakava ke da temaki ena ivalavala e cata o Jiova? Me totolo ga na noda vorata, meda yaloqaqa da qai gugumatua. Nida sokalou, eda na sega ni via cakava na ka e cata o Jiova.

MO MURIA TIKO GA NA LAWA I JIOVA

Eda vuli mai na ka e qai cakava e muri o Jeu. Ni a ‘sega ni gole tani mai na nona muria na luve ni pulumokau koula a tu mai Peceli kei Tani.’ (2 Tui 10:29) E rawa vakacava vua e dua e guta na sokalou dina me lai tokona na sokalou lasu?

A rairai vakabauta o Jeu ni nona lewai koya ga na matanitu o Isireli mai na matanitu o Juta, ena vinakati kina me tawasei tale ga na ka vakalotu ena rua na matanitu qo. Koya gona, me vakataki ira ga na tui ni Isireli e liu, a saga merau tawase tiko ga na rua na matanitu qori ena nona vakalaiva me sokaloutaki na luve ni bulumakau tagane. E vakaraitaka qori ni a sega ni nuitaki Jiova, ni a lumuti koya me tui.

O Jiova e vakacaucautaki Jeu ena ‘nona cakava na ka e vinaka kei na ka e dodonu vua.’ Ia e “sega ni nanuma ko Jeu me muria na vunau i Jiova na nodra Kalou na Isireli e na yalona taucoko.” (2 Tui 10:30, 31) Ni o nanuma lesu na ka a cakava e liu o Jeu, o na rairai kidacalataka na ka e cakava qo, o na rarawataka tale ga. Ia e ka ni vuli vei keda. Eda na sega ni rawa ni raica vakamamada na noda veiwekani kei Jiova. E bibi ena veisiga meda saga meda yalodina vua na Kalou ena noda vulica na nona Vosa, noda vakasamataka vakatitobu, kei na noda masu mai vu ni lomada. Meda qaqarauni mada ga meda muria tiko ga na lawa i Jiova ena lomada taucoko.—1 Kor. 10:12.

[Kato ena tabana e 4]

Eso Tale na iVakadinadina Makawa kei Jeu

Era dau lomatarotarotaka na dauvakalelewa ke ra bula dina o ira era cavuti ena iVolatabu. Me ikuri ni ka e vakamacalataki ena iVolatabu, vakacava e tiko eso tale na ivakadinadina ni a bula dina o Jeu?

E tolu na ka e kune mai na vanua makawa o Asiria e cavuti kina na yaca ni tui qo ni Isireli. E dua vei ratou e tukuni ni ceuti tu kina o Jeu se dua vei ira na nona vakailesilesi, e cuva tiko ena mata i Salimanisa na ikatolu ni tui kei Asiria qai solia tiko na nona iloloma. Qo na ka e ceuti tale ga ena vatu qori: “Na nona iloloma o Jeu (Ia-ú-a), na luvei Omirai (Hu-um-ri); e solia vei au o koya na siliva, na koula, dua na boulu koula (na yacana na saplu-bowl), e dua na itutu ni senikau koula e momoto na botona, na bilo koula e sega na kena itutu, na vokete koula, e dua na tini, dua na ititoko ni tui, (kei) na iyaya kau (e vakatokai na puruhtu) [e sega ni kilai na ibalebale ni vosa qo].” E sega dina ni “luvei Omirai” o Jeu, ia e dau vakayagataki na icavuti qori me dusi koya na tui tarava e Isireli. De dua e cavuti qori vei Jeu baleta ni tui rogo o Omirai, qori na nona tauyavutaki Samaria me koroturaga kei Isireli.

E sega ni dua na ivakadinadina me tokona na ka e tukuna o tui Asiria me baleta na nona soli iloloma o Jeu. Ia e cavuti Jeu vakatolu, e laurai qori ena vatu ceuti, ena ivakatakarakara i Salimanisa, e laurai tale ga ena ivolatukutuku me baleti ira na veiliutaki e Asiria. E macala mai na itukutuku lekaleka qori ni a bula dina o Jeu.