Dusimaki Ira na Dauveiqaravi e Liu na Yalo Tabu
“Sa qai talai au mai na Turaga ko Jiova, kei na Yalona.”—AISEA 48:16.
1, 2. Meda rawa ni vakabauta, na cava ena vinakati, ena uqeti keda vakacava nida dikeva na nodra ivakaraitaki na dausokalou yalodina ena gauna makawa?
ME TEKIVU mai ena gauna i Epeli, e vakadinadinataki nira “sega ni vakabauta na tamata kece.” (2 Ces. 3:2) Ia na cava ga e tu kina vei keda na itovo qo? Na cava e vakavuna meda vakabauta? Na vakabauta e dau salavata kei na Vosa ni Kalou. (Roma 10:17) Na vakabauta e dua tale ga na itovo e umani ena vua ni yalo tabu ni Kalou. (Kala. 5:22, 23) Ena vinakati gona na yalo tabu meda qai vakabauta.
2 Eda sega ni sucukaya mai na vakabauta. O ira na dausokalou yalodina era volatukutukutaki ena iVolatabu ‘era vakataki keda ga.’ (Jeme. 5:17) Era dau lomalomarua, lomaleqa, tiko tale ga na nodra malumalumu, ia “era vakaukauataki” ena yalo tabu ni Kalou mera vosota na ituvaki dredre. (Iper. 11:34) Nida dikeva na sala e dusimaki ira kina na yalo tabu, ena uqeti keda nikua meda yalodina tiko ga, vakabibi ena gauna e vakatovolei kina na noda vakabauta.
Vakaukauataki Mosese na Yalo Tabu
3-5. (a) Eda kila vakacava ni a vukei Mosese na yalo tabu me qarava kina na nona itavi? (b) Na cava eda vulica ena ivakaraitaki i Mosese me baleta na nona dau solia o Jiova na yalona tabu?
3 O ira kece era bula donuya na yabaki 1513 B.S.K., o Mosese duadua e “uasivi e na yalomalumalumu.” (Tiko 12:3) Na turaga yalomalua qo e lesi vua na itavi bibi ena matanitu o Isireli. Na yalo ni Kalou e vakaukauataki Mosese me parofisai, veilewai, volavola, veiliutaki qai cakamana. (Wilika Aisea 63:11-14.) Ia ena dua na gauna, a tukuna o Mosese ni sa rui tarabi na itavi e qarava voli. (Tiko 11:14, 15) A mani wasea o Jiova ‘eso na yalo tabu’ a tiko vei Mosese qai solia vei ira na 70 tale mera vukei koya ena qaravi ni itavi. (Tiko 11:16, 17) De dua a sivia tale na icolacola a colata voli o Mosese, ia a sega ni colata duadua o koya. E va tale ga kina o ira na 70 na tagane era digitaki mera veivuke.
4 A solia o Jiova vei Mosese na yalo tabu e veirauti ga kei na itavi e qarava. Ni soli vei ira na 70 na tagane na yalo tabu, e se tiko ga vei Mosese na yalo tabu e vinakati me qarava kina na nona itavi. E veirauti na yalo tabu a wasea o Jiova vei Mosese kei ira na 70 na tagane. O Jiova e solia na levu ni yalo tabu eda vinakata me vakatau ena keda ituvaki. “Ni sega ni dau bureitaka na yalona tabu” ia e solia “ena uasivi ni nona yalololoma.”—Joni 1:16; 3:34.
5 Vakacava, o sotava tiko na ituvaki dredre? O vakila ni levu na gauna o vakayagataka ena itavi o qarava tiko? O saga tiko mo vakarautaka na kakana, na vale kei na nodra tuberi vakayalo na nomu vuvale, ena gauna vata qori o vakila na tubu ni isau ni yaya se lomaocaocataka na nomu bulabula vakayago? O qarava tiko e dua na itavi bibi ena ivavakoso? Mo nuidei ni o Jiova e rawa ni vakayagataka na yalona tabu me vakaukauataki iko mo vosota kina na ituvaki dredre kece o sotava.—Roma 15:13.
Dusimaki Pisalieli na Yalo Tabu
6-8. (a) Na cava erau cakava o Pisalieli kei Aoliapi ena veivuke ni yalo tabu? (b) Eda kila vakacava ni dusimaki Pisalieli kei Aoliapi na yalo tabu? (c) Na cava e veivakauqeti kina na ivakaraitaki i Pisalieli?
6 O Pisalieli e dua na dauveiqaravi ni Kalou e bula ena gauna i Mosese, a dusimaki tale ga ena yalo tabu. Eda vulica ena nona ivakaraitaki na sala e dusimaki keda kina na yalo tabu. (Wilika Lako Yani 35:30-35.) A lesi o Pisalieli me liutaka na kena tara na valeniveitavaki. Vakacava, e kila o Pisalieli na cakacaka vakamatai ni bera ni tara na valeniveitavaki? Io, na iotioti ni nona cakacaka vakamatai oya na nona se caka biriki mai Ijipita. (Lako 1:13, 14) Ena qarava vakacava o Pisalieli na itavi dredre qo? O Jiova “e vakasinaiti koya e na Yalo ni Kalou, e na vuku, e na yalomatua, kei na daukila-ka, kei na cakacaka vakamatai kecega; ka me vakavuna nai vakatakarakara ni cakacaka vakavuku e so . . . me kitaka na cakacaka vakavuku kecega.” Na yalo tabu e vakavinakataka na taledi i Pisalieli. A yaco tale ga qori vei Aoliapi. De dua e levu na ka erau vulica, baleta nirau sega wale ga ni vakayacora vinaka na nodrau dui itavi, ia erau vakavulici ira tale eso ena ka mera cakava. Io, o Jiova ga e dusimaki rau me rau cakava qori.
7 Dua tale na ivakadinadina ni dusimaki Pisalieli kei Aoliapi na yalo tabu, oya ni dei ni ka erau tara. A vakayagataki tiko ga qori me rauta ni 500 na yabaki. (2 Vei. 1:2-6) Levu na daubuli iyaya nikua era vinakata mera vakacerecerei ena ka era cakava, ia o Pisalieli kei Aoliapi erau sega ni cakava qori. Erau vinakata me vakalagilagi ga o Jiova ena ka kece erau cakava.—Lako 36:1, 2.
8 Nikua eda na rairai qarava eso na itavi ena vinakati kina na taledi, me vaka na taravale, tabaivola, vakarautaki ni soqo ni tikina, tabana ni vakacoko, veitaratara kei ira na vuniwai kei na valenibula me baleta na noda vakabauta vakaivolatabu e vauca na dra. Ena so na gauna, era qarava na itavi qo na tacida e tu vei ira na kila, ia ena levu ga na gauna era dau cakava qori o ira e sega ni levu na ka era kila. Na yalo tabu ga ni Kalou e vukei ira mera qarava vinaka na nodra itavi. Vakacava, o dau tu suka mo ciqoma eso na itavi ni veiqaravi, ni o nanuma ni tiko eso e ganiti ira na itavi qori? Nanuma tiko, na yaloi Jiova e rawa ni vakayagataka na ka o kila kei na nomu taledi mo cakava kina na itavi cava ga o lesi kina.
Yalo Tabu e Dusimaki Josua ena Nona iTavi
9. Na ituvaki cava era sotava na Isireli nira biuti Ijipita, na taro cava e vinakati me saumi?
9 Na yalo tabu e dusimaka e dua tale na dauveiqaravi ni Kalou e bula ena gauna i Mosese kei Pisalieli. Nira biuti Ijipita na Isireli, era tekivu ravuravu na Amalekaiti. A vinakati mera vala tale ga na Isireli. Era se qai sereki ga na Isireli, era sega ni kila mada ga na veika vakaivalu, ia qo sa na vinakati mera vala ena imatai ni gauna. (Lako 13:17; 17:8) Ena vinakati e dua me liutaki ira ena ivalu. O cei ena digitaki?
10. Ena veiliutaki i Josua, a rawa vakacava mera qaqa na Isireli?
10 A digitaki o Josua. A sega ni digitaki koya o Jiova baleta ni sa liutaki ira oti na mataivalu. Na cava e kila o Josua me baleta na ivalu? A bobula ena dua na gauna me caka biriki. E dau kumuna na mana ena vanualiwa me kena kakana. Na tukai Josua o Elisama e turaga ni yavusa na Ifereimi, e liutaki ira e 108,100 na tagane. (Tiko 2:18, 24; 1 Vei. 7:26, 27) Ia e tukuna vei Mosese o Jiova me kua ni digitaki o Elisama se luvena o Nuni, o Josua ga me liutaki ira na mataivalu ena nodra valuti na meca. E voleka ni dua taucoko na siga na veiraravui. Ena nona talairawarawa o Josua salavata kei na nona doka na veidusimaki ni yalo tabu i Jiova, era qaqa kina na Isireli.—Lako 17:9-13.
11. Me vakataki Josua ga, eda na qarava vinaka vakacava na noda itavi lesi vakalou?
11 E muri mani sosomitaki Mosese o Josua ni sa “sinai e na yalo vuku.” (Vkru. 34:9) A sega ni dusimaki koya na yalo tabu me parofisai se me cakamana vakataki Mosese. Ia e dusimaki koya ga na yalo ni Kalou me liutaki ira na Isireli ena nona ravuravu vakaivalu, yaco sara ena kena vakavuai o Kenani. Nikua, eda na rairai nanuma ni sega ni levu na ka eda kila se sega ni ganiti keda eso na itavi lesi vakalou. Me vakataki Josua ga, eda nuidei nida na qarava vinaka noda itavi ke da muria vakavoleka na ivakasala vakalou.—Josua 1:7-9.
“Curumi Kitioni na Yalo i Jiova”
12-14. (a) Na cava e vakaraitaka na nodra qaqa na mataivalu lailai ni Isireli era le 300? (b) A vakaukauataki Kitioni vakacava o Jiova? (c) Eda na dusimaki vakacava nikua?
12 Ni mate o Josua, a vakayagataka tiko ga o Jiova na yalona tabu me vakaukauataki ira na yalodina vua. Ena ivola na dauveilewai, e volai kina e levu na kedra ivolatukutuku na Isireli era “vakaukauataki mai na ituvaki malumalumu.” (Iper. 11:34) A vakayagataka o Jiova na yalo tabu me vakaukauataki Kitioni me vala ena vukudra na Isireli. (Dvei. 6:34) Na iwiliwili ni sotia a kumuna rawa o Kitioni e lailai sara, e tautauvata ni vala e dua na sotia ni Isireli kei na va na sotia ni Mitiani. Ia o Jiova e raica nira se le levu ga na mataivalu i Kitioni. E tukuna vakarua vei Kitioni me vakalailaitaka na nona mataivalu me tautauvata ni vala e dua na sotia ni Isireli kei na 450 na sotia ni Mitiani. (Dvei. 7:2-8; 8:10) Qori na iwiliwili a vinakata o Jiova. Koya gona, ke ra mani qaqa na Isireli, era na sega ni dokadokataka ni nodra qaqa e rawati ena nodra kaukaua kei na nodra vuku.
13 Era vakarau sara tu ga na sotia i Kitioni mera vala. Kaya mada ke o lewe ni mataivalu lailai oya, vakacava o na lomavakacegu nira sa sega ni lewe ni mataivalu o ira na tamata rerere kei ira na dau wele? Se o na taqaya ni o vakasamataka na itinitini ni ka e rawa ni yaco? E sega ni gadrevi sara meda kila na ka e vakasamataka o Kitioni ena gauna kece qori. E cakava ga na ka e tukuni vua! (Wilika Dauveilewai 7:9-14.) A sega ni cudruvi Kitioni o Jiova ena nona kerea me dua na ivakatakilakila me cakava me vakadeitaka ni na vukei koya. (Dvei. 6:36-40) Ia a vakaukauataka ga na nona vakabauta.
14 E sega ni vakaiyalayala na kaukaua i Jiova me veitaqomaki. E rawa ni vakabulai ira na nona dauveiqaravi mai na ituvaki dredre cava ga. E rawa ni vakayagataki ira mada ga e nanumi nira malumalumu se tawayaga. De dua era na cati keda e levu, se da sotava eso na ituvaki dredre. Meda kua ni nanuma ni na vakaraitaka o Jiova na ivakatakilakila me vaka a cakava vei Kitioni, ia eda na dusimaki qai vakacegui mai na Vosa ni Kalou kei na ivavakoso e veidusimaki kina na yalo tabu. (Roma 8:31, 32) Na yalayala totoka i Jiova e vakaukauataka na noda vakabauta da qai vakadeitaka ni o koya ga na noda iVukevuke!
“Sa Qai Curumi Jefica na Yalo i Jiova”
15, 16. E rawa vakacava vua na luvei Jefica me tu vakarau me vakuai koya, na cava era vulica kina na itubutubu?
15 Dikeva mada e dua na ivakaraitaki. Nira valuti ira na kai Amoni na Isireli, e “curumi Jefica” na yalo i Jiova. A vinakata sara o Jefica me qaqa ena ivalu, mani veiyalayalati kina kei Jiova, qai vakararawataki koya tale na ka e cakava qori. A yalataka vei Jiova ni na solia na imatai ga ni tamata ena mai tavaki koya ena nona vale ke vukei koya na Kalou me vakamalumalumutaki Amoni. Ni lesu i vale ni oti na nona qaqa, a cicivi koya o luvena yalewa me tavaki koya. (Dvei. 11:29-31, 34) Vakacava a kidacala o Jefica? De dua a sega, baleta ni kila ni dua ga na luvena. E vakayacora na ka e yalataka ena nona soli luvena me veiqaravi vakatabakidua ena valeniveitavaki e Sailo. E dausokalou yalodina na luvei Jefica, a vakabauta ni dodonu me vakayacori na ka sa yalataka o tamana. (Wilika Dauveilewai 11:36.) Io, na yalo ni Kalou e vakaukauataki rau.
16 A rawa vakacava vua na luvei Jefica me tu vakarau me vakuai koya? E vakaukauataki na nona vakabauta ena nona dau raica na gugumatua i tamana kei na nona yalodina ni qaravi Jiova. Ra itubutubu, era na raica na luvemuni na nomuni ivakaraitaki. Na ka oni dau cakava ena laurai ni oni vakabauta na ka oni vakavulica. Era dau dikeva na luvemuni na ivakarau ni nomuni masu, na ka oni dau vakavuvulitaka, era dau dikeva tale ga na nomuni qaravi Jiova mai vu ni lomamuni. Qori ena uqeti ira mera qaravi Jiova. Ena vakamarautaki kemuni tale ga.
‘Curumi Samisoni na Yalo i Jiova’
17. Ena veivuke ni yalo tabu, na cava a cakava o Samisoni?
17 Raica mada e dua tale na ivakaraitaki. Ena gauna a lewai Isireli kina o ira na kai Filisitia, ‘e tekivu me vakauqeti Samisoni na yalo i Jiova’ me sereki Isireli. (Dvei. 13:24, 25) A vakaukauataki o Samisoni me cakava eso na ka vakasakiti e sega ni bau cakava rawa e dua. Era uqeti ira na Isireli o ira na kai Filisitia mera vesuki Samisoni, ia e “curumi koya vakaukauwa na Yalo i Jiova, a sa vuki sara na dali e ligana me vaka na wa sa kama yavu, a sa tasere mai na ligana na kenai vesu.” (Dvei. 15:14) E malumalumu o Samisoni ena vakatulewa cala a cakava, ia e qai vakaukauataki ‘na nona vakabauta.’ (Iper. 11:32-34; Dvei. 16:18-21, 28-30) A solia o Jiova na yalona tabu vei Samisoni baleta ni duidui na ituvaki e sotava. Io, na itukutuku makawa qo ena vakayaloqaqataki keda. Ena sala cava?
18, 19. (a) E uqeti keda vakacava na ivakaraitaki i Samisoni? (b) E vukei iko vakacava na kedra ivakaraitaki na dausokalou yalodina e cavuti ena ulutaga qo?
18 Eda vakararavi ena yalo tabu vata ga a vukei Samisoni. Eda nuitaka ni na vukei keda ena itavi e vakaroti keda kina o Jisu, oya meda ‘vunau vakavinaka sara vei ira na lewenivanua.’ (Caka. 10:42) Ena vinakati ena itavi qo na taledi eda sega ni sucu kaya mai. Ia eda kalougata ni vakayagataka o Jiova na yalona tabu meda qarava kina na itavi kece eda vakacolati kina! Koya gona nida vakayacora na noda ilesilesi, eda na duavata kei na ka e cavuta na parofita o Aisea: “Sa qai talai au mai na Turaga ko Jiova, kei na Yalona.” (Aisea 48:16) Io, na yalo tabu i Jiova e talai keda! Eda nuidei ni na vakayagataka o Jiova na yalo tabu me vakavinakataka na noda taledi me vaka ga a cakava vei Mosese, Pisalieli kei Josua. Eda taura na “iseleiwau ni yalo tabu, ya na vosa ni Kalou,” nida nuidei ni na dusimaki keda o Jiova me vaka ga a cakava vei Kitioni, Jefica kei Samisoni. (Efeso 6:17, 18) Ke da nuitaki Jiova me vukei keda ena ituvaki kece eda sotava, ena vakaukauataki keda vakayalo meda cakava kina na nona inaki, me vaka ga na nona vakaukauataki o Samisoni.
19 Io, o Jiova e vakalougatataki ira ga era yaloqaqa ni tutaka na sokalou dina. Ena vakaukauataki na noda vakabauta ke da vakalaiva me dusimaki keda na yalo ni Kalou. E volatukutukutaki tale ga ena iVolatabu vaKirisi vaKarisito, eso na ivakaraitaki e veidusimaki kina na yalo tabu. Eda na veivosakitaka ena ulutaga e tarava na sala era dusimaki kina ena yalo tabu na dausokalou yalodina ena imatai ni senitiuri ni bera na Penitiko 33 S.K., kei na veiyabaki e tarava.
E uqeti iko vakacava na ka e cakava na yalo tabu vei . . .
• Mosese?
• Pisalieli?
• Josua?
• Kitioni?
• Jefica?
• Samisoni?
[Tikina bibi ena tabana e 22]
Ena vakaukauataki keda vakayalo na yalo tabu, me vaka ga na nona vakaukauataki o Samisoni
[iYaloyalo ena tabana e 21]
Ra itubutubu, na nomuni gugumatua ena uqeti ira na luvemuni