O Bau Kila?

Na cava e vakaibalebaletaka o Jisu ni tukuna vei ira na vakarorogo mera lako me rua na kilomita?

▪ A vakatututaka o Jisu ena nona ivunau kilai levu ena Ulunivanua: “Ke vakasaurarataki iko e dua na vakailesilesi mo drau lako vata ena dua na kilomita, tomani koya me rua na kilomita.” (Maciu 5:41) Era rairai kila na vakarorogo ni ka e tukuna ya o Jisu e baleta na cakacaka e dau lavaki vei ira.

Era a vakarurugi tu ena veiliutaki vakaRoma na Isireli ena imatai ni senitiuri S.K. Era dau vakacakacakataki ira na tamata se manumanu, se ra cakava na cava ga era nanuma me vakatotolotaka nodra cakacaka. Kena ivakaraitaki, era vakasaurarataki Saimoni na kai Kirini na sotia ni Roma me colata na kaunirarawa i Jisu ena vanua ena lai vakoti kina. (Maciu 27:32) Eso na ka e dau lavaki mai va qori e veivakalolomataki, sega ni taleitaki, ra qai cata sara ga na Jiu.

E sega ni kilai na dede ni nodra vosota tiko na lewenivanua na cakacaka e lavaki vei ira. Ia ena via dredre toka meda vakasamataka nira na vakaliuliu mera cakava e so na ka e sega ni lavaki vei ira. Ni tukuna gona o Jisu vei ira na vakarorogo mera lako me rua na kilomita, e tukuna tiko mera kua ni cakava vakavoraki na ka era lavaka na veiliutaki ke sega ni beci kina lawa ni Kalou.​—Marika 12:17.

O cei o Anasa a cavuti ena Kosipeli?

▪ E tukuni ena iVolatabu ni a “iliuliu ni bete” o Anasa, qai taura tu na itutu qori ena gauna a veilewaitaki kina o Jisu. (Luke 3:2; Joni 18:13; Cakacaka 4:6) Na luvena yalewa e wati Kaiava na bete levu e Isireli. A bete levu tale tu ga e Isireli o Anasa mai na ika6 se ika7 S.K., me yacova ni vakacegui koya mai na itutu qori e dua na vakailesilesi ni Roma o Valerius Gratus ena rauta na 15 S.K. Ia ni a bete levu ena dua na gauna o Anasa, e vakatulewa tiko ga kina e Isireli. Eratou taura kece na itutu vakabete levu e lima na luvena tagane kei na wati luvena yalewa.

Ena taura tu na itutu vakabete levu e dua ena nona bula taucoko ke tu vakataki koya ga o Isireli. (Tiko Voli Mai na Lekutu 35:25) Ia ena gauna e lewai Isireli tu kina o Roma, ena veiqaravi na bete levu ena nodra veivakadonui na kovana kei na tui e lesi ira na matanitu o Roma, e rawa tale ga ni kau laivi nona itutu vakabete levu. A volatukutukutaka o Flavius Josephus na daunitukutuku makawa ni a vakacegui Joazar mai na itutu vakabete levu ena ika6 se ika7 S.K. na kovana ni Roma e Siria o Quirinius, qai digitaki Anasa me veisosomitaki. Kena irairai o ira na iliuliu butobuto qo era qarauna sara mera digitaka ga e dua na bete me veisosomitaki.

Eratou kilai na vuvale i Anasa ni ratou kocokoco qai vutuniyau. Kena irairai ni ratou rawaka ena isoro eratou lewa me volitaki ena valenisoro me vaka na ruve, sipi, waiwai, kei na waini. E kaya o Josephus nira tu “nona tamata cakacaka larikeni” o Ananaiasa na luvei Anasa, “era dau taura vakaukaua nodra duanaikatini na bete; era dau mokulaki ira tale ga na sega ni via solia nodra duanaikatini.”