Na Cakacaka Vakatabakidua Vanua e Kauti au Kina

AU LEWENA na vuvale i Peceli e Brooklyn ena ika7 ni Seviteba, 1950. Ena gauna ya, era tiko e Peceli e le 355 na mataveitacini mai na veimatanitu qai tiko nodra yabaki ni bula mai na 19 ina 80. E levu vei ira era lumuti.

NOQU TEKIVU QARAVI JIOVA

E vakavulici au o tinaqu meu qarava na “Kalou mamarau.” (1 Tim. 1:11) A tekivu qaravi Jiova o tinaqu niu se gone. Niu sa yabaki tini, au papitaiso ena 1 Julai, 1939 ena dua na zone assembly (sa kilai nikua me soqo ni tabacakacaka), mai Columbus, Nebraska, e Merika. Keimami sota yani e le drau vakacaca ena dua na vale redetaki me keimami rogoca na katokatoni ni vunau i Joseph Rutherford e kena ulutaga “Lewai se Bula Galala” (Fascism or Freedom.) Ni se veimama tu ga na vunau, era soqoni vata e tautuba e dua na ilala levu. Era curu yani ena vanua keimami soqo tiko kina, era tarova na neimami soqoni, ra qai cemuri keimami mai na taoni. Ia keimami soqoni vata tale ena nona iteitei e dua na tacida tagane e volekata toka ga na taoni me rogoci vakaoti kina na ivunau. Au sega gona ni guilecava na noqu siga ni papitaiso!

E saga vagumatua o tinaqu me susugi au ena dina. O tamaqu e tamata vakaturaga, e tama vinaka tale ga, ia a sega ni kauaitaka sara vakalevu na lotu se na noqu bula vakayalo. Ia e dau vakauqeti au ga o Na kei ira na vo ni mataveitacini ena ivavakoso o Omaha.

VEISAU NA MATANICAGI

Niu vakarau tauri ivola ena sekeneri, a vinakati meu vakatulewataka na ka au na cakava ena noqu bula. Ni sereki na vuli, au dau tomani ira keimami taba vata me keimami vacation pioneer (sa kilai nikua me painia veivuke).

Ena gauna vata ya, rau lesi mai ena neitou yalava e rua na cauravou o John Chimiklis kei Ted Jaracz me rau ivakatawa dauveilakoyaki, rau se qai tauri ivola ga ena ikavitu ni kalasi e Kiliati. Au kurabuitaka ni rau se qai yabaki 20 vakacaca. Au se qai yabaki 18 ena gauna ya, sa voleka tale ga meu tauri vola ena sekeneri. Au sega ni guilecava rawa na nona tarogi au o Brother Chimiklis se cava au na cakava ena noqu bula. Niu tukuna vua, e vakauqeti au sara: “Io, saga na cakacaka vakaitalatala vakatabakidua. O na kurabuitaka na vanua ena kauti iko kina.” Na ivakasala ya kei na nodrau ivakaraitaki e tarai au sara ga. Niu tauri ivola oti ga, au tekivu painia sara ena 1948.

NOQU VEIQARAVI E PECELI

Ena Julai 1950, au gole kei rau noqu itubutubu ina soqo ni veimatanitu e caka ena Yankee Stadium e Niu Yoka. Au lai tikova sara na nodra bose na via veiqaravi e Peceli a caka tale ga ena soqo qo. Au vakauta sara e dua na ivola meu vakaraitaka kina niu na marautaka meu veiqaravi e kea.

A sega ni saqata o tamaqu na noqu painia kei na noqu tiko ga e vale, ia a nanuma o koya meu bau solia toka e dua na ilavo lailai me isau ni rumu kei na kakana. Ia ena itekitekivu ni vula o Okosita, niu vaqara cakacaka tiko, au lai dolava sara na neitou katonimeli. E tiko kina e dua na noqu ivola mai Brooklyn, a saini tu kina o Nathan H. Knorr, e kaya: “Sa ciqomi na nomu ivola ni kerekere ni veiqaravi e Peceli. Au taura rawa ni o sa vakadonuya mo na tiko ga e Peceli me yacova na gauna ena kauti iko kina na Turaga. Au kerea mo na gole mai e Peceli ena 124 Columbia Heights, Brooklyn, Niu Yoka, ena ika7 ni Seviteba, 1950.”

Ni lesu mai na cakacaka o tamaqu ena siga ya, au tukuna sara vua niu sa kunea e dua na cakacaka. E kaya, “Vinaka. O na cakacaka i vei?” Au tukuna sara, “ena Peceli mai Brooklyn. Au na taura kina e $10.00 dua na vula.” E kidacala o tamaqu, ia e tukuna ke sa noqu digidigi qori, meu saga sara meu qarava ena noqu vinaka kece. Sega ni dede a papitaiso sara o koya ena 1953 ena soqo ni tikina a caka ena Yankee Stadium!

Au marau ni a sureti tale ga i Peceli ena gauna vata ya o Alfred Nussrallah, o koya keirau painia vata. A qai vakamau o koya ena dua na gauna e muri, rau lai vuli e Kiliati kei na watina o Joan, rau qai lai kaulotu e Lepanoni, oti rau ivakatawa dauveilakoyaki tale ga e Merika.

ILESILESI E PECELI

Na imatai ni noqu ilesilesi e Peceli meu lai cakacaka ena vanua ni dabani ivola. Na imatai ni ivola au donuya meu cakacaka kina na What Has Religion Done for Mankind? Ni oti e walu na vula ena Tabana ni dabani ivola, au lesi ena Tabana e Qarava na Cakacaka e liutaka o Brother Thomas J. Sullivan. Au marautaka na neirau cakacaka vata, e yaga tale ga vei au na nona kilaka vakayalo kei na yalomatua e tu vua ena gauna balavu e tiko kina ena isoqosoqo.

Ni oti e tolu na yabaki noqu veiqaravi ena Tabana e Qarava na Cakacaka, a tukuna sara o Max Larson na iliuliu ni vanua ni taba ivola, ni via raici au o Brother Knorr. Au nanuma niu a cakava e dua na cala. Ia e lutu sara ga noqu icegu ni vinakata o Brother Knorr me kila seu na via biuti Peceli ena dua na gauna mai muri. A vinakata me dua e cakacaka vakalekaleka ena nona ofisi, qai via raica seu rawa ni qarava na itavi ya se sega. Au tukuna sara niu sega ni vakasamataka meu biuti Peceli ena dua na gauna e muri. Mani yaco meu vakacolati ena itavi bibi qo me 20 na yabaki.

Sa vakavica noqu dau tukuna niu na sega ni sauma rawa na levu ni ka au vulica ena noqu cakacaka vata kei Brother Sullivan kei Brother Knorr, kei ira keimami tiko vata e Peceli, vakataki Milton Henschel, Klaus Jensen, Max Larson, Hugo Riemer, kei Grant Suiter.a

O ira na mataveitacini tagane keimami cakacaka vata era dau tuvatuvanaki vakamaqosa nira cakava na cakacaka e vauca na isoqosoqo. O Brother Knorr e daucakacaka qai vinakata me raica me toso tiko ga ena kena levu duadua na vakatetei ni Matanitu ni Kalou. Era raica o ira era cakacaka kei Brother Knorr ni dau rawarawa na veivosaki kei koya. Ke duidui mada ga na rai me baleta e dua na ulutaga, keimami rawa ni tukuna vakarawarawa na neimami nanuma, ena gauna vata qori e nuitaki keimami tiko ga.

Ena dua na gauna, a vakamacalataka vei au o Brother Knorr ni na vinakati meu cakava eso na cakacaka ena rairai sega soti sara ni bibi. E vakamacalataka qori ena nona tukuna ni gauna a se liutaka kina o koya na vanua ni taba ivola, a dau qiriti koya mai o Brother Rutherford qai kaya: “Brother Knorr, ni o biuta mai na vanua ni taba ivola mo mai vakasigalevu, kauta tiko mai eso na rapa (rubber) ni penikau. Mera biu ena noqu teveli.” E tukuna o Brother Knorr ni imatai ni ka e cakava, ya nona lai kauta rawa mai na rapa qai mai tawana toka ena nona taga. Ni sa sigalevu, sa qai lai biuta ena teveli nei Brother Rutherford. E ka lailai sara na ka e cakava qo, ia e yaga vakalevu vei Brother Rutherford. Sa qai tukuna vei au o Brother Knorr: “Au vinakata me tu ena noqu teveli na penikau e sivi vinaka tu. Kerekere rawa ni o raica mera tiko ena noqu teveli ena veimataka kece.” Ena veiyabaki tarava, au raica mera sivi vinaka tu na penikau ena nona teveli.

Dua na ka e vakabibitaka o Brother Knorr na noda vakarorogo vinaka nida kerei meda cakava e dua na itavi. Ena dua na gauna, a vakamacalataka vakamatata na ka meu cakava me baleta e dua na ituvaki, ia au a sega ni vakarorogo vinaka. Qori e vakavuna sara ga nona vakamadualaki o Brother Knorr. E ca sara ga na lomaqu, au mani vola vua e dua na ivola lekaleka, niu rarawataka dina na ka au cakava. Au vola tale ga ni rairai vinaka meu lesi ena dua tale na tabana. Ena mataka tiko ga ya, e gole mai o Brother Knorr qai kaya, “Robert, au sa taura na nomu ivola. E cala dina na ka o cakava. Au a sa tukuna oti vei iko na tikina ya, ia au kila ni o na qaqarauni ena gauna tarava. Me daru sa cakacaka tale yani.” Au marautaka sara ga na nona veinanumi.

VIA VAKAWATI

Ni oti e walu na yabaki noqu veiqaravi e Peceli, au a via tomana tiko ga na noqu veiqaravi. Ia a qai veisau na ituvaki. Donuya na soqo ni veimatanitu ena Yankee Stadium kei na Polo Grounds ena 1958, au raici Lorraine Brookes, e dua keirau sota ena 1955 ena gauna a painia tu kina e Montreal, mai Kenada. Au taleitaka vakalevu na nona ivakarau ni rai me baleta na veiqaravi vakatabakidua kei na nona tu vakarau me lako ena vanua cava ga e talai koya kina na isoqosoqo i Jiova. A nona isausau o Lorraine me lai vuli e Kiliati. Ni sa yabaki 22, a vakadonui me lai vuli ena ika27 ni kalasi ena 1956. Ni tauri ivola oti, a lesi sara i Brazil me dua na daukaulotu. Keirau tomana tale na neirau veikilai ena 1958, qai vakadonuya o koya na noqu vosaki koya me watiqu. Keirau lalawataka sara me keirau vakamau ena yabaki tarava qai veiqaravi vakadaukaulotu.

Niu tukuna vei Brother Knorr na ka au sa lalawataka, a vakatura me keirau se wawa tale mada me tolu na yabaki, oti me keirau vakamau qai veiqaravi e Peceli mai Brooklyn. Ena gauna ya, me rawa nira tomana na nodra veiqaravi e Peceli na veiwatini vou, ena vinakati me veiqaravi tu e Peceli e dua vei rau me tini na yabaki se sivia, o kena isa me veiqaravi ena tolu na yabaki. Mani vakadonuya o Lorraine me rua na yabaki nona veiqaravi ena Peceli mai Brazil, me qai dua na yabaki ena Peceli e Brooklyn ni bera ni keirau vakamau.

Ena loma ni rua na yabaki keirau veimusumusuki kina, keirau dau veivolavolai ga. A sau levu na veiqiriti, a sega tale ga na imeli ena gauna ya! Ni keirau vakamau ena ika16 ni Seviteba, 1961, keirau kalougata dina ni a cakava na ivunau ni neirau vakamau o Brother Knorr. E dina ni balavu na gauna keirau wawa kina. Ia ni keirau raica lesu na marau kei na lomavakacegu keirau vakila ena 50 vakacaca na yabaki ni neirau vakawati, keirau vakadinata ni yaga dina na neirau wawa!

ITAVI DOKAI NI VEIQARAVI

Ena 1964, au marau ni soli vei au e dua na itavi bibi, ya meu ivakatawa ni dua na iwase kei vuravura. Ena gauna ya, era dau gole duadua ga na ivakatawa, e sega ni dau tomani ira na watidra ena veisiko va qo. Ia qori a veisau ena 1977, era vakadonui mera salavata kei na watidra ena gauna era veisiko kina. Ena yabaki tiko ga qori, keirau tomani Grant kei Edith Suiter ena neirau veisiko ena valenivolavola ni tabana e Jamani, Austria, Kirisi, Saipurusi, Taki kei Isireli. Me yacova mai qo, keirau sa sikova oti e rauta ni 70 na matanitu e veiyasa i vuravura.

Ena 1980, keirau gole i Brazil ena neirau veisiko va qo. Keirau yaco ena siti o Belém, na vanua a daukaulotu tu kina o Lorraine. Keirau sikovi ira tale ga na mataveitacini e Manaus. Ni caka tiko na vunau ena loma ni vale ni sarasara qo, keirau raica e dua na ilawalawa era dabe vata, ia era sega ni muria na nodra ivakarau ni veikidavaki na kai Brazil, ya mera veireguci na marama, ra lululu na tagane. Na cava na vuna?

O ira qo era tacida lomani, era tauvi vukavuka ra qai vakaitikotiko ena loma ni veikauloa na Amazon. Ena vuku ni qaqarauni, era sega kina ni veitaratara kei ira na kena vo era tiko ena soqoni ya. Ia e tarai keimami sara ga na nodra ivakaraitaki, keimami na sega ni guilecava na marau e laurai e matadra! E dina sara ga na vosa i Jiova e cavuta o Aisea: “Ko ira na noqu tamata era na sere ni sa marau na lomadra.”​—Aisea 65:14.

VAKALOUGATATAKI QAI VAKAINAKI NA BULA

Keirau dau raica lesu kei Lorraine na onosagavulu vakacaca na yabaki ni neirau veiqaravi vakatabakidua vei Jiova. E levu dina na sala keirau vakalougatataki kina ni keirau vakalaiva me dusimaki keirau o Jiova ena nona isoqosoqo. Au sa sega ni veisiko e veiyasa i vuravura me vaka e liu, ia au tomana tiko ga na noqu itavi e veisiga niu veivuke tiko vei ratou na iLawalawa Dauvakatulewa, Komiti ni Kodineita kei na Komiti ni Cakacaka. Au marautaka vakalevu niu rawa ni bau vakaitavi ena nodra tokoni na mataveitacini e veiyasa i vuravura. E veivakurabuitaki na levu ni cauravou kei na goneyalewa era veiqaravi vakatabakidua nira vakatotomuria na ivakarau ni rai i Aisea, ni a kaya: “Koi au oqo; mo ni talai au.” (Aisea 6:8) Nodra tabili mai na iwiliwili levu qo e laurai kina na dina ni vosa e tukuna vei au e dua na ivakatawa ni tabacakacaka ena dua na gauna e liu: “Io, saga na cakacaka vakaitalatala vakatabakidua. O na kurabuitaka na vanua ena kauti iko kina.”