O Bau Kila?

Era na vakadonuya na kai Roma me bulu vakavinaka e dua era vakota ena kau, me vakataki Jisu?

LEVU era kila vinaka na itukutuku me baleti Jisu ni vako tikivi koya e rua na daubasulawa qai mate ena kau. (Maciu 27:35-38) Ia eso tale era sega ni vakabauta na ka e tukuna na iVolatabu me baleta na vakarautaki ni yago i Jisu qai lai bulu.—Mari. 15:42-46.

Era sega ni vakabauta na vakalewa na Kosipeli ni a vakadonui me bulu vakavinaka ena ibulubulu o koya e vako ena kau. Era vakabauta ni duatani na ka e rairai caka vei ira. E vakamacalataka na dauvolaitukutuku o Ariel Sabar ena mekesini na Smithsonian, na vuna e va kina qori na nodra rai: “Era dau totogitaki mera vako ena kau o ira e ca sara na nodra itovo, era tukuna kina eso na vuku ni ka vakalialia mera nanuma nira na vakadonuya na kai Roma mera bulu vakavinaka.” Era vinakata na kai Roma mera vakamadualaki na daubasulawa, ya na vuna ena biu tu kina na yagodra ena kau mera kania na manumanu kila. Na kena vo ena qai kolotaki ina ibulubulu era bulu tu kina eso tale.

Ia e duatani na ka era vakamacalataka na daukelikeli me baleta nodra sui eso na Jiu era vakamatei. Ena 1968 e kune na ivovo ni nona sui e dua na turaga a vakamatei ena kau ena imatai ni senitiuri. Qori ena nodratou ibulubulu e dua na vuvale Jiu volekati Jerusalemi. Na vo ni sui e tawa tu ena dua na kato, se katonisui. E tu tale ga e loma e dua na sui ni bukubukuniyava. E vako tu ena dua na tikinikau ena ivako kaukamea, na balavu ni ivako e 11.5 na sedimita (4.5 na idi). E kaya o Sabar: “Na bukubukuniyava e nona e dua na turaga na yacana o Yehochanan, e vakaraitaka vakamatata na vuna e rairai donu kina na ka e tukuni ena Kosipeli me baleta nona bulu o Jisu ena ibulubulu.” Koya gona, “na bukubukuniyava i Yehochanan e dua na ivakaraitaki ni turaga a vako ena kau ena gauna i Jisu, era vakadonuya na kai Roma me caka vua na ivakarau ni veibulu vakaJiu.”

Ena rairai duidui na rai ena sala e vako kina o Jisu ena kau ni laurai vata kei na bukubukuniyava qori. Ia na ka ga e matata nira bulu eso na daubasulawa, era sega ni kolotaki tu ga yani ena ibulubulu era bulu kina eso tale. E macala ni nuitaki na ka e tukuna na iVolatabu me baleta na nona bulu o Jisu. Na ivakadinadina e tokona na ka e tukuni ena iVolatabu.

Koya e bibi sara, ni sa tukuna oti tu o Jiova ni na bulu o Jisu ena nona ibulubulu e dua na turaga vutuniyau, ena sega gona ni dua me tarova na kena vakayacoti na vosa ni Kalou.—Aisea 53:9; 55:11.