Rawa Nida Vakaotia na iValu kei na iTovo Kaukaua?

VAKAVINAKATAKI NA BULA VAKAILAVO

Kena inaki: Era saga na veimatanitu mera vakarautaka na ka vinaka duadua vei ira na lewenivanua. Me rawa ni vakalailaitaki se me kua ni yaco na veivakaduiduitaki ena ka vakailavo. Ni rawa ni yaco kina na veileti.

Vuna e dredre kina: Ena vinakati vei ira na matanitu mera veisautaka na sala era dau vakayagataka kina na ilavo. Kena ivakaraitaki, ena 2022 e vakayagataki e rauta ni 34.1 na bilioni na dola (ilavo ni Merika) me vakatorocaketaki na bula ni lewenivanua e veiyasa i vuravura. Ia qori e ilavo lailai sara ni vakatauvatani kei na ilavo e vakayagataki ena mataivalu ena yabaki qori.

“E vakayagataki e levu na ilavo kei na iyau mera vukei kina na vakaleqai ena ivalu, ia e sega mada ga ni sagai me tarovi na ivalu kei na bula vakacegu.”​—António Guterres, vunivola levu ni Matabose kei Vuravura.

Ka e kaya na iVolatabu: Eso na veimatanitu kei na isoqosoqo e rawa nira vukei ira na dravudravua. Ia e sega ni rawa nira vakaotia vakadua na bula dravudravua.​—Vakarua 15:11; Maciu 26:11.

VEITOKONI NA VEIMATANITU

Kena inaki: Mera veivosakitaka na sala me wali kina na leqa, mera duavata tale ga ena ka me caka me rawa ni yaga ena yasana ruarua.

Vuna e dredre kina: Rawa ni dua se vica vata na isoqosoqo e sega ni vakadonuya, duavata se ciqoma me cakava na veidinadinati. E sega ni rawarawa ni caka qori.

“Eso na gauna e dau guce na nodra veitokoni na veimatanitu. Ke veivakaduiduitaki e rua na matanitu ena nodrau veidinadinati, ena rawa ni yaco kina e levu tale na leqa.”​—Raymond F. Smith, American Diplomacy.

Ka e kaya na iVolatabu: E dodonu meda “qara na veiyaloni.” (Same 34:14) Ia e levu nikua era “sega ni yalodina, . . . sega ni via okati ena dua na veiyalayalati, . . . era na dau veiliumuritaki.” (2 Timoci 3:​1-4) Na itovo va qori e vakadredretaka vei ira na iliuliu ni politiki dausasaga mera walia na leqa.

SAGAI ME KUA NI VAKAYAGATAKI NA IYARAGI

Kena inaki: Sagai me vakalailaitaki se me kua sara ga ni vakayagataki na iyaragi, vakabibi na iyaragi vakaniukilia se so tale na iyaragi vakadomobula (chemical and biological).

Vuna e dredre kina: Era leqataka na iliuliu de na malumalumu nodra veiliutaki, ena rawarawa tale ga nodra valuti. Koya gona, ke mani vakalailaitaki se kau tani na iyaragi, ena sega ni wali rawa na veika e vakavuna nodra veivaluvaluti.

“Levu na matanitu era yalataka mera kauta laivi nodra iyaragi ni ivalu me tekivu mai na 1991. Ia era sega ni dina ena nodra yalayala qori, okati kina na nodra yalataka mera vakalailaitaka na leqa e rawa ni yaco, tarovi na tikoyavavala, me rawa ni duavata kina na veimatanitu.”​—“Securing Our Common Future: An Agenda for Disarmament.”

Ka e kaya na iVolatabu: Era na biuta tani na tamata na nodra iyaragi, ra qai “tukitukia na nodra iseleiwau me batinisiviyara.” (Aisea 2:4) Ia e levu tale na ka e vinakati me caka me rawa ni oti kina na ivalu, baleta na itovo kaukaua e vu mai na loma ni tamata.​—Maciu 15:19.

SAGAI ME TOVATA NA VEIMATANITU

Kena inaki: Mera duavata na veimatanitu mera veitaqomaki ke mani ravuravu mai e dua na matanitu. Era nanuma mera cakava qori mera kua ni doudou na meca mera ravuravu.

Vuna e dredre kina: Na nodra veibolebolei na veimatanitu ena sega ni rawati kina na sautu. Na veimatanitu era sega ni dina ena nodra veidinadinati, era sega ni dau duavata ena sala kei na gauna mera valuti kina na meca.

“E vakabibitaki ena veidinadinati ni Matabose Makawa kei Vuravura na sasaga me tovata na veimatanitu, qai vakabibitaki tale qori ena Matabose kei Vuravura ena gauna qo. Ia e sega ni vakavotukana na sasaga ruarua qori.”​—“Encyclopedia Britannica.”

Ka e kaya na iVolatabu: E dau yaga vakalevu na noda sasaga meda cakacaka vata. (Dauvunau 4:12) Ia eda sega ni rawa ni nuitaka na veiliutaki vakatamata me vakaotia na veileqaleqati e vuravura, qai kauta mai na sautu. “Kua ni nuitaki ira na iliuliu vakatamata, e sega ni dua na tamata e rawa ni vakabulai iko. Gauna era mate kina, era lesu mera kuvuniqele, sa na cava e kea na nodra inakinaki.”​—Same 146:​3, 4, Today’s English Version.