Imadrali ni Vakavinavinaka e Marau Kina o Jiova

“Dou solia na yagomudou mei madrali bula, me savasava, me vinaka vua na Kalou.”​—ROMA 12:1.

1. Na cava e kaya na iVolatabu me baleta na yaga ni isoro kece e dau cabo ena ruku ni Lawa i Mosese?

“SA TU e na Lawa na i yaloyalo wale ga ni veika dina era na muri mai, ka sega ni vatukana dina, e na sega sara ni rawa ki na i soro sa dau vakacabori e na veiyabaki me vakasavasavataki ira vakadua era sa torova kina na Kalou.” (Iperiu 10:​1, VV) Ena vosa matata oya, e vakaraitaka kina na yapositolo o Paula ni isoro kece e dau cabo ena ruku ni Lawa i Mosese e vakaiyalayala ga na kedra yaga nira sega ni vakabula rawa na tamata.​—Kolosa 2:​16, 17, VV.

2. Na cava e sega ni matewale kina na noda saga meda kila na itukutuku matailalai ena iVolatabu me baleta na isoro kei na imadrali e cavuti ena Lawa i Mosese?

² Kena ibalebale beka oqo ni sa sega ni yaga vua na lotu Vakarisito nikua na itukutuku matailalai e volai tu ena Penitatuki me baleta na isoro kei na imadrali? Via dua na yabaki na nodra wilika tiko na iVakadinadina i Jiova e veiyasa i vuravura era curu ena Koronivuli ni Vuli iTalatala Liutaki Vakalou, na imatai ni lima na ivola ena iVolatabu. E so e ka ni sasaga na nodra wiliki ira na ivola oqo kei na nodra saga mera kila kece na veika e tukuni kina. E matewale beka na nodra sasaga? E macala ni sega ni vaka kina, baleta ni “ka kecega sa volai eliu sa volai me da vakatavulici kina, me noda na vosota kei na vakacegui sa vu mai nai Vola Tabu, me rawa kina nai nuinui.” (Roma 15:4) Eda na via kila gona se ka ni ‘vuli’ cava kei na ‘vakacegu’ cava e rawa nida vakila mai na noda wilika na itukutuku ena Lawa i Mosese me baleta na isoro kei na imadrali?

Meda Vakavulici, Meda Vakacegui Tale ga Kina

3. Na ka bibi cava eda gadreva?

³ E sega ni gadrevi vei keda ena gauna oqo meda vakacaboisoro me vaka e vakaroti ena Lawa i Mosese, ia e se gadrevi tiko ga na ka e rawati ena nodra dau vakacaboisoro na Isireli, oya me vosoti na noda ivalavala ca, me vakadonui keda tale ga na Kalou. Ia, nida sa sega ni vakacaboisoro o keda me vakataki ira na Isireli, eda na rawata vakacava na veivosoti kei na veivakadonui ni Kalou? Ni sa vakaraitaka oti o Paula na vakaiyalayala ni ka e rawati ena isoro manumanu, sa qai tukuna: “Sa kaya kina ko koya [oya o Jisu] ni sa lako mai ki vuravura, Ai soro kei nai madrali ko sa sega ni vinakata, ia ko sa vakarautaka ga vei au na yago: Ai soro kama, kei nai soro talega sa sorovaki kina nai valavala ca, ko sa sega ni reki kina: Au sa qai kaya, Raica, au sa lako mai, (Au a volai e nai vola vivigi,) Me’u cakava na ka ko sa vinakata, na Kalou.”​—Iperiu 10:​5-7.

4. E taurivaka vakacava vei Jisu Karisito o Paula na Same 40:​6-8?

⁴ E vosa lesu o Paula ena Same 40:​6-8, qai vakaraitaka ni sega ni lako mai o Jisu me mai vakadeitaka na ‘isoro kei na imadrali’ me tawamudu, vaka kina na ‘isoro kama kei na isoro ni ivalavala ca,’ baleta ni gauna e mai volavola kina o Paula, sa sega ni qai vakadonui ira na isoro oqo na Kalou. E lako ga mai o Jisu ena yago e vakarautaka na Tamana vakalomalagi, na yago e tautauvata vinaka sara ga kei na yago a vakarautaka na Kalou ena gauna e buli Atama kina. (Vakatekivu 2:7; Luke 1:35; 1 Korinica 15:​22, 45) Ni Luve uasivi ni Kalou o Jisu, e nona na itavi ni “kawa” ni yalewa, me vaka e parofisaitaki ena Vakatekivu 3:​15. Ena ‘butuqaqia na ulu i Setani,’ e dina ni na ‘qaqi tale ga na bukubukuniyavana.’ Ena sala oqo, e yaco kina o Jisu me isolisoli e vakarautaka o Jiova me vakabulai kina na kawatamata, na ka era a vakanuinui tu mai kina na tamata vakabauta me tekivu sara mai vei Epeli.

5, 6. Na yavu cecere cake cava ni veitaratara kei na Kalou e vakarautaki vei ira na lotu Vakarisito?

⁵ Ni tukuna tiko o Paula na itavi bibi oqo i Jisu, sa qai kaya: “Sa sega na i valavala ca i Karisito. Ia sa qisi koya na Kalou me votai e na noda i valavala ka me da vakaivotavota kina e na nona vinaka na Kalou.” (2 Korinica 5:​21, VV) Na matavosa “votai e na noda i valavala” e rawa tale ga ni tukuni “me isoro ni ivalavala ca.” E kaya na yapositolo o Joni: “Sai bulubulu ni nodai valavala ca ko koya; a sa sega e na vuku ni noda walega, e na vuku talega ni nodra na kai vuravura kecega.” (1 Joni 2:2) O koya gona, era a taurivaka tiko vakawawa na Isireli e dua na sala mera veitaratara kina kei na Kalou, oya ena nodra dau vakacaboisoro, ia o keda na lotu Vakarisito e tiko e dua na yavu e cecere cake sara meda veitaratara kina kei na Kalou​—na isoro i Jisu Karisito. (Joni 14:6; 1 Pita 3:18) Ke da cakacakataka noda vakabauta na isoro ni veivoli e vakarautaka na Kalou, da qai talairawarawa vua, ena rawa tale ga ni vosoti na noda ivalavala ca, vakadonui keda na Kalou, qai vakalougatataki keda. (Joni 3:​17, 18) Sega li nida lomavakacegu ena vuku ni ka oqo? Ia, eda na vakaraitaka vakacava nida vakabauta na isoro ni veivoli i Karisito?

⁶ Ni vakamacalataka oti na yapositolo o Paula na yavu e uasivi cake era torova kina na Kalou na lotu Vakarisito, sa qai vakamacalataka ena Iperiu 10:​22-25 e tolu na sala e rawa nida vakaraitaka kina noda vakabauta kei na noda vakavinavinakataka na isolisoli vakayalololoma ni Kalou. E dina ni vakamuai vakatabakidua na veivakadreti i Paula vei ira na ‘rawa ni curu ina loqi tabu sara’​—se o ira na lotu Vakarisito lumuti era vakanuinui ina bula vakalomalagi​—e macala ni tamata kece e dodonu me rogoca na vosa e vakavuna na Kalou me cavuta o Paula, kevaka era vinakata me yaga vei ira na isoro i Karisito.​—Iperiu 10:19.

Cabora na iSoro e Savasava, e Sega na Kena e Ca

7. (a) Ena sala cava e uqeti keda kina na Iperiu 10:22 meda nanuma lesu na ka e dau caka ena isoro? (b) Na cava me dau caka me vakadonuya kina na Kalou e dua na isoro?

⁷ E vakauqeti ira e liu na lotu Vakarisito o Paula: “Me da sa mai toro voleka yani e na yalodina kei na vakabauta sa tu dei ni sa vakasavasavataki na yaloda e na kena dukadukali, ka sa savai na yagoda e na wai savasava.” (Iperiu 10:​22, VV) Na vosa e vakayagataki i ke eda rawa ni nanuma lesu kina na ka e dau caka ena isoro e vakaroti ena Lawa i Mosese. E veiganiti oqo baleta ni na vakadonuya ga na Kalou na isoro e cabori ena inaki vinaka, e savasava, qai sega ni dua na kena ca. E dau digitaki e dua vei ira na manumanu savasava me isoro, na bulumakau, na sipi se na me, na manumanu e “sega na kena ca,” e bulabula vinaka. Ke isoro na manumanu vuka, e dodonu me cabori na soqe se luve ni ruve. Ke vakamuri oqo, “ena qai ka me vinakati kina ko koya, ka me nonai bulubulu.” (Vunau ni Soro 1:​2-4, 10, 14; 22:​19-25) E sega ni dau vakaleveni na imadrali laukana, ni leveni e vakaibalebaletaka na ka e ca; e sega tale ga ni wakivata kei na oni, rairai vakaibalebaletaka na wai ni vuanikau, baleta ni rawa ni vakavuna na kena bulagi totolo. Ni mai cabo na isoro ena icabocabonisoro​—na manumanu se imadrali laukana​—e dau vakamasimataki me vinaka tu ga kina.​—Vunau ni Soro 2:​11-13.

8. (a) Na cava e dau vinakati vei koya e vakacaboisoro? (b) Na cava meda cakava me vakadonuya kina o Jiova na noda veiqaravi?

⁸ Vakacava o koya e mai vakacaboisoro? E vakaroti ena Lawa i Mosese ni o ira kece era mai tu ena mata i Jiova e dodonu mera savasava, mera kua ni dukadukali. Ke dua e cakava e dua na ka me dukadukali kina, e dodonu me cabora mada e liu e dua na isoro ni ivalavala ca se isoro ni cakacala me rawa ni savasava tale kina ena mata i Jiova, ni bera ni qai ciqoma o Jiova nona isoro kama se imadrali ni veivinakati. (Vunau ni Soro 5:​1-6, 15, 17) Vakacava o keda, eda sa qai raica rawa na bibi ni kena vinakati meda savasava tiko ga ena mata i Jiova? Ke da vinakata me vakadonuya na Kalou na noda veiqaravi, e dodonu meda dau vuki totolo meda vakadodonutaki keda kevaka eda beca e dua na nona lawa. Meda qara ena gauna totolo duadua na nodra veivuke o ira e lesi ira na Kalou​—o “ira na qase ni soqosoqo lewe ni lotu” kei na “bulubulu ni nodai valavala ca,” o Jisu Karisito.​—Jemesa 5:14; 1 Joni 2:​1, 2.

9. Na cava na duidui levu ni isoro e cabo vei Jiova kei na kena e cabo vei ira na kalou lasu?

⁹ Na savasava sara ga e vakaduiduitaka na isoro e cabo vei Jiova kei na kena era cabora vei ira na kalou lasu na veimatanitu era tu wavoliti Isireli. Ni vakamacalataka tiko na duidui levu oqo, e kaya e dua na ivola me baleta na isoro e dau vakacabori ena Lawa i Mosese: “Eda na raica ni isoro e vakaroti ena Lawa e sega ni caka kina e dua na ka vakatevoro se vakadraunikau; e sega ni lako vata kei na vakasausa vakalialia, se mera tavatavai ira o ira na vakacaboisoro, se mera okati kina na yalewa ca ni valenisoro, e tabu sara ni lako vata kei na sere se meke ni veivagarogaroi; e sega ni cabori na tamata; e sega tale ga ni cabori na isoro ena vukudra na sa mate.” Na ka kece oqo e macala kina e dua na ka: E savasava o Jiova, e sega ni vakadonuya na ivalavala ca kei na ivalavala dukadukali kece ga. (Apakuki 1:​13) Na veiqaravi kei na isoro e cabo vua e dodonu me savasava, qai sega ni dua na kena ca​—vakayago, se vakayalo.​—Vunau ni Soro 19:2; 1 Pita 1:​14-​16.

10. Me salavata kei na ivakasala i Paula ena Roma 12:​1, 2, na cava e so na ka meda dikevi keda kina?

¹⁰ Ena vuku ni veika oqo, e bibi kina meda dikeva na veibasoga ni noda bula kece, da qai vakadeitaka ni vakadonuya tiko o Jiova na noda veiqaravi. Meda kua vakadua ni nanuma ni noda vakaitavi ena soqoni vakarisito kei na cakacaka vakaitalatala, e sa solia vei keda na galala meda cakava ga na ka eda via cakava ena noda dui bula. Meda kua tale ga ni nanuma ni noda vakaitavi ena so na itavi vakarisito e sa rawa kina vei keda meda kua ni muria na lawa ni Kalou ena so tale na basoga ni noda bula. (Roma 2:​21, 22) E sega ni rawa nida nanuma ni na vakalougatataki keda na Kalou se vakadonui keda ke da vakalaiva e so na ka e dukadukali ena mata ni Kalou me vakaduka na noda vakasama kei na noda itovo. Nanuma tiko na vosa i Paula: “Au sa vakamamasu vei kemudou, na veiwekani, e na vuku ni loloma vakavuqa ni Kalou, mo dou solia na yagomudou mei madrali bula, me savasava, me vinaka vua na Kalou, me nomudoui soro vakayalo. Ia dou kakua ni vakatauvatani kemudou kei ira era sa vakavuravura: ia dou mataliataki ga ni sa vakavoui na yalomudou, mo dou kila rawa kina na loma ni Kalou, sa yaga, ka vinaka, ka dodonu sara.”​—Roma 12:​1, 2.

Cabora Mai Vu ni Lomamu na Nomu iMadrali ni Vakavinavinaka

11. Na cava e okati tiko ena vosa “vakatusa,” e cavuti ena Iperiu 10:23?

¹¹ Ni volavola tiko vei ira na Iperiu o Paula, a vakamatatataka vei ira e dua tale na tiki bibi ni sokalou dina: “Tou taura matua na vakatusa ni noda vakabauta me kakua ni yavala; ni sa yalodina ko koya sa yalataka.” (Iperiu 10:23) Na vosa “vakatusa” e vu mai na vosa “vakatutusa,” qai cavuta tale ga o Paula “nai madrali ni vakavinavinaka.” (Iperiu 13:15) Oqo eda lai nanuma lesu kina na mataqali isoro era dau cabora e so me vakataki Epeli, o Noa, kei Eparama.

12, 13. Na cava e vakaraitaka e dua na Isireli ena nona cabora na isoro kama, ia na cava meda cakava meda vakaraitaka kina ni tiko tale ga vei keda na yalo oya?

¹² E sega ni vakasaurarataki e dua na Isireli me cabora na isoro kama, oqo e cakava sara ga na tamata yadua “me vinakati kina, e na mata i Jiova.” (Vunau ni Soro 1:3) Ena nona vakacaboisoro vaka oqo, e sa vakatusa, se vakaraitaka kina e matanalevu nona taleitaka na ka ni veivakalougatataki levu i Jiova kei na nona yalololoma vei ira na nona tamata. Nanuma tiko ni ka e duatani duadua kina na isoro kama oya ni vakamai taucoko sara ga na isoro ena kena icabocabo​—e ivakaraitaki veiganiti ni veiqaravi kei na yalayala vakatabakidua. Ena vakasama vata oya, eda vakaraitaka kina o keda na noda vakabauta na isoro ni veivoli kei na noda vakavinavinakataka na isolisoli oya ena noda cabora yani vei Jiova mai vu ni lomada na noda “madrali ni vakavinavinaka vua na Kalou ena vukuna, oqori na vua ni tebenigusuda.”

¹³ Eda sega ni vakacaboisoro ena gauna oqo na lotu Vakarisito me vakataki ira na Jiu​—nira dau cabora na manumanu se vuata​—ia e noda ilesilesi meda vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou, meda veituberi tale ga mera yaco e so mera tisaipeli i Jisu Karisito. (Maciu 24:14; 28:​19, 20) O dau vakayagataka vinaka beka na gauna veiganiti kece mo tukuna yani na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou, me rawa kina ni lewe levu tiko ga era mai kila na veika vinaka sa vakarautaka tu na Kalou me nodra na tamata talairawarawa? O dau lomasoli mo vakayagataka nomu gauna kei na nomu igu mo vakavulici ira kina na tataleitaki, mo vukei ira tale ga mera yaco mera tisaipeli i Jisu Karisito? Na noda vakaitavi ena yalogu ena cakacaka vakaitalatala e vaka tiko na iboi kamica ni isoro kama, baleta ni taleitaka dina na Kalou.​—1 Korinica 15:58.

Reki Ena Nomu Veimaliwai Kei na Kalou, Kei Ira Tale ga na Tacimu Vakayalo

14. E tautauvata vakacava na vakasama ni imadrali ni veivinakati kei na vosa e cavuta o Paula ena Iperiu 10:​24, 25?

¹⁴ Sa qai tinia o Paula ena nona kauta cake mai na noda veimaliwai vakaveitacini nida qarava na Kalou. “Me da veivakananumi keda vakai keda me da veivakatakatai me dauloloma kai valavala vinaka: me da kakua ni biuta na vakasoqoni vata, me vaka nai valavala ni tamata eso; me da veivakamasuti tiko: ia me vakalevu, ni dou sa raica sa toro voleka mai na siga.” (Iperiu 10:​24, 25) Na matavosa “me da veivakatakatai me dauloloma kai valavala vinaka,” “na vakasoqoni vata,” kei na “veivakamasuti,” e vakalesuya tale mai na noda vakasama na ka e dau vakayacora na imadrali ni veivinakati e Isireli vei ira na tamata ni Kalou.

15. Na cava e tautauvata kina na imadrali ni veivinakati kei na soqoni vakarisito?

¹⁵ Na vosa ‘imadrali ni veivinakati’ e dau vakadewataki ena so na gauna me ‘imadrali ni veisaututaki.’ Na vosa vakaiperiu e vakadewataki me “veisaututaki” e tiko kina na vakasama ni lewe levu, e rairai vakaraitaka ni o koya e vakaitavi ena isoro oqo ena rawa ni veisaututaki kei na Kalou, kei ira tale ga na tacina vakayalo. E kaya e dua na vuku me baleta na imadrali ni veivinakati: “Veigauna kece e dau itaukeinisoqo tu o Jiova na Kalou ni Veiyalayalati, ia oqo e gauna marautaki duadua vei ira na Isireli ni sa kevu sobu o koya mai na nona itutu cecere me mai nodra vulagi ena kena laukana na isoro.” Oqo eda lai nanuma kina na vosa ni yalayala nei Jisu: “E na tikina sa soqoni vata kina e lewe rua, se lewe tolu, e na yacaqu, au sa tiko kina e na kedratou maliwa.” (Maciu 18:20) Ena gauna kece eda tiko kina ena soqoni vakarisito, ena yaga vei keda na veimaliwai, na veivakavulici e veivakayaloqaqataki, kei na noda kila ni tiko vata kei keda na noda Turaga o Jisu Karisito. Na veika oqo e yaco kina na soqoni vakarisito me gauna marautaki qai gauna e vakaukauataki kina na noda vakabauta.

16. Nida vakasamataka tiko na imadrali ni veivinakati, na cava e gauna marautaki vakalevu kina na gauna ni soqoni vakarisito?

¹⁶ Ena imadrali ni veivinakati, na uro kece​—kena e ubia na gacagaca, na ivi ruarua, kei na ilatikoso e toka e cake qai toka e ra na yate, na uro ena sarisarina, vaka kina ena buina​—e cabori vei Jiova ena vakamai qai biu me kubou tu ena icabocabonisoro. (Vunau ni Soro 3:​3-16) E dau okati na uro me tiki ni manumanu vinaka duadua. Na kena cabori ena icabocabonisoro e vakatakarakarataka na soli ni ka vinaka duadua vei Jiova. E dua na vuna e marautaki kina na soqoni vakarisito oya ni sega wale ga nida lai vakavulici kina, eda lai vakacaucautaki Jiova tale ga kina. Eda vakayacora rawa oqo ena noda vakaitavi ena yalomalumalumu ena noda vinaka taucoko, ena noda lagasere mai vu ni yaloda, noda vakarorogo matua, kei na noda dau vakamacala. “Dou ia vei Jiova na vakavinavinaka,” e kacivaka na daunisame. “Dou seretaka vei Jiova na sere vou, kei na vakavinavinaka vua e na nodrai soqosoqo na tamata yalosavasava.”​—Same 149:1.

Ena Rawa ni Noda na Veivakalougatataki i Jiova

17, 18. (a) Na vakacaboisoro vakaitamera cava a vakayacora o Solomoni ena gauna e vakatabui kina na valenisoro mai Jerusalemi? (b) Na veivakalougatataki cava era vakila na lewenivanua ena soqo ni kena vakatabui na valenisoro?

¹⁷ Ena gauna e vakatabui kina na valenisoro mai Jerusalemi ena ikavitu ni vula ni yabaki 1026 B.S.K., a qai “vakacabora nai soro [“vakaitamera,” NW] e na mata i Jiova” o Tui Solomoni. Na isoro oqo e okati kina “nai soro kama, kei nai madrali laukana, kei na uro ni soro ni veivinakati.” Me ikuri ni ka e dau cabori ena imadrali laukana, a cabori tale ga ena siga oya e 22,000 na bulumakau kei na 120,000 na sipi.​—1 Tui 8:​62-65.

¹⁸ O na rawa ni vakasamataka na oga vakaitamera kei na cakacaka levu e vakayacori ena vakacaboisoro vakairogorogo vaka oya! Ia, na veivakalougatataki e yaco e Isireli e uasivia sara na levu ni iyau kei na nodra oca. Ni sa cava na soqo, “sa talai ira yani na tamata ko koya [o Solomoni]: a ra sa vosavakalougatataki koya na tui, a ra sa lako ki na nodra veivale, ka sa reki ka marau na yalodra e na vuku ni ka vinaka kecega sa cakava ko Jiova vei Tevita na nonai talatala, kei ira talega na Isireli na nona tamata.” (1 Tui 8:66) Me vaka ga a kaya o Solomoni: “Na veivakalougatataki maivei Jiova sa ia na veivakavutuniyautaki, ka sa sega ni kuria ko koya e na ka rarawa.”​—Vosa Vakaibalebale 10:22.

19. Na cava meda cakava me vakalougatataki keda kina o Jiova ena gauna oqo, kei na gauna tawamudu sa tu oqo e liu?

¹⁹ Eda bula ena gauna e sa mai sosomitaki kina “na i yaloyalo wale ga ni veika dina” ena “vatukana dina.” (Iperiu 10:​1, VV) O Jisu Karisito​—ni vakatakarakarataki koya voli na Bete Levu​—e sa curu oti i lomalagi me lai cabora na yaga ni nona dra me voli keda lesu kina na cakacakataka na noda vakabauta na nona isoro. (Iperiu 9:​10, 11, 24-26) Ena vuku ni isoro oya, vaka kina ena noda cabora vua na Kalou mai vu ni lomada na noda isoro ni vakavinavinaka e savasava qai sega ni ca, o keda tale ga e rawa nida ‘lako ina noda veivale, ni reki qai marau na yaloda,’ da qai vakanamata ina levu tale na ka ni veivakalougatataki mai vei Jiova.​—Malakai 3:10.

Na cava na Nomu iSaunitaro?

• Na ka ni vuli cava kei na vakacegu cava e rawa nida vakila mai na noda wilika na itukutuku matailalai ena Lawa i Mosese me baleta na isoro kei na imadrali?

• Na cava na imatai ni ka e gadrevi me qai vakadonuya kina na Kalou e dua na isoro, kei na cava eda vulica kina o keda?

• Na cava e rawa nida cabora e tautauvata kei na isoro kama e bolea e dua me cabora?

• Na sala cava soti e tautauvata kina na soqoni vakarisito kei na imadrali ni veivinakati?

[iYaloyalo ena tabana e 18]

E vakarautaka o Jiova na isoro ni veivoli i Jisu me vakabulai kina na kawatamata

[iYaloyalo ena tabana e 20]

E dodonu meda savasava ena veibasogana kece ga ni noda bula me rawa ni qai vakadonuya o Jiova na noda veiqaravi

[iYaloyalo ena tabana e 21]

Eda vakaraitaka e matanalevu na noda vakavinavinakataka na vinaka i Jiova ena noda vakaitavi ena cakacaka vakaitalatala