E Tiko Vei Iko na ‘Uto Mo Kilai’ Jiova?

1, 2. Na cava e rairai taleitaki kina na lolo?

E LEVU era taleitaka mera kania na lolo sigani kei na kena e se qai beti ga. O ira na Jiu ena gauna makawa era dau taleitaka na vuanilolo. (Neumi 3:12; Luke 13:6-9) E tiko ena vuanikau qori na veika bulabula, era kaya kina eso ni yaga ina uto.

² A vakatauvatana ena dua na gauna o Jiova na lolo ina utoda. A sega ni vakamacalataka tiko na Kalou na kena yaga ina yago na lolo. A vosa tiko ga vakaivakatakarakara. Na ka e cavuta o Jiova ena gusu i Jeremaia na parofita, e vakaibalebaletaki ena utoda, na utodra na lewe ni noda vuvale kei ira na noda itokani. Nida dikeva na ka e tukuna, vakasamataka se vakaibalebale vakacava qori vei keda na lotu vaKarisito.

3. E vakatayaloyalotaki cei na lolo e tukuni ena Jeremaia wase 24?

³ Meda dikeva mada qo na ka e tukuna na Kalou ena gauna i Jeremaia me baleta na lolo. Ena 617 B.S.K., e sega ni vinaka tu na nodra bula vakayalo na lewe ni matanitu o Juta. A vakaraitaka ena raivotu na Kalou na ka ena yaco, ena nona vakatauvatana ena rua na mataqali lolo—na lolo e “vinaka sara” kei na kena e “ca sara.” (Wilika Jeremaia 24:1-3.) Na lolo ca e vakatayaloyalotaki Tui Setekaia kei na so tale era vakalolomataki vei Tui Nepukanesa kei na nona mataivalu. Ia vakacava o Isikeli, Taniela kei na tolu na nona itokani era sa tiko rawa mai Papiloni, kei ira eso na Jiu era vakarau kau e kea? Era vaka na lolo vinaka. Era na lesu na kena ivovo mera tara tale na koro o Jerusalemi kei na kena valenisoro. A qai yaco dina qori ni toso na gauna.—Jere. 24:8-10; 25:11, 12; 29:10.

4. Na itukutuku veiuqeti cava e tukuna na Kalou me baleta na lolo vinaka?

⁴ A tukuna o Jiova vei ira era vakatayaloyalotaki ena lolo vinaka: “Ka’u na solia vei ira na yalo [se uto] me ra kilai au kina, ni sai au ko Jiova: ia era na yaco me ra noqu tamata.” (Jere. 24:7) Qori na tikinivolatabu e yavutaki kina na ulutaga qo, sa bau veivakauqeti dina! E tu vakarau na Kalou me solia yadua vei keda ‘na uto meda kilai’ koya. Ena ikotokoto qo, na ‘uto’ e dusia na ivakarau ni lomana e dua. Macala ga nida vinakata me tiko vei keda na uto meda kilai Jiova, meda dua tale ga na nona tamata. Ena rawa qori ke da vulica qai bulataka na nona Vosa, meda veivutuni da qai saumaki, yalataka na noda bula vua na Kalou, da qai papitaiso ena yaca i Tamada, Luvena kei na yalo tabu. (Maciu 28:19, 20; Caka. 3:19) De dua o sa cakava na ikalawa qori, se o sa rairai saga tiko qori ena nomu soqoni tiko kei ira na iVakadinadina i Jiova.

5. A vakabibitaki tiko vei cei na ivola i Jeremaia?

⁵ Ke da sa cakava eso na ikalawa qori se da sa cakava kece, e se bibi ga meda kauaitaka na noda rai kei na noda itovo. Na cava na vuna? Eda na kila na kena isau mai na so na ka e vola o Jeremaia me baleta na uto. E vakamacalataki ena so na wase ni ivola i Jeremaia na veimatanitu era tu voleka, ia vakabibi ga na matanitu o Juta ena nodratou gauna ni veiliutaki e lima na tui. (Jere. 1:15, 16) Io, a volavola sara tiko ga o Jeremaia me baleti ira na tagane, yalewa, kei na gone era lewe ni matanitu e veiyalayalati kei Jiova. A nodra vakatulewa sara ga na nodra qase mera lewe ni matanitu e veiyalayalati kei Jiova. (Lako 19:3-8) Ena gauna i Jeremaia, era vakadeitaka na Jiu nira sa yalataki ira vua na Kalou. Era kaya: “Keimami sa lako mai vei kemuni; ni sai kemuni ko Jiova na neimami Kalou.” (Jere. 3:22) Na cava o nanuma me baleta na ituvaki ni utodra vakaitakarakara?

VINAKATI NA VEISELE ENA UTO VAKAITAKARAKARA

6. Na cava meda kauaitaka kina na ka e tukuna na Kalou me baleta na uto?

⁶ O ira na vuniwai ena gauna qo e rawa nira vakayagataka na misini vovou mera raica kina na ituvaki ni uto, mera raica tale ga se cakacaka vinaka tiko se sega. Ia e levu cake na ka e rawa ni cakava o Jiova ena uto, me vaka ga ena gauna i Jeremaia. E kenadau sara ga kina na Kalou, me vaka e laurai mai na ka e tukuna: “Sa ka dauveivakaisini duaduaga na yalo [se uto] ni tamata, ka sa dredre ni vinaka: ko cei me kila rawa? Koi au ko Jiova ka’u sa dikeva na loma [se uto] ni tamata, . . . me’u solia ki na tamata yadua me vaka na nonai valavala, me vaka na vua ni nona cakacaka.” (Jere. 17:9, 10) Ni tukuni ‘dikevi na uto ni tamata’ e sega ni kena ibalebale na kena laurai vakavuniwai, ni rawa ni tavatukituki vakatolu na bilioni na uto ena loma ni 70 se 80 na yabaki. Ia a vosa tiko vakaitakarakara o Jiova. Na ‘uto’ e tukuni tiko e ke e vakaibalebaletaka na ivakarau ni lomana e dua, qai okati kina na nona gagadre, nona nanuma, ivakarau, rai, kei na nona isausau. E tiko kece vei keda qori. E rawa ni dikeva na uto na Kalou, e tiko tale ga eso na ka e rawa nida dikeva me baleta na utoda.

7. Na cava e tukuna o Jeremaia me baleta na utodra e levu na Jiu ena nona gauna?

⁷ Ni bera nida dikeva na utoda, eda na rairai taroga, ‘A vakacava tu na utodra vakaitakarakara e levu na Jiu ena gauna i Jeremaia?’ Me saumi qori, raica mada e dua na matavosa a vakayagataka o Jeremaia: “Na mataqali kece ni Isireli sa sega ni cili na yalodra [se utodra].” A sega ni tukuna tiko e keri o Jeremaia na ivakarau ni nodra dau cilivi na tagane era Jiu, ni a kaya: ‘E kaya o Jiova, Raica, ena yaco mai na gauna au na cudruvi ira kece kina era sa cili, ia era se bera sara ni cilivi.’ Io, o ira mada ga na tagane era Jiu era sa cili e tukuni ni ‘se bera ni cilivi na utodra.’ (Jere. 9:25, 26) Na cava e kena ibalebale qori?

8, 9. Na cava e vinakati mera cakava ena utodra e levu na Jiu?

⁸ Eda rawa ni kila na ibalebale ni matavosa ‘sega ni cili na utodra’ mai na ka e uqeti ira kina na Jiu na Kalou mera cakava: “Kauta tani na vuso ni yalomudou [se utomudou], koi kemudou na kai Juta kei na lewe i Jerusalemi: de lako yani . . . na noqu cudru . . . e na vuku ni kena ca ni nomudoui valavala.” E tekivu mai vei na nodra ivalavala ca? E tekivu mai na utodra vakaivakatakarakara, na lomadra. (Wilika Marika 7:20-23.) A vakayagataki Jeremaia na Kalou me tukuna vakadodonu na vanua e tekivu mai kina na nodra ivalavala ca na Jiu. Dua na ka na kaukaua ni lomadra ena nodra dau talaidredre. Na nodra inaki kei na nodra vakasama e vakararawataka na Kalou. (Wilika Jeremaia 5:23, 24; 7:24-26.) A tukuna vei ira na Kalou: “Dou cilivi kemudou mo dou nei Jiova, ka kauta tani na vuso ni yalomudou.”—Jere. 4:4; 18:11, 12.

⁹ A vinakati gona ena gauna i Jeremaia me sele vakaivakatakarakara na utodra na Jiu—‘me cilivi na utodra’ me vaka a caka ena gauna i Mosese. (Vkru. 10:16; 30:6) Ni tukuni ‘kauta tani na vuso ni utomudou’ e kena ibalebale mera kauta laivi na ka e vakaukauataka tiko na lomadra—na nodra vakasama, gagadre kei na nodra inaki e veisaqasaqa kei na ka e vinakata na Kalou.—Caka. 7:51.

‘NA UTO E KILAI’ KOYA NIKUA

10. Me vaka ga e masuta o Tevita, na cava e dodonu meda cakava?

¹⁰ Eda kalougata dina ni vukei keda na Kalou meda kila na ka e vauca na utoda vakaivakatakarakara! De dua eso era na vaqaqa: ‘Na cava meda kauaitaka kina qori na iVakadinadina i Jiova nikua?’ E sega ni tukuni tiko ni levu na lotu vaKarisito era tawayalodina ena ivavakoso se ra ‘lolo ca’ me vakataki ira na Jiu ena gauna sa oti. Na kena veibasai ga, o keda na dauveiqaravi ni Kalou nikua eda yalodina da qai tamata savasava. Ia vakasamataka mada na vakamamasu i Tevita vei Jiova: “Mo ni dikevi au, na Kalou, mo ni kila na lomaqu: Mo ni vakatovolei au, ka kila na nanuma ni lomaqu: Ka raica se sa dua nai tovo ca vei au.”—Same 17:3; 139:23, 24.

11, 12. (a) Na cava e bibi kina meda dui dikeva na utoda? (b) Na cava ena sega ni cakava na Kalou?

¹¹ O Jiova e vinakata meda veiwekani vinaka kei koya, me kua tale ga ni dua na ka me vakaleqa qori. A tukuna o Jeremaia me baleti ira na yalododonu: “Koi kemuni Jiova ni lewe vuqa, ko ni sa vakatovolea [se dikeva] na yalododonu, ka dikeva na ivi kei na loma [se uto] ni tamata.” (Jere. 20:12) Ke sa dikeva mada ga na Kalou Kaukaua Duadua na utodra na yalododonu, vakacava ena vinakati tale ga meda dui dikevi keda vinaka? (Wilika Same 11:5.) Nida cakava qori, eda na rawa ni kila kina eso na noda itovo, isausau, se ka eda dau vakasamataka e dodonu me vakavinakataki. Eda na rawa ni kila kina eso na ka e vakavuna tiko me berabera ni dau talairawarawa na utoda, eso na ‘vuso ni utoda,’ eda kila ni dodonu me kau laivi. Qori sara ga na veisele vakaitakarakara ena uto. Ke o kila ni vinakati mo dikeva na utomu vakaitakarakara, na cava o na via dikeva? Ni gadrevi na veiveisau, o na cakava vakacava?—Jere. 4:4.

¹² Dua na ka meda nanuma tiko: Meda kua ni nanuma ni na vakasaurarataki keda o Jiova meda veisau. E tukuna me baleti ira era vakatayaloyalotaki mera ‘lolo vinaka’ ni na ‘solia vei ira na uto mera kilai’ koya. A sega ni tukuna ni na vakasaurarataki ira mera veisautaka na utodra. E bibi mera vinakata sara ga na uto e talairawarawa, e vakaraitaka qori nira kila na Kalou. Vakacava, eda na cakava tale ga qori?

13, 14. Na sala cava e rawa ni vakaleqa kina e dua na lotu vaKarisito na lomana?

¹³ E tukuna o Jisu: “E vu mai na loma ni tamata na vakanananu ca, na laba, na veibutakoci, na veidauci, na butako, na lasu, na vosavakacaca.” (Maciu 15:19) Ke dua na tacida e lomaqa me lai veibutakoci se veidauci qai sega ni veivutuni, ena sega ni vakadonui koya na Kalou. Ia e dua mada ga e sega ni cakava na cala bibi va qori e rawa ni bucina tiko e lomana na gagadre ca. (Wilika Maciu 5:27, 28.) Qori sara ga na gauna ena yaga kina na noda dau dikeva na lomada. Ni o dikeva vakavinaka na lomamu, vakacava o na raica ni o gaganotaka tiko e dua na tagane ke o yalewa, se dua na yalewa ke o tagane, o kila ni na sega ni vakadonuya na Kalou qai vinakati me cavuraki laivi?

¹⁴ Kaya mada ke dua na tacida e sega ni ‘labata’ e dua, ia e rairai buroro tiko ga e lomana nona cata se katakatataka e dua na tacina vakayalo. (Vunau 19:17) Vakacava ena saga vagumatua me cavuraka laivi na itovo qori me rawa ni talairawarawa na lomana?—Maciu 5:21, 22.

15, 16. (a) Sala cava e rawa ni vakaraitaka kina e dua na lotu vaKarisito ni ‘sega ni cili na utona?’ (b) Na cava o nanuma kina ni na sega ni marautaka o Jiova na ‘uto e sega ni cili?’

¹⁵ E marautaki ni levu na lotu vaKarisito e sega ni ‘leqa va qori na lomadra.’ Ia e cavuta tale ga o Jisu na “vakanananu ca.” Qori na ivakarau ni rai se itovo e rawa ni vakaleqa e levu na basoga ni noda bula. Kena ivakaraitaki, ena rawa ni cala na nona nanuma e dua ni bibi duadua me lomani ira na wekana. Io, eda kila na lotu vaKarisito ni dodonu meda ‘lomani’ ira na wekada, eda na sega ni vakataki ira e levu era lekata qori ena “iotioti ni veisiga” qo. (2 Tim. 3:1, 3) Ia ena rawa ni sivia tale na ka eda cakava meda vakaraitaka kina nida lomani ira. E levu era nanuma ni “dau kaukaua na isema ni veiwekani.” Era na rairai totaki ira gona na wekadra se tokoni ira se mani cava e yaco, ena tarai ira sara ga ke dua na ka e caka vei ira na wekadra. Vakasamataka mada na ka eratou cakava na ganei Taina ni sa curumi ratou na yalo qori. (Vkte. 34:13, 25-30) Vakasamataka tale ga na ka e tiko ena lomai Apisalomi, a vakavuna me lai labati Aminoni sara kina na tacina. (2 Sam. 13:1-30) Io, e vu sara ga ni leqa na “vakanananu ca.”

¹⁶ E macala ga nira na sega ni laba na lotu vaKarisito dina. Ia vakacava era yalocataki ira na tacidra vakayalo nira vakararawataka dina e dua na wekadra se ra kasami ga? De dua era na sega ni ciqoma na nona veikauaitaki na tacidra vakayalo era nanuma ni cakava eso na ka ca vua e dua na wekadra se ra rairai sega sara ga ni kauaitaki koya na tacidra qori. (Iper. 13:1, 2) E sega ni dodonu me raici vakamamada na yaloca kei na tawaveikauaitaki va qori, e sega sara ga ni ivakaraitaki ni loloma. Io, o koya e Daudikeva na uto ena raica qori me ‘uto e sega ni cili.’ (Jere. 9:25, 26) Nanuma tiko na ka e vinakata o Jiova vei ira na nona tamata: ‘Moni kauta tani na vuso ni utomuni.’—Jere. 4:4.

RAWATA QAI VAKAMAREQETA NA ‘UTO MO KILA’ NA KALOU

17. E rawa ni vukei keda vakacava na rerevaki Jiova me totolo kina ni talairawarawa na utoda?

¹⁷ Vakacava ke o dikeva na utomu vakaitakarakara o qai raica ni sega ni dau totolo ni talairawarawa ni muria na ivakasala i Jiova, e vaka me ‘sega ni cili’ ena so na gauna? De dua o siqema ni o rerevaka na tamata, o diva mo rogo se vutuniyau, se o dau via lewai iko ga se o dau dre cala. Eso tale ga e va qori na nodra itovo. (Jere. 7:24; 11:8) A vola o Jeremaia ni o ira na Jiu tawayalodina ena nona gauna era ‘yalokaukaua ra qai talaidredre.’ E tomana: “A ra sa sega ni kaya e lomadra, Me da rerevaki Jiova mada na noda Kalou, o koya sa solia mai na uca, na uca taumada kei na uca taumuri.” (Jere. 5:23, 24) E sega beka ni tukuni e ke ni rawa nida kauta tani na ‘vuso ni utoda’ ke da bucina tiko ga meda rerevaki Jiova da qai dau vakavinavinakataki koya? Na rere va qori ena uqeta na utoda me totolo ni talairawarawa ena ka e vinakata vei keda na Kalou.

18. Na cava a yalataka o Jiova vei ira na lewe ni veiyalayalati vou?

¹⁸ Ni solia o Jiova na ‘uto meda kilai’ koya, eda rawa ni cakacaka tale ga kei koya. Qori sara ga na ka e yalataka me cakava vei ira na lumuti ena veiyalayalati vou: “Ka’u na tugana na noqu vunau ki na lomadra, ka’u na vola talega ki na yalodra: ia ka’u na yaco me’u nodra Kalou, ka ra na yaco ko ira me ra noqu tamata.” Vakacava na nodra kilai koya? E tomana: “A ra na sega ni dui veivakatavulici tale na tamata kei na kai nona, kei na wekana, ka kaya, Mo kilai Jiova: ni ra na kilai au ga ko ira kece, ko ira sa tamata wale kei ira talega era sa turaga . . . ni’u na bokoca na nodra caka cala, ia na nodrai valavala ca ka’u na sega ni nanuma tale.”—Jere. 31:31-34.a

19. Na ka totoka cava e rawa nira nuitaka na lotu vaKarisito?

¹⁹ Se mani nomu inuinui mo marautaka tawamudu e lomalagi se vuravura na yaga ni veiyalayalati vou, e dodonu mo vinakata dina mo kilai Jiova, mo dua tale ga na nona tamata. Mo rawata qori, ena vinakati me vosoti na nomu ivalavala ca ena yavu ni isoro ni veivoli i Karisito. Na noda kila tiko ni rawa nida vosoti e dodonu me uqeti keda meda vosoti ira na so tale, o ira mada ga eda yalocataki ira. Ena vinaka e utomu na nomu yalorawarawa mo cavuraka laivi na yaloca. O na vakaraitaka kina ni o sega wale ga ni via qaravi Jiova, ia o sa kilai koya tale ga vakavinaka. O na vakataki ira sara ga a cavuta o Jiova ena gusu i Jeremaia: “Dou na golevi au, ka kunei au, ni dou sa golevi au sara mai na vu ni lomamudou: dou na qai kunei au.”—Jere. 29:13, 14.