Sa Bula na Vosa i Jiova
Veitikina Bibi Mai na Vakatekivu—II
ME TEKIVU mai na gauna a buli kina na imatai ni tamata, o Atama, me yacova nona mate o Josefa, na luve i Jekope, e kovuti ena Vakatekivu e 2,369 na yabaki ni noda bula na kawatamata. Sa vakamacalataki mai ena itabataba sa oti na imatai ni 10 ni wase, vaka kina e 9 na tikina mai na wase e 11, e kovuti kina na gauna ni ibulibuli me yacova na tara ni vale cecere mai Pepeli.a Ia, na ulutaga oqo ena dikeva na veitikina bibi mai na vo ni wase ena Vakatekivu, me baleta na nona veitaratara na Kalou kei Eparama, Aisake, Jekope, kei Josefa.
YACO O EPARAMA ME ITOKANI NI KALOU
Rauta ni 350 na yabaki ni yaco oti na Waluvu, a sucu ena yatukawa i Semi, na luve i Noa, e dua e vakadinadinataki ni talei dina vua na Kalou. Na yacana o Eparama, qai vakatokai e muri me Eparaama. Ena nona veivakaroti na Kalou, a biuti Uri, na korolevu mai Kalitia qai lai vakaitikotiko ena valelaca ena vanua e yalataka o Jiova ni na solia vua kei ira na nona kawa. Nona vakabauta a talairawarawa kina o Eparama, yaco kina me vakatokai me “i tokani ni Kalou.”—Jemesa 2:23, VV.
A vakarusai ira na lewenikoro ca e Sotoma o Jiova vaka kina na veikoro volekata, ia a vakabulai Loti kei rau na luvena yalewa. A vakayacori na vosa ni yalayala ni Kalou ena nona sucu na luve i Eparama o Aisake. Sivi tale e vica na yabaki, a qai vakatovolei na vakabauta i Eparama ena gauna e vakarota kina o Jiova me cabora na luvena me isoro. A tu vakarau o Eparama me cakava oqori, ia a qai tarovi koya e dua na agilosi. Sega ni vakabekataki ni o Eparama a dua na turaga vakabauta, qai vakadeitaki vua ni na vakalougatataki na matanitu kece ena vuku ni nona kawa. A rarawataka vakalevu o Eparama na mate nei watina lomani o Sera.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
12:1-3—Ena gauna cava e tekivu vakayacori kina na veiyalayalati kei Eparama, qai vakacava na kena dede? A rairai tekivu vakayacori na veiyalayalati i Jiova kei Eparama ni na ‘kalougata tale ga ena vukuna na veimataqali kece ga e vuravura,’ ena gauna e kosova kina o Eparama na Uferetisi me yaco i Kenani. Oqo ena 14 Naisani, 1943 B.S.K.—430 na yabaki ni bera nodra sereki na Isireli mai Ijipita. (Lako Yani 12:2, 6, 7, 40, 41) Na veiyalayalati kei Eparama e dua na “veiyalayalati e tawa mudu.” E dei tiko ga me yacova na gauna ena vakalougatataki kina na veimataqali kece ga e vuravura ra qai vakarusai kece na nona meca na Kalou.—Vakatekivu 17:7; 1 Korinica 15:23-26.
15:13—Na gauna cava a vakayacori kina na kena tukuni nira na vakararawataki na kawa i Eparama me 400 na yabaki? A tekivu vakayacori oqo ena 1913 B.S.K., ena gauna a kali kina na luve i Eparama o Aisake ni sa yabaki lima qai dau ‘vakalialiai’ koya na tuakana vakacabecabe yabaki 19, o Isimeli. (Vakatekivu 21:8-14; Kalatia 4:29) A qai mai cava ena 1513 B.S.K., ena gauna era sereki kina na Isireli ena nodra a tu vakabobula mai Ijipita.
16:2—A dodonu beka vei Sera me soli Eka, na nona vada vei Eparama me watina? Na ka a cakava oqo o Sera e dau kena ivalavala ena gauna oya —ena dodonu vua na yalewa vakawati e sega ni rawa ni vakaluveni me solia na nona vada vei watina me dua kina na luvena. A tekivu ena iyatukawa i Keni, me dua e vica tu na watina. Toso na gauna, era sa lai muria tale ga na ivakarau oqo e so na dauveiqaravi i Jiova. (Vakatekivu 4:17-19; 16:1-3; 29:21-28) Ia, a sega ni veisautaka vakadua o Jiova na nona ivakatagedegede taumada, oya mera yadua ga na watidra. (Vakatekivu 2:21, 22) O Noa kei iratou na luvena eratou a vakaroti tale ga me ratou ‘tubu me ratou vakatawai vuravura,’ ia eratou a yadua ga na watidratou. (Vakatekivu 7:7; 9:1; 2 Pita 2:5) A mai vakadeitaka tale o Jisu Karisito na ivakatagedegede taumada oqo.—Maciu 19:4-8; 1 Timoci 3:2, 12.
19:8—A cala beka na nona soli rau na luvena yalewa o Loti vei ira na kai Sotoma? Ena nodra itovo vakavanua mai Esia, e dau nona itavi na itaukei ni soqo me taqomaki ira na nona vulagi, me yacova sara mada ga na mate ke gadrevi. A tu vakarau o Loti me vakayacora oqori. A doudou o koya na curu taudua yani i tuba me vosa vei ira na lewenikoro ni sa sogota na katuba. Rairai ena gauna e soli rau kina na luvena yalewa o Loti, sa siqema tale beka ga ni rau italai ni Kalou na nona vulagi, de a vakasamataka ni rawa vua na Kalou me taqomaki rau na luvena yalewa me vaka ga na nona a taqomaki Sera na tinana levu mai Ijipita. (Vakatekivu 12:17-20) Io, oqori sara ga na ka a yaco, a vakabulai o Loti kei rau na luvena yalewa.
19:30-38—A vakadonuya beka o Jiova na nona mateni o Loti kei na nona vakaluvenitaki rau na luvena yalewa? O Jiova e sega ni vakadonuya na veiyacovi vakaveiwekani voleka se na daumateni. (Vunau ni Soro 18:6, 7, 29; 1 Korinica 6:9, 10) A rarawataka sara ga o Loti na nodra “i valavala vakasisila” na lewenikoro e Sotoma. (2 Pita 2:6-8, VV) Na nodrau vakamatenitaki Loti na luvena yalewa, e vakaraitaka ni rau kila vinaka ni kevaka e bula vinaka tu o tamadrau ena sega ni vakadonuya me mocevata kei rau. Ni rau vulagi ena vanua oya, e rau nanuma kina na luvena yalewa ni oqo ga na sala ena sega ni kawaboko kina na yatukawa i Loti. Na ivolatukutuku ena iVolatabu e vakaraitaka nira veiwekani o ira na kai Moapi (era kawa i Moapi) vaka kina o ira na kai Amoni (era kawa i Peniami) kei ira na kawa i Eparama, o ira na Isireli.
Na Ka Eda Vulica:
13:8, 9. E dua dina na ivakaraitaki vinaka o Eparama ena kena wali na duidui e dau basika! Ia, meda kua ni taurivaka na veimaliwai vinaka me sala ni noda rawailavo, rawati kina na veika ga eda taleitaka, se veika eda dau sakitaka.
15:5, 6. Ni sa qase o Eparama qai se sega ga ni vakaluveni, a masulaka vua nona Kalou na tikina oqo. Mani vakaukauataki koya o Jiova. Cava a yaco? A “vakabauti Jiova” o Eparama. Kevaka gona eda talaucaka na lomada ena masu vei Jiova, ciqoma nona veivakadreti mai na iVolatabu, qai talairawarawa vua, ena vaqaqacotaki noda vakabauta.
15:16. A tarova o Jiova na nona totogitaki ira na kai Amori (se, o ira na kai Kenani) mai na va na itabatamata. Cava na vuna? Baleta o koya e Kalou dau vosovoso vakadede. Ena vosota tiko me yacova sara na gauna e kila kina nira na sega ga ni veivutuni. Me vakataki Jiova, ena dodonu meda dau vosovoso vakadede tale ga.
18:23-33. Ena sega ni vakarusa kece na tamata o Jiova. E dau taqomaki ira na tamata yalododonu.
19:16. Nona “vakaberabera” tiko o Loti a voleka kina ni rau yarataki iratou vakavuvale na agilosi mai na koro o Sotoma. Eda vuku ke da sega ni yalowele nida waraka tiko na icavacava ni vuravura ca oqo.
19:26. E ka vakalialia ke da rawai se da nanuma lesu na veika eda biuta tu e vuravura!
E 12 NA LUVENA TAGANE O JEKOPE
A veivosakitaka o Eparama na nodrau vakamau o Aisake kei Repeka, e dua e vakabauti Jiova. Rau mani sucu kina na drua, o Iso kei Jekope. A sega ni doka o Iso na nona itutu ni ulumatua mani volitaka kina vei Jekope, a qai rawata kina e muri o Jekope na veivakalougatataki i tamana. A dro i Petani-erama o Jekope, mani vakamautaki Lia kei Rejeli qai vakatawa tale ga na qelenisipi nei tamadrau me rauta ni 20 na yabaki ni bera ni biubiu kei na nona vuvale. A 12 na luvena tagane o Jekope kei na dua na luvena yalewa vei Lia, Rejeli, kei na rua na nodrau vada. A veimulomulo o Jekope kei na dua na agilosi qai vakalougatataki kina, yaco me veisautaki na yacana me o Isireli.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
28:12, 13—Na cava na ibalebale ni ‘ikabakaba’ e tadra o Jekope? Na ‘ikabakaba’ oqo e rairai vaka na ikabakaba vatu, e dusia ni rawa na veitaratara mai lomalagi, e vuravura tale ga. Nodra lakova cake qai lakova sobu na agilosi ni Kalou e vakaraitaka ni tiko na sala bibi era veiqaravi kina na agilosi oqo ena kedrau maliwa o Jiova kei na tamata e vakadonuya.—Joni 1:51.
30:14, 15—Na cava a bolea kina o Rejeli me kua ni moce vata kei watina, ia me kena ga na tuta? Ena gauna makawa, e dau vakayagataki na vua ni tuta me wainimate, me tarova se vakaotia na cuqa. E vakabauti tale ga ni vuanikau oqo e tiko kina na kaukaua e dau uqeta na gagadre ni veiyacovi qai vukea tale ga na vakaluveni. (Sere i Solomoni 7:13) Dina ni sega ni tukuna na iVolatabu na vuna a cakava kina vaka oya o Rejeli, ia e kena irairai ni a nanuma o koya ni na vakaluveni ke kania na tuta qai tinia tale ga na nona dau beci ni dua na yava. Ia, ni oti tale e vica na yabaki sa qai vakarawarawataka o Jiova ‘me vakaluveni.’—Vakatekivu 30:22-24.
Na Ka Eda Vulica:
25:23. E tu vei Jiova na kaukaua me kila na kena ibulicaki e dua e se bera ni sucu qai vakayagataka na veika e kila tu me lesia kina vakailiu e dua e donu vua me cakava na lomana. Ia, e sega ga ni lewa rawa tu o Jiova na ka kece me na yaco vua na tamata yadua.—Osea 12:3; Roma 9:10-12.
25:32, 33; 32:24-29. Nona kauaitaka o Jekope me taura na itutu ni ulumatua vaka kina nona veimulomulo kei na dua na agilosi ena bogi taucoko me vakalougatataki kina, e vakaraitaka ni dau doka na veika tabu. E solia tu vei keda o Jiova na veika tabu, me vaka na noda veiwekani kei koya, nona isoqosoqo, na ivoli, na iVolatabu, kei na noda nuitaka na Matanitu ni Kalou. Meda vakadinadinataka mada ga nida vakataki Jekope ena noda vakaraitaka nida doka na veika tabu oya.
34:1, 30. Na leqa e “vakararawataki” Jekope a vu mai na nona dau vakailala o Taina kei ira era sega ni lomani Jiova. E dodonu meda digia vakavuku na noda ilala.
A VAKALOUGATATAKI JOSEFA MAI IJIPITA O JIOVA
Na vuvu a uqeti iratou na luve i Jekope me ratou volitaki Josefa na tacidratou me bobula. A bala i valeniveivesu mai Ijipita o Josefa ena nona yalodina qai yalodoudou ni muria na ivakavuvuli savasava ni Kalou. Toso na gauna, a sereki mai valeniveivesu me mai vakamacalataka na ibalebale ni nona tadra na Fero, e vakaibalebaletaka ni na vitu na yabaki ena sautu na vanua qai vitu tale na yabaki tarava ena sotava na dausiga. A mani lesi o Josefa me iliuliu ni volitaki kakana mai Ijipita. Ratou a lako mai na tuakana me ratou voli kakana e Ijipita ni sa dausiga na vanua. Yaco kina me ratou veilesuvi tale na lewenivuvale ra mani vakaitikotiko sara ena vanua bulabula vinaka o Koseni. Ni sa voleka ni mate o Jekope sa qai vosa vakalougatataki iratou na luvena tagane qai cavuta tale na parofisai e solia na inuinui ni veivakalougatataki levu ena sotavi ena veisenitiuri e muri. A kau na yago i Jekope me lai bulu i Kenani. A mate o Josefa ni sa yabaki 110, a vakawainimatetaki na yagona ena ka boi vinaka, yaco na gauna me qai kau ina Vanua Yalataki.—Lako Yani 13:19.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
43:32—Na cava era vakasisilataka kina na kai Ijipita na kana vata kei ira na Iperiu? E rairai vu vakalevu oqo ena veivakaduiduitaki vakalotu se vakamatatamata. E ka vakasisila tale ga vei ira na kai Ijipita o ira na dauvakana sipi. (Vakatekivu 46:34) Cava na vuna? De dua ena nodra ivakatagedegede ni bula na kai Ijipita era dau okata me cakacaka beci na dauvakana sipi. Se ni sa sega ni veirauti na qele me teivaki, o ira na kai Ijipita era sa lai vakasisilataki ira kina na vaqara qele mera qaravi kina na sipi.
44:5—A vakayagataka li o Josefa na bilo e dau gunu kina me kila na itukutuku ni veika e se bera ni yaco? Kena irairai ni a vakayagataki ga na bilo siliva oqo kei na veika e tukuni ni rawa ni cakava me ulubale. O Josefa e dua na dauveiqaravi yalodina i Jiova. A sega ni vakayagataka na bilo me kila kina na itukutuku ni veika e se bera ni yaco, me vaka ga na nona a sega ni butakoca o Penijamini na bilo.
49:10—Na cava e vakaibalebaletaka “nai titoko vakaturaga” kei “na turaga ni lewa”? Na ititoko vakaturaga e dau laurai ga vua e dua na turaga me ivakaraitaki ni nona itutu vakatui. Na nona ititoko na turaganilewa e vakaibalebaletaka na kaukaua e tu vua me vakatulewa. Nona cavuta o Jekope na tikina oqo e vakaraitaka na bibi ni vakatulewa kei na kaukaua e lesi ina yavusa Juta me yacova na gauna e basika kina o Sailo. Na kawa i Juta o Jisu Karisito, e lesia vua o Jiova na veiliutaki vakalomalagi. E soli tu vei Karisito na veiliutaki vakatui qai tu vua na kaukaua me vakatulewa.—Same 2:8, 9; Aisea 55:4; Taniela 7:13, 14.
Na Ka Eda Vulica:
38:26. A cala na ka a cakava o Juta vei Tema na vugona, e yada tale ga. Ia, ni beitaki vua na bukete i Tema, a yalomalumalumu o Juta me ciqoma na nona cakacala. O koya gona ke da cakacala e dodonu me totolo tale ga na noda vakaraitaka.
39:9. Na veika e tukuna o Josefa vei wati Potifa e vakaraitaka ni lakolako vata na nona vakasama kei na vakasama ni Kalou me baleta na ivalavala savasava. E laurai tale ga kina ni dusimaka tiko nona lewaeloma na ivakavuvuli vakalou. Sega li ni dodonu meda saga me vaka oya noda tubu tiko ena kilaka dodonu ni ka dina?
41:14-16, 39, 40. E rawa ni veisautaka o Jiova na kedra ituvaki o ira era rerevaki koya. Ni sotavi na ituvaki dredre, e ka vakavuku meda nuitaki Jiova da qai yalodina tiko ga vua.
Laurai Vei Iratou na Vakabauta Dina
O Eparama, Aisake, Jekope, kei Josefa eratou dau rerevaka qai vakabauta na Kalou. Na ivolatukutuku ni nodratou bula e koto ena Vakatekivu, e vakaukauataka dina na noda vakabauta qai vakavulica tale ga e levu sara na veika yaga.
Ena yaga vei keda na ivolatukutuku oqo ke da wilika e veimacawa na wase ni iVolatabu e dau tuvanaki tu ena Koronivuli ni Vuli Vunau. Ke da cakava oqori ena vukea me dina sara vei keda na itukutuku oqo.
[iVakamacala e ra]
a Raica na ulutaga “Sa Bula na Vosa i Jiova—Veitikina Bibi Mai na Vakatekivu—I” ena Vale ni Vakatawa, 1 Janueri, 2004.
[iYaloyalo ena tabana e 26]
O Jiova a vakalougatataki Josefa
[iYaloyalo ena tabana e 26]
A turaga vakabauta o Eparama
[iYaloyalo ena tabana e 26]
Vakabulai na tamata yalododonu o Loti kei rau na luvena yalewa
[iYaloyalo ena tabana e 29]
A doka o Jekope na veika tabu. Vakacava o iko?