Saga Mo Qasenivuli Maqosa

NI O qasenivuli, na cava e nomu isausau? Ke o dautukutuku vou, sega ni vakabekataki ni o na via kila na iwalewale ni veivakavulici ena iVolatabu, ni oqo ga na cakacaka a lesia o Jisu vei ira nona imuri, me qai yaco kina e dua me tisaipeli. (Maciu 28:19, 20, VV) Ke o sa matau ena cakacaka oqo, de dua ena nomu isausau me laulau cake na nomu tara sara ga na lomadra na tamata o via vukei ira. Ke o itubutubu, o na vinakata sara ga na nomu veivakavulici me uqeti ira na luvemu mera yalataka nodra bula vua na Kalou. (3 Joni 4) Ke o qase ni ivavakoso se o se saga tiko, de dua o na vinakata me tarai ira cake na vakarorogo na nomu vunau, mera vakacaucautaki Jiova kina, mera via muria tale ga na nona sala. O na rawati ira vakacava na isausau oqo?

Vakatotomuri Jisu Karisito, na Qasenivuli Uasivi. (Luke 6:40, VV) Se vosa tiko o Jisu vei ira na lewevuqa ena yasa ni ulunivanua se na bati ni sala vei ira e lewe vica wale, na ka e tukuna kei na kena itukutukuni e dau guiguilecavi dredre sara ga. O Jisu e uqeta na nodra vakasama kei na lomadra na vakarorogo, e vakarawarawataka tale ga nona ivakamacala mera kila na vakarorogo. Rawa beka ni o saga tale ga oqo?

Vakanuinui Vei Jiova

E toroya cake na ivakatagedegede ni veivakavulici i Jisu na nona veivolekati kei na Tamana vakalomalagi, kei na veivakalougatataki ni yalo ni Kalou vua. Vakacava, o dau masulaka vei Jiova me vukei iko me yaga vei nomu vuli iVolatabu nomu veivakavulici? Ke o itubutubu, vakacava o dau masuta na veivuke ni Kalou ena nomu vakavulica na luvemu? O dau masuta beka mai vu ni lomamu mo vukei ni o vakarautaka nomu vunau, se liutaka na soqoni? Nomu vakaraitaka ena sala oqo nomu vakanuinui vei Jiova ena vukei iko mo qasenivuli maqosa.

Ena kilai tale ga ni o vakanuinui vei Jiova ke o dau vakararavi ina nona Vosa, na iVolatabu. A kaya o Jisu ena nona masuti Tamana ena iotioti ni bogi ni nona bula vakatamata: “Au sa solia vei iratou na nomuni vosa.” (Joni 17:14, VV) Levu sara na ka e kila tu o Jisu, ia e sega vakadua ni tukuna na ka ga e nanuma. E dau tukuna ga na ka e vakavulici koya kina o Tamana, o koya gona, e laiva vei keda e dua na ivakaraitaki vinaka meda muria. (Joni 12:49, 50) E kaukaua na vosa ni Kalou e maroroi tu ena iVolatabu, e rawa ni veisautaka na tamata—nona itovo, lomana, kei na ka e dau guta. (Iper. 4:12) Ni toso nomu kila na Vosa ni Kalou, o vulica tale ga mo vakayagataka vinaka ena nomu cakacaka vakaitalatala, o sa na bucina tiko kina na ivakarau maqosa ni veivakavulici ena vakayarayarataki ira na tamata vua na Kalou.—2 Tim. 3:16, 17.

Vakalagilagi Jiova

Na qasenivuli e vakatotomuri Karisito e sega ni kena ibalebale me dauvunau maqosa wale ga. Era a kurabui na tamata ena “vosa vinaka” e lako mai na gusu i Jisu. (Luke 4:22) Ia, na cava e dau saga kina o Jisu me vinaka nona vosa? Me vakalagilagi Jiova kina, sega ni o koya. (Joni 7:16-18) E uqeti ira kina na nona imuri: “Me caudre vakakina na nomudou rarama e na matadra na tamata, me ra raica na nomudoui valavala vinaka, ka vakarokorokotaka na Tamamudou sa tiko mai lomalagi.” (Maciu 5:16) Na ivakasala oya e dodonu me yavu ni noda veivakavulici. Me noda isausau mada ga meda kua ni cakava e dua na ka ena veisaqasaqa kei na inaki oya. O koya gona, nida vakasamataka tiko na ka meda tukuna kei na kena itukutukuni, ena vinaka meda dui tarogi keda, ‘Oqo beka ena vakarokorokotaki kina o Jiova, seu na dokai ga kina o yau?’

Me kena ivakaraitaki, e rawa ni mana sara ena veivakavulici na vosa vakatautauvata kei na italanoa dina. Ia, ke sa balavu tale na vosa vakatautauvata, se rui matailalai na nona talanoataki e dua, e rawa ni vakaseva na tikina o via vakavulica tiko. Na italanoa e kena inaki me veivakalasai wale ga e veicalati kei na inaki ni noda cakacaka vakaitalatala. Na qasenivuli e cakava oqo e sa vakamua tiko ga vua na veidokai, sa sega ni vakayacora na inaki dina ni veituberi vakayalo.

“Vakaduiduitaka na Ka”

Me rawa ni tisaipeli dina e dua, e dodonu me matata vua na ka e vulica. Me rogoca na ka dina, me raica tale ga na kena duidui mai na vakabauta tale e so. Ena rawa ga oqo ke vakaduiduitaki na ka.

E dau uqeti ira nona tamata o Jiova mera “vakaduiduitaka na ka” me macala kina na ka e savasava mai na ka e duka. (Vunau 10:9-11, NW) E kaya o koya ni o ira era veiqaravi ena nona valenisoro levu vakayalo era na vakavulici ira na tamata mera kila ni “dua tani na ka sa savasava ka dua tani na ka sa sega ni savasava.” (Isik. 44:23) Na ivola na Vosa Vakaibalebale e vakaduiduitaki kina vakalevu na ivalavala dodonu kei na ivalavala ca, na vuku kei na lialia. Na ka mada ga era sega ni veibasai e rawa nira vakaduiduitaki. A vakaduiduitaka na yapositolo o Paula na tamata ivalavala dodonu mai na tamata vinaka, ena Roma 5:7 (VV). Ena ivola na Iperiu, e vakaraitaka kina na cecere ni veiqaravi vakabete i Karisito mai na veiqaravi vakabete i Eroni. Me vaka ga e vola na vuku ni ika17 ni senitiuri o John Amos Comenius: “Na veivakavulici e kena ibalebale ga mo kila rawa e so na ka o qai vakamacalataka na kedra duidui, na kedra dui inaki, vatukadra, kei na kedra itekitekivu. . . . E qasenivuli vinaka o koya e vakaduiduitaka vinaka na ka.”

Me kena ivakaraitaki, kaya mada ke o vakavulica e dua ena ka e baleta na Matanitu ni Kalou. Ke sega ni taura rawa se cava na Matanitu ni Kalou, o rawa ni vakaraitaka vua na sala e duidui kina na ka e kaya na iVolatabu kei na kena dau nanumi tu ni matanitu ni Kalou e tiko ga e lomada na tamata. Se rawa mo vakatakila na kedrau duidui na Matanitu ni Kalou kei na matanitu vakatamata. Ia, vei ira sa matata vei ira na yavu ni ivakavuvuli oqo, o rawa ni vakatitobutaka tale nomu ivakamacala. O rawa ni vakaraitaka vei ira na sala e duidui kina na Matanitu Vakamesaia ni Kalou mai na veiliutaki duadua i Jiova e lomalagi kei vuravura, me vaka e vakamacalataki ena Same 103:19, se na sala e duidui kina na Matanitu ni Kalou mai na “matanitu nei koya na nona Gone ni toko” e cavuti ena Kolosa 1:13, se na kedrau duidui na Matanitu ni Kalou kei na “tabana ni veiliutaki” e tukuni ena Efeso 1:10. (NW) Na vakaduiduitaki ni ka e rawa ni vakamatatataka sara ga na ivakavuvuli vakaivolatabu bibi oqo vei ira era vakarogoci iko.

E taurivaka vakalevu o Jisu na iwalewale ni veivakavulici oqo. E dau vakaraitaka ni rau duidui sara na nanuma e sa takalevu tu me baleta na Lawa i Mosese kei na kena inaki dina. (Maciu 5:21-48) E vakaduiduitaka na yalo vakalotu dina mai na nodra ivalavala veivakaisini na Farisi. (Maciu 6:1-18) E vakaduiduitaka na yalo ni “viaviaturaga” era vakaraitaka e so kei na yalo ni veiqaravi e dodonu mera vakaraitaka nona imuri. (Maciu 20:25-28) Ena dua tale na gauna, me vaka e volai ena Maciu 21:28-32, e sureti ira na vakarogoci koya o Jisu mera tukuna se cava era nanuma me baleta na via yalododonu kei na veivutuni dina. Oqo e votu kina e dua tale na basoga ni veivakavulici vinaka.

Uqeti Ira na Vakarorogo Mera Vakasama

Ena Maciu 21:28 (VV), eda wilika kina ni a dolava nona vosa vakatautauvata o Jisu ena nona taroga: “Na cava dou nanuma e na ka oqo?” Na qasenivuli vinaka e sega ni vakasavu itukutuku wale ga se saumitaro. E uqeti ira sara ga na rogoci koya mera vakayagataka nodra vakasama. (Vkai. 3:21, NW; Roma 12:1, NW) Dua na sala eda vakayacora kina oqo na noda taro. A taroga o Jisu me vaka eda raica ena Maciu 17:25 (VV): “A cava ko nanuma, Saimoni? Era dau kumuna mai vei cei ko ira na tui e vuravura na i vakacavacava se na soli? Mai vei ira na nodra lewe ni vanua, se mai vei ira ga na kai tani?” Na taro vakavure vakasama i Jisu e lialiaci kina o Pita, mani raica rawa vakataki koya na ka dina me baleta na saumi ivakacavacava ni valenisoro. Ena nona sauma tale ga o Jisu na taro ni dua na tagane a tarogi koya, “Ko cei na kai noqu?” e kauta cake mai kina na duidui ni ka e cakava e dua na kai Samaria, kei na ka erau cakava e le rua—dua na bete, dua na Livai. Sa qai taroga na taro oqo: “O cei vei iratou oqo e na nomu vakasama, e kai nona na tamata ka ra a vesuka na daubutako?” (Luke 10:29-36, VV) E ke tale ga e sureti koya kina e vakarogoci koya o Jisu me vakasama ga vakataki koya, qai sauma nona taro.—Luke 7:41-43.

Tara na Loma i Gonevuli

O ira na qasenivuli era taura rawa na ibalebale ni Vosa ni Kalou era kila ni sokalou dina e sega ni kena ibalebale na noda kila wale ga e so na ivakavuvuli kei na noda muria e so na lawa. Na sokalou dina e yavutaki ena veiwekani vinaka kei Jiova, kei na kilai ni ka e vinakata. Na sokalou vaka oqo e okati kina na loma ni tamata. (Vkru. 10:12, 13; Luke 10:25-27) Ni vakayagataki ena iVolatabu na vosa, ‘lomada,’ e dau vakaibalebaletaki oqo ina noda bula taucoko sara ga, wili kina na noda itovo, ka eda gadreva, ka eda galeleta, kei na yaloda.

E kila o Jisu ni dau galeleta na tamata na irairai e sau, ia na Kalou e raica na yalo se loma ni tamata. (1 Sam. 16:7) Na noda qarava na Kalou e dodonu me vu mai na noda lomani koya, e sega ni vu ena noda via vakamarautaka na tamata. (Maciu 6:5-8) Ena yasana kadua, e levu sara na ka era cakava vakarairai na Farisi. Era vakabibitaka me muri na veika matailalai ena Lawa, me muri tale ga na lawa era bulia ga. Ia, era sega ni bulataka rawa na itovo ni Kalou era kaya nira qarava. (Maciu 9:13; Luke 11:42) E dina ni vakavulica o Jisu ni bibi na talairawarawa ina veika e vinakata na Kalou, ia na dina ni talairawarawa oqori e vakatau ena ka e tiko e lomada. (Maciu 15:7-9; Mari. 7:20-23; Joni 3:36) Ena vinaka vakaoti sara na noda veivakavulici ke da vakatotomuria na ivakaraitaki i Jisu. E bibi meda vukei ira na tani mera kila na ka e vinakata vei ira na Kalou. Ia, e bibi tale ga vei ira mera kilai Jiova dina, mera volekati koya ra lomani koya tale ga me rawa kina ni laurai ena veibasoga ni nodra bula nira taura vakabibi na nodra veiwekani kei na Kalou dina.

Me yaga vei ira na noda gonevuli na veivakavulici vaka oqo, e bibi mera dui dikeva na lomadra. A vakauqeti ira na tamata o Jisu mera dikeva na inaki ni lomadra se malele ni yalodra. Ni vakadodonutaka na rai cala, ena tarogi ira na vakarorogo vua se cava era vakasama kina vaka oya, na cava na inaki ni ka era tukuna, se cakava. Ia, e sega ni yala wale ga e kea, ni taro oti, e dau muria yani ena dua beka na itukutuku, vosa vakatautauvata, se cakava e dua na ka me vakarawarawataka na nodra ciqoma na rai dodonu. (Mari. 2:8; 4:40; 8:17; Luke 6:41, 46) O keda tale ga e rawa nida vukei ira na vakarogoci keda ena noda vakatura mera dui tarogi ira ena taro vaka oqo: ‘Na cava e vinaka kina meu na cakava va qo? Cava e dau va kina qo noqu ivakarau niu sotava na ituvaki va qo?’ Oti, meda qai uqeti ira me tu vei ira na ivakarau ni rai i Jiova.

Vakaibalebaletaka

Na qasenivuli vinaka ena kila ni “sa ka levu duaduaga na vuku.” (Vkai. 4:7) Na tamata vuku e kila na ivakavakayagataki ni ka e vulica me walia kina nona leqa, me qarauni koya kina, me rawata kina nona isausau, me veivukei tale ga kina. E itavi nei qasenivuli me vukei gonevuli me vakayacora oqo, e sega ga ni vakatulewa vei gonevuli. Ni o veivosakitaka tiko kei gonevuli e so na ivakavuvuli vakaivolatabu, vukei koya me vakasamataka vakabibi. O rawa ni cavuta e dua na ituvaki e rawa ni sotavi, qai tarogi gonevuli se na vakayagataka vakacava ena ituvaki oqori na ka drau se qai vulica.—Iper. 5:14.

Ena nona vunau ena Penitiko ni 33 S.K., e vakaraitaka kina na yapositolo o Pita e dua na ivakaraitaki ni kena vakaibalebaletaki na ka, me tara sara ga na lomadra na vakarorogo. (Caka. 2:14-36) Ni vakamacalataka oti e tolu na itukutuku mai na iVolatabu era kaya voli na lewe vuqa nira vakabauta, sa qai vakaibalebaletaka o Pita me salavata kei na ka era sa vakadinadinataka kece o ira. Oqo e vakavuna mera liaca na lewe vuqa ni dodonu mera cakacakataka na ka era sa rogoca. Vakacava nomu veivakavulici, e vaka tale ga oqo na kena cakayaco vei ira era rogoca? O yaco koso tiko beka ena nomu vakamacalataka na ka dina se o tosoya ena nomu vukei ira na rogoci iko mera kila na vuna e dina kina? O vukei ira beka mera vakasamataka se tara vakacava nodra bula na ka era vulica? Era na sega beka ni kailavaka me vakataki ira na lewe vuqa ena Penitiko, “A cava me keimami kitaka?” ia, ke o vakaibalebaletaka vinaka na tikinivolatabu, ena uqeti na lomadra mera cakava sara na ka e dodonu mera cakava.—Caka. 2:37.

Ra itubutubu, na gauna oni wili iVolatabu kina kei ira na luvemuni e gauna vinaka mo ni vukei ira kina mera vakasamataka na ivakavakayagataki ni ivakavuvuli vakaivolatabu. (Efeso 6:4) Kena ivakaraitaki, e rawa ni oni digitaka e vica na tikinivolatabu mai na wase ni iVolatabu e vakarautaki me wiliki e veimacawa, veivosakitaka na kedra ibalebale, qai taroga e so na taro vaka oqo: ‘Na idusidusi cava tou vulica e ke? Tou na vakayagataka vakacava na veitikinivolatabu oqo ena cakacaka vakavunau? Na cava era vakaraitaka me baleti Jiova kei na sala e dau vakayacora kina na ka, qai vakavuna vakacava me datou taleitaki koya vakalevu cake?’ Uqeti iratou e vale me ratou vakamacalataka na veitikina oqo ni veivosakitaki na veitikina bibi mai na iVolatabu ena Koronivuli ni Vuli Vunau. Na tikinivolatabu eratou vakamacala kina e rawa ni kena sara ga eratou na sega ni guilecava.

Mo iVakaraitaki

O sega ni veivakavulici ga ena ka o cavuta, o veivakavulici tale ga ena ka o cakava. Na ka o cakava o sa vakaraitaka tiko kina na sala me bulataki kina na ka o dau tukuna. Era dau vuli ena sala oqo na gone. Nira vakatotomuri ira na nodra itubutubu, era vakaraitaka nira via vakataki ira nodra itubutubu. Era via vakila se cava ena yacovi ira ke ra cakava na ka era cakava tiko na nodra itubutubu. Nira ‘vakadamurimuri iko me vaka ni o muri Karisito’ o ira na nomu gonevuli, era sa na tekivu vakila tale ga na kalougata nira muria tiko na sala i Jiova. (1 Kor. 11:1) Era na vakila ena nodra bula e veisiga na veivuke ni Kalou.

Oqo e dodonu me vakatakila ni rui bibi na noda ivakaraitaki. E bibi meda ‘ivalavala kilikili, ivalavala savasava, meda daulotu tale ga.’ Oqo ena yaga vakalevu sara ena noda laiva vei ira na noda gonevuli e dua na ivakaraitaki bula ni ivakavakayagataki ni ivakavuvuli vakaivolatabu. (2 Pita 3:11) Ke o vakauqeta e dua nomu vuli iVolatabu me dau wilika na Vosa ni Kalou, o iko sara mada ga mo dau mamakutu ena nomu vakawilika. Ke o vinakata mera vulica na luvemu mera dau muria na ivakavuvuli vakaivolatabu, mo qarauna me salasalavata tale ga na nomu bula kei na loma ni Kalou. Ke o vakasalataki ira na lewe ni ivavakoso mera gumatua ena cakacaka vakaitalatala, mo vakaitavi tale ga vakalevu o iko ena cakacaka oqo. Ni o bulataka na ka o vakavulica, sa na qai mana na nomu veivakauqeti.—Roma 2:21-23.

Ni o via vakavinakataka nomu veivakavulici, tarogi iko: ‘Niu veivakasalataki, e caka beka ena kena icakacaka mera na via veisautaka kina na nodra rai, vosa, se ka era cakava o ira era rogoci au? Niu via vakamatatataka na ka, au dau vakaduiduitaka beka e dua na vakasama mai na dua tale? Na cava au cakava me kasa kina na ka au tukuna vei ira noqu gonevuli, luvequ, se o ira era rogoci au ena soqoni? Au dau vakaraitaka beka vakamatata vei ira era rogoci au na sala mera bulataka kina na ka era vulica? Era raica beka niu bulataka sara tiko ga na ka au vakavulica? Sa ra kila beka ni nodra muria na ka era vulica se sega ena vakatau kina na nodra veiwekani kei Jiova?’ (Vkai. 9:10) Kua ni guilecava na veika oqo ni o saga tiko mo qasenivuli maqosa. “Qarauni iko vinaka kei na nomu i vakavuvuli. Cakava tiko ga na veika oqo, ni ko sa cakava vakavinaka ko sa vakabulai iko kei ira tale ga era rogoci iko.”—1 Tim. 4:16, VV.