iDusidusi ni iVola ni Soqoni ni Bula vaKarisito kei na Cakacaka Vakaitalatala

MAJI 5-11

IYAU MAI NA VOSA NI KALOU MACIU 20-21

nwtsty iyaloyalo

Makete

Eso na makete me vaka e laurai tiko qo, era toka ena yasa ni gaunisala. Na levu ni ka era dau biuta na dauvolivolitaki ena yasa ni gaunisala e dau vakataotaka na veitosoyaki. Era dau volivoli kina na tiko voleka, era volia na kakana, iyaya ni vale, iyaya tuli, iyaya lase saulevu, kakana draudrau kei na so tale. Ni sega nodra katoniwaililiwa, era na lai volivoli mai na makete e veisiga. Qori na vanua era dau rogoca kina na italanoa era kauta mai na dau volivolitaki se so tale na vulagi, era dau qito e kea na gone, ra wawa tale tu ga na sega ni cakacaka mera vakacakacakataki. O Jisu e veivakabulai ena makete, e vunau tale ga kina o Paula. (Cak 17:17) Ia era taleitaka na vunivola dokadoka kei na Farisi mera laurai, mera kidavaki tale ga ena vanua era dau osota yani na lewenivanua.

nwtsty ivakamacala ni vosa ena Mac 20:20, 21

wati Sepeti: Qo na tinadrau na yapositolo o Jemesa kei Joni. Me vaka e tukuni ena Marika, o Jemesa ga qo kei Joni rau a gole vei Jisu. Rau via kerea e dua na ka, ia rau qai vakayagataki tinadrau o Salome, e rairai veitacini kei tinai Jisu.—Mac 27:55, 56; Mar 15:40, 41; Jn 19:25.

dua ena yasamu imatau kei na dua ena yasamu imawi: Rau itutu dokai qai cecere ruarua qori, ia e dokai vakalevu na yasa imatau.—Sm 110:1; Cak 7:55, 56; Rom 8:34.

nwtsty ivakamacala ni vosa ena Mac 20:26, 28

veiqaravi: Se “dauveiqaravi.” E dau vakayagataki vakalevu ena iVolatabu na vosa vaKirisi qo di·aʹko·nos me vakaibalebaletaki vua e dua e sega ni vakacauoca ena veiqaravi. E vakayagataki me dusi Karisito (Rom 15:8), italai se italatala i Karisito (1Ko 3:5-7; Kol 1:23), dauveiqaravi ni ivavakoso, (Flp 1:1; 1Tm 3:8), ira na dauveiqaravi ena dua na vale (Jn 2:5, 9) kei ira na vakailesilesi vakamatanitu (Rom 13:4).

Vakekeli ena Vosa ni Kalou

nwtsty ivakamacala ni vosa ena Mac 21:9

Keimami masulaka me vakabulai: vaKirisi, “Osana.” Na kena vosa vaKirisi e vu mai na dua na vosa vakaIperiu e kena ibalebale “keimami masulaka me vakabulai” se “kerei me vakabulai.” E vakayagataki na vosa qori me vakamasuti kina na Kalou me veivakabulai se solia na qaqa; e rawa tale ga ni tukuni va qo “yalovinaka, me vakabulai.” Toso na gauna e vakayagataki ruarua ena masu kei na veivakalagilagi. Basika na kena vosa vakaIperiu ena Sm 118:25, e okati tiko ena Sere ni Veivakacaucautaki vei Jiova, e dau lagati ena Lakosivia. Dau vakasamataki gona na matavosa qori donuya na Lakosivia. Dua na sala e sauma kina na Kalou na masu qo me vakabula na luvei Tevita, oya nona vakaturi koya mai na mate. E cavuta o Jisu ena Mac 21:42 na Sm 118:22, 23 qai dusia tiko na Mesaia.

Luvei Tevita: Na icavuti qori e vakaraitaka na kawa e basika kina o Jisu kei na nona itavi ni Mesaia yalataki.

MAJI 12-18

IYAU MAI NA VOSA NI KALOU MACIU 22-23

nwtsty ivakamacala ni vosa ena Mac 22:37

lomamu: Ni vakayagataki vakaivakatakarakara, e dusia tiko ga na lomana e dua. Ni cavuti vata kei na vosa “nomu vinaka” kei na “vakasama” e votu tale kina na ka eda vakasamataka, ivakarau ni lomada kei na ka eda galeleta. Na tolu na vosa qo (lomamu, nomu vinaka kei na vakasama) e rawa ni vakaibalebaletaka ga e dua na ka, na kena vakabibitaki ni vinakati me taucoko na noda lomana na Kalou.

nomu vinaka: Se “yagoda taucoko.”

vakasama: Qori na ka kece e okati ena noda vakasama. Dodonu meda vakayagataka noda vakasama meda vulica kina na veika me baleta na Kalou, meda lomani koya tale ga vakalevu. (Jn 17:3, vmr; Rom 12:1) Na matavosa e cavuti ena Vkr 6:5, na kena vosa vakaIperiu taumada e vakayagataka e tolu na vosa, ‘na lomada, noda vinaka, kei na kaukaua.’ Ia na ivola e volatukutukutaka o Maciu e basika ena Kirisi, e dau vakayagataki na vosa “vakasama” me ivakadewa ni “kaukaua.” E rairai tiko na vuna e duidui kina na vosa e vakayagataki. Kena imatai, e sega ni dua na vosa makawa vakaIperiu me ivakadewa ni “vakasama,” e mani vakayagataki kina na vosa ‘lomada.’ Na vosa qori e rawa ni vakaibalebaletaka na ka kece e tiko e lomana e dua, me vaka na ka e vakasamataka, ivakarau ni lomana, rai kei na nona inaki. (Vkr 29:4; Sm 26:2; 64:6; raica na ivakamacala ni vosa ena lomamu ena tikinivolatabu tiko ga qo.) Qori na vuna ni gauna e vakayagataki kina na vosa ‘lomada’ ena vosa vakaIperiu, na iVolatabu vaKirisi na Septuagint e dau vakayagataka na vakadewa ni “vakasama.” (Vte 8:21; 17:17; Vvb 2:10; Ais 14:13) Dua tale na vuna e rairai vakayagataka kina o Maciu na vosa vaKarisi na “vakasama” me ivakadewa ni “kaukaua” ni lavetaka tiko na Vkr 6:5, ni vosa vakaIperiu ni “kaukaua” e rawa ni kena ibalebale na igu kei na ka e rawati ena noda vakasama. Qo na ka eda vakadeitaka, na duidui ni vakasama e tiko ena Iperiu kei na Kirisi e rawa ni uqeti keda meda kila na vuna e sega ni tautauvata kina na vosa era vakayagataka na dauvola Kosipeli nira lavetaka tiko na Vakarua.

nwtsty ivakamacala ni vosa ena Mac 22:39

Na kena ikarua: Ena Mac 22:37, e volatukutukutaki nona sauma o Jisu nodra taro na Farisi, ia e dua tale na ka e qai cavuta e sega ni okati ena taro e tarogi taumada. E cavuta na ikarua ni ivunau (Vns 19:18), e vakavulica kina ni veisemati vinaka na rua na ivunau qai yavutaki na Lawa kece kei na ka era vola na Parofita ena rua na ivunau qori.—Mac 22:40.

kainomu: Na vosa vaKirisi ni “kainomu” (“o koya e voleka vei iko”), e sega ni wili ga kina o ira na vakaitikotiko voleka. Rawa ni dusi ira eda dau veimaliwai.—Lu 10:29-37; Rom 13:8-10.

nwtsty ivakamacala ni vosa ena Mac 22:40

na Lawa . . . na Parofita: “Na Lawa” e dusia na ivola vakaivolatabu na Vakatekivu me yaco ina Vakarua. “Na Parofita” e dusia na ivola vakaivolatabu ena iVolatabu vakaIperiu. Ia ni cavuti vata na vosa qori, e rawa ni kena ibalebale na ka kece e volai ena iVolatabu vakaIperiu.—Mac 7:12; 22:40; Lu 16:16.

yavutaki: Na vu vaKirisi ni “yavutaki” e rawa ni kena ibalebale “vakanuinui kina; me vakatau kina.” A vakabibitaka gona o Jisu ni yavutaki ena loloma na Lawa ena Vunau e Tini, vaka kina na iVolatabu vakaIperiu kece.—Rom 13:9.

Vakekeli ena Vosa ni Kalou

nwtsty ivakamacala ni vosa ena Mac 22:21

Vei Sisa na ka e nei Sisa: Na ka e tukuna o Jisu ena tikinivolatabu qo me baleta na Empara ni Roma e laurai tale ga ena Mar 12:17 kei na Lu 20:25. “Na ka e nei Sisa” e okati kina na ka e dau saumi ena veiqaravi ni matanitu, vaka kina na noda veidokai kei na noda talairawarawa vei ira na veiliutaki.—Rom 13:1-7.

Vua na Kalou na ka e nona na Kalou: Qo e okati kina na sokalou eda cakava mai vu ni lomada, ena noda loloma kece, da qai yalodina ni talairawarawa.—Mac 4:10; 22:37, 38; Cak 5:29; Rom 14:8.

nwtsty ivakamacala ni vosa ena Mac 23:24

oni tauvulona na nana, ia oni tiloma qaqa na kameli: E manumanu lailai na nana, e manumanu levu na kameli, era kila na Isireli ni rau manumanu dukadukali. (Vns 11:4, 21-24) E vakayagataka qori o Jisu me dusia ni o ira na iliuliu ni lotu era tauvulona na medra gunu me kua ni vakadukadukalitaka na nana ni caka e dua na soqo, ia era beca na veika bibi ena Lawa, vaka ga nira tiloma qaqa na kameli.

MAJI 19-25

Vakekeli ena Vosa ni Kalou

nwtsty ivakamacala ni vosa ena Mac 24:8

veika rarawa: Na vosa vaKirisi e dusia na levu ni mosi ena gauna ni vakasucu. Ni vakayagataki na tikinivolatabu qo, e dusia raraba na rarawa, mosi kei na lomaleqa. E kena irairai ni na vaka ga na mosimosi ni vakasucu na levu ni rarawa kei na leqa e parofisaitaki, ena tubu na kena ivakatagedegede ni bera na veivakararawataki levu me vaka e cavuti ena Mac 24:21.

nwtsty ivakamacala ni vosa ena Mac 24:20

ena vulaililiwa: Taubi na uca, waluvu kei na batabata ni draki ena gauna qori e dau dredre kina na veitosoyaki, dredre na vaqara kakana kei na vanua meda vakaruru kina.—Ese 10:9, 13.

Siga ni Vakacecegu: Ena veivanua me vakataki Jutia, na vakatatabu e yavutaki ena lawa ni siga ni Vakacecegu e dredre kina vua e dua me taubaletaka e dua na vanua balavu, ena sega ni vakatarai me colata na veika bi, ena sogo tale tu ga na matamata ni koro ena siga ni vakacecegu.—Raica na Cak 1:12 kei na iKuri B12.