Meda Vuli Vei Rau na iMatai ni Veiwatini

E VAKARAICA na vuravura na Kalou. E vakarautaka me tawana na kawatamata. E raica ni sa vinaka na veika kece e cakava. Ni mai cava na nona cakacaka, e kaya ni sa “vinaka sara.” (Vakatekivu 1:​12, 18, 21, 25, 31) E dua na ka e kaya na Kalou ni “sega ni vinaka,” ni bera ni yacova na itinitini uasivi e kainaki taumada. Ia, a sega ni bulia e dua na ka e ca na Kalou. A se bera ga ni vakaotia na nona bulibuli. E kaya o Jiova: “Sa sega ni vinaka me tiko duadua na tamata: au na bulia e dua na dauveivuke e yaga vua.”​—Vakatekivu 2:18.

A inaki i Jiova me bula tawamudu na kawatamata ena yago e bulabula vinaka, ena marau, qai sautu ena ka kece ena vuravura parataisi. O Atama na tama ni kawatamata kece. O Ivi na watina, e “tinadra na tamata kecega sa bula.” (Vakatekivu 3:20) E dina ni tawani vuravura tu e vica vata na bilioni na nodrau kawa, era sega ga ni uasivi.

E kilai levu na kedrau italanoa o Atama kei Ivi. Ia e yaga vakacava vei keda nikua? Na lesoni cava eda rawa ni vulica mai na veika a yaco vei rau na imatai ni veiwatini?

“Na Tagane Kei na Yalewa sa Buli Rau ko Koya”

Ni vakayacani ira tiko na manumanu o Atama, e raica ni tiko na kedra isa, ia e sega tu na kena isa. O koya gona, e marau vakalevu ni raica na ibulibuli totoka e bulia o Jiova mai na sui ni sarisarina. Ni kila ni tikiniyagona dina o Ivi, e kaya kina o Atama: “Oqo dina na sui mai na suiqu, kei na lewe mai na lewequ: ena vakatokai ko koya me yalewa, ni sa kauti tani mai vua na tagane.”​—Vakatekivu 2:​18-23.

E gadreva na tagane e dua na “dauveivuke.” Sa mai tu oqo e dua e ganiti koya vinaka. E veiganiti dina me ivukevuke i Atama o Ivi​—ena kena qaravi na were kei ira na manumanu, me vakaluveni, e rawa ni rau veisoli vakasama, qai veitokoni me vaka e dua na itokani dina.​—Vakatekivu 1:​26-30.

E vakarautaka o Jiova na ka kece erau na gadreva na veiwatini oqo. Ni kauti Ivi vei Atama qai vauci rau vata, e tauyavutaka kina na Kalou na imatai ni vakawati kei na vuvale mera na vakarautaki kina na kawatamata kece. E kaya na itukutuku ena Vakatekivu: “O koya oqo sa na biuta kina na tamana kei tinana na tagane, ka kabita na watina: a rau na lewe dua ga.” Ni vakalougatataki rau na imatai ni veiwatini o Jiova kei na nona kaya vei rau me rau vakaluveni, e vakaraitaka ni dodonu me sucu e dua na gone ena vuvale dauveikaroni, me tiko na tamana, kei na tinana me rau qaravi koya.​—Vakatekivu 1:28; 2:24.

“E Nai Tovo ni Kalou”

A luve tagane uasivi ni Kalou o Atama, e buli ‘me itovo vata kaya, me ucui’ koya tale ga. E “Yalo na Kalou,” e sega kina ni rawa ni vakalewe se vakadra na yagona. (Vakatekivu 1:26; Joni 4:24) E veiucui kei na Kalou na tamata ni tiko vua na itovo e cecere kina vei ira na manumanu. Io, a se teivaki sara ena loma ni tamata mai na ivakatekivu na itovo me vaka na loloma, na vuku, na kaukaua, kei na lewadodonu. E soli vua na galala ni vakatulewa, e teivaki tale ga vua me gadreva na veika vakayalo. E rawa vua me kila na ka vinaka ni tiko na nona lewaeloma me vakaduiduitaka kina na ka vinaka mai na ka ca. E tiko vua na tamata na vuku, e rawa kina ni vakananuma na vu ni nona bula, me vakalevutaka na nona kilai koya na Dauveibuli, me bucina tale ga na veiwekani vinaka kei koya. Ni sa vaka tu oya na veika e taukena o Atama, sa tu kece sara ga vua na veika me vakayacora kina na nona itavi vakailiuliu ni kena qaravi na veika e bulia na Kalou e vuravura.

Talaidredre o Ivi

E sega ni vakabekataki, ni kaya totolo sara vei Ivi o Atama na vakatatabu e kotora o Jiova: E rawa ni rau kana mai na kau kece ga e tiko ena were, ia vakavo ga e dua​—na kau e kilai kina na ka vinaka kei na ka ca. E vakatabui me rau kania. Kevaka me rau kania, erau na mate vakaidina ena siga oya.​—Vakatekivu 2:​16, 17.

Sega ni dede sa veiletitaki na ka e baleta na kau vakatabui. E vosa vei Ivi na gata, e vakayagataki me gusui koya na kabula vakayalo tawarairai. E vaka me vakalecalecava ni sega ni kila, sa qai taro na gata: “Oi, sa kaya bagi na Kalou mo drau kakua ni kania na vua ni kau kecega e na were?” E kaya o Ivi ni vakatarai me rau kana mai na kau kece ga ena were me qai vakavo ga e dua. Ia e qai vakalasuya na Kalou na gata, ni kaya vua na yalewa: “Drau na sega dina ni mate: ni sa kila na Kalou e na siga drau na kana kina ena qai yadra dina na matamudrau; ia drau na vaka na Kalou, ni drau na kila na ka vinaka kei na ka ca.” Sa lai duatani kina nona raica na kau vakatabui na yalewa. “Sa yaga na kau me kakana, a sa ka e via raica na matada.” Ni vakacalai, e beca kina o Ivi na lawa ni Kalou.​—Vakatekivu 3:​1-6; 1 Timoci 2:14.

Sa rauta ga me ivalavala ca o Ivi, e dina beka oya? E sega sara ga! Biuti iko mada ena kena ituvaki. Na veika e kaya na gata e veicalati sara ga kei na ka erau kaya na Kalou kei Atama. Ena vakacava na nomu itovo ni rai kevaka e dua o sega ni kila e beitaki koya o dau lomana qai o nuitaka ni tamata lasulasu? E dodonu me duatani na ka me a cakava o Ivi, me vakaraitaka ni sevaka qai cudruvaka, me kua sara mada ga ni vakarorogo. O cei sara mada na gata me taroga na nona dodonu na Kalou kei na vosa i watina? Kevaka a rokova na ituvatuva ni veiliutaki o Ivi, ke a qara ivakasala ni se bera ni vakatulewa. Me vakatale ga oya o keda, kevaka e kainaki vei keda na itukutuku e veicalati kei na ivakaro soli vakalou. Ia, o Ivi e vakabauta na vosa i koya na Dauveitemaki, e vinakata o koya me vakatulewataka ga na ka vinaka kei na ka ca. Na levu ga ni nona vakasamataka na itukutuku oya, na levu tale ga ni nona galeleta. Nona katona voli qai sega ni veivosakitaka kei watina na ulunivuvale na itukutuku e rogoca, e cala kina o koya ni vakalaiva me vakasamataka na gagadre cala!​—1 Korinica 11:3; Jemesa 1:​14, 15.

Vakarorogo o Atama Ina Vosa i Watina

Sa mani rawai Atama o Ivi me tomani koya ena nona ivalavala ca. E sega li ni laurai oqo ena nona vakadonuya tu ga vakarawarawa me rogoca na vosa i watina? (Vakatekivu 3:​6, 17) E lomalomarua o Atama se o cei me yalodina kina. Ena talairawarawa beka vua na Dauveibuli, o koya a solia vua na veika kece, okati kina na watina lomani o Ivi? Ena qara beka o Atama na veidusimaki ni Kalou me dusia vua se cava me vakayacora? Se ena tomani watina ena nona ivalavala ca? E kila vinaka tu o Atama ni na sega ni yaco na ka e wainidivataka tiko o watina me taukena ke kania na vuanikau vakatabui. E uqeti vakalou me vola na yapositolo o Paula: “A sa sega ni temaki ko Atama; na yalewa ga sa temaki, ka sa talaidredre kina.” (1 Timoci 2:14) E digitaka o Atama me beci Jiova. Nona leqataka vakalevu de rau na veibiu kei watina, e lai buawa kina nona vakabauta ni rawa vua na Kalou me walia na ituvaki e sotava oya.

E cakava o Atama na veika ga me mate kina. E vaka sara ga e labata na nona kawa, na kawa e vakatara ena yalololoma o Jiova mera na qai cadra mai vua, nira na sucu kece ena ivalavala ca ena tini ena mate. (Roma 5:12) E sivia dina na ka ena tamusuki mai na talaidredre oya!

iTinitini ni iValavala Ca

Erau sa madua ni rau sa ivalavala ca. Erau vunitaki rau, erau sega tale ni doudou na vosa vei Jiova. (Vakatekivu 3:8) E tini dole na nodrau veiwekani kei na Kalou. Ni rau tarogi se cava erau cakava, erau sega mada ga ni bau rarawataka, e dina ni rau kila vinaka tu ni rau sa beca na lawa ni Kalou. Ni rau kania na vuanikau vakatabui, rau sa vakanadakuya kina na vinaka ni Kalou.

Me kena isau, e kaya na Kalou ni na ka ni rarawa na vakaluveni. Ena qaravi watina o Ivi, ia ena lewai koya o Atama. E veibasai sara ga na ka e qai sotava o Ivi ni a saga me lewai koya ga. Ena kania ena rarawa o Atama na vua ni nona itei. Sa na sega ni vaka e liu mai Iteni, ni sega ni bunotaka na ka e mamau kina, ia oqo sa na gadrevi vua me cakacaka vakaukaua me rawa ni bula kina me yacova nona lesu tale ena kuvunisoso a buli mai kina.​—Vakatekivu 3:​16-19.

Na kena itinitini, erau vakatalai tani o Atama kei Ivi mai na were o Iteni. E kaya o Jiova: “Raica, sa yaco na tamata me vaka e dua vei kedatou, me kila na ka vinaka kei na ka ca: ia oqo, de sa dodoka na ligana ka taura talega na vua ni kau ni bula, ka kania, ka bula tawa mudu kina: .” E kaya na vuku o Gordon Wenham: “E tini botoilevu tu na yatuvosa oqo,” qai kena irairai meda qai vakacavara ga na ka a vakasamataka na Kalou​—ena vaka beka oqo, “oya na vuna, au na vakatalai koya tani kina mai na were.” E dau kena ivakarau vei ira na vola na iVolatabu mera vakacavara na ka era vola me baleta na vakasama ni Kalou. Ia e ke, e tomana o Wenham, “na kena sega ni vakacavari vinaka na yatuvosa oya e vakaraitaka na totolo ni nona yavala na Kalou. Se bera mada ni vakaotia nona vosa, rau sa vakatalai tani mai na were.” (Vakatekivu 3:​22, 23) E kea sara ga sa mai tini kina na nona veitaratara o Jiova kei rau na imatai ni veiwatini.

Erau sega ni mate ena siga oya o Atama kei Ivi. Ia, erau mate ga vakayalo. Erau sa tagutuvi vakadua mai vua na iVurevure ni bula, sa malumu sobu na nodrau bula qai tini sara ena mate. Vakasamataka mada na nodrau sotava ena imatai ni gauna na kena mosimosi o mate​—nona labati Epeli na ikarua ni luvedrau tagane o Keni, na nodrau ulumatua!​—Vakatekivu 4:​1-16.

Ni oti oya, e lailai sara na ka e kilai me baleti rau na imatai ni veiwatini. E sucu o Seci na ikatolu ni luvedrau tagane ni sa yabaki 130 o Atama. E qai mate o Atama ni oti tale e 800 na yabaki, ni sa yabaki 930, nira sa sucu oti e so tale na “luvena tagane kei na luvena yalewa.”​—Vakatekivu 4:25; 5:​3-5.

Me Ka ni Vuli Vei Keda

Mai na itukutuku oya eda kila rawa kina na vu ni vakaloloma ni kawatamata nikua, ia e tiko tale ga e dua na ka ni vuli bibi e vulici mai na veika a yaco vei rau na imatai ni veiwatini. Ni ka sesewa ke dua e saga me liutaki koya ga vakataki koya, me vakanadakuya na Kalou o Jiova. O ira era vuku dina era cakacakataka na nodra vakabauti Jiova kei na nona Vosa, sega ena nodra kilaka ga. E lewa o Jiova se cava na ka e vinaka mai na ka e ca, o koya gona nida talairawarawa vua eda sa cakava tiko na ka dodonu. Na caka ni ka e ca e kena ibalebale na kena saqati na nona lawa kei na kena sega ni muri na nona ivakavuvuli.

A vakarautaka na Kalou, e se dulaka tiko ga na ka e gadreva dina na kawatamata​—na bula tawamudu, na galala, na lomavakacegu, na marau, na bulabula vinaka ni yago, na sautu, na tiko vinaka, kei na kilai ni veika vovou. Ia, e vakatau na noda marautaka na veika kece oqo mai na noda vakararavi vakatabakidua vua na Tamada vakalomalagi, o Jiova.​—Dauvunau 3:​10-13; Aisea 55:​6-13.

[Kato/​iYaloyalo ena tabana e 26]

Atama kei Ivi​—Erau iTukuni Wale Ga?

Na vakabauta ni a vakayali na parataisi taumada ena vuku ni ivalavala ca, e kilai levu vei ira na kai Papiloni makawa, kai Asiria, kai Ijipita, kei na so tale. E kilai levu tale ga ena vuqa na italanoa ni a dua na kau ni bula, vei ira era vakayagataka na vuana era na rawata kina na bula tawamudu. Era kila gona na kawatamata ni a yaco e dua na leqa levu e Iteni.

E levu nikua era kaya ni itukuni wale ga na itukutuku ena iVolatabu me baleti Atama kei Ivi. Ia, e levu na saenitisi era vakadinata ni kawatamata kece e dua ga na vuvale, e dua ga na vanua era vu mai kina. E dredre tale ga vei ira e levu na daunicioloji mera vakalasuya ni ivalavala ca e vakayacora na tukada sa dewa mai kina vei keda na vo ni kawatamata na kena revurevu. Na vakabauta ni kawa mai na tamata ena vica vata na ivurevure ena vakavuna mera kaya nira ivalavala ca e levu na tukada. Kuria, ni na vakavuna tale ga mera vakalasuya ni o Karisito, “ko Atama sa muri,” a vakabula na kawatamata. Ia e sega ni vaka oqo na nodratou rai o Jisu kei na nona tisaipeli. Eratou kila ni dina na itukutuku ena Vakatekivu.​—1 Korinica 15:​22, 45; Vakatekivu 1:27; 2:24; Maciu 19:​4, 5; Roma 5:​12-19.