Kilai Eso Tale na Leqa e Vauca na Moce

ENA so na gauna na ivakatakilakila e laurai vua e dua e rawa ni dusia ni tiko vua na leqa e vauca na moce. E dau sivia e dua na vula na dede ni gauna e sega sara ga ni moce kina e dua, ia oqo e rawa ni dusia ni tiko na leqa, okati kina na lomabibi. Na sega ni moce e rawa ni ivakatakilakila tale ga ni dua na mate bibi.

Tasogo ni iCegu ena Gauna ni Moce

O Mario e dau via moce vakalevu ena siga. Ni draivataka nodratou motoka vakavuvale, ena vakararai matua sara toka o watina, baleta ni dau moce vakasauri, qai sega tale ga ni dau vakasamataka se nanuma. E dau rogolevu qai mudumudu nona kedru e veibogi, ena so na gauna e dau vakavuna nona yadra ni tasogo nona icegu.a

O Mario e dau tasogo nona icegu ena gauna ni moce. Na tasogo ni icegu vaka oqo e rawa ni tini na sekodi ina rua se tolu na miniti na kena dede. O koya e tauva ena dauveimoiyaki ena nona vaqara cagi qai moce tale. E rawa ni na yacovi koya vakaduanadrau se sivia e veibogi. E tolu tiko na mataqali tasogo ni icegu.

Na central apnea e dau yaco ni sega ni solia na mona na ivakasala ni cegu. Na obstructive sleep apnea, e yaco ni tasogo na salanicagi e koto ena daku ni itagitagi, qai tarova na curu ni cagi. Na mixed apnea e yaco ruarua kina na kena mataqali sa cavuti oti, na kena mataqali oqo e veitauvi vakalevu. Ke dua e yacovi koya e dua vei ratou na leqa oqo ena tauvata sara ga kei na ka e yaco vua e dau yadra tu ga e veibogi!

E ririkotaki sara nodra bula e dau tasogo nodra icegu, ni rawa nira rebo nira cakacaka tiko se nira draiva. E rawa ni tauvi ira na tubunidra, tubu na utodra, qai leqataki vakalevu ni rawa nira stroke se mateniuto. E nanuma o Doketa William Dement ena Stanford University ni 38,000 na lewe i Mereke era mate e veiyabaki ena leqa ni uto e vu mai na tasogo ni icegu.

E dina ni dau takalevu na tasogo ni icegu vei ira na turaga era sivia na yabaki 40 era levulevu sivia, e rawa ni yaco tale ga vua e dua se mani vakacava na yabaki ni nona bula, oka tale ga kina o ira na gone. E vica tu na sala me qaravi kina na mate oqo​—ia e vinaka me na dikeva na kenadau. Na misini e vakavinakataka na veitosoyaki ni cagi e sala vinaka duadua ni veiqaravi e sega ni caka kina na veisele. O koya e tauva na mate oqo ena daramaka ena bogi na icegucegu e tiko na kena regulator se vakarau (e vakarautaka na vuniwai) e lewa na levu ni cagi e veirauti me cegu vinaka kina e dua. Ke sega ni veisautaka na ituvaki, e levu tale tu na iwalewale ni veisele, e okati kina na vakayagataki ni rarama se biau ni retio me domica laivi na ka e vakataotaka na itagitagi.

Narcolepsy

Na narcolepsy e dua tale na leqa e vauca na moce e gadrevi kina na veiqaravi vakavuniwai​—oqo na kena sega ni cakacaka vinaka na mona qai vakavuna na moce vakasivia ena siga. Me kena ivakaraitaki o Buck, e dau via moce tu ga. E dau moce vakasauri ena gauna sara mada ga e vakayacori tiko kina e dua na bose bibi. Sa qai dau qumia toka na itui ki me na vakayadrati koya ena gauna e lutu kina. E muri sa qai tauvi koya na cataplexy​—e malumu kina na duruna qai dau bale ni tuburi koya na marau. Sa qai kena ikuri nona sega ni yavala rawa kei na nona dau raica tu e so na ka ni sa voleka ni moce.

Na narcolepsy e dau tekivu ni dua sa yacova na yabaki 10 ina 30. Ena so na gauna o ira e tauvi ira na mate oqo ena rairai taucoko tu nodra bula ia era sega ni kila na tasiri ni gauna. Na ka e ca kina na mate oqo ni dau vakayabaki na kena sega tu ni kilai ni oqo na ka e leqa tiko, me dau nanumi nira vucesa, dau bera nodra vakasama, se ra duidui ga. E sega tu na kena iwali ena gauna oqo, ia na kena ivakatakilakila e rawa ni valuti ena wainimate kei na veisautaki ni ivakarau ni bula​—e duidui na kena cakayaco.b

So Tale na Leqa e Vauca na Moce

E rua tale na leqa erau dau yaco vata ena so na gauna e dau vakaleqa na yava, qai vakadredretaka na moce. E dua vei rau e dau kida se tamoi kina na yava, vaka kina na liga ena so na gauna ni moce. Dikevi Michael mada. Na nona vakadikevi e vakaraitaka ni yavavala ni yavana e dau vakayadrati koya ena rauta ni 350 na gauna e veibogi!

E dua tale na restless legs syndrome,c e vaka ni yavavala na viciko ni yava kei na duru, e tarova gona nona moce o koya e tauva. E dau tukuni ni mate oqo e vu mai na lailai ni vakaukauayago se pamu ni dra, ia ena so na ituvaki e kena irairai ni vakavuna na kena gunuvi na ka e tu kina na caffeine. Na vakayagataki tale ga ni yaqona ni valagi e kilai ni dau kuria na mate oqo.

Na bruxism e dua tale na leqa e katibati se vaqurubati kina e dua ena gauna ni moce. Ke yaco wasoma, e rawa ni vakayavuya na bati qai vakaoca na galegale, sa na qai vakadredretaka ga na moce. Na veiqaravi e taurivaki ena vakatau ena levu ni leqa, ena rawa ni vakayacori na veisele, se tokari na itataqomaki ni bati e veibogi.

Na kena dikevi vakalailai e vica na leqa e vauca na moce e vakaraitaka na ca ni kena vakaweleweletaki. Na veiqaravi ena rawarawa beka ga se vereverea toka, ia e yaga sara vakalevu. Ke dau dredre mo moce se nona moce nomu itokani lomani, se laurai na ivakatakilakila ni tiko na leqa e vauca na moce, e ka vakavuku me qarai rawa oqo na veivuke vakavuniwai. Ena sega sara beka ni vakaotia na leqa na veiqaravi, ia ena vakalailaitaka na leqa qai vakamamadataka na ituvaki. Ena gauna mai muri sa na qai vakayacori kina na vosa ni yalayala ena iVolatabu, “na lewe ni koro ena sega ni kaya, Ka’u sa tauvi mate.” Na tauvimate kece sa na oti vakadua ni sa na “vakavouya na ka kecega” na Kalou.​—Aisea 33:24; Vakatakila 21:3-5.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Me qarava na vuniwai na leqa e vauca na moce

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Na kedru e rairai ivakatakilakila ni tasogo ni icegu ena gauna ni moce

[iYaloyalo ena tabana e 11]

Na “narcolepsy” e dau tauricala me vucesa

[iYaloyalo ena tabana e 12]

Na misini e vakavinakataka na veitosoyaki ni cagi ena vakalailaitaka na tasogo ni icegu ena gauna ni moce