E RAWA NI TUDEI NA VURAVURA?

WAIDROKA

ENA sega ni dua na ka e bula rawa e vuravura ke sega na wai, vakabibi na waidroka. E dua mada ga na iwase levu ni vanua e vuravura e robota na wai me vaka na drano, uciwai, vanua lolobo kei na waivure. E rawa nida gunu kina, o ira na manumanu, e vakasuasuataka tale ga na noda itei.

Leqataki na Waidroka

E levu na vanua e vuravura e ubia tu na wai. Ia e kaya na isoqosoqo na World Meteorological Organization, ni “dua ga na iwase lailai ni wai e vuravura e waidroka meda vakayagataka.” Na iwase lailai qori e veirauti vinaka sara ga me bula kina na veikabula e vuravura. Ia e laurai ni sa sega ni veirauti ena gauna qo. Na vuna? Ni dua na kena iwase levu sa vakadukari, e sa lailai tale ga ena veisau ni draki kei na kena vakayagataki vakalevu. Era kaya na kenadau de dua ena 30 na yabaki mai qo, sa na sega ni veirauti na medra wai e le lima na bilioni.

Buli na Vuravura me Tudei

E buli na vuravura ena sala me kua kina ni leqa na wai. E cakacaka vata na qele, veikabula e wai, kei na rarama ni siga me vakasavasavataka na wai. Qo eso na ivakadinadina ni buli na vuravura me tudei.

E vakadinadinataki ni qele e rawa ni vakasavasavataka e levu na duka ena wai. E tiko tale ga ena vanua lolobo eso na kau e rawa ni vakasavasavataka na wai. Na kau qori ena kauta tani na duka me vaka na nitrogen, phosphorus, kei na wainimate ni co ca.
Era dikeva tale ga na saenitisi e rua na ka e rawa ni vakasavasavataka na wai. Kena imatai, ni drodro tiko ga na wai ena vurulaka na duka. Kena ikarua, na manumanu somidi lalai ena qai vakawaicalataka sara.
Na kai ni waidranu e rawa ni kauta laivi na duka ni wai ena loma ni vica ga na siga. E totolo sara qori ni vakatauvatani kei na misini lelevu e dau vakasavasavataka na wai.
Na vuravura e maroroya na wai ni muria e dua na ituvatuva e vakatokai na italetale ni wai (water cycle). Na ituvatuva qori kei na so tale e taqomaka na wai e vuravura.

O BAU KILA?

Vakasavasavataka na Waidroka na Qele

E vakadinadinataki ni dau vakasavasavataki na wai ni curuma na qele. E kau tani kina na waigaga kei na so tale na duka. Ni yaco na wai e boto ni qele, sa savasava qai rawa ni gunuvi.

iMatai ni Vulo

Na nuku kei na vatu lalai e tauvulona na duka ena wai.

iKarua ni Vulo

Na manumanu somidi ena qele e rawa ni veisautaka na duka me kua ni veivagagai. E rawa mada ga ni vukica na waigaga me carbon dioxide se wai.

iKatolu ni Vulo

Eso na qele e tiko kina vakalailai na livaliva e rawa ni kauta laivi na waigaga mai na wai. Kena ivakaraitaki, na qele na clay e dau kauta laivi na waigaga na corrosive ammonium.

Sasaga me Wali na Leqa

iYaloyalo: 1. Ripeataka e dua na tagane na vanua e turu tiko kina na waiwai ni nona motoka. E vakayagataka na beseni me turu kina na waiwai. 2. Kauta e dua na tagane na tavaya ni waigaga ena vanua me biu tani kina. — Eda vukea me savasava tiko ga na waidroka nida qarauna me kua ni turu na waiwai ni noda motoka, qai qarauna na vanua e biu tani kina na waigaga

Era veivakasalataki na kenadau meda kua ni vakasabusabutaka na wai. Kena ivakaraitaki, era kaya meda qarauna me kua ni turu na waiwai ni noda motoka ni na duka kina na wai. Me kua tale ga ni biu e valelailai na wainimate sa sega ni vakayagataki, se sova na waigaga ena salasala ni wai.

Era sa raica na idinia na sala me kau tani kina na masima mai na wai. Me rawa ni levu na wai ni gunu.

Ia se levu na ka e vinakati. Na vuna? Na kau tani ni masima mai na wai e cakacaka levu qai sau levu tale ga. Ena 2021, e vakarautaka na Matabose kei Vuravura e dua na ripote me baleta na maroroi ni wai. E tukuni kina: “E vinakati me vakaruataki na sasaga ni maroroi wai e veiyasa i vuravura.”

Vuna Meda Nuidei Kina—Ka e Kaya na iVolatabu

“Na Kalou . . . e vakalesuya i cake na wai, e vuki na kabu me uca, mani vakatauca mai na o, e tau vei ira na kawatamata.”—Jope 36:26-28.

Na Kalou e bulia na vuravura me taqomaka na wai.—Dauvunau 1:7.

Vakasamataka mada: Ke sa bulia na Dauveibuli na vuravura me vakasavasavataka na wai, vakacava ena vinakata me walia na leqa ni wai e vakavuna na kawatamata? Vakacava e tu vua na kaukaua me cakava qori? Raica na ulutaga “Yalataka na Kalou ni na Tudei na Vuravura,” ena tabana e 15.