iKuri ni iVakamacala
1. Kilai o Papiloni na Ka Levu
Eda kila vakacava ni o “Papiloni na Ka Levu” e matataka na lotu lasu kece? (Vakatakila 17:5) Dikeva mada qo:
E tiko kece e veiyasa i vuravura. E tukuni ni o Papiloni na Ka Levu e dabe toka vei ‘ira na ilala levu kei na veimatanitu.’ E “nodra ranadi na tui kei vuravura.”—Vakatakila 17:15, 18.
E sega ni rawa ni dua na daunipolitiki se dua na daunibisinisi rogo. Era na sega ni vakarusai vata kei koya “o ira na tui kei vuravura” kei ira na ‘dauveivoli.’—Vakatakila 18:9, 15.
E sega ni matataka dina na Kalou. E vakatokai me saqamua baleta ni duavata kei ira na veimatanitu me rawa ilavo kei na so tale na ka. (Vakatakila 17:1, 2) E vakacalai ira na lewe ni veimatanitu. E vakamatei ira tale ga e levu.—Vakatakila 18:23, 24.
2. Gauna Cava ena Basika kina na Mesaia?
E parofisaitaka na iVolatabu ni na basika na Mesaia ni oti e 69 na macawa.—Wilika Taniela 9:25.
E tekivu ena gauna cava na 69 na macawa? Ena yabaki 455 B.G.V. Ena gauna qori, e yaco yani e Jerusalemi na Kovana o Niemaia “me tara tale” na koro.—Taniela 9:25; Niemaia 2:1, 5-8.
E vakacava na balavu ni 69 na macawa? Ena so na parofisai vakaivolatabu, na dua na siga e dusia e dua na yabaki. (Tiko Voli Mai na Lekutu 14:34; Isikeli 4:6) Kena ibalebale, dua na macawa e dusia e vitu na yabaki. Ena parofisai qo, na 69 na macawa e tautauvata kei na 483 na yabaki (69 na macawa x 7 na siga).
E mai cava ena gauna cava na 69 na macawa? Nida wilika na 483 na yabaki mai na 455 B.G.V., eda na lai yaco ena yabaki 29 G.V.a Qori na yabaki e papitaiso kina o Jisu qai yaco me Mesaia!—Luke 3:1, 2, 21, 22.
3. Veiqaravi Vakavuniwai e Vakayagataki Kina na Dra
Eso na veiqaravi vakavuniwai ena vakayagataki tale kina na nona dra o koya e tauvimate. Eso vei ira qori ena sega ni vakadonuya na lotu vaKarisito me vaka na soli dra, se maroroi tu na nona dra ni bera na veisele.—Vakarua 15:23.
Ia eso tale na veiqaravi ena vakadonui. Me vaka na dikevi ni dra, na hemodialysis, hemodilution, kei na kena vakayagataki na misini na cell-salvage se na heart-lung bypass. Na lotu vaKarisito ena dui vakatulewataka na sala me vakayagataki kina na nona dra ena veisele, ni dikevi vakavuniwai, se dua tale na veiqaravi. E duidui na sala era veiqaravi kina na vuniwai. Ni bera ni o vakadonuya e dua na veisele, mo dikevi vakavuniwai se dua tale na veiqaravi, ena bibi vua na lotu vaKarisito me na kila na sala ena vakayagataki kina na nona dra. Dikeva mada e vica na taro qo:
Ke vakadrodroi tani mai yagoqu eso na noqu dra, qai lai tao tu vakawawa, vakacava ena vakatara tiko ga noqu lewaeloma ni dra qori se tiki tiko ga ni yagoqu, e sega ni wili me dra e dodonu me ‘livi ina qele’?—Vakarua 12:23, 24.
Ena vakatara na noqu lewaeloma ke vakadrodroi tani eso na noqu dra ena gauna ni veiqaravi se veisele, vakadewataki se vakasavasavataki, qai vakadrodroi lesu ina yagoqu?
4. Veibiu
E sega ni uqeta na iVolatabu na veibiu, e vakamatatataka tale ga ni qori e sega ni yavu ni nona vakawati tale e dua. (1 Korinica 7:10, 11) Ia e tiko eso na ituvaki era nanuma kina eso na lotu vaKarisito mera veibiu.
Nakita me kua ni veiqaravi: E sega ni via vakarautaka o tagane vakawati na ka me ratou bula kina na vuvale, mani sega sara ga na ka me ratou bula kina na lewenivuvale.—1 Timoci 5:8.
iTovo kaukaua ena ivakatagedegede e ca sara: E rivarivabitaki kina na nona bula o isa ni vakawati.—Kalatia 5:19-21.
Leqataki sara ga na nona bula vakayalo: E vakadredretaka o watina me qaravi Jiova.—Cakacaka 5:29.
5. Olodei kei na Soqo
Era na sega ni vakaitavi na lotu vaKarisito ena olodei e cata o Jiova. Ia na lotu vaKarisito yadua me vakayagataka na nona lewaeloma e vakavulici ena iVolatabu me dusimaki koya ena ka me cakava me baleta na olodei. Dikeva e vica na kena ivakaraitaki.
Ke dua e vakanuinui vinaka vei iko me baleta e dua na olodei. O na rawa ni kaya, “Vinaka.” Ke via kila e levu tale na ka, o rawa ni vakamacalataka vua na vuna o sega ni solevutaka kina.
E sureti iko o watimu e sega ni tiko ena dina ena dua na kana kei ira na weka ena gauna ni olodei. Ke vakatara nomu lewaeloma mo lako, mo vakamacalataka rawa vei watimu ke caka kina e dua na ka e sema kei na lotu butobuto, o na sega ni vakaitavi kina.
E solia vei iko o boso na bonisi ena gauna ni olodei. O na ciqoma? Ena vakatau vei iko. Vakacava e solia vei iko qori me baleta na olodei se vakavinavinakataka na nomu daucakacaka?
E dua e soli loloma vei iko ena gauna ni olodei. De dua ena kaya: “Au kila ni o sega ni solevutaka na olodei, ia au vinakata ga meu solia vei iko qo.” De dua e dau veikauaitaki ga. Se de dua, e via vakatovolei iko ga, mo rawa ni vakaitavi ena olodei. Ni o vakalewa vinaka qori, ena qai vakatau vei iko mo ciqoma na iloloma se sega. Ena ka kece eda vakatulewataka, eda vinakata me vinaka na noda lewaeloma da qai yalodina vei Jiova.—Cakacaka 23:1.
6. Matedewa
Nida lomani ira na tamata, eda na qarauna meda kua ni vakadewa na mate vei ira. Vakabibi ke takavi keda na matedewa, se da kila ni tiko vei keda e dua na mate rerevaki. Eda cakava qori baleta ni vakarota na iVolatabu: “Mo lomana na kainomu, me vaka nomu lomani iko.”—Roma 13:8-10.
Ena muria vakacava qori ke dua e tauvimate? Ena sega ni reguca se mokota e dua e sotava. Me kua gona ni rarawa ke so era sega ni sureti koya ena nona vale nira via taqomaka na nodra vuvale. Ni bera ni papitaiso, ena tukuna rawa vua na kodineita ni ilawalawa qase na kena ituvaki me rawa nira taqomaki tale ga o ira na papitaiso. Ni bera ni veibuku, o koya e tauvimate ena vakaliuliu me dikevi na nona dra. Ni o cakava qori, o vakaraitaka ‘ni o sega ni kauaitaka ga na ka e baleti iko, o kauaitaka tale ga na ka e baleti ira tale eso.’—Filipai 2:4.
7. Ka Vakabisinisi kei na ka Vakalawa
Ena sega ni yaco e levu na leqa ke da vakaivolataka na veidinadinati vakailavo, ke da veidinadinati mada ga kei na dua na lotu vaKarisito. (Jeremaia 32:9-12) Ia so na gauna ena tiko ga eso na duidui lalai me baleta na ilavo se na so tale na ka. Ni yaco qori, me rau walia ga vakataki rau, me rau cakava vakatotolo ena sala malumu.
Ia vakacava na cala lelevu, me vaka na veidabui se na vakaucaca? (Wilika Maciu 18:15-17.) E tukuna o Jisu e tolu na ikalawa meda muria:
Drau saga mo drau walia ga na leqa.—Raica na tikina e 15.
Ke drau sega ni walia rawa, kerea e dua se rua na tacida matua ena ivavakoso me rau lako vata ke iko.—Raica na tikina e 16.
Ia ke se sega tiko ga ni wali na leqa qori, o sa na qai raici ratou na qase.—Raica na tikina e 17.
Ena levu na gauna, eda na sega ni kauti ira na tacida ena mataveilewai ni na rogorogo ca kina o Jiova kei na ivavakoso. (1 Korinica 6:1-8) Ia eso na ka ena vinakati me qaravi ena mataveilewai, me vaka na veisere, o cei me susuga na gone, na ilavo me sauma o isa ni vakawati, inisua, baqeravu, se na wili. Ke dua na lotu vaKarisito e cakava qori ena sala malumu, e sega ni beca na ivakavuvuli vakaivolatabu.
Ia ke basulawa me vaka na kucu, nodra vakalolomataki na gone, veivakamavoataki, butako lelevu se na laba, ena sega ni beca na ivakavuvuli vakaivolatabu e dua na lotu vaKarisito ke ripotetaka vei ira na vakailesilesi vakamatanitu.
a Mai na 455 B.G.V. ina 1 B.G.V. e 454 taucoko na yabaki. Mai na 1 B.G.V. ina 1 G.V. e dua na yabaki (e sega ni wili kina na saiva). Mai na 1 G.V. ina 29 G.V. e 28 taucoko na yabaki. Na kena isoqoni kece e 483 na yabaki.