Meda Caka Vinaka Tiko Ga

“Caka . . . vinaka [tiko] ga.”​—LUKE 6:​35.

1, 2. Na cava e dau ka ni bolebole kina na noda caka vinaka vei ira tale e so?

DAU ka ni bolebole toka na noda caka vinaka vei ira tale e so. De dua era na sega ni sauma na noda caka vinaka vei ira. Eda na saga beka ena noda igu taucoko meda tuberi ira vakayalo, ia era na rairai sega ni via vakarorogo se vakavinavinakataka na noda gumatua ni tukuna vei ira “nai tukutuku-vinaka vakaidina nei koya na Kalou daumaka [“mamarau,” NW]” kei na Luvena. (1 Tim. 1:​11) E so tale era vakaraitaka nira “meca ni kauveilatai [“kaunirarawa,” NW] i Karisito” ena nodra dau caka ca. (Fpai. 3:​18) Nida lotu vaKarisito, me vakacava noda ivalavala vei ira?

² Kaya o Jisu Karisito vei ratou nona tisaipeli: “Mo dou [dau] lomani ira na nomudou meca, ka caka vinaka.” (Luke 6:​35) Meda veivosakitaka mada na ibalebale ni veivakauqeti qori. Ena yaga tale ga vei keda e so tale na tikina e vakamacalataka o Jisu me baleta na noda dau caka vinaka.

“Lomani Ira na Nomudou Meca”

3. (a) Vakamacalataka vakalekaleka ena nomu vosa ga na vosa i Jisu ena Maciu 5:​43-​45. (b) Na cava ra vakabauta na iliuliu ni lotu Jiu ena imatai ni senitiuri me baleti ira na Jiu kei ira na sega ni Jiu?

³ E uqeti ira na vakarorogo o Jisu ena nona iVunau rogo ena Ulunivanua, mera lomani ira na kedra meca, ra qai masulaki ira na dau veivakacacani. (Wilika Maciu 5:​43-​45.) Ra vakarorogo sara tiko ga ena gauna ya na Jiu, ra qai kila vinaka na ivakaro ni Kalou: “Mo kakua ni cudruva, se naki ca me saumi ira na luvedra na kai nomu, mo lomani koya ga na kai nomu me vaka ko sa lomani iko.” (Vunau 19:18) Era vakabauta na iliuliu ni lotu vakaJiu ena imatai ni senitiuri ni gauna e tukuni kina na “luvedra na kai nomu” kei ira na “kai nomu,” e vakaibalebaletaki ga vei ira na Jiu. Era uqeti na Isireli ena Lawa a soli vei Mosese mera tawasei ira mai vei ira na veimatanitu, era lai nanuma kina na Jiu nira meca kece na sega ni Jiu, mera cati tale ga.

4. Na cava mera cakava na tisaipeli i Jisu vei ira na kedra meca?

⁴ E duatani sara na rai nei Jisu, ni kaya: “Lomani ira na nomudou meca ka masulaki ira era vakacacani kemudou.” (Maciu 5:​44, VV) Vinakati vei ratou na nona tisaipeli me ratou dau lomani ira na vakacacani ratou. E vola o Luke na dauvola Kosipeli ni kaya o Jisu: “Au sa kaya vei kemuni na vakarorogo tiko, lomani ira na nomuni meca, caka vinaka vei ira era cati kemuni; vosa vinaka vei ira era vosacataki kemuni, ka masulaki ira era vakacacani kemuni.” (Luke 6:​27, 28, VV) Me vakataki ira ga ena imatai ni senitiuri nira muria na vosa i Jisu, eda na “caka vinaka vei ira na cati” keda nida sauma ena ivalavala vinaka na nodra caka ca. Eda “vosa vinaka vei ira era vosacataki” keda nida vosa vakayalololoma. Meda “masulaki ira era vakacacani” keda nira ivalavala kaukaua se ra vakayagataka e so tale na iwalewale ni ‘veivakacacani.’ E vakaraitaki ena masu qori noda lomani ira na dau veivakacacani kei na noda nuitaka ni na veisau na lomadra ra qai cakava na ka me vakadonui ira kina o Jiova.

5, 6. Na cava meda lomani ira kina na keda meca?

⁵ Na cava meda lomani ira kina na keda meca? “Mo dou luvena na Tamamudou sa tiko mai lomalagi,” e kaya o Jisu. (Maciu 5:​45) Ke da rogoca na ivakasala ya, eda na okati meda ‘luve’ ni Kalou, nida vakatotomuri koya baleta “ni sa vakacabea ko koya na nona mata-ni-siga vei ira na tamata ca kei ira na tamata vinaka, a sa vakatauca mai na uca vei ira na tamata yalododonu, kei ira na tamata tawa yalododonu.” Tukuni ena itukutuku i Luke “ni sa lomasoli ko koya [Kalou] vei ira era sa sega ni vakavinavinaka ka sa tamata ca.”​—Luke 6:​35.

⁶ Ni vakamacalataka tiko o Jisu vei ira na tisaipeli na bibi ni nodra ‘lomani ira tiko ga na kedra meca’ e kaya: “Kevaka dou lomani ira sa lomani kemudou, a cava ena kemudoui sau? era sega li ni cakava vakaoqo ko ira sa kumuna nai vakacavacava? Ia kevaka dou veikidavaki duaduaga kei ira na wekamudou [“mataveitacini,” NW] a cava dou sa uasivi cake kina? era sega li ni cakava vakaoqo ko ira na lewe ni veimatanitu tani?” (Maciu 5:​46, 47) Ke da dau lomani ira ga na lomani keda, ena sega ni dua na kena “[i]sau” se me na vakadonui keda kina na Kalou. O ira mada ga na dau kumuni ivakacavacava era sega ni dau taleitaki, ia era dau lomani ira ga na caka vinaka yani vei ira.​—Luke 5:​30; 7:​34.

7. Na cava e sega ni ka uasivi kina ke da dau kidavaki ira ga na ‘tacida’?

⁷ Ra kilai na Jiu nira dau veikidavaki ena vosa “vakacegu.” (Dvei. 19:20; Joni 20:19) Dau tukuni qori ena kena nuitaki ni na vinaka na bula i koya e kidavaki, ena kalougata qai vutuniyau. Ia ke da dau kidavaki ira ga na ‘tacida,’ ena sega ni okati qori me ka “sa uasivi cake.” E dusia o Jisu ni qori e via vaka sara ga na nodra ivakarau na “lewe ni veimatanitu tani.”

8. Na cava a uqeta tiko o Jisu ena nona kaya vei ira na vakarorogo: ‘Mo dou qai uasivi sara’?

⁸ Nira kawa ivalavala ca na tisaipeli i Karisito era na sega kina ni uasivi se donu tu ga. (Roma 5:​12) Ia e tinia o Jisu na nona ivunau va qo: “O koya mo dou qai vinaka sara [“uasivi,” NW], me vaka sa vinaka sara [“uasivi,” NW] na Tamamudou sa tiko mai lomalagi.” (Maciu 5:​48) A uqeti ira tiko ga na vakarorogo mera vakatotomuria na ‘Tamadra vakalomalagi’ o Jiova, me uasivi nodra loloma, ena nodra saga me maucokona sara na nodra lomani ira na kedra meca. Qori tale ga na ka e vinakati vei keda.

Cava Meda Dau Veivosoti Kina?

9. Me vaka e tukuna o Jisu ena nona masu, na cava e okati ena noda caka vinaka tiko ga?

⁹ E okati ena noda caka vinaka tiko ga, na noda vosota vakayalololoma e dua e ivalavala ca vei keda. E lewe sara mada ga ni masu a vakavulica o Jisu na vosa qo: “Ni bokoca [“vosota,” NW] mada na neimami i valavala ca me vaka keimami sa bokoca [“vosota,” NW] oti na nodra era sa i valavala ca vei keimami.”​—Maciu 6:​12, VV

10. Eda na vakatotomuria vakacava na Kalou ena noda dau veivosoti?

¹⁰ E vinakati meda vakatotomuria na Kalou ena noda dau vosoti ira na valavala ca era sa veivutuni. Vola na yapositolo o Paula: “Mo ni veilomani ga, veinanumi ka veivosoti vaka i kemuni me vaka sa vosoti kemuni na Kalou e na vuku i Karisito.” (Efeso 4:​32, VV) E lagata na daunisame o Tevita: “Sa yalololoma ko Jiova ka daulomasoli, sa daubera ni cudru, ka daulevu na nona yalololoma. . . . Sa sega ni lewa vei keda me vaka na nodai valavala ca; ka sega talega ni cudruvi keda me vaka na noda caka ca. . . . Me vaka na kena yawa na vanua e cadra kina na siga ki na vanua sa dromu kina na siga, sa vakayawataka vakakina vei keda ko koya na nodai valavala ca. Me vaka sa lomana na luvena e dua na tamata, sa lomani ira vakakina ko Jiova era sa rerevaki koya. Ni sa kila ko koya na nodai bulibuli; sa nanuma ga ni da sa kuvu-ni-soso.”​—Same 103:​8-​14.

11. Ena vosoti ira na mataqali tamata vakacava na Kalou?

¹¹ Ena qai vosoti ira ga na tamata na Kalou kevaka era vosoti ira na valavala ca vei ira. (Mari. 11:25) E tomana o Jisu ena nona vakabibitaka na tikina qo: “Kevaka dou dau bokoca [“vosota,” NW] na nodra cala na tamata, e na bokoca [“vosota,” NW] tale ga na nomudou cala ko koya na Tamamudou vakalomalagi; ia, kevaka dou sega ni bokoca [“vosota,” NW ] na nodra cala na tamata, e na sega tale ga ni bokoca [“vosota,” NW] na nomudou cala na Tamamudou. (Maciu 6:​14, 15, VV) Ena vosoti ira ga na dau veivosoti na Kalou. Dua na sala eda na caka vinaka tiko ga kina ena noda muria na ivakasala i Paula: ‘Ni dauvosoti kemuni o [“Jiova,” NW] mo ni veivosoti vaka tale ga kina.’​—Kolo. 3:​13, VV.

“Dou Kakua ni Daulelewa”

12. Na cava a tukuna o Jisu me baleta na dau lelewa?

¹² Dua tale na sala meda caka vinaka kina e tukuni ena iVunau i Jisu ena Ulunivanua, ni tukuna vei ira na vakarorogo mera muduka nodra dau lelewa. Sa qai vakamacalataka e dua na vosa vakatautauvata momona me vakabibitaka kina na tikina qo. (Wilika Maciu 7:​1-5.) Meda veivosakitaka mada na ibalebale ni nona tukuna: “Dou kakua ni daulelewa.”

13. Na cava mera cakava na vakarorogo tiko vei Jisu?

¹³ Lavetaki ena Kosipeli i Maciu nona tukuna o Jisu: “Dou kakua ni daulelewa, de dou lewai.” (Maciu 7:1) Tukuna tale ga o Luke ni kaya o Jisu: “Mo ni kakua ni dau veivakalewai, e na qai sega ni lewai kemuni na Kalou; mo ni kakua ni dau veibeitaki, e na qai sega ni beitaki kemuni na Kalou; mo ni dau veivosoti, ka na qai vosoti kemuni na Kalou.” (Luke 6:​37, VV) Era veivakalewai vakaca na Farisi ena imatai ni senitiuri, nira vakamuria voli na ivakavuvuli sega ni vakaivolatabu. Ke ra cakava tiko qori na vakarorogo tiko vei Jisu e dodonu mera sa “kakua ni dau veivakalewai.” Mera “dau veivosoti,” oya mera na dau vosota tiko ga na nodra malumalumu e so tale. Veivakasalataki tale ga va qori na yapositolo o Paula me baleta na veivosoti, me vaka ga sa tukuni toka mai cake.

14. Nira dau veivosoti na tisaipeli i Jisu, na cava era sa veiuqeti tiko kina?

¹⁴ Na nodra dau veivosoti na tisaipeli i Jisu era uqeti ira kina e so mera dau veivosoti tale ga. “Na lewa dou na kitaka, dou na lewai kina,” e kaya o Jisu, “kei nai vakarau dou sa vakarautaka, ena vakarautaki tale vei kemudou.” (Maciu 7:2) Eda na tamusuka ga na ka eda kaburaka ena vuku ni noda ivakarau vei ira e so tale.​—Kala. 6:7.

15. E tukuna vakacava o Jisu ni cala na vakalelewa vakaca?

¹⁵ E taroga o Jisu ena nona vakaraitaka na cala ni vakalelewa vakaca: “Ka vakaevei, ni ko sa raica na malamala [“co,” NW] e na mata ni wekamu, ka ko sa sega ni nanuma na kau e matamu? Se ko na kaya vakaevei vua na wekamu, Me’u leuta mada na malamala [“co,” NW] mai na matamu; ka raica, sa tu e matamu na kau?” (Maciu 7:​3, 4) O koya e dau vakalelewa ena vakawa na malumalumu lailai sara, e vaka tiko na malamala se co ena ‘mata’ i koya na tacina. O koya e vakalelewa qori e tukuna tiko ni cala na rai i tacina qai sega ni vakatulewa dodonu. De malumalumu lailai sara​—vaka na malamala—qai via “leuta na malamala” qori o koya e vakalelewa tiko. E veivakaisini gona nona via dusimaki tacina me vakatulewa dodonu.

16. Na cava e tukuni kina ni tiko na “kau” ena matadra na Farisi?

¹⁶ Era dau vakalelewa vakalevu na iliuliu ni lotu vakaJiu. Kena ivakaraitaki: Ni vakabula e dua na turaga mataboko o Karisito, qai tukuna na turaga ya ni talai Jisu mai na Kalou, era kaya ena cudru na Farisi: “O iko o a sucu tu mai e na i valavala ca; o qai mai via vakatavulici keimami?” (Joni 9:​30-​34, VV) Ni vakasamataki na nodra veika vakayalo na Farisi kei na nodra rawa ni vakatulewa dodonu, e laurai nira mataboko sara tu ga vakayalo, qai kune na “kau” ena matadra. Kaya kina vei ira o Jisu: “Dauveivakaisini, mo cavuta mada eliu na kau mai na matamu; ia ko na qai raica vinaka mo leuta na malamala [“co,” NW] mai na mata ni wekamu.” (Maciu 7:5; Luke 6:​42) Ke da saga meda dau caka vinaka vei ira tale e so, eda na sega ni vakalewai ira vakaca me vaka eda vaqara tiko e dua na malamala se co ena matadra. Ia meda nanuma tiko nida sega ni uasivi, meda kua gona ni vakalewai ira eda vakabauta vata.

Noda iValavala Vei Ira e so Tale

17. Ena ivakavuvuli ena Maciu 7:​12, me vakacava na noda ivalavala vei ira e so tale?

¹⁷ Ena nona iVunau ena Ulunivanua, a vakamacalataka o Jisu ni o Jiova e vaka na tama vei ira na qaravi koya ena nona dau sauma na nodra masu. (Wilika Maciu 7:​7-​12.) Bibi gona meda vakasamataka na ka e vakavulica o Jisu me baleta noda ivalavala: “Na ka vakaaduaga dou sa vinakata me ra kitaka vei kemudou na tamata, dou kitaka vaka talega kina vei ira.” (Maciu 7:​12) Ke va qori na noda ivalavala vei ira eda vakabauta vata, eda na vakadeitaka nida imuri dina i Jisu Karisito.

18. E vakamatatataki vakacava ena “Lawa” meda cakava vei ira na tamata na ivalavala ga eda vinakata mera vakarautaka vei keda?

¹⁸ Nona tukuna oti o Jisu meda vakarautaka vei ira na tamata na ivalavala ga eda vinakata mera vakarautaka vei keda, sa qai kuria: “Ni sa vakaoqo na vunau [“Lawa,” NW] kei ira na parofita.” Nida muria na veidusimaki i Jisu ena noda ivalavala vei ira e so tale, eda sa cakava sara tiko ga na ka e salavata kei na “Lawa” e volai tu ena Vakatekivu ina Vakarua. E sega wale ga ni vakatakilai kina na inaki i Jiova me vakatubura e dua na kawa me vakaotia na veika ca, ia na ivola qo era tuvai tu kina na Lawa ni Kalou a soli vei Mosese ena 1513 B.S.K., mera muria na Isireli. (Vkte. 3:​15) E vakamatatataki tale ga vei Isireli ena Lawa mera dau cakacaka vakadodonu, mera kua ni veitovaki, mera caka vinaka tale ga vei ira na dravudravua kei ira na vulagi ena nodra vanua.​—Vunau 19:​9, 10, 15, 34.

19. Ra vakaraitaka vakacava na “parofita” ni dodonu meda dau caka vinaka?

¹⁹ Nona cavuti ira na “parofita” o Jisu a vakaibalebaletaka tiko ina ivola vakaparofisai ni iVolatabu vakaIperiu. Era lewe ni iVolatabu qori na parofisai me baleta na Mesaia, a vakayacori ena bula i Karisito. Vakaraitaki tale ga kina na nona dau vakalougatataki ira nona tamata na Kalou nira cakava na ka e dodonu, kei na nodra dau caka vinaka vei ira e so tale. Kena ivakaraitaki, nodra vakasalataki na Isireli ena parofisai i Aisea: “Sa kaya vakaoqo ko Jiova, Dou vakabauta na lewa, ka cakava nai valavala dodonu. . . . Sa kalougata na tamata ena cakava oqo; kei na luve ni tamata sa na taura matua, . . . ni sa tarova talega na ligana, me kakua ni cakava e dua na ka ca.” (Aisea 56:​1, 2) Sega ni vakabekataki ni vinakata dina na Kalou mera dau caka vinaka na nona tamata.

Dau Caka Vinaka Tiko Ga

20, 21. Na cava era cakava na lewe vuqa ena vuku ni iVunau i Jisu ena Ulunivanua, na cava meda vakasamataka kina vakatitobu?

²⁰ E vica wale sara na tikina bibi eda sa vulica me baleta na iVunau e sega ni katumi rawa i Jisu ena Ulunivanua. Ia eda rawa ni kila na kena uqeti ira sara ga na vakarorogo ena gauna ya. Tukuna na iVolatabu: “A sa yaco, ni sa tinia na vosa oqo ko Jisu, era sa kurabui sara na lewe vuqa e na nonai vakavuvuli. Ni sa vakatavulici ira me vaka e dua sa tu ga vua na lewa ka sega ni vakataki ira na nodra vu-ni-vola.”​—Maciu 7:​28, 29.

²¹ E vakadinadinataka sara ga o Jisu Karisito ni o koya ga na ‘iVakavuvuli Veivakurabuitaki’ a sa tukuni tu mai vakailiu. (Aisea 9:6) Na nona iVunau ena Ulunivanua e ivakaraitaki vinaka sara ga ni nona kila vinaka na rai nei Tamana vakalomalagi. Levu tale na ka e vakamacalataki ena iVunau ya​—na marau dina, noda taqomaki keda mai na ivalavala dukadukali, sala meda caka dodonu kina, kei na ka meda cakava meda vakataudeitaka kina noda marau ena gauna se bera mai, kei na levu tale na ka. Uqeti gona meda wilika tale mada na Maciu wase 5 ina 7, salavata kei na masu. Meda vakasamataka vakatitobu na ivakasala i Jisu era volai tu kina. Meda bulataka na iVunau i Karisito ena Ulunivanua. Sega ni vakabekataki nida na vakamarautaki Jiova, eda na dau caka dodonu, da caka vinaka tale ga.

O na Sauma Vakacava?

• Me vakacava na noda ivalavala vei ira na keda meca?

• Cava meda dau veivosoti kina?

• Na cava e kaya o Jisu baleta na vakalelewa?

• Salavata kei na Maciu 7:​12, me vakacava noda ivalavala vei ira e so tale?

[Tikina bibi ena tabana e 10]

Oni kila na vuna e tukuna kina o Jisu: “Dou kakua ni daulelewa”?

[iYaloyalo ena tabana e 8]

Na cava meda masulaki ira kina na dau vakacacani keda?

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Eda dau vakarautaka beka vei ira na tamata na ivalavala eda vinakata mera vakarautaka tale ga vei keda?