Nuitaki Jiova na Kalou ni “Yabaki kei na Gauna”

“Ka sa vukica ko koya na yabaki kei na gauna: sa vakasivoi ira na tui, ka sa lesi ira na tui.”​—TANI. 2:21.

O NA SAUMA VAKACAVA?

E laurai vakacava mai na ibulibuli kei na vakayacori ni parofisai, ni Kalou ni Gauna o Jiova?

Noda kila ni o Jiova e Kalou ni “gauna kei na yabaki,” na cava eda na cakava?

Na cava eda kaya kina ni veika e yaco e vuravura kei na nodra lalawa na tamata e sega ni lewa na ituvatuva ni gauna i Jiova?

1, 2. Na cava eda kaya kina ni kila vinaka o Jiova na gauna?

NI BERA ni bulia na kawatamata na Kalou, a vakarautaka na sala meda kila kina na gauna. Ena ikava ni siga ni nona bulibuli, a tukuna na Kalou: “Me tu na vu-ni-rarama e na maliwa lala kei lomalagi, me wase kina na siga mai na bogi; mei vakatakilakila talega ni tabayabaki, kei na siga, kei na yabaki.” (Vkte. 1:14, 19, 26) Na veika e yaco qori e salavata sara ga kei na inaki i Jiova.

² Me yacova mai nikua, era sega ni vakamacalataka rawa na sainitisi na cava na gauna. E tukuni ena dua na encyclopedia: “E levu era se vaqaqa tiko ga nikua se cava na gauna. Sega ni dua e rawa ni vakamacalataka rawa.” Ia o Jiova e kila vinaka na gauna. Sa rauta baleta ni “bulia na lomalagi, . . . ka bulia na vuravura ka cakava.” O Jiova tale ga e “dautukuna na kenai vakataotioti mai na kenai vakatekivu, ia mai na gauna eliu [e] . . . tukuna na ka sa bera ni caka.” (Aisea 45:18; 46:10) Me rawa ni dei na noda vakabauti Jiova kei na nona Vosa na iVolatabu, ena vinaka meda dikeva na sala e vakavotui kina ena ibulibuli kei na vakayacori ni parofisai, ni Kalou ga ni Gauna o Jiova.

IBULIBULI I JIOVA E UQETA NA NODA VAKABAUTA

3. E laurai vakacava mai na ibulibuli ni Kalou nira muria vinaka na gauna?

³ E laurai mai na ibulibuli i Jiova nira muria vinaka e dua na ituvatuva ni gauna. Kena ivakaraitaki, e tiko na gauna era dau veitosoyaki kina na vuravura kei na kalokalo. Na nodra veitosoyaki tale ga e maliwalala e rawa ni kilai kina na duidui gauna ena dua na yabaki, ra qai dusimaka tale ga na vanua meda gole kina. Io, e dodonu ga meda vakalagilagi Jiova ni bulia na kalokalo kei na maliwalala era ‘kaukaua sara,’ ra qai dau tukuna na gauna.​—Wilika Aisea 40:26.

4. E laurai vakacava na vuku i Jiova ena nodra muria vinaka e dua na ituvatuva ni gauna na nona ibulibuli?

⁴ Na ka bula kece e lewai ira na gauna. E levu na manumanu kei na kau era muria e dua na ituvatuva ni gauna era kila ga o ira. Oya na vuna e levu na manumanu vuka era kila na gauna mera biubiu kina mera gole ina dua tale na vanua. (Jere. 8:7) E lewai keda tale ga na gauna. Kena ivakaraitaki, e kila vinaka na yagoda na siga kei na bogi. Ke da vodo waqavuka meda gole ina dua tale na yasa ni vuravura, ena taura toka e vica na siga me matau e yagoda na veisau ni gauna ena vanua qori. E vakadinadinataki gona mai na ibulibuli i Jiova ni o koya ga e Kalou ni “yabaki kei na gauna.” (Wilika Same 104:24.) Io, e vuku qai kaukaua dina na Kalou ni Gauna. Eda nuidei ni na vakayacora kece na nona inaki!

UQETA NODA VAKABAUTA NA PAROFISAI E YACO ENA KENA GAUNA

5. (a) Eda na kila vakacava na noda veigauna e se bera mai? (b) E rawa vakacava me tukuna o Jiova na ka ena vakarau yaco kei na gauna ena yaco kina?

⁵ Eda na vulica e levu na “veika tawarairai” i Jiova nida dikeva na nona ibulibuli, ia e sega ga ni sauma na taro bibi qo: Ena vakacava na noda veigauna e se bera mai? (Roma 1:20) Me rawa nida kila qori, e vinaka meda raica ga na ka e tukuna o Jiova ena nona Vosa na iVolatabu. E volaitukutukutaki kina e levu na parofisai era vakayacori ga ena kena gauna! E rawa ni vakatakila o Jiova na ka e se bera ni yaco baleta ni kila vinaka na ka e se bera mai. Na veika tale ga e parofisaitaki ena iVolatabu era yaco ena kena gauna, baleta ni rawa vei Jiova me cakava qori me salavata kei na nona inaki kei na kena gauna.

6. Na cava eda tukuna kina ni vinakata o Jiova meda kila vinaka na parofisai vakaivolatabu?

⁶ E vinakata o Jiova mera kila vinaka na nona tamata na parofisai vakaivolatabu, me yaga tale ga vei ira. E macala ga ni duidui na ivakarau ni nona raica na gauna o Jiova ni vakatauvatani kei keda, ia ke mani parofisai, e dau vakayagataka na vosa rawarawa meda kila. (Wilika Same 90:4.) Kena ivakaraitaki, na ivola na iVakatakila e tukuni ratou na “va na agilosi” eratou “vakarautaki tu me baleta na aua, na siga, na vula, kei na yabaki.” Eda kila vinaka na cava na aua, siga, vula kei na yabaki. (Vkta. 9:14, 15) Na noda kila gona na sala e vakayacori kina na parofisai ena kena gauna, e dodonu me uqeti keda meda vakabauti Jiova na Kalou ni “yabaki kei na gauna,” meda vakabauta tale ga na nona Vosa. Meda raica mada eso na kena ivakaraitaki.

7. E laurai vakacava mai na parofisai i Jeremaia me baleti Jerusalemi kei Juta ni Kalou dina ga ni Gauna o Jiova?

⁷ Meda railesuva mada na ka a yaco ena ikavitu ni senitiuri B.S.K. “E nai kava ni Yabaki i Jioiakimi na luve i Josaia na tui Juta, e na kenai matai ni yabaki i Nepukanesa na tui Papiloni,” a vosa na Kalou ni Gauna “vei Jeremaia . . . [me] baleti ira kecega na Juta.” (Jere. 25:1) A tukuna o Jiova ni na vakarusai o Jerusalemi, era na kau vakavesu tale ga na Jiu e Papiloni. Era na “qaravi tui Papiloni . . . [me] vitusagavulu na yabaki.” Era vakarusai Jerusalemi ena 607 B.S.K. na mataivalu ni Papiloni ra qai kau vakavesu na Jiu. Ia na cava ena yaco ni oti e 70 na yabaki? E parofisaitaka o Jeremaia: “Ni sa kaya ko Jiova, ‘Me oti mada e vitusagavulu na yabaki mai Papiloni ka’u na qai talevi kemudou, ka vakayacora vei kemudou na noqu vosa vinaka, ni’u sa vakalesui kemudou tale mai ki na yasana oqo.’” (Jere. 25:11, 12; 29:10) A yaco dina ena kena gauna na parofisai qo ena 537 B.S.K., era sereki ira na Jiu mai Papiloni o ira na kai Mitia kei Perisia.

8, 9. E laurai vakacava mai na parofisai i Taniela me baleta na basika ni Mesaia kei na tauyavu ni Matanitu vakalomalagi, ni o Jiova e Kalou ni “yabaki kei na gauna”?

⁸ Meda raica mada e dua tale na parofisai e baleti ira na dauveiqaravi ni Kalou ena gauna makawa. Ni vo e rauta ni rua na yabaki mera biubiu mai Papiloni na Jiu, a vakayagataki Taniela o Jiova me parofisaitaka ni na basika na Mesaia ni oti e 483 na yabaki mai na gauna e vakaroti kina me tara tale o Jerusalemi. A solia na ivakaro qori na tui Mitia kei Perisia ena 455 B.S.K. Ena 29 S.K. a papitaiso kina o Jisu na kai Nasareci qai lumuti ena yalo tabu me Mesaia, qori ni oti vinaka e 483 na yabaki.a​—Niem. 2:1, 5-8; Tani. 9:24, 25; Luke 3:1, 2, 21, 22.

⁹ Meda dikeva mada na ka e parofisaitaka na iVolatabu me baleta na Matanitu ni Kalou. E macala mai na parofisai vakaivolatabu ni na tauyavu e lomalagi na Matanitu vakaMesaia ena 1914. Kena ivakaraitaki, na iVolatabu e tukuna na “ivakatakilakila” ni nona tiko o Jisu. E parofisaitaka tale ga ni na vakilai tiko ena gauna qori na ituvaki dredre e vuravura ni sa kolotaki mai lomalagi o Setani. (Maciu 24:3-14; Vkta. 12:9, 12) Eso tale ga na parofisai ena iVolatabu e vukei keda meda kila na gauna ena cava kina na nodra “gauna lokuci na veimatanitu” kei na gauna ena tekivu veiliutaki kina vakatui o Jisu e lomalagi. A yaco qori ena 1914.​—Luke 21:24; Tani. 4:10-17.b

10. Na parofisai cava ena yaco dina ena kena gauna?

¹⁰ Sa voleka sara qo na “veivakararawataki levu” a parofisaitaka o Jisu. Ni oti qori, ena veiliutaki o Jisu me duanaudolu na yabaki. E sega ni vakatitiqataki ni na vakayacori kece ena kena gauna na parofisai qori. Ni se bula voli e vuravura o Jisu, sa lokuca tu o Jiova na “siga kei na aua” me yaco kina qori.​—Maciu 24:21, 36; Vkta. 20:6.

“VOLIA NA GAUNA”

11. Nida kila nida sa bula tu qo ena iotioti ni veisiga, na cava meda cakava?

¹¹ Eda kila ni sa veiliutaki tiko vakatui o Jisu, eda kila tale ga nida sa bula tu ena ‘gauna ni ivakataotioti.’ Ia na cava meda cakava? (Tani. 12:4) E levu era vakadinadinataka ni sa torosobu tiko ga na ituvaki kei vuravura, ia era lecava ni veika kece qo sa parofisaitaki tu ena iVolatabu me baleta na iotioti ni veisiga. Eso era vakabauta ni na sega ni wali rawa na ituvaki dredre nikua, ia eso tale era nanuma ena qai rawati ga na “vakacegu kei na sautu” ena sasaga ni tamata. (1 Ces. 5:3) Ia vakacava o keda? Ke da vakabauta nida sa bula sara tu ga ena iotioti ni veisiga ena vuravura i Setani, e dodonu meda vakayagataka na vo ni gauna qo meda qaravi Jiova na Kalou ni “yabaki kei na gauna,” da qai vukei ira eso tale mera kilai koya. (2 Tim. 3:1) E bibi gona meda vakatulewataka vakayalomatua na noda vakayagataka na noda gauna.​—Wilika Efeso 5:15-17.

12. Na cava eda vulica mai na ka e tukuna o Jisu me baleta na gauna i Noa?

¹² E sega ni rawarawa meda “volia na gauna” ena vuravura qo, ni levu kina na veika e dau veivakawelei. A veivakasalataki o Jisu: “Na gauna ena tiko kina na Luve ni tamata ena vaka ga na siga i Noa.” Na cava a yaco ena siga i Noa? A parofisaitaki ni na vakarusai na ituvaki kei vuravura ena gauna oya. Era na luvu na tamata ivalavala ca ena waluvu e tarai vuravura. Me vaka ni “dauvunautaka na ka dodonu” o Noa, a yalodina kina ni vunautaka na itukutuku i Jiova vei ira era bula ena nona gauna. (Maciu 24:37; 2 Pita 2:5) Ia era “kana, era gunu, era vakawati na tagane kei na yalewa . . . era sega ni bau kauai me yacova ni tekivu na waluvu qai kuitaki ira kece.” A vakasalataki ira kina na nona imuri o Jisu: “Mo dou vakarau tale tu ga ni dou sega ni kila na aua ena lako mai kina na Luve ni tamata.” (Maciu 24:38, 39, 44) Meda vakatotomuri Noa, da qai kua ni muria na nodra ivakaraitaki ca na bula ena gauna oya. Eda na vakarautaki keda vakacava?

13, 14. Nida waraka nona yaco mai na Luve ni tamata, na cava meda nanuma tiko me baleti Jiova?

¹³ Ena yaco mai na Luve ni tamata ena aua eda sega ni namaka, ia meda nanuma tiko ni o Jiova e Kalou ni Gauna. Na veika e yaco e vuravura kei na nodra lalawa na tamata e sega ni lewa na ituvatuva ni gauna i Jiova. E lewa ga vakataki koya o Jiova na ka ena yaco kei na ka me caka me yaco kina na nona inaki. (Wilika Taniela 2:21.) Sa rauta me tukuni ena Vosa Vakaibalebale 21:1: “A lomana na tui sa tiko e na liga i Jiova, me vaka soniwai: Sa vakauta ko koya ki na vanua kece sa yalona kina.”

¹⁴ O Jiova e rawa ni moica na ituvaki me rawa ga kina ni vakayacori nona inaki ena kena gauna. E levu na veiveisau e yaco tiko e vuravura nikua e vakayacori kina na parofisai vakaivolatabu, me vaka na vunautaki ni itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou. Vakasamataka mada na veiveisau a yaco ena veivanua era veiliutaki kina na iliuliu dauveivakasaurarataki se veiliutaki vakominisi. E levu era sega ni vakabauta ni na yaco totolo na veiveisau ena veivanua qori. Na yaco ni veisau qori e rawa ni vunautaki kina na itukutuku vinaka ena veivanua e vakatabui kina na cakacaka. Koya gona, meda volia mada ga na gauna meda qaravi Jiova kina ena yalodina, ni Kalou ni “yabaki kei na gauna.”

VAKABAUTA NA ITUVATUVA NI GAUNA I JIOVA

15. Ena laurai vakacava na noda vakabauta ni vakatura na isoqosoqo eso na veiveisau?

¹⁵ Me rawa nida vunau tiko ga ena iotioti ni veisiga qo, ena vinakati meda vakabauta ni dau vakayacora o Jiova na nona inaki ena kena gauna. E dau veiveisau na ituvaki kei vuravura, ena vinakati tale ga meda veisautaka na iwalewale ni noda vunau. Ena so na gauna ena vakatura na isoqosoqo eso na veiveisau me rawa ni laulau na noda vunautaka na itukutuku vinaka. Eda vakaraitaka na noda vakabauti Jiova na Kalou ni “yabaki kei na gauna” nida tokona na veiveisau qori da qai yalodina ena veiliutaki i Luvena, na ‘ulu ni ivavakoso.’​—Efeso 5:23.

16. Eda vakadeitaka vakacava ni rawa ni vukei keda ena kena gauna o Jiova?

¹⁶ E vinakata o Jiova meda kua ni tu suka ni masuti koya, meda vakabauta tale ga ni na vukei keda “ena [kena] gauna.” (Iper. 4:16) E vakaraitaka qori ni lomani keda dina o Jiova. (Maciu 6:8; 10:29-31) Eda vakaraitaka na noda vakabauti koya ena noda masuta tiko ga na nona veivuke, da qai muria sara na nona veidusimaki. Meda nanuma tale tiko ga meda masulaki ira na tacida vakayalo.

17, 18. (a) Na cava ena cakava o Jiova vei ira na nona meca? (b) Na rai cala cava meda qarauna?

¹⁷ Qo e sega ni gauna me “luluqa [kina] vakalailai na noda vakabauta.” Qo na gauna me sa qai kaukaua ga kina. (Roma 4:20) O ira na meca ni Kalou—o Setani kei ira era tiko ena nona lewa—era saga mera tarova na cakacaka e lesia o Jisu vei ira na nona imuri, eda lesi tale ga kina. (Maciu 28:19, 20) Se mani vakacava sara na sasaga i Setani, eda kila ni o Jiova e “Kalou bula . . . na nodra iVakabula na veimataqali tamata kece, vakabibi o ira na yalodina.” E “kila . . . na sala me vakabulai ira kina era qarava na Kalou nira vakatovolei.”​—1 Tim. 4:10; 2 Pita 2:9.

¹⁸ Sa voleka qo me vakaotia o Jiova na ituvaki ca kei vuravura. Eda sega ni kila vakamatailalai na gauna kei na sala ena vakayacora kina qori. Ia eda kila ga ni o Karisito ena vakarusai ira na meca ni Kalou ena kena gauna lokuci, ena vakacerecerei tale ga kina na veiliutaki cecere i Jiova. Sa na vakaloloma dina ke da sega ni kila na “gauna kei na yabaki” eda bula donuya tu qo! Meda kua ni nanuma ni ‘veika kece qo e dau yaco tale ga mai na gauna e buli kina na vuravura.’​—1 Ces. 5:1; 2 Pita 3:3, 4.

‘WAWA TIKO GA’

19, 20. Na cava meda waraki Jiova kina?

¹⁹ A nona inaki taumada o Jiova meda vulica tiko ga na veika me baleti koya kei na nona ibulibuli totoka. E tukuni ena Dauvunau 3:11: “Sa cakava na ka kece me rairai vinaka e na kena gauna: ia sa vakatikora ki lomadra na gauna ena sega ni mudu, sa sega kina na tamata sa kunea rawa na cakacaka sa cakava na Kalou mai na kenai vakatekivu ka yacova na kenai otioti.”

²⁰ Eda kalougata ni sega vakadua ni veisautaka o Jiova na nona inaki vei keda! (Mala. 3:6) “E sega ni dau veiveisau o koya, e sega ni vaka na veitosoyaki ni yaloyalo.” (Jeme. 1:17) Na ituvatuva ni gauna i Jiova e duidui sara kei na ivakarau ni noda kila na gauna, nida dau vakanuinui ena veitosoyaki ni noda vuravura. Ia o Jiova e “Tui ni veitabagauna kece.” (1 Tim. 1:17) Meda “waraki koya na Kalou, na [noda] [i]vakabula.” (Maika 7:7) Koya gona, meda “gumatua, ena qai vakaukauataka na [yaloda] ko koya, oi [keda] kecega sa nuitaki Jiova.”​—Same 31:24.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 19]

A vakabauta o Taniela na vakayacori ni parofisai ni Kalou

[iYaloyalo ena tabana e 21]

O dau vakayagataka vinaka na gauna mo cakava kina na loma i Jiova?