Étɛ́ ka nyí tínmɛ è ní nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn tɔn? Un ka sixú nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn sinsɛn mɛvo a?
Xósin e Biblu ná é
Sɔgbe xá Biblu ɔ, gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn sín tínmɛ wɛ nyí ɖɔ è ní ɖó jlǒ syɛ́nsyɛ́n bá nyɔ́ Mawu nukúnmɛ, bó lɛ́ kplɔ́n bó nɔ kpɔ́n nǔ lɛ́ lěe é nɔ kpɔ́n gbɔn é. Gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé nɔ tɛ́n kpɔ́n bó nɔ zán gbɛ sɔgbe xá nǔgbódodó Mawu tɔn lɛ́, bó nɔ lɛ́ xwedó alixlɛ́mɛ gbigbɔ mímɛ́ Tɔn tɔn lɛ́.a—Hlɔ̌manu lɛ́ 8:5; Efɛ́zinu lɛ́ 5:1.
Biblu nɔ ɖɔ nǔ e mɛ e ma nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ǎ é nɔ wa lɛ́ é hwɛhwɛ dó tínmɛ nǔ e gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé nyí é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ‘mɛ e ma ɖó gbigbɔ Mawu tɔn ǎ ɔ sixú yí nǔníná Mawu tɔn e gbigbɔ énɛ́ ɔ nɔ ná mɛ lɛ́ é,’ alǒ nǔkplɔ́nmɛ Mawu tɔn lɛ́ ǎ; gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé tɔn ka gbɔn vo. (1 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 2:14-16) Gbɛtɔ́ agbaza tɔn nɔ flɔ́ zo dó glɔ̌ nú alɔhundónánǔmɛ kpó fífá kpó ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, ‘wǔhwinhwan kpó jlɛɖiɖɔ kpó’ wɛ é nɔ fló zo dó glɔ̌ ná; gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ka ɖo mɔ̌ ǎ. (1 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 3:1-3) Gɔ́ ná ɔ, yě mɛ ɖěɖěe nɔ ɖɔ mɛ nú bó nɔ lɛ́ klán xɔ́ntɔn vívɛ́ lɛ́ é ɔ, è nɔ ylɔ́ yě ɖɔ “kanlinjɔmɔ lɛ, gbigbɔ Mawu tɔn nɔ xlɛ́ ali yě ǎ.”—Judi 19, nwt; Nǔnywɛ́xó 16:28.b
Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mǐ ná ɖɔ xó dó nǔ élɔ́ lɛ́ jí:
Fítɛ́ gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn sín xó ɔ ka gosín?
Mǐ ɖó nǔwúkpíkpé ɔ bó ná nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn, ɖó è dá mǐ ɖo akpajlɛ́ Mawu tɔn mɛ. (Bǐbɛ́mɛ 1:27) Énɛ́ wú ɔ, ɖó nǔ e è ma sixú mɔ alǒ ɖ’alɔ wú ǎ lɛ́ é nɔ xɔ akwɛ́ nú mɛ gěgé, bɔ yě nɔ lɛ́ ba ná kplɔ́n nǔ dó nǔ énɛ́ lɛ́ wú wútu ɔ, é kpácá mɛ ǎ.
Mǐ ɖó nǔwúkpíkpé ɔ ɖo jɔwámɔ linu bó ná ɖe jijɔ ɖěɖěe Jehovahc Mawu ɖó lɛ́ é xlɛ́, ɖi fífá, nǔbláwǔkúnúmɛ, kpó mɛmaɖeɖóvo kpó. (Jaki 3:17) Gɔ́ ná ɔ, Mawu nɔ ná gbigbɔ mímɛ́ tɔn mɛ ɖěɖěe ɖo tíntɛ́nkpɔ́n wɛ bá se tónú nú gbeɖiɖe tɔn lɛ́ é.—Mɛsɛ́dó 5:32.
Étɛ́wú gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nyínyí ka ɖo tají?
Gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nyínyí nɔ kplá mɛ bɔ “è nɔ mɔ gbɛ, bó nɔ mɔ fífá.” (Hlɔ̌manu lɛ́ 8:6) Nǔníná Mawu tɔn énɛ́ lɛ́ xɔ akwɛ́ tawun bɔ è sixú sɔ́ yě jlɛ́ dó nǔ ɖěbǔ wú ǎ.
Gbɛ: Mawu d’akpá ɖɔ émí ná ná gbɛ mavɔmavɔ gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn lɛ́.—Jaan 17:3; Galátinu lɛ́ 6:8.
Fífá: Énɛ́ nɔ dó gesí fífá mɛ ninɔ xá Mawu. Mɛ ɖěɖěe nɔ sɔ́ ayi ɖó hudó agbaza tɔn yětɔn lɛ́ kɛ́ɖɛ́ jí lɛ́ é ɔ, kɛntɔ́ Mawu tɔn wɛ yě nyí. (Hlɔ̌manu lɛ́ 8:7) Gɔ́ ná ɔ, Mawu nɔ sɔ́ ‘fífá tɔn e hú gǎn nukúnnúmɔjɛnǔmɛ gbɛtɔ́ tɔn bǐ é’ dó d’ajɔ mɛ ɖěɖěe ɖo gǎn dó wɛ bó ná nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn d’é jí lɛ́ é. (Filípunu lɛ́ 4:6, 7) Fífá ayi mɛ tɔn énɛ́ nɔ d’alɔ yě bɔ yě nɔ ɖó awǎjijɛ ɖo gbɛzán yětɔn mɛ.—Matíe 5:3, nwt.
Nɛ̌ un ka sixú nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé gbɔn?
Kplɔ́n gbeɖiɖe Mawu tɔn lɛ́ bó se tónú nú yě. A sixú wa mɔ̌ gbɔn Biblu xixa gblamɛ; linlin Mawu tɔn e ‘gbigbɔ mímɛ́ sɔ́ dó ayi mɛ nú gbɛtɔ́ lɛ́’ bɔ yě wlán lɛ́ é wɛ ɖ’é mɛ. (2 Piyɛ́ɛ 1:21) Nǔ e a ná kplɔ́n lɛ́ é ná d’alɔ we bɔ a ná sɛn Mawu ‘gbɔn hlɔ̌nhlɔ́n gbigbɔ ɔ tɔn mɛ, bó ná sɛn ɛ ɖo nǔgbó mɛ,’ énɛ́ wɛ nyí ɖɔ a ná jó hwiɖée dó bɔ gbigbɔ mímɛ́ tɔn ná xlɛ́ ali we, bó ná lɛ́ zán gbɛ sɔgbe xá jlǒ tɔn.—Jaan 4:24.
Xo ɖɛ dó byɔ́ alɔdó Mawu tɔn. (Luki 11:13) Mawu ná d’alɔ we bɔ a ná ɖe jijɔ ɖěɖěe è nɔ dó tuun gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé ná lɛ́ é xlɛ́. (Galátinu lɛ́ 5:22, 23) É ná lɛ́ ná we nǔnywɛ́ bɔ a ná ɖí xwi xá wǔvɛ́ gbɛmɛ tɔn lɛ́.—Jaki 1:5.
Nɔ dó gbɛ̌ xá gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn lɛ́. Yě ná dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú we bɔ a ná ná hlɔ̌nhlɔ́n gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn e a nyí é. (Hlɔ̌manu lɛ́ 1:11, 12) Amɔ̌, gbɛ̌dídó xá mɛ ɖěɖěe linlin yětɔn lɛ́ nɔ sɔ́ ta linlin Mawu tɔn lɛ́ é sixú vɔ́ da nú gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn e a nyí é.—Jaki 4:4.
É byɔ́ ɖɔ má ɖo sinsɛn ɖé mɛ cóbá nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn wɛ a?
È ko ɖo sinsɛn ɖé mɛ kpowun wɛ ná zɔ́n bɔ è ná nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ǎ. Biblu ɖɔ: “Ényí mɛɖé mɔ ɖɔ émí nyí sinsɛnnɔ, bó ma ka nɔ hɛn nu tɔn ǎ ɔ, éɖée blɛ́ wɛ é ɖe; sinsɛn tɔn nyí nǔɖéwanú ǎ.”—Jaki 1:26.
É ɖo mɔ̌ có, Biblu xlɛ́ ɖɔ gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn lɛ́ nɔ sɛn Mawu lěe é ba gbɔn é. Yě tuun ɖɔ ‘gbigbɔ mímɛ́ ɖokpó géé’ wɛ ɖe, é wɛ nyí gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn. Gbigbɔ énɛ́ nɔ sísɛ́ yě bɔ yě nɔ sɛn Mawu “agbaza ɖokpó géé” ɖɔhun, énɛ́ wɛ nyí ɖi gbɛ̌ta e è bló tito ná b’ɛ nɔ ‘sɔ́ fífá e dɔn yě cá, bɔ yě nyí ɖokpó ɔ dó hɛn bǔténinɔ e gbigbɔ mímɛ́ ná yě ɔ ɖó te’ é.—Efɛ́zinu lɛ́ 4:1-4.
Nukúnnúmɔjɛnǔmɛ agɔ lɛ́ dó gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nyínyí wú
Nukúnnúmɔjɛnǔmɛ agɔ: Nú mɛɖé vɛ́ sixú ko gbɔn ali ɖěbǔ ɖo gbɛ mɛ, b’ɛ d’alɔ ɛ bɔ é mɔ ɖɔ émí vo, alǒ émí nyí mɛ ɖagbe hú gǎn e émí sixú nyí é hǔn, gbɛtɔ́ gbigbɔ jɛ́n ko nɛ́.
Nǔgbó: Biblu xlɛ́ ɖɔ gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nyínyí nɔ dó gesí mɛ e nɔ jó linlin Mawu tɔn lɛ́ dó bɔ yě nɔ xlɛ́ ali i ɖo gbɛzán tɔn mɛ é. É nɔ dó gesí mɛ e nɔ tɛ́n kpɔ́n bó ná vo alixlɛ́mɛ Mawu tɔn mɛvo é ǎ. Gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé nɔ mɔ ɖɔ émí vo, hwenu e é tuun ɖɔ Jehovah wɛ nyí Gbɛɖótɔ́ émítɔn, bɔ émí nɔ lɛ́ zán gbɛ sɔgbe xá linlin tɔn é.—Ðɛhan 100:3.
Nukúnnúmɔjɛnǔmɛ agɔ: Mɛɖé sixú nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn gbɔn nǔ e é nɔ yí wǎn ná lɛ́ é titɛ éɖée gblamɛ, alǒ gbɔn wǔvɛ́ dídó nú éɖée gblamɛ.
Nǔgbó: Ya dó nú agbaza mɛɖésúnɔ tɔn ɔ, “sinsɛn mɛɖésúnɔ tɔn” alɔkpa ɖé wɛ bɔ mɛɖésúnɔ zín dó kɔ jí nú mɛɖée, bó lɛ́ nyí linlin agbaza tɔn alɔkpa ɖé. (Kolósinu lɛ́ 2:18, 23) Biblu ɖɔ ɖɔ gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nyínyí ɔ, awǎjijɛ wɛ é nɔ hɛn wá, é nyí wǔvɛ́ ǎ.—Nǔnywɛ́xó 10:22.
Nukúnnúmɔjɛnǔmɛ agɔ: Kancícá ɖěbǔ ɖíɖó xá nǔɖoyɛswímɛ lɛ́, káká jɛ awǒvinúwiwa jí nɔ zɔ́n bɔ è nɔ nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn.
Nǔgbó: Mɛ lɛ́ nɔ ɖi nǔ ɖɔ gbigbɔ mɛkúkú lɛ́ tɔn sixú ɖɔ xó xá mɛ e ɖo gbɛ lɛ́ é; awǒvinúwiwa alɔkpa ɖé wɛ énɛ́ nyí. É ɖo mɔ̌ có, Biblu kplɔ́n mɛ ɖɔ mɛkúkú lɛ́ kún tuun nǔtí ó. (Nǔnywɛ́tɔ́xó 9:5) Hǔn, awǒvinúwiwa ɔ, xó ɖɔ ɖó kpɔ́ xá nǔɖíɖó gbigbɔ tɔn ɖěɖěe klán gbe xá Mawu lɛ́ é wɛ. Awǒvinúwiwa nɔ dó xomɛsin nú Mawu tawun, bó nɔ lɛ́ sú ali dó mɛ bɔ è sixú nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ǎ.—Levíi ví lɛ́ 20:6; Sɛ́nflínmɛ 18:11, 12.
Nukúnnúmɔjɛnǔmɛ agɔ: Nǔɖíɖó lɛ́ bǐ wɛ nyí nǔɖíɖó gbigbɔ tɔn ɖo jɔwámɔ linu.
Nǔgbó: Nǔ e Mawu dá lɛ́ é bǐ wɛ nɔ wlí yɛ̌yi n’i. (Ðɛhan 145:10; Hlɔ̌manu lɛ́ 1:20) É ɖo mɔ̌ có, nǔɖíɖó Mawu tɔn e ɖó nǔnywɛ́ lɛ́ é kɛ́ɖɛ́ jɛ́n ɖó nǔwúkpíkpé ɔ bó ná nyí gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn. Amɔ̌ kanlin lɛ́ ɔ, jɔwámɔ linu (instinct) wɛ yědɛɛ lɛ́ nɔ wa nǔ, yě sixú zun xɔ́ntɔn xá Mawu ǎ. Nǔ e sín hudó yě ɖó lɛ́ é wɛ nɔ sísɛ́ yě hú gǎn ɖo nǔ e yě nɔ wa lɛ́ é kɔn. (2 Piyɛ́ɛ 2:12) Énɛ́ wú wɛ Biblu xlɛ́ ɖɔ gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn nyínyí sín flíjɛ wɛ nyí linlin kanlin lɛ́ tɔn kpó nǔwiwa yětɔn lɛ́ kpó.—Jaki 3:15, nwt; Judi 19, nwt.
a Ðo gbe dodó e mɛ è wlán Biblu ɔ dó lɛ́ é mɛ ɔ, xókwín ɖěɖěe è lílɛ́ dó “gbigbɔ” lɛ́ é sín tínmɛ dodó ɔ wɛ nyí “funfún.” Tínmɛ yětɔn e gbló ada lɛ́ é nɔ dó gesí nǔ e nukún ma sixú mɔ ǎ, b’ɛ ka nɔ ná xlɛ̌ lɛ́ dó xlɛ́ ɖɔ hlɔ̌nhlɔ́n ɖé wɛ ɖo azɔ̌ wa wɛ é. Biblu ɖɔ ɖɔ Mawu wɛ nyí gbigbɔ Acɛbǐnɔ e tín é. Gbɛtɔ́ gbigbɔ tɔn ɖé nɔ ba ɖɔ gbeta émítɔn lɛ́ ní jínjɔ́n nǔ e nɔ nyɔ́ Mawu nukúnmɛ lɛ́ é jí, bó nɔ lɛ́ jó gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn dó b’ɛ nɔ xlɛ́ ali i.
b Nú Biblu ɖɔ dó mɛɖé wú ɖɔ é nyí gbɛtɔ́ “agbaza tɔn” ɔ, énɛ́ nɔ dó gesí mɛ e nɔ sɔ́ linlin tɔn kpó nǔwiwa tɔn lɛ́ kpó jínjɔ́n hudó tɔn agbaza tɔn lɛ́ jí hú gǎn é. Mɛ mɔ̌hun tlɛ nɔ kpɔ́n nǔgbódodó Mawu tɔn lɛ́ sín jɛjí nabí ɖé, alǒ ɖěbǔ lɔ ǎ.
c Lěe Biblu ɖe xlɛ́ gbɔn é ɔ, Mawu sín nyǐkɔ wɛ nɔ nyí Jehovah.—Ðɛhan 83:18, nwt.