Yǐ Wǎn nú Mɛ E Mawu Yí Wǎn Na lɛ É

1, 2. Xó e è ma sixu hɔ́n nyì gbě ǎ é tɛ Biblu ka ɖɔ?

ÐÒ ALI ɖé nu ɔ, gbɛtɔ́ cí avɔkanfún ɖɔhun; mǐ nɔ ba na xwí nǔ ɖebǔ e lɛlɛ̌ dó mǐ é, lee avɔkanfún nɔ xwí sìn e lɛlɛ̌ dó é ɔ ɖɔhun. Enyi é na bo ma tlɛ jló mǐ ǎ ɔ, blewun jɛn mǐ na jɛ linlin, nùwalɔ, kpo jujɔ mɛ e mǐ nɔ dó gbɛ̌ xá ganji lɛ é tɔn kpo xwedó jí.

² Biblu ɖɔ xó ɖé bɔ è sixu hɔn nyì gbě gbeɖé ǎ; é ɖɔ: “A dó nùnywɛtɔ́ há ɔ, a na huzu nùnywɛtɔ́; a ka dó xlonɔ há ɔ, a na wà nǔ dó hwiɖée wu.” (Nùnywɛxó 13:20) A yí gbè ɖɔ mǐ nɔ ba na wà nǔ mɛ e mǐ nɔ dó hǎ xá lɛ é ɖɔhun à cé? É ɖò gaàn ɖɔ, ɖó mǐ kpo ye kpo nɔ vɛ́ ɖesu wutu ɔ, ye sixu dɔn mǐ bɔ mǐ na wà nǔ ɖagbe alǒ nǔ nyanya.

3. Nɛ̌ mǐ ka sixu cyan xɔ́ntɔn e na dɔn mǐ bɔ mǐ na wà nǔ ɖagbe lɛ é gbɔn?

³ Enyi mǐ na hɛn mǐɖée ɖò wanyiyi Mawu tɔn mɛ ɔ, xɔ́ntɔn e na dɔn mǐ bɔ mǐ na wà nǔ ɖagbe lɛ é wɛ mǐ ɖó na ba. Nɛ̌ mǐ ka sixu bló enɛ gbɔn? Mǐ sixu bló mɔ̌, gbɔn wǎn yí nú mɛ e Mawu yí wǎn na lɛ é, kpo xɔ́ntɔn zunzun xá mɛ e nyí xɔ́ntɔn tɔn lɛ é kpo gblamɛ. Lin tamɛ kpɔ́n kpɛɖé. Xɔ́ntɔn ɖagbe tɛ lɛ mǐ ka sixu zun, bɔ é ma na nyí xá mɛ ɖěɖee ɖó jujɔ e ba wɛ Jehovah ɖè ɖò xɔ́ntɔn tɔn lɛ sí é ǎ? Enyi mɔ̌ hǔn, mǐ ni bo ɖɔ xó dó mɛ alɔkpa e Mawu yí wǎn na lɛ é jí lo. Enyi mǐ hɛn linlin Jehovah tɔn dó ayi mɛ céɖécéɖé ɔ, mǐ na kpé nǔ wu ganji, bo na cyan xɔ́ntɔn ɖagbe lɛ.

MƐ E MAWU YÍ WǍN NA LƐ É

4. Etɛwu Jehovah ka ɖó acɛ bo ma na zun xɔ́ntɔn xá mɛɖé kpowun ǎ? Etɛwu Jehovah ka ylɔ Ablaxamu ɖɔ “xɔ́ntɔn ce”?

⁴ Jehovah nɔ zun xɔ́ntɔn xá mɛɖé kpowun ǎ. É ɖó acɛ bo na wà mɔ̌ à cé? Ganji, ɖó é wɛ nyí Aklunɔ Nǔbǐwukpétɔ́ wɛkɛ ɔ tɔn. Enɛ wu ɔ, wǔjɔmɛ ɖaxó hugǎn wɛ é nyí ɖɔ è ni zun xɔ́ntɔn xá ɛ. Mɛ̌ mɛ̌ e ka sixu nyí xɔ́ntɔn tɔn lo? Jehovah nɔ sɛkpɔ mɛ e ɖeji dó wutu tɔn, bo ɖó nùɖiɖi n’i bǐ mlɛ́mlɛ́ lɛ é. Ði kpɔ́ndéwú ɖé ɔ, lin tamɛ dó tɔ́gbó Ablaxamu jí. Nya ɖé wɛ bo ɖó nùɖiɖi ɖaxó. È sɔ́ sixu dó nùɖiɖi mɛɖé tɔn kpɔ́n hú ɖɔ è ni byɔ mɛ ɔ ɖɔ é ni sɔ́ vǐ tɔn dó savɔ̌ ǎ.a É ɖò mɔ̌ có, Ablaxamu “sɔ́ vǐ tɔn Izaki bo na dó savɔ̌ nú Mawu,” ɖó é ɖó nùɖiɖi kpíkpé ɖɔ “Mawu ɖó acɛ bo na fɔ́n Izaki sín kú.” (Eblée lɛ 11:17-19) Ðó Ablaxamu ɖè nùɖiɖi kpo tónúsíse mɔhun kpo xlɛ́ wutu ɔ, Jehovah ylɔ ɛ kpo wanyiyi kpo ɖɔ “xɔ́ntɔn ce.”​—Ezayíi 41:8; Jaki 2:21-23.

5. Enyi è setónú nú Jehovah kpo gbejininɔ kpo ɔ, nɛ̌ é ka nɔ xɔ akwɛ ɖò nukún tɔn mɛ gbɔn?

⁵ Tónúsíse mlɛ́mlɛ́ nɔ xɔ akwɛ tawun ɖò Jehovah nukúnmɛ. É nɔ yí wǎn nú mɛ ɖěɖee nɔ sɔ́ jlǒ dó nɔ gbeji n’i hú nǔ ɖevo ɖebǔ é. (Xà 2 Samuwɛli 22:26.) Lee mǐ mɔ gbɔn ɖò Wemata 1 wema elɔ tɔn mɛ é ɔ, xomɛ nɔ hun Jehovah tawun dó mɛ e nɔ sɔ́ wanyiyi dó setónú n’i lɛ é wu. Nùnywɛxó 3:32 ɖɔ ɖɔ Jehovah “nɔ zun xɔ́ntɔn xá mɛ e nɔ wà nǔ jlɔjlɔ lɛ.” Jehovah nɔ sɔ́ xomɛnyínyɔ́ dó ylɔ mɛ e nɔ setónú n’i kpo gbejininɔ kpo lɛ é ɖɔ: Ye sixu nyí jonɔ ɖò “xwé” emitɔn gbè, é wɛ nyí ɖɔ ye ni sɛ̀n emi, lobo xoɖɛ sɛ́dó emi faà.​—Ðɛhan 15:1-5.

6. Nɛ̌ mǐ ka sixu xlɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú Jezu gbɔn? Nɛ̌ mɛ ɖěɖee yí wǎn nú Jezu lɛ é sín nǔ ka nɔ cí nú Jehovah?

⁶ Jehovah nɔ yí wǎn nú mɛ ɖěɖee yí wǎn nú Vǐɖokponɔ tɔn Jezu é. Jezu ɖɔ: “Enyi mɛɖé yí wǎn nú mì ɔ, é na bló ɖó xó cé lɛ jí, bɔ Tɔ́ ce na yí wǎn n’i, bɔ mǐ na wá gɔ̌n tɔn, bo na nɔ kpɔ́ xá ɛ.” (Jaan 14:23) Nɛ̌ mǐ ka sixu ɖè wanyiyi mǐtɔn xlɛ́ Jezu gbɔn? É ɖò gaàn ɖɔ, gbɔn nǔ e é zɔ́n lɛ é wíwá gblamɛ wɛ. Wɛnɖagbe ɔ jijla kpo nùkpinkplɔn mɛ ɖevo lɛ bonu ye ni huzu ahwanvu kpo ɖò nǔ enɛ lɛ mɛ. (Matie 28:19, 20; Jaan 14:15, 21) Mǐ nɔ “zé afɔ dó afɔdo” Jezu tɔn lɛ mɛ, é wɛ nyí ɖɔ mǐ nɔ xwedó xóɖiɖɔ kpo nǔwiwa tɔn lɛ kpo lee mǐ kpéwú gbɔn é, bo nɔ lɛ́ dó xlɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn n’i. (1 Piyɛ́ɛ 2:21) Mɛ ɖěɖee yí wǎn nú Klisu, bɔ enɛ nɔ sísɛ́ ye bɔ ye nɔ xwedó afɔdo mɛ tɔn lɛ é ɔ, gǎndido yetɔn nɔ hun xomɛ nú Jehovah tawun.

7. Etɛwu mǐ ka ɖó na sɔ́ xɔ́ntɔn Jehovah tɔn lɛ dó ɖó xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ?

⁷ Nùɖiɖi, gbejininɔ, tónúsíse, gɔ́ nú wǎn yí nú Jezu kpodo gbɛzinzan tɔn kpo ɖò jujɔ ɖěɖee Jehovah nɔ ɖó nukún ɖò xɔ́ntɔn Tɔn lɛ sí é mɛ. Mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo ɖó na kanbyɔ mǐɖée ɖɔ: ‘Jujɔ kpo gbɛzinzan mɔhun lɛ kpo ka ɖò xɔ́ntɔn ce lɛ sí à? Un ka sɔ́ Jehovah sín xɔ́ntɔn lɛ dó ɖó xɔ́ntɔn ce lɛ à?’ Enyi mɔ̌ hǔn, mǐ wà nǔ kpo nùnywɛ kpo. Mɛ e nɔ tɛnkpɔn bo na ɖó jujɔ ɖěɖee Mawu yí wǎn na, bo nɔ lɛ́ ván kàn dó wɛnɖagbe Axɔsuɖuto ɔ tɔn jijla wu lɛ é sixu dɔn mǐ, bɔ mǐ na zán gbɛ̀ sɔgbe kpo kú e mǐ kudeji bo na hɛn xomɛ Jehovah tɔn hun é kpo.​—Kpɔ́n gbàví “Mɛ̌ Mɛ̌ E ka Nyí Xɔ́ntɔn Towe Lɛ?”

NǓ E KPƆ́NDÉWÚ BIBLU TƆN ÐÉ SIXU KPLƆ́N MǏ É

8. Etɛ ka jiwǔ nú we ɖò kancica e ɖò mɛ elɔ lɛ tɛntin é mɛ? (a) Nɔemíi kpo Hwliti kpo. (b) Dɔnkpɛvu Eblée atɔn lɛ. (c) Pɔlu kpo Timɔtée kpo.

⁸ Kpɔ́ndéwú mɛ ɖěɖee ɖu lè xɔ́ntɔn ɖagbe zunzun tɔn é gègě ɖò Biblu mɛ. A sixu ba dò nú kancica e ɖò Nɔemíi kpo vǐ tɔn sín asì Hwliti kpo tɛntin é, ee ɖò dɔnkpɛvu Eblée atɔn e zun xɔ́ntɔn vívɛ́ ɖò Babilɔnu é tɛntin é, kpodo ee ɖò Pɔlu kpo Timɔtée kpo tɛntin é. (Hwliti 1:16; Daniyɛli 3:17, 18; 1 Kɔlɛntinu lɛ 4:17; Filipunu lɛ 2:20-22) Amɔ̌, mǐ ni sɔ́ ayi ɖó kpɔ́ndéwú nukúnɖeji ɖevo jí, é wɛ nyí xɔ́ntɔn e Davidi kpo Jonatáan kpo zun é.

9, 10. Etɛ ka zɔ́n bɔ Davidi kpo Jonatáan kpo vɛ́ sɔmɔ̌?

⁹ Biblu ɖɔ ɖɔ hwenu e Davidi hu Goliyati gudo é ɔ,“Davidi sín nǔ jɛ Jonatáan Sawulu ví ɔ tɔn jí, bɔ é yí wǎn nú Davidi éɖesunɔ ɖɔhun.” (1 Samuwɛli 18:1) Enɛ wu ɔ, Jonatáan wà ɖaxó Davidi tawun có, ye huzu xɔ́ntɔn vívɛ́, bɔ nǔ nɔ mɔ̌ kaka jɛ hwenu e Jonatáan kú ɖò ahwangbenu é.b (2 Samuwɛli 1:26) Etɛ ka zɔ́n bɔ ye mɛ wè enɛ lɛ vɛ́ sɔmɔ̌?

¹⁰ Wǎn e Davidi kpo Jonatáan kpo yí nú Mawu é, kpo lee jlǒ e ye ɖó bo na nɔ gbeji n’i é syɛn sɔ́ é kpo wɛ zɔ́n bɔ ye vɛ́ sɔmɔ̌. Xomɛ Mawu tɔn hinhɛn hun wɛ dɔn ye kplé. Ye mɛ ɖokpo ɖokpo nɔ zán jujɔ ɖěɖee nɔ dɔn yeɖée lɛ é. É ɖò gaàn ɖɔ akɔnkpinkpan dɔnkpɛvu enɛ tɔn, kpo lee hun jijɛ dó nyikɔ Jehovah tɔn jí mya nukún n’i sɔ́ é kpo sù nukún Jonatáan tɔn mɛ. Davidi lɔmɔ̌ nɔ ɖó sísí nú nya gbejinɔtɔ́ enɛ e nɔ nɔ gudo nú tuto Jehovah tɔn lɛ, bɔ ɖagbe Davidi tɔn nɔ mya nukún n’i hú éɖesunɔ tɔn é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖǒ ayi nǔ e jɛ hwenu e awakanmɛ wá kú Davidi bǐ é wu. Hwe ɔ nu ɔ, gbetótló mɛ wɛ é yì cí, bo ɖò hinhɔn nú xomɛsin axɔsu nyanya Sawulu e nyí Jonatáan sín tɔ́ é tɔn wɛ. Bo na dó xlɛ́ ɖɔ emi ɖò gbeji bǐ mlɛ́mlɛ́ ɔ, Jonatáan ɖesunɔ “yì mɔ Davidi . . . bo dó wusyɛn lanmɛ n’i ɖɔ é ni ɖeji dó Mawu wu.” (1 Samuwɛli 23:16) Kpɔ́n lee é na ko cí nú Davidi hwenu e xɔ́ntɔn vívɛ́ tɔn enɛ nɔ gudo tɔn bo lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ n’i é!c

11. Etɛ kpɔ́ndéwú kancica e ɖò Jonatáan kpo Davidi kpo tɛntin é tɔn ka sixu kplɔ́n we?

¹¹ Etɛ kpɔ́ndéwú Jonatáan kpo Davidi kpo tɔn ka kplɔ́n mǐ? Nǔ taji hugǎn e é kplɔ́n mǐ é wɛ nyí ɖɔ, kancica ɖagbe ɖé ɖiɖó kpo Mawu kpo wɛ ɖó na nyí nǔ nukɔntɔn e xɔ́ntɔn xɔ́ntɔn lɛ na nɔ ba é. Enyi mǐ sɛkpɔ mɛ e ɖi nǔ nú nǔ ɖokpo ɔ lɛ kpo mǐ kpo, bo nɔ xwedó sɛ́n walɔ ɖagbe tɔn ɖokpo ɔ lɛ xá mǐ, lobo ka nɔ lɛ́ ba na nɔ gbeji nú Mawu lɛ é ɔ, mǐ hɛn ɔ, mǐ na má linlin, lee nǔ nɔ cí nú mǐ é, kpo nǔ e mǐ ko mɔ kpɔ́n lɛ é kpo xá mǐɖée lɛ, bo dó dó wusyɛn lanmɛ nú mǐɖée. (Xà Hlɔmanu lɛ 1:11, 12.) Mǐ nɔ mɔ xɔ́ntɔn mɔhun e gbigbɔ sín nǔ lɛ nɔ mya nukún na lɛ é ɖò Jehovah sɛntɔ́ hàtɔ́ mǐtɔn lɛ mɛ. Amɔ̌, enɛ ko xlɛ́ ɖɔ mɛ e nɔ wá kplé ɖò Kpléxɔ Axɔsuɖuto ɔ Tɔn mɛ lɛ é bǐ nyí xɔ́ntɔn ɖagbe wɛ à? Eǒ, é nyí mɔ̌ dandan ǎ.

LEE MǏ NA CYAN XƆ́NTƆN VÍVƐ́ MǏTƆN LƐ GBƆN É

12, 13. (a) É na bo tlɛ nyí ɖò Klisanwun hàtɔ́ lɛ tɛntin ɔ, etɛwu mǐ ma ka ɖó na dó gbɛ̌ xá mɛɖé kpowun ǎ? (b) Ninɔmɛ tɛ lɛ ka wá agun xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn lɛ mɛ? Akpá tɛ Pɔlu ka gbò nú ye syɛnsyɛn?

¹² Enyi mǐ jló ɖɔ xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ na d’alɔ mǐ bonu mǐ na lidǒ ɖò gbigbɔ sín akpáxwé ɔ, mǐ ɖó na zun xɔ́ntɔn xá mɛɖé kpowun ǎ, é na bo tlɛ nyí ɖò agun ɔ mɛ ɔ nɛ. Enɛ ɖó na kpaca mǐ wɛ à? Eǒ. É sixu byɔ hwenu tawun, cobɔ Klisanwun ɖé lɛ na zin ɖò gbigbɔ sín akpáxwé ɖò agun ɔ mɛ, lee atín sínsɛ́n ɖé lɛ sixu zán hwenu gègě ɖò atín ɖé jí, hwɛ̌ cobo zin é ɖɔhun. Enɛ wu ɔ, ɖò agun lɛ bǐ mɛ ɔ, mǐ nɔ mɔ ɖɔ Klisanwun lɛ bǐ kún nɔ yì nukɔn ɖó bǎ ɖokpo ɔ mɛ ɖò gbigbɔ sín akpáxwé ó. (Eblée lɛ 5:12–6:3) É ɖò gaàn ɖɔ mǐ ɖó na ɖó suúlu dó mɛ yɔyɔ̌ lɛ kpo mɛ e ma ɖó gǎn ǎ lɛ é kpo wu, bo lɛ́ yí wǎn nú ye, ɖó mǐ jló na d’alɔ ye bɔ ye na yì nukɔn ɖò gbigbɔ sín akpáxwé.​—Hlɔmanu lɛ 14:1; 15:1.

¹³ Ninɔmɛ ɖé lɛ sixu wá wá ɖò agun ɔ mɛ bo na byɔ ɖɔ mǐ ni cɔ́ gbɛ̌ e dó wɛ mǐ ɖè é. Mɛɖé lɛ sixu jɛ nǔ ma sɔgbe wà jí. Mɛ ɖevo lɛ sixu jɛ xomɛ sìn jí bo jɛ nǔ hlun ɖɔ jí. Nǔ mɔhun lɛ jɛ ɖò agun lɛ mɛ ɖò xwè kanweko nukɔntɔn H.M. tɔn mɛ. Hwenu e mɛ gègě ɖò gbeji nɔ wɛ é ɔ, mɛɖé lɛ ɖò nǔ ma sɔgbe wà wɛ. Ðó mɛɖé lɛ ɖò agun Kɔlɛnti tɔn mɛ bo gbɛ́ nùkplɔnmɛ Klisanwun tɔn ɖé lɛ wutu ɔ, Pɔlu gbò akpá nú agun ɔ ɖɔ: “Mi ma blɛ́ miɖée ó: ‘Gbɛ̌ nyanya lɛ ɔ, walɔ ɖagbe e è ɖǒ ɔ wɛ ye nɔ hɛn gblé.’” (1 Kɔlɛntinu lɛ 15:12, 33) Pɔlu gbò akpá nú Timɔtée ɖɔ, é na bo tlɛ nyí ɖò Klisanwun hàtɔ́ lɛ tɛntin ɔ, mɛɖé lɛ kún na wà nǔ e sɔgbe é ó, lé é ni ɖó wǔ zɔ nú mɛ mɔhun lɛ.​—Xà 2 Timɔtée 2:20-22.

14. Nɛ̌ mǐ ka sixu zán nugbodòdó e ɖò akpágbánúmɛ Pɔlu tɔn mɛ bo kúnkplá gbɛ̌dido é gbɔn?

¹⁴ Nɛ̌ mǐ ka sixu zán nugbodòdó e ɖò akpágbánúmɛ Pɔlu tɔn enɛ mɛ é gbɔn? Mǐ ɖó na nyì alɔ nú xɔ́ntɔn vívɛ́ zunzun xá mɛ e ɖò agun ɔ mɛ, alǒ ma ɖ’emɛ ǎ, bo sixu dɔn mǐ dó nǔ nyanya mɛ é. (2 Tɛsalonikinu lɛ 3:6, 7, 14) Mǐ ɖó na cyɔn alɔ kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é jí. Flín ɖɔ mǐ cí avɔkanfún ɖɔhun, bo nɔ ba na xwí xɔ́ntɔn vívɛ́ mǐtɔn lɛ sín linlin kpo nùwalɔ lɛ kpo. Ði lee mǐ ma sixu sɔ́ avɔkanfún dó sìn kwijikwiji mɛ, bo ɖó nukún ɖɔ é na xwí sìn mímɛ́ ǎ é ɔ, mɔ̌ jɛn mǐ ma sixu dó gbɛ̌ nyanya, bo ɖó nukún ɖɔ mǐ na wà nǔ ɖagbe ǎ é nɛ.​—1 Kɔlɛntinu lɛ 5:6.

15. Etɛ a ka sixu wà bo na mɔ xɔ́ntɔn e ɖò gǎn dó wɛ, bo na kpó ɖò vívɛ́ kpo Jehovah kpo wɛ lɛ é ɖò agun ɔ mɛ?

¹⁵ É víví nú mǐ ɖɔ mǐ hɛn ɔ, mǐ na mɔ xɔ́ntɔn ɖagbe lɛ ɖò Jehovah sɛntɔ́ hàtɔ́ mǐtɔn lɛ tɛntin. (Ðɛhan 133:1) Nɛ̌ mǐ ka sixu mɔ xɔ́ntɔn e ɖò gǎn dó wɛ, bo na kpó ɖò vívɛ́ kpo Jehovah kpo wɛ lɛ é gbɔn ɖò agun ɔ mɛ? Hwenu e a ɖò gǎn dó wɛ, bo na ɖó jijɔ kpo nùwalɔ e Mawu yí wǎn na lɛ é kpo wɛ é ɔ, é ɖò gaàn ɖɔ nǔ towe na jɛ mɛ ɖevo e ɖò gǎn ɖokpo ɔ dó wɛ lɛ é tɔn jí. Hwe ɖokpo ɔ nu ɔ, a sixu lɛ́ ɖè afɔ taji ɖé lɛ, bo na mɔ tɛn dó zun xɔ́ntɔn yɔyɔ̌ lɛ. (Kpɔ́n gbàví “Lee Mǐ Sixu Zun Xɔ́ntɔn Ðagbe lɛ Gbɔn É.”) Ba mɛ ɖěɖee nɔ zán jujɔ e a jló na ɖó lɛ é. Klisanwun lɛ ɖó na lɛ́ flín wěɖexámɛ Biblu tɔn e ɖɔ ye ni yí wǎn nú yeɖée é. É ɖò gaàn ɖɔ mǐ na jló na gbló ada nú xɔ́ntɔn zunzun mǐtɔn, bɔ é sɔ́ na nɔ akɔ mǐtɔn, tò mǐtɔn mɛ nu, alǒ mɛ e ɖó aca mǐtɔn lɛ é kɛɖɛ jí ǎ. (2 Kɔlɛntinu lɛ 6:13; xà 1 Piyɛ́ɛ 2:17.) Ma nɔ zun xɔ́ntɔn xá mɛ e kpo hwi kpo nyí gbɛ̌ lɛ é kɛɖɛ ó. Flín ɖɔ Jonatáan nyí mɛxo nú Davidi tawun. Xɔ́ntɔn zunzun xá mɛxomɔ gègě sixu hɛn lè wá nú we, ɖó ye ko mɔ nǔ gègě kpɔ́n, bo ka lɛ́ nyɔ̌nùí.

HWENU E NINƆMƐ SYƐNSYƐN LƐ NA WÁ É

16, 17. Enyi Jehovah sɛntɔ́ hàtɔ́ ɖé jɛ agɔ dó mǐ ɔ, etɛwu mǐ ma ka ɖó na jó agun dó ǎ?

¹⁶ Tagba lɛ sixu wá wá sín hweɖenu jɛ hweɖenu, ɖó gbɛtɔ́ e ɖó jujɔ vovo, bo lɛ́ yí kplɔ́n vovo lɛ é wɛ ɖò agun ɔ mɛ. Nùɖitɔ́ hàtɔ́ ɖé sixu ɖɔ, alǒ wà nǔ e na vɛ́ nú mǐ é nú mǐ. (Nùnywɛxó 12:18) Hweɖelɛnu ɔ, é sixu sín jujɔ ɖokpo ɔ ma ɖó, nukúnnú ma mɔ jɛ mɛɖée mɛ, kpodo linlin ɖokpo ɔ ma ɖó kpo wu bɔ ninɔmɛ ɔ lɛ́ syɛn. Ninɔmɛ mɔhun lɛ na huzu afɔklɛ́nnú nú mǐ, bɔ mǐ na gbɔ bo jó agun dó wɛ à? Enyi mǐ ɖó wanyiyi jɔ wanyiyi nú Jehovah kpo mɛ e é yí wǎn na lɛ é kpo ɔ, nǔ na nyí mɔ̌ nú mǐ ǎ.

¹⁷ Ðó Jehovah wɛ ɖó mǐ, bo lɛ́ zɔ́n bɔ mǐ ɖò gbɛ̀ wutu ɔ, é jɛxa ɖɔ mǐ ni yí wǎn n’i, bo lɛ́ sɔ́ mǐɖée jó n’i bǐ mlɛ́mlɛ́. (Nǔɖexlɛ́mɛ 4:11) Gɔ́ na ɔ, é jɛ ɖɔ mǐ ni lɛ́ nɔ gbeji nú agun e gblamɛ é nɔ kpé nukún dó mǐ wu gbɔn é. (Eblée lɛ 13:17) Enɛ wu ɔ, enyi Jehovah sɛntɔ́ hàtɔ́ ɖé jɛ agɔ dó mǐ, alǒ dó xomɛsin nú mǐ ɔ, mǐ na jó agun dó bo na dó xlɛ́ ɖɔ mǐ sìn xomɛ wɛ à? Mǐ ɖó na wà mɔ̌ ǎ. Jehovah wɛ hu hwɛ dó mǐ ǎ. Wanyiyi e mǐ ɖó nú Jehovah é na zɔ́n bɔ mǐ na dó gudo é kpo togun tɔn kpo gbeɖé ǎ.​—Xà Ðɛhan 119:165.

18. (a) Etɛ mǐ ka sixu wà bo na xò fífá kàn ɖò agun ɔ mɛ? (b) Enyi mǐ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ kpo jlǒ kpo ɔ, nyɔna tɛ lɛ é ka nɔ hɛn wà?

¹⁸ Wanyiyi e mǐ ɖó nú Jehovah sɛntɔ́ hàtɔ́ mǐtɔn lɛ é na sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na nɔ xò fífá kàn ɖò agun ɔ mɛ. Jehovah nɔ ɖó nukún ɖɔ mɛ e é yí wǎn na lɛ é na wà nǔ bɔ nǔ bǐ na vɔ ɖ’ewu ǎ. Mɔ̌ wɛ é ɖó na nyí nú mǐ lɔmɔ̌. Wanyiyi na zɔ́n bɔ mǐ na nɔ myɔ nukún dó nùwanyido klewun klewun mɛ ɖevo lɛ tɔn, bo na nɔ flín ɖɔ mǐ bǐ wɛ nyí hwɛhutɔ́, bo nɔ wà nǔ nyì dò. (Nùnywɛxó 17:9; 1 Kɔlɛntinu lɛ 13:7) É na lɛ́ d’alɔ mǐ bɔ mǐ na nɔ “sɔ́ hwɛ kɛ [mǐɖée] lee Aklunɔ sɔ́ kɛ [mǐ] é ɖɔhun.” (Kolosinu lɛ 3:13) Wěɖexámɛ enɛ xwixwedó nɔ bɔkun hwebǐnu ǎ. Enyi mǐ lɔn nú linlin e ma sɔgbe ǎ lɛ é ɖu ɖò mǐ jí ɔ, mǐ sixu nɔ ɖò xomɛsin jí, bo na nɔ lin vlafo ɖɔ tó dɔn nú mɛ e jɛ agɔ dó mǐ é wɛ mǐ ɖè ɖò ali ɖé nu. É ɖò mɔ̌ có, nú è na ɖɔ xó jɔ xó ɔ, xomɛ sìnsìn nɔ wà ɖagbe nú mǐɖesunɔ ǎ. Enyi mǐ sɔ́ hwɛ kɛ mɛ kpo jlǒ kpo ɔ, é nɔ hɛn nyɔna gègě wá. (Luki 17:3, 4) É nɔ zɔ́n bɔ mǐ nɔ vo ɖò ayi mɛ, bɔ fífá nɔ lɛ́ tíìn ɖò agun ɔ mɛ. Ee lɛ́ hugǎn bǐ é wɛ nyí ɖɔ, kancica e ɖò mǐ kpo Jehovah kpo tɛntin é nɔ kpó ɖò ganji.​—Matie 6:14, 15; Hlɔmanu lɛ 14:19.

HWENU E É NA BYƆ ÐƆ È NI SƐ́N KÀN NÚ GBƐ̌DIDO ÐÉ É

19. Ninɔmɛ tɛ lɛ ka sixu wá byɔ ɖɔ mǐ ɖó na sɛ́n kàn nú gbɛ̌dido ɖé?

¹⁹ Hweɖelɛnu ɔ, é nɔ byɔ ɖɔ mǐ ni sɛ́n kàn nú gbɛ̌dido xá mɛ e ko nɔ agun mɛ kpɔ́n é ɖé. Nǔ nɔ wá nyí mɔ̌ hwenu e mɛɖé gbà sɛ́n Mawu tɔn bo ma lɛkɔ sín hwɛ tɔn lɛ gudo ǎ, bɔ è ɖè é sín agun mɛ é, alǒ hwenu e mɛɖé jɛ sinsɛn-núkplɔnmɛ adingban tɔn kplɔ́n mɛ jí, alǒ jó agun dó bo dó gudo nùɖiɖi ɔ é. Xó Mawu Tɔn ɖɔ nyì wɛn nú mǐ ɖɔ mǐ ni “ma kpé nǔ ɖebǔ xá” mɛ mɔhun lɛ ó.d (Xà 1 Kɔlɛntinu lɛ 5:11-13; 2 Jaan 9-11) É sixu vɛwǔ nú mǐ tawun bɔ mǐ na ɖó wǔ zɔ nú mɛ e sixu ko nyí xɔ́ntɔn mǐtɔn, alǒ mɛ e nyí hɛnnumɔ mǐtɔn é. Mǐ ka na ɖó wǔ zɔ nú mɛ mɔhun lɛ nugbǒ nugbǒ, bo na dó xlɛ́ ɖɔ gbejininɔ nú Jehovah kpo sɛ́n tɔn maɖóblɔ̌ lɛ kpo xɔ akwɛ nú mǐ hú nǔ ɖevo ɖebǔ à? Flín ɖɔ gbejininɔ kpo tónúsíse kpo xɔ akwɛ tawun ɖò nukún Jehovah tɔn mɛ.

20. Etɛwu tuto mɛ ɖiɖe sín agun mɛ tɔn ka nyí tuto wanyiyi tɔn ɖé?

²⁰ Jehovah ɖesu wɛ bló tuto mɛ ɖiɖe sín agun mɛ tɔn. Tuto enɛ nɔ xlɛ́ ɖɔ é yí wǎn nú mǐ, bo nɔ hun ali nú mǐ bonu mǐ na xlɛ́ ɛ ɖɔ mǐ lɔ yí wǎn n’i. Etɛwu mǐ ka ɖɔ mɔ̌? Hwɛjijɔ ɖokpo wɛ nyí ɖɔ, hwɛhutɔ́ e ma lɛkɔ sín hwɛ tɔn gudo ǎ é ɖiɖe sín agun mɛ nɔ xlɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú Jehovah, bo ɖó sísí nú nyikɔ mímɛ́ tɔn kpo nugbodòdó tɔn lɛ kpo. (1 Piyɛ́ɛ 1:15, 16) Ðevo wɛ nyí ɖɔ, mɛ ɖiɖe sín agun mɛ nɔ cyɔn alɔ agun ɔ jí. É nɔ cyɔn alɔ gbejinɔtɔ́ e kpò lɛ é jí, bɔ nǔnyanyawiwa hwɛhutɔ́ e ma jló na lɛkɔ ǎ lɛ é tɔn nɔ wà nǔ dó ye wu ǎ, bɔ ye nɔ kpó ɖò Mawu sɛ́n wɛ, bo nɔ tuùn ɖɔ agun ɔ nyí bibɛtɛn ɖagbe ɖé ɖò gbɛ̀ nyanya elɔ mɛ. (1 Kɔlɛntinu lɛ 5:7; Eblée lɛ 12:15, 16) Hú mɔ̌ ɔ, tódɔnnúmɛ syɛnsyɛn enɛ nɔ xlɛ́ ɖɔ è yí wǎn nú hwɛhutɔ́ ɔ. É sixu nyí bǎ enɛ sín hudo wɛ é ɖó bo na byɔ éɖée mɛ, lobo ɖè afɔ e jɛ lɛ é bo lɛkɔ wá Jehovah gɔ́n.​—Eblée lɛ 12:11.

21. Etɛwu mǐ ka ɖó na sɔ́ nùnywɛ dó cyan xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ?

²¹ Mɛ bǐ wɛ tuùn ɖɔ enyi è zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá mɛɖé ɔ, è nɔ wà nǔ mɛ ɔ ɖɔhun. Enɛ wu ɔ, mǐ ɖó na sɔ́ nùnywɛ dó cyan xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ. Enyi mǐ sɔ́ xɔ́ntɔn Jehovah tɔn lɛ dó ɖó xɔ́ntɔn mǐtɔn lɛ, bo lɛ́ yí wǎn nú mɛ e é yí wǎn na lɛ é ɔ, xɔ́ntɔn ɖagbe hugǎn e tíìn lɛ é kɛɖɛ wɛ lɛlɛ̌ dó mǐ nɛ. Ye na d’alɔ mǐ, bɔ kú e mǐ kudeji ɖɔ mǐ na hɛn xomɛ Jehovah tɔn hun é na yì ta.