Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w08 7/1 bf. 21
  • Ani Ole?

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Ani Ole?
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2008
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2008
w08 7/1 bf. 21

Ani Ole?

Beni bɔfo Paulo wie gbogbo afabaŋ ni kã Yudafoi lɛ kɛ Jeŋmajiaŋbii lɛ ateŋ lɛ he yɛ Efesobii 2:11-15 lɛ, ani no mli lɛ eewie afabaŋ diɛŋtsɛ he?

Beni bɔfo Paulo ŋmaa wolo eyaha Efesobii lɛ, ewie akɛ esoro Israelbii lɛ yɛ mɛi komɛi ni etsɛ amɛ akɛ “gbɔi” lɛ ahe. Ewie akɛ “gbogbo afabaŋ” ko yɛ kui enyɔ nɛɛ ateŋ. (Efesobii 2:11-15) No mli lɛ, Paulo miiwie “kitai amla lɛ” ni atsɔ Mose nɔ akɛha lɛ he, shi ekolɛ wiemɔ ni ji “gbogbo” ni ekɛtsu nii lɛ ha mɛi ni kaneɔ lɛ kai tɛ afabaŋ ko ni no mli lɛ eyɔɔ diɛŋtsɛ lɛ.

Yɛ klɛŋklɛŋ afii 100 Ŋ.B. lɛ mli lɛ, Yehowa sɔlemɔtsu ni yɔɔ Yerusalem lɛ yɛ kpoi srɔtoi ni mɛi pɔtɛɛ komɛi pɛ yɔɔ hegbɛ akɛ amɛyaa jɛmɛ. Mɔ fɛɛ mɔ baanyɛ abote Jeŋmajiaŋbii Akpo lɛ mli, shi Yudafoi lɛ kɛ mɛi ni etsake kɛba Yuda jamɔ mli lɛ pɛ yɔɔ hegbɛ akɛ amɛboteɔ sɔlemɔwe lɛ kpoi lɛ anɔ. Akɛ tɛ afabaŋ wulu ko ni akɛɛ enɔkwɔlɛ ji mitai 1.3 ni atsɛɔ lɛ Soreg lɛ efo hei ni mɛi pɔtɛɛ komɛi pɛ yɔɔ hegbɛ akɛ amɛyaa jɛmɛ lɛ kɛ hei ni mɔ fɛɛ baanyɛ abote jɛmɛ lɛ teŋ. Flavius Josephus ni eji Yudanyo yinɔsaneŋmalɔ ni hi shi yɛ klɛŋklɛŋ afii 100 lɛ mli lɛ tsɔɔ mli akɛ, aŋmala nibii komɛi yɛ Hela kɛ Latin mli akpɛtɛ tɛ afabaŋ nɛɛ he ní akɛmiibɔ Jeŋmajiaŋbii lɛ kɔkɔ koni amɛkatu kɔjɔ kɛmiibote kpoi ni abuɔ amɛ akɛ amɛyɛ krɔŋkrɔŋ lɛ amli.

Ana Hela niŋmai nɛɛ ekome yɛ tɛ afabaŋ nɛɛ fã ko he. Niŋmaa nɛɛ kaneɔ akɛ: “Gbɔ ko gbɔ ko akateke afabaŋ ni afo kɛbɔle sɔlemɔtsu lɛ he lɛ ni ebote mli. Gbɔ fɛɛ gbɔ ni abaana lɛ akɛ eteke afabaŋ nɛɛ kɛbote mli lɛ, abaagbe lɛ.”

Eeenyɛ efee akɛ Paulo kɛ Soreg lɛ tsu nii kɛdamɔ shi kɛha Mose Mla kpaŋmɔ ni kɛjɛ jeeŋmɔ lɛ egbala Yudafoi lɛ kɛ Jeŋmajiaŋbii lɛ ateŋ lɛ. Yesu afɔleshaa gbele lɛ gu Mla kpaŋmɔ lɛ, ni tsɔɔ akɛ “ekumɔ gbogbo ni yɔɔ teŋ lɛ.”

Mɛni hewɔ afɔɔ kɛɛmɔ akɛ Israel akutsei lɛ ayibɔ ji 12 yɛ be mli ni akutsei lɛ ayibɔ diɛŋtsɛ ji 13 lɛ?

Aná Israel akutsei loo wekui lɛ kɛjɛ Yakob ni awo lɛ gbɛi hu akɛ Israel lɛ bihii lɛ amli. Blematsɛ Yakob nɛɛ yɛ bihii 12—Ruben, Simeon, Levi, Yuda, Dan, Naftali, Gad, Asher, Isakar, Zebulon, Yosef, kɛ Benyamin. (1 Mose 29:32–30:24; 35:16-18) Akɛ Yakob bihii nɛɛ ateŋ mɛi 11 agbɛi wo akutsei lɛ ekomɛi, shi akɛ Yosef gbɛi wooo akutso ko akutso ko. Yɛ no najiaŋ lɛ, akɛ Yosef bihii enyɔ lɛ ni ji Efraim kɛ Manase ni abu amɛ afata Israel akutsei lɛ anɔ onukpai lɛ ahe lɛ agbɛi wo akutsei lɛ ateŋ enyɔ. No hewɔ lɛ, Israel akutsei lɛ ayibɔ ji 13. Mɛni hewɔ mɔ ni Biblia lɛ fɔɔ kɛɛmɔ akɛ akutsei lɛ ayibɔ ji 12 lɛ?

Yɛ Israelbii lɛ ateŋ lɛ, ahala Levi akutso lɛ mli hii lɛ koni amɛsɔmɔ yɛ Yehowa kpeebuu lɛ mli, ni sɛɛ mli lɛ amɛsɔmɔ hu yɛ sɔlemɔwe lɛ. No hewɔ lɛ, ahaaa amɛya ta. Yehowa kɛɛ Mose akɛ: “Levi akutso lɛ kɛkɛ okakane, ni asaŋ amɛyikulɛ hu okabu oshi Israelbii lɛ anɔ; shi fã Levibii lɛ oto odase shihilɛhe lɛ kɛ ehe nibii lɛ kɛ nɔ fɛɛ nɔ ni fata ehe lɛ he.”—4 Mose 1:49, 50.

Ahaaa Levibii lɛ shikpɔŋ kukuji ni ajara yɛ Shiwoo Shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ eko. Yɛ no najiaŋ lɛ, aha amɛ maji 48 ni egbɛ eshwã Israel shikpɔji lɛ anɔ fɛɛ.—4 Mose 18:20-24; Yoshua 21:41.

Yɛ yiŋtoi enyɔ nɛɛ ahewɔ lɛ, abuuu Levi akutso lɛ ashiii Israel akutsei lɛ anɔ kɛ́ aabu amɛyikulɛ lɛ naa loo aatsĩ amɛtã. No hewɔ lɛ, afɔɔ Israel akutsei lɛ ahe wiemɔ akɛ amɛyibɔ ji akutsei 12.—4 Mose 1:1-15.

[He ni Mfoniri ni yɔɔ baafa 21 lɛ Jɛ]

Archaeological Museum of Istanbul

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje