Mɛni Hewɔ Esa Akɛ Wɔkɛ Mlijɔlɛ Aha Wɔhe?
HIƐ SƆƆ ni asumɔɔ. Eyeɔ ebuaa wɔ ni wɔtsiɔ wɔhe kɛjɛɔ béi he. Asusuɔ akɛ eji gbɔjɔmɔ shi emli wa kwraa fe dade krɔŋŋ. No ji mlijɔlɛ!
Akɛ mlijɔlɛ toɔ heshibaa, humifeemɔ he yɛ Biblia lɛ mli. Hela wiemɔ ni akɛdamɔ shi aha enɛ lɛ tsɔɔ humifeemɔ, ‘naanyo ni he jɔ ni mli jɔ; nɔ ni kɛ basabasafeemɔ, mlifu, mlila kɛ sakasakafeemɔ kpaaa gbee.’ Ni kɛlɛ, mlihilɛ jeɔ kpo oya kɛtsɔɔ nifeemɔi anɔ fe ni aaanyɛ akɛ wiemɔi atsɔɔ mli.
Shi mɛni hewɔ esa akɛ wɔkɛ mlijɔlɛ aha wɔhe lɛ? Enɛ baanyɛ aye abua wɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?
Nɔ Hewɔ Ni Ehe Hiaa Nakai
Esa akɛ Kristofoi ajie mlijɔlɛ kpo ejaakɛ enɛ saa Yehowa Nyɔŋmɔ hiɛ. Biblia lɛ woɔ wɔ ŋaa ni wɔkɛ “heshibaa jwɛŋmɔ kɛ mlijɔlɛ anyiɛ.” Esa akɛ yei ni ji Kristofoi kɛ “mumɔ ni he jɔ ni yɔɔ kpoo lɛ nibii ni fiteee lɛ . . . ni no ji nɔ ni jara wa yɛ Nyɔŋmɔ hiɛ lɛ awula nyɛhe.” (Efesobii 4:1-3; 1 Petro 3:3, 4) Ni bɔfo Paulo wo enanemɛi heyelilɔi lɛ ahewalɛ yɛ gbɛ ni ja nɔ akɛ: “No hewɔ lɛ, akɛ nɔ ni Nyɔŋmɔ halamɔ bii, mɛi krɔŋkrɔŋi kɛ suɔmɔmɛi ji nyɛ nɛɛ lɛ, nyɛwoa musuŋtsɔlɛ, mlihilɛ, heshibaa jwɛŋmɔ, mlijɔlɛ, tsuishitoo.”—Kolosebii 3:12.
Mlijɔlɛ ni wɔkɛaaha wɔhe lɛ he yɛ sɛɛnamɔ, ejaakɛ nɛkɛ hebuu nɔ nɛɛ baanyɛ abu wɔhe kɛjɛ awui ni aaaye wɔ lɛ he. Kɛ wɔji mɛi ni mli jɔ ni sane ko ni kɛ mlifu baa te shi lɛ, wɔbaanyɛ wɔtsi mɔ ni mli efu lɛ naa ni toiŋjɔlɛ aba. Yɛ anɔkwale mli lɛ, “naajɔlɛ (mlijɔlɛ) hetoo kuɔ mlila naa.” (Abɛi 15:1) Agbɛnɛ mlijɔlɛ yeɔ ebuaa wɔ koni wɔnyɛ wɔdamɔ daa gbi shihilɛ mli naagbai anaa, ebaa shihilɛi ni mli wawai ashi yɛ nitsumɔ hei loo skul, ekɛ toiŋjɔlɛ kɛ ekomefeemɔ baa, ni ehaa wɔhiɔ shi kpoo yɛ shihilɛ ni haa wɔnaa gbɔmɔtsoŋ hewalɛ kɛ miishɛɛ lɛ mli. (Abɛi 14:30) No hewɔ lɛ yiŋtoi kpakpai yɛ ni no hewɔ ni esa akɛ wɔkɛ mlijɔlɛ aha wɔhe lɛ.
Bo Ni Aaafee Lɛ Aha
Mlijɔlɛ kpo ni aaajie lɛ baatamɔ nɔ ni wa, shi wɔbaanyɛ wɔtsu nɛkɛ su nɛɛ he nii kɛ no ji nɔ ni wɔtaoɔ. Mɛni hewɔ? Ojogbaŋŋ, nɔ kome ji akɛ, Nyɔŋmɔ bɔ wɔ yɛ esubaŋ nɔ. (1 Mose 1:26) Yehowa, jieɔ mlijɔlɛ kpo. Emlijɔlɛ lɛ jeɔ kpo yɛ gbɛ ni etsɔɔ nɔ ekɛ adesai eshafeelɔi yeɔ haa lɛ nɔ. “Jeee wɔhe eshai lɛ anaa ekɛwɔ yeɔ yɛ, ni jeee wɔnishaianii lɛ anaa ewoɔ wɔ nyɔmɔ yɛ.”—Lala 103:10.
Mlijɔlɛ ji Nyɔŋmɔ mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ yibii lɛ eko. (Galatabii 5:22, 23) Kɛ wɔmiinu he akɛ mlijɔlɛ he miihia wɔ lɛ, wɔbaanyɛ wɔsɔle ni mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ aye abua wɔ ni wɔna ni wɔjie su ni ji mlijɔlɛ nɛɛ kpo.—Luka 11:13.
Akɛni mlijɔlɛ ji Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ yibii lɛ eko hewɔ lɛ, eji Kristofonyo lɛ su kɛ baŋ lɛ fã ni he hiaa. No hewɔ lɛ esa akɛ efee atade ni haa aleɔ wɔ akɛ Kristofoi lɛ eko. Hɛɛ, wɔbaanyɛ, ni esa akɛ wɔkɛ ‘mlijɔlɛ aha wɔhe,’ su ni jɛ Yehowa ŋɔɔ ni jɛ emumɔ lɛ kɛ ejɔɔmɔ hewɔ lɛ.
Anyɛɔ Akɛ Mlijɔlɛ Tsuɔ Nii
Yesu Kristo, mɔ ni feɔ shiŋŋ yɛ jalɛ nifeemɔ he lɛ nyɛɔ ekɛ mlijɔlɛ tsuɔ nii. Ejaje akɛ mɛi ni mli jɔ lɛ yɛ miishɛɛ. Yesu hu tsu shishitoo mla ni ji ‘toi kome ni aaatsɔ aha mɔ kroko’ lɛ he nii, ni tsɔɔ akɛ akato najiaŋ kɛ aawo mɔ ko mli la. (Mateo 5:5, 39; 21:5) Mɛi komɛi kɛɔ akɛ anyɛŋ atsu enɛ he nii yɛ akaŋshii je nɛɛ mli. Shi eji tɔmɔ akɛ aaakɛɛ akɛ Kristofoi amlijɔlɛ tsɔɔ gbeyeishemɔ aloo gbɔmɔtsoŋ gbɔjɔmɔ. Nɔ ni hɔ nɛkɛ mlijɔlɛ nɛɛ sɛɛ ji hemɔkɛyeli, suɔmɔ kɛha Yehowa kɛ hiɛsɔɔ kɛha ejalɛ gbɛ̀i ni mli wa. No hewɔ lɛ eyɛ hewalɛ babaoo.
Hii kɛ yei ni sheɔ Nyɔŋmɔ gbeyei lɛ efee mlijɔlɛ he nɔkwɛmɔ nii amɛfɔ shi yɛ Biblia mli yinɔsane be lɛ fɛɛ mli. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, “nɛkɛ nuu Mose nɛɛ, ehe jɔ fe gbɔmɛi fɛɛ ni yɔɔ shikpɔŋ nɛɛ nɔ.” (4 Mose 12:3) Shi namɔ baanyɛ akɛɛ akɛ eji gbɔmɔ ni yɔɔ wudɔɔ aloo gbeyeilɔ?
Beni akɛ “heloo lɛ nitsumɔi” lɛ toɔ he lɛ, mlijɔlɛ bafee nɔ ni fe fɛɛ. (Galatabii 5:19-23) Akɛ nɔkwɛmɔ lɛ, anyɛɔ akɛ mlijɔlɛ tsuɔ nii kɛ akɛmiito mlifu ni anyɛɛɛ aye nɔ lɛ he lɛ. Roma lalafolɔ Horace kɛɛ akɛ: “Mlifu lɛ, sɛkɛyeli ni sɛɛ etsɛɛɛ ni, no hewɔ lɛ ye ohenumɔi anɔ, kɛjeee nakai lɛ, ebaaye onɔ.”
Kɛ wɔkɛ “mlijɔlɛ ni nilee yɔɔ mli” aaatsu nii lɛ, belɛ no tsɔɔ akɛ wɔbaafee wɔnii yɛ gbɛ ni kɛ Yehowa su kɛ baŋ, gbɛ ni etsɔɔ nɔ ekɛ mɛi yeɔ ni ekɛ egbɛ̀i kpaa gbee lɛ anɔ. (Yakobo 3:13) Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, ebiɔ ni mɔ ni he saa akɛ etsɔɔ enanemɛi heyelilɔi lɛ anii lɛ afee mɔ ni he jɔ, mɔ ni sumɔɔ toiŋjɔlɛ, mɔ ni toɔ etsui shi, mɔ ni bɛ veveeve, mɔ ni wooo ehe nɔ, mɔ ni esane eŋɔɔɔ lɛ diɛŋtsɛ enaa. (1 Timoteo 1:6, 7; 2 Timoteo 2:24, 25) Shi mlijɔlɛ hu baanyɛ aye abua wɔ babaoo yɛ shihilɛ mli gbɛi sɔrɔtoi anɔ.
Bɔ Ni Mlijɔlɛ Yeɔ Ebuaa Wɔ Yɛ Daa Gbi Shihilɛ Mli
Kɛ naagbai ba wɔ kɛ wɔ akutseiaŋbii ateŋ lɛ, mlijɔlɛ baaye abua wɔ. Eye ebua Cathy. Gbi ko lɛ ekɛ enanemɛi miijie amɛhiɛtserɛ yɛ eshia, ni amɛteŋ mɔ ko bi yakwɔ lai ni ekutsoŋnyo ko ebua naa eshwie shi lɛ. Gbekɛ lɛ ha lai ni abua naa lɛ gbɛ yɛ be mli ni ekutsoŋnyo lɛ jɛɔ esamfɛlɛ mli ekwɛɔ nɔ ni yaa nɔ lɛ. Emli fu waa kɛkɛ ni efa kɛba lai lɛ he ni ebasopa ekutsoŋnyo nɛɛ kɛ gbekɛ lɛ kɛ efɔlɔi waa. Ni mɔ ni hereɔ gbɔi nɛɛ kɛ lɛ aaaje ŋwane moŋ lɛ, efee bɔ ni eeenyɛ ni ekɛba ekutsoŋnyo lɛ mlifu shi. Amɛkɛ mlijɔlɛ ha hetoo. Enɔ gbi ni nyiɛ sɛɛ lɛ, Cathy sha bodobodo eha eweku lɛ, ni eshã agboi enyɔ efata he eha ekutsoŋnyo lɛ kɛ eŋa. Ojogbaŋŋ, nɛkɛ adesa mlijɔlɛ ni wiemɔ bɛ mli yɛ nɔ ni ba nɛɛ sɛɛ lɛ tsɔɔ sane ni akɛ mlijɔlɛ etsu he nii, ni enɛ pɛ ji nɔ ni he hiaa ni baa mlifu shi ni eeenyɛ ekɛ wekukpaa kpakpa aba amɛteŋ.
Awieɔ akɛ nitsumɔ nɔkwɛlɔ kpakpa kɛ yijiemɔ haaa ehe kɛ nibii tee nɔ jogbaŋŋ hu lɛ, ekɛ sɔ̃ lɛ fɔɔ lɛ diɛŋtsɛ enɔ. Don, ni kwɛɔ nitsulɔi aku ko nɔ nyiɛɔ mlijɔlɛ su ni tamɔ nɛkɛ sɛɛ. Eyeɔ ebuaa lɛ. Gbi ko lɛ, nitsumɔ wulu ko nɔkwɛlɔ bahao waa yɛ gbɛ ni ehiii ni atsɔ nɔ atsu nitsumɔ ko lɛ hewɔ. Ebi akɛ: “Namɔ tsu nɛkɛ nitsumɔ gbonyo nɛɛ?” Eyɛ mli akɛ nitsulɔ kroko ko ji mɔ ni ediii Don ŋaawoo lɛ sɛɛ moŋ, shi Don ha hetoo akɛ: “Mi mitɔmɔ ni. Mitsɔɔɔ mli jogbaŋŋ mihaaa minitsulɔi lɛ koni amɛnu gbɛ ni esa akɛ amɛtsɔ nɔ amɛtswa tsu nɛɛ shishi jogbaŋŋ.” Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, kɛ mɛi krokomɛi jie Don yi yɛ nitsumɔ ko ni atsu lɛ jogbaŋŋ mli lɛ, ehaa hetoo akɛ: “Nɛkɛ hii nɛɛ moŋ ji mɛi ni yijiemɔ lɛ sa amɛ.” Yɛ Don mlijɔlɛ su kɛ baŋ ni yɔɔ shiŋŋ nɛɛ hewɔ lɛ asumɔɔ esane ni enukpai kɛ hii ni yɔɔ eshishi lɛ fɛɛ buɔ lɛ.
Akɛ nɛkɛ shishitoo mla nɛɛ nɔŋŋ tsuɔ nii kɛ Yehowa Odasefoi yasara amɛ akutseiaŋbii yɛ sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli. Mɛi komɛi ahiɛ esɔɔɔ nɛkɛ saramɔi nɛɛ ni amɛmli fuɔ po. Ni kɛlɛ, mlijɔlɛ yeɔ buaa Odasefoi lɛ ni amɛnaaa mɛi ahe jwɛŋmɔ fɔŋ aloo ni amɛatsɔ hiɛ amɛkojo amɛ yɛ gbɛ fɔŋ nɔ. Eyɛ mli akɛ Yehowa Odasefoi hiɛ jwɛŋmɔ kpakpa moŋ, shi amɛsusuɔ akɛ, ani amɛsaramɔ lɛ fite nɔko ni shiatsɛ lɛ miiná mli ŋɔɔmɔ? Ani etsiɛ lɛ trukaa? Mlijɔlɛ haa amɛnyɛɔ amɛdamɔɔ shihilɛ ni tamɔ nɛkɛ naa.—1 Petro 3:15.
Nakai nɔŋŋ hu ‘kɛ mɔ ko tɔ̃ dani eyoo lɛ’ mlijɔlɛ baaye abua Kristofoi onukpai lɛ ni amɛŋmɛ pɛpɛɛpɛ yɛ be mli ni amɛwoɔ mɔ lɛ ŋaa. Jeee amɛyiŋtoo ji ni amɛgbala gbɔmɔ ni tamɔ nɛkɛ toi, shi moŋ ni “amɛjaje lɛ” tamɔ bɔ ni tsofafeelɔ ko jajeɔ wui ni eshane aloo ekumɔ. Yɛ anɔkwale mli lɛ esa akɛ mɛi ni he esa yɛ mumɔŋ lɛ hiɛ akakpa nɔ akɛ esa akɛ amɛbɔ mɔdɛŋ fɛɛ ni amɛkɛjaje mɔ ni tɔ̃ɔ lɛ yɛ mlijɔlɛ mumɔ mli.”—Galatabi 6:1.
Yaa Nɔ Otiu Mlijɔlɛ
Abaanyɛ akɛ mlijɔlɛ ato sũ loo shikpɔŋ ni aduɔ Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ yibii lɛ yɛ mli yɛ gbɛ ni waaa nɔ lɛ he. Kɛji akɛ wɔji gbɔmɛi ni mli jɔ lɛ, wɔbaaŋmɛɛ wɔhe oya wɔha Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ gbɛtsɔɔmɔ. Ni kɛji akɛ wɔjieɔ mlijɔlɛ kpo lɛ, Nyɔŋmɔ baajɔɔ wɔ, ejaakɛ esumɔɔ heshibalɔi” kɛ mɛi ni he jɔ.—Yesaia 29:18-21; 61:1.
Gbɔmɛi buaa amɛhe naa kɛbaa Yesu he ejaakɛ “ebaa ehe shi yɛ etsui mli.” (Mateo 11:28, 29) Su ni tamɔ nɛkɛ gbalaa mɛi ni hiɛ tsuijurɔ lɛ tamɔ bɔ ni gbɔiatoo he ko ni mli edɔ gbalaa gbɛfalɔi ni nyiɛ fɛi mli lɛ. Gbɔmɔ ni mli jɔ, ni baa ehe shi lɛ, lɛ ji mɔ ni mɔ fɛɛ mɔ sumɔɔ ni ekɛ lɛ abɔ. Belɛ kwɛ bɔ ni esa jogbaŋŋ akɛ wɔɔtiu “mlijɔlɛ kɛ tsuishiŋmɛɛ”! (1 Timoteo 6:11) Hɛɛ, nyɛhaa wɔkɛ mlijɔlɛ ahaa wɔhe.
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 7]
Yesu Kristo jie mlijɔlɛ kpo. Ani bo hu ofeɔ nakai?